Το φαινόμενο του φωτοστέφανου

Εάν θεωρήσουμε με την πρώτη ματιά πως ένα άτομο είναι καλό σε κάτι, αφενός μεν υποθέτουμε ότι είναι σε όλα καλό, αφετέρου πολύ δύσκολα αλλάζουμε την άποψη μας, ότι και αν κάνει.

Επενδύσεις & Αγορές 

Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως «Halo-effect» (από το αγγλικό halo που αναφέρεται στο φωτοστέφανο των Αγίων), αναγνωρίσθηκε από πολύ καιρό τώρα – έχοντας σχέση με την υπόθεση πως όταν οι άνθρωποι είναι καλοί στο να κάνουν το Α, θα είναι καλοί στο να κάνουν επίσης το Β, το Γ ή το Δ. Το αντίθετο του είναι το φαινόμενο των «διαβολικών κεράτων» – σύμφωνα με το οποίο όταν οι άνθρωποι είναι κακοί στο να κάνουν το Α, θα είναι επίσης κακοί στο Β, Γ ή Δ. 

Η φράση επινοήθηκε από έναν ψυχολόγο σε μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1920 (πηγή: Economist), για να περιγράψει τον τρόπο, με τον οποίο οι ανώτεροι αξιωματικοί βαθμολογούσαν τους στρατιώτες τους – οι οποίοι τους έκριναν ως καλούς ή κακούς, χωρίς να δίνουν σημασία στο γεγονός ότι, ένας άνθρωπος είναι συνήθως καλός σε κάτι και κακός σε κάτι άλλο. Οι έρευνες του πάντως τεκμηρίωσαν πως αυτό που διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο στην κρίση των ανθρώπων είναι οι πρώτες εντυπώσεις – με την έννοια πως εάν θεωρήσουμε με την πρώτη ματιά πως ένα άτομο είναι καλό σε κάτι, αφενός μεν υποθέτουμε ότι είναι σε όλα καλό, αφετέρου πολύ δύσκολα αλλάζουμε την άποψη μας, ότι και αν κάνει. 

Προφανώς τώρα το φαινόμενο του φωτοστέφανου ισχύει σε πολλούς τομείς – μεταξύ άλλων στις επιχειρήσεις, όπου αποδείχθηκε ότι τα ανώτατα στελέχη μίας εταιρείας συχνά πέφτουν στην παγίδα της λήψης αποφάσεων σχετικά με τους συνεργάτες τους, από τις πρώτες τους εντυπώσεις. Δηλαδή υπερεκτιμούν ορισμένους ενώ υποτιμούν άλλους, βασιζόμενοι σε αυτά που τους έχουν εντυπωθεί κατά την πρώτη συνάντηση μαζί τους. Εάν δε μία επιχείρηση, μία αυτοκινητοβιομηχανία για παράδειγμα, κυκλοφορήσει ένα μοντέλο που θα έχει τα ειδικά χαρακτηριστικά του φωτοστέφανου, τότε μπορεί να πουλήσει όλα τα άλλα, χωρίς κανένα πρόβλημα. 

Κάτι ανάλογο ισχύει και για την επιτυχία, η οποία ουσιαστικά ανατροφοδοτείται από τον εαυτό της – με την έννοια πως όταν μία εταιρεία μεγεθύνεται και έχει κέρδη, τότε τείνουμε να συμπεράνουμε πως διαθέτει μία εξαιρετική στρατηγική, έναν οραματιστή διευθυντή, σωστά κίνητρα για το προσωπικό της, ζωντανή κουλτούρα κοκ. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει όταν οι αποδόσεις της υποχωρούν – όπου τότε βιαζόμαστε να συμπεράνουμε πως η στρατηγική της είναι χάλια, ο επικεφαλής της αλαζόνας κοκ. 

Η αναλογία με τα κράτη είναι ολοφάνερη, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας από τη μία πλευρά και της Ελλάδας από την άλλη – όπου η μεν πρώτη έχει το φωτοστέφανο ότι και να κάνει, ακόμη και για τις παράνομες πράξεις της (κανένας δεν δίνει σημασία στο γεγονός ότι είναι η πρωταθλήτρια στη διαφθορά, στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος και στις απάτες, ούτε στο ότι έχει αιματοκυλίσει την Ευρώπη τρεις φορές ή στο Ολοκαύτωμα), ενώ η άλλη τα «διαβολικά κέρατα». Κυρίως επειδή απέτυχε οδηγούμενη στη χρεοκοπία από τις κυβερνήσεις μετά το 2010 – παρά το ότι έχει υποστεί την πλέον αποτυχημένη διάσωση όλων των εποχών, με ευθύνη της Γερμανίας. 

Ειδικά όσον αφορά τα άτομα, μεταξύ αυτών τους πολιτικούς, βασικό στοιχείο απόκτησης του φωτοστέφανου είναι η ελκυστικότητα τους – όπου τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, όπως είναι το βάρος, το χρώμα των ματιών, τα μαλλιά κοκ. παίζουν σημαντικό ρόλο. Επίσης ο τρόπος έκφρασης τους, το ντύσιμο τους, η ευγένεια ή αγένεια της εμφάνισης τους κοκ. – ενώ όταν διαμορφώσει κανείς άποψη, συνήθως από την πρώτη στιγμή, δύσκολα την αλλάζει ότι και να συμβεί. 

Τέλος, το ίδιο συμβαίνει με τις μετοχές, κυρίως με αυτές των «πολιτισμικών εταιρειών», όπως αποκαλούνται – κατά το παράδειγμα της Apple μετά την προώθηση του i-Phone, της Google, της AMAZON παρά τις ζημίες στους ισολογισμούς της, της Tesla παρά τις πολύ μεγαλύτερες ζημίες και την επιστημονική φαντασία του ιδρυτή της κοκ. 

Σημαντική εν προκειμένω είναι η απώλεια του φωτοστέφανου – η οποία πολύ δύσκολα ανακτάται, όπως στην περίπτωση της ΝΟΚΙΑ που ήταν κάποτε το μακράν νούμερο ένα στα κινητά τηλέφωνα στον πλανήτη. Κάτι ανάλογο ισχύει επίσης για την Ελλάδα, η οποία δεν θα τα καταφέρει ποτέ εάν δεν ανακτήσει το φωτοστέφανο της – για το οποίο πρέπει να αγωνιστούν όλοι μαζί οι Έλληνες, χωρίς να περιμένουν τη βοήθεια κανενός.

Άρης Οικονόμου

Πηγή : https://analyst.gr