Κανείς δεν μένει αλώβητος
Τρία εφιαλτικά μνημονιακά χρόνια
συμπληρώθηκαν αυτό το καλοκαίρι. Και ήρθε η ώρα του πρώτου ολοκληρωμένου
απολογισμού για την καταστροφική πολιτική της αγριότερης λιτότητας που
έχει εφαρμοστεί μεταπολεμικά σε χώρα της Δύσης.
Φόροι, ανεργία, μειώσεις εισοδημάτων, έλλειμμα δημοκρατίας, απαξίωση
και επιδρομή στην ιδιωτική περιουσία, κατάργηση εργασιακών κεκτημένων σε
μια «μεσαιωνική» αγορά - «ζούγκλα», χωρίς καμία προστασία για τους
εργαζόμενους. Πανικός άνευ προηγουμένου...
Το πενθήμερο, το οκτάωρο, οι συλλογικές συμβάσεις και οι αξιοπρεπείς μισθοί μοιάζουν πια ένα όνειρο που εξελίχθηκε σε εφιάλτη. Αυτό είναι το σκηνικό μιας διαλυμένης οικονομίας ύστερα από τρία χρόνια...
Οι τιμές σε βασικά αγαθά παραμένουν υψηλές, οι αυξήσεις στο πετρέλαιο θέρμανσης ξεπαγιάζουν τις οικογένειες, τα λουκέτα δεν έχουν τελειωμό, ο ιδιωτικός τομέας κατέρρευσε κι ακολουθεί η επέλαση της τρόικας στο Δημόσιο.
Κάθε μέσος πολίτης έχει υποστεί λιγότερο ή περισσότερο τις συνέπειες. Είτε έχει πλέον μια δουλειά είτε όχι. Είτε μπορεί είτε δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο οικονομικό βάρος ενός σπιτιού. Είτε χρωστάει πολλά είτε λιγότερα. Είτε αντέχει ψυχολογικά είτε τα αποθέματα της αντοχής του εξαντλούνται. Το ζήτημα λοιπόν είναι ότι κανείς δεν μένει αλώβητος.
Οι βασικοί άξονες της έρευνας του «Π» έχουν να κάνουν με τα ερωτήματα:
♦ Τι και πόσο έχουμε χάσει στα τρία χρόνια του μνημονίου;
♦ Πόσο μας κοστίζει σε πραγματικά μεγέθη η οικονομική κρίση;
♦ Ποιες, δηλαδή, είναι οι άμεσες συνέπειες κι απώλειες σε εισοδήματα, θέσεις εργασίας, περιουσία, προοπτικές και πόσο ακριβά, εν τέλει, πληρώνουμε την επιβεβλημένη ύφεση...
Είτε σε όλα αυτά μαζί είτε σε κάτι απ’ όλα αυτά, για τους πιο τυχερούς, ο καθένας θα αναγνωρίσει κάπου και τον... εαυτό του. Σχεδόν δεν υπάρχει πολίτης που άμεσα, ή έστω έμμεσα, να μην έχει υποστεί βλάβη – τις περισσότερες φορές σοβαρή.
Η πλήρης... κλινική εικόνα του Έλληνα ασθενή είναι δραματική. Η επιβίωση γίνεται καθημερινά δυσκολότερη και οι συνταγές της τρόικας μοιάζουν περισσότερο με φαρμάκια παρά με φάρμακα. Τα στοιχεία, δυστυχώς, «μιλάνε» από μόνα τους...
Ανεργία
Σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών ετών καταγράφεται απώλεια άνω των 800.000 θέσεων εργασίας, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα από τον ιδιωτικό τομέα. Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Μάιο του 2013 δείχνουν ότι οι άνεργοι έφτασαν συνολικά στο 1,38 εκατ., ενώ οι απασχολούμενοι ανέρχονται σε 3,62 εκατ.
