Δεν χωράς πουθενά... στην Ελλάδα του Μητσοτάκη

Στέργιος Ζιαμπάκας

 

Δεκαετίες μετά τα μεταναστευτικά κύματα προς τη Γερμανία, την Αμερική και την Αυστραλία, ένα κύμα φυγής σάρωσε τη χώρα με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι, επιστήμονες κυρίως, αναζήτησαν την τύχη τους έξω από τη χώρα που κατέρρεε με ιλιγγιώδη ρυθμό. Σήμερα και πάλι φαίνεται να μη μας χωράει ο τόπος μας, αφού, παρά τις προεκλογικές κυβερνητικές κορόνες, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ζόρικη από τα τηλεοπτικά σποτ. Προς το εσωτερικό ή προς το εξωτερικό, οι πολίτες αναζητούν καλύτερη ζωή. Ενα νέο κύμα φυγής -ιδίως στους νέους και στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές- φουσκώνει και είναι βέβαιο ότι θα απασχολήσει μελλοντικά τη χώρα.

 

«Μα όταν ζεις χωρίς ελπίδα

όπου Γης είναι πατρίδα»

Κώστας Βίρβος

 

«Βαλίτσες» για την αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος σκέφτεται ή σχεδιάζει να ετοιμάσει ένας στους πέντε ενήλικες κατοίκους της ελληνικής επικράτειας, αφήνοντας πίσω τον τόπο διαμονής του καθώς θεωρεί ότι οι προοπτικές του εκεί είναι περιορισμένες, αν και η περιοχή του θα μπορούσε να του προσφέρει μια αξιοπρεπή ζωή.

 

Την ίδια στιγμή ένας στους δύο γονείς έχει ήδη (ή πρόκειται να) αποχαιρετήσει το παιδί του, το οποίο άφησε ή αφήνει τον τόπο κατοικίας του κυρίως λόγω της υποβάθμισης της περιοχής του. Αυτά είναι τα βασικά -όσο και εκκωφαντικά- συμπεράσματα της πανελλαδικής δημοσκόπησης του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ και της εταιρείας Κάπα Research για το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, καθώς και τις στάσεις και τις αντιλήψεις των πολιτών γύρω από το φλέγον ζήτημα.

 

Από την έρευνα αναδεικνύεται ένα υπό διαμόρφωση μεγάλο κύμα φυγής -ιδίως στους νέους των ημιαστικών και αγροτικών περιοχών της χώρας- το οποίο μοιάζει βέβαιο ότι θα εξελιχθεί σε μελλοντικό πρόβλημα της χώρας.

 

Τάσεις φυγής καταγράφονται μεταξύ ελληνικών περιοχών αλλά και προς το εξωτερικό. Τα αποτελέσματα της έρευνας -διενεργήθηκε με τη συμμετοχή 1.639 ατόμων από τις 13 Περιφέρειες της χώρας, με ενισχυμένο δείγμα από την Αττική, την Ηπειρο, την Κεντρική Μακεδονία και την Κρήτη- έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι -αν όχι η ίδια η Ελλάδα- πλήθος περιοχών της επικράτειάς της «διώχνουν τα παιδιά τους» και όσοι ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους αισθάνονται ότι ο τόπος τους έχει δυνατότητες που ωστόσο μένουν αναξιοποίητες…

 

Το 70% των συμμετεχόντων στην έρευνα θεωρεί ότι ο τόπος τους μπορεί να τους προσφέρει μια αξιοπρεπή διαβίωση (το 31% απάντησε στη σχετική ερώτηση «σίγουρα ναι», το 39% «μάλλον ναι»). Την ίδια στιγμή ωστόσο το 22% δηλώνει ότι σκέφτεται ή σχεδιάζει να φύγει από τον τόπο κατοικίας του, ένα ποσοστό που αναλογεί σε περίπου 2.000.000 ανθρώπους του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Από αυτούς, το 63% σκέφτεται/σχεδιάζει να φύγει προς άλλη περιοχή της Ελλάδας και το 32% προς το εξωτερικό. 

 

Η υποβάθμιση της περιοχής όπου διαμένουν σήμερα αποτελεί την αιτία φυγής για ένα σημαντικό ποσοστό όσων σχεδιάζουν να μετακομίσουν (46%). Ποιοι είναι όσοι σκέφτονται ή έχουν ήδη πάρει την απόφαση να μετακομίσουν; Κυρίως οι νέοι: το 41% των συμμετεχόντων ηλικίας μεταξύ 17-34 ετών και το 27% μεταξύ 35-44 ετών.

 

Οσον αφορά την αστικότητα της περιοχής, προθυμία να αφήσει τον τόπο του εξέφρασε το 23% που κατοικεί σε αγροτικές περιοχές, το 21% που κατοικεί σε ημιαστικές περιοχές και το 21% που κατοικεί σε αστικές περιοχές. Τη διέξοδο της μετακόμισης εξετάζει ένας στους τέσσερις (25%) που δήλωσε σχετικά με την οικονομική του κατάσταση ότι δυσκολεύεται ή δεν τα βγάζει πέρα.

