Η Τουρκία θέτει διλήμματα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης

Η Τουρκία παίζει ένα από τα τελευταία της χαρτιά στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο στόχος της είναι διττός: αφενός, να συμπεριληφθεί τόσο απευθείας όσο και μέσω των Τουρκοκυπρίων στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, αφετέρου, να ανασχέσει τη δυναμική των συμπράξεων μεταξύ Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ – Αιγύπτου σε τομείς πέραν της ενέργειας.

Επειδή οι σχέσεις της με Κάιρο και Τελ Αβίβ είναι σχεδόν εχθρικές και οι προοπτικές αποκατάστασης ισχνές, δεν μπορεί να διασπάσει το μέτωπο μέσω αυτών. Αλλά δεν αρκείται σε αυτό. Θέλει με την απειλή μεταφοράς της έντασης στο Αιγαίο, να μην εμβαθυνθούν αυτές οι σχέσεις, με το επιχείρημα ότι έτσι διαμορφώνεται ένα αντιτουρκικό μέτωπο· παρότι γνωρίζει ότι η Αθήνα έχει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μετριάσει τις προθέσεις Αλ Σίσι και Νετανιάχου για την ανάληψη πρωτοβουλιών με αντιτουρκικό πρόσημο.

Ομοίως και με τις ΗΠΑ, ενώ οι σχέσεις Αγκυρας – Ουάσιγκτον δοκιμάζονται, η τελευταία ισχυρίζεται ότι οι στενότεροι δεσμοί Ελλάδας – ΗΠΑ εκλαμβάνονται ως κίνηση περιορισμού της τουρκικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή. Προκειμένου να μη συντηρηθεί η ένταση θα πρέπει η Αθήνα να απόσχει από ενέργειες που «ερεθίζουν» την Τουρκία, όπως είναι η προσέγγιση με τις ΗΠΑ σε μία συγκυρία που οι αντίστοιχες αμερικανοτουρκικές κλονίζονται.

Στο ίδιο πνεύμα, στην ενέργεια, η Τουρκία επιχειρώντας να αποτρέψει τις «μονομερείς ενέργειες» της Κυπριακής Δημοκρατίας, προβαίνει η ίδια σε κινήσεις προβολής ισχύος και υπόμνησης της συνεχούς παρουσίας της στην περιοχή. Μάλιστα, εν αναμονή των ερευνητικών γεωτρήσεων (δεδομένες οι τεχνικές δυσκολίες για τη διεξαγωγή τους), επιθυμεί να αναδείξει τη δήθεν διάθεση συμβιβασμού, πάντα με τους δικούς της όρους. Ετσι, ο υπουργός Εξωτερικών, Τσαβούσογλου, προτείνει τη διοχέτευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου στις διεθνείς αγορές μέσω Τουρκίας, ενώ παράλληλα απαξιώνονται σχέδια, όπως ο East Med.

Πλωτή πλατφόρμα

Ειδικότερα δε ως προς τον τελευταίο, αξίζει να επισημάνουμε ότι η Τουρκία τοποθέτησε την πλωτή πλατφόρμα στο σημείο που σχεδιάζεται να ποντιστεί ο εν λόγω αγωγός ώστε να διαμηνύσει προς πάσα κατεύθυνση ότι το εν λόγω σχέδιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την έγκρισή της. Γνωρίζει κιόλας ότι στην παρούσα φάση δεν πρόκειται να παρεμποδιστεί από κανένα εμπλεκόμενο μέρος, ενώ εφόσον οι αντιδράσεις (χλιαρές και σκληρές) μένουν σε επίπεδο ανακοινώσεων, προετοιμάζεται το έδαφος για να συνεχίσει με την αποστολή και του δεύτερου πλωτού γεωτρύπανου, αυτή τη φορά νοτίως της Κύπρου.

Υπάρχει, ωστόσο, και ένα ακόμη στοιχείο ανησυχίας. Φοβούμενος ο Ερντογάν μήπως η εντεινόμενη εγχώρια αμφισβήτηση συνδυαστεί με κάποιο κίνημα ενδοστρατιωτικό, έχει δώσει στον Ακάρ μεγάλη ευχέρεια κινήσεων ώστε να διασφαλίσει την προσήλωση των ενόπλων δυνάμεων στον τούρκο πρόεδρο. Επιπρόσθετα, προκειμένου να μη δοθεί η αίσθηση αδυναμίας λόγω εκκαθαρίσεων και διώξεων, προκρίνεται η όξυνση ως μήνυμα ισχύος και αποφασιστικότητας.

Λόγω του γενικότερου μουδιάσματος της Δύσης, που σε αρκετές πλέον περιπτώσεις παρακολουθεί χωρίς σαφές πλάνο αντίδρασης τις εξελίξεις, η Αγκυρα εκτιμά ότι είναι τώρα η ευκαιρία (παρά τα πολλά ανοιχτά μέτωπα) για να ξεδιπλώσει την ατζέντα της. Θέτει, έτσι, πιο πιεστικά το δίλημμα: σταθερότητα και αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου μαζί με την Τουρκία ή περιπέτειες και αναστάτωση στους ενεργειακούς σχεδιασμούς με την Τουρκία απέναντι. Η ορθή διαχείριση σε ένα δίλημμα που αναδεικνύει η άλλη πλευρά είναι η αντιστροφή του. 

Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι γενικός διευθυντής ΙΔΙΣ

Πηγή : https://geopolitics.iisca.eu