Από το πρώτο μνημόνιο, το 2010, μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013 χάθηκαν 840.881 θέσεις εργασίας. Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών εκτιμά ότι υπάρχει απώλεια κάθε μέρα, κατά μ.ό., περισσότερων από 900 θέσεις απασχόλησης. Το ίδιο διάστημα της μνημονιακής πολιτικής, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 732.672 άτομα! Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσον όρο, 792 πολίτες μένουν χωρίς δουλειά καθημερινά! Φυσικά, όλα αυτά μέχρι να ανοίξει ο κύκλος των ανέργων και από το Δημόσιο – κάτι που ήδη είναι γεγονός.
Τον Μάιο κάθε χρονιάς, από το 2010 και μετά, ο αριθμός των ανέργων έχει ως εξής:
♦ 2010: 607.757
♦ 2011: 832.489
♦ 2012: 1.187.419
♦ 2013: 1.381.088
Το σύνολο των απασχολουμένων ανέρχεται σε 3.621.153 άτομα (από 4.411.695 το 2010) και ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός σε 3.318.671.
Εισόδημα - φόροι
Από την ανάλυση των στοιχείων των φορολογικών δηλώσεων του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει ότι το μέσο εισόδημα που δήλωσαν το 2012 μισθωτοί και συνταξιούχοι ανήλθε σε 14.640 ευρώ. Το 2011 οι φορολογούμενοι αυτοί είχαν δηλώσει κατά μ.ό. 17.928 ευρώ!
Ακόμα, μισθωτοί και συνταξιούχοι πλήρωσαν κατά μ.ό. 1.654 ευρώ στην εφορία το 2012, ενώ από 1.011 ευρώ το 2011. Τα εισοδήματα μειώνονται ραγδαία και οι φόροι αυξάνονται αλματωδώς. Έτσι, το μέσο δηλωθέν εισόδημα μισθωτών και συνταξιούχων μειώθηκε κατά 18% σε σύγκριση με τα εισοδήματα του 2010. Την ίδια στιγμή, η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε κατά 52%!
Περίπου 1,1 εκατ. μισθωτοί και συνταξιούχοι δήλωσαν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή έως 6.000 ευρώ.
Μισθοί - συντάξεις
Οι αποδοχές των εργαζομένων από τα 81,8 δισ. του 2010 μειώθηκαν στα 77,2 δισ. το 2011 και στα 72 δισ. το 2012, ενώ για το 2013 αναμένεται να φτάσουν στα 71,5 δισ. Δηλαδή, την περίοδο 2010 - 2013 οι συνολικές αποδοχές των εργαζομένων αναμένεται να υποχωρήσουν κατά τουλάχιστον 10,3 δισ. ευρώ!
Το διάστημα 2010 - 2012 αφαιρέθηκαν από τις τσέπες κάθε εργαζομένου κατά μέσον όρο 6.500 ευρώ ή το 30% του ετησίου εισοδήματος, το οποίο το 2009 ανερχόταν στα 20.000 ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Αν ληφθεί υπόψη ότι κατά μ.ό. οι μηνιαίες αποδοχές ήταν στα 1.500 ευρώ, προκύπτει ότι έχουν εξανεμιστεί ήδη πάνω από τέσσερα μηνιάτικα. Και η κάθοδος συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό.
Χιλιάδες εργαζόμενοι στο Δημόσιο είδαν τους μισθούς τους να περιορίζονται ακόμα και πάνω από 40%, ενώ παρόμοια – ή ίσως και χειρότερη – είναι η κατάσταση στον ιδιωτικό τομέα. Όπως, βέβαια, «μαχαίρι» μπήκε και συνεχίζει να μπαίνει στις συντάξεις.
Από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (Ιούλιος 2013), που περιλαμβάνονται στην έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2012-2013, προκύπτει ότι οι ακαθάριστες αποδοχές από το 2010 έως και φέτος θα έχουν περιοριστεί κατά 25,6%, ενώ η συνολική δαπάνη για αποδοχές και εργοδοτικές εισφορές προβλέπεται ότι μέχρι το τέλος του 2014 θα έχουν μειωθεί κατά 36%!
Η ΤτΕ εκτιμά ότι και το 2014 οι υπάλληλοι στο Δημόσιο θα συνεχίσουν να έχουν απώλειες (1,9%), όπως και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες (6,3%). Για φέτος, θα δουν τις ονομαστικές αποδοχές τους να μειώνονται από 6,7% (εργαζόμενοι στο Δημόσιο) έως και 10% (ΔΕΚΟ και τράπεζες).