 

Το κύμα φυγής καταγράφεται με μεγαλύτερη ένταση στην έρευνα όταν το ερώτημα απευθύνεται σε γονείς σχετικά με το μέλλον των παιδιών τους: το 50% απάντησε ότι το παιδί του ή κάποιο από τα παιδιά του έχει ήδη μετακομίσει σε άλλη περιοχή (37%) ή το έχει σκεφτεί σοβαρά και σχεδιάζει να μετακομίσει στο μέλλον (13%).

 

Στη συγκεκριμένη κατηγορία οι φυγόκεντρες τάσεις είναι ξεκάθαρο ότι έχουν επίκεντρο τις αγροτικές περιοχές: το 46% όσων κατοικούν στην ύπαιθρο δήλωσε ότι το παιδί του έχει ήδη μετακομίσει και το 17% ότι σκέφτεται/σχεδιάζει να μετακομίσει (σύνολο 63%). Το 39% των κατοίκων ημιαστικών περιοχών δήλωσε ότι το παιδί του έχει αφήσει τον τόπο που μεγάλωσε και το 14% ότι το παιδί του σκέφτεται να το κάνει. Οσον αφορά τους κατοίκους αστικών περιοχών, τα παραπάνω ποσοστά φτάνουν το 35% και το 12% αντίστοιχα.

 

Υπενθυμίζεται ότι το χάσμα μεταξύ αστικών περιοχών και υπαίθρου αποτυπώθηκε και στα αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού της ΕΛΣΤΑΤ του 2021, όπου καταγράφηκε μια μείωση πληθυσμού 3,5% στην ελληνική επικράτεια, ενώ σε ορισμένες περιφέρειες, όπως αυτήν της Δυτικής Μακεδονίας, η μείωση άγγιξε το 10%.

 

Το 55% των γονέων έθεσε ως λόγο μετακόμισης του παιδιού του την υποβάθμιση του τόπου διαμονής. Το 63% δήλωσε ότι το παιδί του έφυγε ή σκέφτεται να φύγει στο εξωτερικό και το 34% δήλωσε ότι το παιδί του μετακόμισε ή πρόκειται να μετακομίσει σε άλλη περιοχή της Ελλάδας.

«Δεν υπάρχουν δουλειές που να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση»

 

Το 71% των συμμετεχόντων απάντησε ότι μειώνεται ο πληθυσμός της περιοχής του (43% «σίγουρα ναι», 28% «μάλλον ναι»). Ποιες οι βασικές αιτίες του δημογραφικού προβλήματος; «Δεν υπάρχουν δουλειές που να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση» απάντησε για τον τόπο του το 29%. «Δεν υπάρχουν προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή» απάντησε το 26% - αιτία που επέλεξε το 33% των ερωτηθέντων κατοίκων των αγροτικών περιοχών.

Η συντριπτική πλειονότητα των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η περιοχή διαμονής τους ταλανίζεται από προβλήματα οικονομικής φύσης: ακρίβεια (50%), οικονομικές δυσκολίες (36%), ανεργία (28%) ήταν οι τρεις πρώτες στην κατάταξη απαντήσεις.

 

Σε ποιους αποδίδουν την ευθύνη για τη δημιουργία των προβλημάτων στις περιοχές τους; Το 88% των συμμετεχόντων δείχνει το κεντρικό κράτος (59% «πολύ», 29% «αρκετά») και το 86% την Τοπική Αυτοδιοίκηση (53% «πολύ», 31% «αρκετά»). Ωστόσο για τα τοπικά προβλήματα το 56% θεωρεί τους Δήμους και τις Περιφέρειες υπεύθυνους να δώσουν λύσεις, κάτι που δείχνει ότι η Αυτοδιοίκηση καλείται να συνδράμει στην προοπτική ανάπτυξης μιας περιοχής.

 

Το 86% συμφώνησε ότι το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι σημαντικό, αναγνωρίζοντας ότι προκαλεί συνέπειες και στη δική του ζωή καθώς επιδρά στο μέλλον της περιοχής του (87%), στην τοπική οικονομική ανάπτυξη (86%), στις δομές εκπαίδευσης (77%) και στο γενικότερο επίπεδο υποδομών (76%).

 

Το 52% επισημαίνει ότι το δημογραφικό πρέπει να λυθεί προκειμένου η χώρα να έχει βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά ανάπτυξη. Το 85% απαιτεί την εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου για το δημογραφικό, ένα πρόβλημα που, καθώς φαίνεται, ζητάει άμεσες λύσεις πριν η απώλεια προοπτικής κυριεύσει εξ ολοκλήρου τη νέα γενιά και τις πιο παραγωγικές περιοχές της χώρας.

 

*Ολόκληρη η έκθεση αποτελεσμάτων της έρευνας: https://gr.boell.org/sites/default/files/2023-03/to-dimografiko-problima-stin-ellada_site-version.pdf

Πηγή : https://www.efsyn.gr