Είμαστε πια... πρωταθλητές
Καταθέσεις
Πριν από έναν χρόνο, τον Αύγουστο του 2012, ανακοινώθηκε ότι οι καταθέσεις είχαν υποχωρήσει κάτω από 2.000 ευρώ για το 81% των αποταμιευτών, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Συνολικά, το 93% των φυσικών προσώπων στη χώρα μας δεν έχουν περισσότερα από 10.000 ευρώ στις ελληνικές τράπεζες.
Μπορεί να έχει παίξει τον ρόλο της η διαρροή καταθέσεων στο εξωτερικό την τελευταία τριετία ή ότι ένα ποσό (20 δισ. το υπολογίζει υπεραισιόδοξα με πρόσφατη δήλωσή του ο Στουρνάρας) ενδέχεται να παραμένει κρυμμένο στα σεντούκια. Ωστόσο, είναι οφθαλμοφανές ότι μεγάλο «ροκάνισμα» των καταθέσεων γίνεται πια από τα νοικοκυριά κυρίως λόγω της μείωσης εισοδημάτων, της ανεργίας, των δανείων και των χαρατσιών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι καταθέσεις τον Δεκέμβριο του 2009 πλησίαζαν τα 231 δισ. ευρώ (196 των νοικοκυριών, 35 των επιχειρήσεων). Τον Φεβρουάριο του 2013 οι καταθέσεις ήταν στα 164 δισ.
Πόσα χρωστάμε
Τα προβληματικά δάνεια – τα λεγόμενα «κόκκινα» – έχουν ξεπεράσει τα 65 δισ., δηλαδή περίπου στο 30% του συνόλου των δανείων (μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά). Τα 65 δισ. αφορούν συνολικά 500.000 δανειολήπτες, οι οποίοι δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, είτε σε δάνεια είτε σε κάρτες.
Όσον αφορά αποκλειστικά τα στεγαστικά δάνεια, αυτή τη στιγμή διαμορφώνονται στα 72 δισ. ευρώ συνολικά. Προβληματικά είναι τα 17 δισ., που υπολογίζονται ότι αντιστοιχούν σε 145.000 σπίτια.
Για να υπάρξει το μέτρο σύγκρισης, τον Ιούλιο του 2010 τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειχναν ότι τα «κόκκινα δάνεια» ναι μεν αυξάνονταν, όμως τότε μόνο το 8% των στεγαστικών είχαν σταματήσει να εξυπηρετούνται κανονικά.
Υπολογίζεται, εξάλλου, ότι το διάστημα 2003 - 2008 – δηλαδή λίγο μετά την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και λίγο πριν γίνει το κραχ της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης – περίπου 500.000 Έλληνες δανείστηκαν περισσότερα από 50 δισ. ευρώ για αγορά κατοικίας.
Το ύψος των κόκκινων δανείων πριν από τρία χρόνια ήταν στα 12 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόνο τα 7 δισ. προέρχονταν από τα στεγαστικά. Οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων στις αρχές Αυγούστου, το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος των φορολογούμενων προς το Δημόσιο στο τέλος Ιουνίου 2013 διαμορφώθηκε στα 59,77 δισ. ευρώ, έναντι 56,1 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012.
Το σύνολο των φυσικών προσώπων που έχουν ληξιπρόθεσμο χρέος προς το Δημόσιο είναι 2.006.611 άτομα, τα οποία οφείλουν συνολικά 21,53 δισ. ευρώ. Σε ρύθμιση έχουν υπαχθεί οφειλές μόλις 834,9 εκατ. ευρώ. Το σύνολο των νομικών προσώπων που έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη είναι 167.809 και οι οφειλές ανέρχονται σε 38,24 δισ. ευρώ.
Το 2011, το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο ήταν 44 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2010 στα 38,7 δισ.
Απώλειες από μέτρα - χαράτσια
Ατέλειωτα τα μέτρα, αμέτρητα τα χαράτσια… Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί η λαίλαπα αφαίμαξης που άρχισε τον Φεβρουάριο του 2010, με την κυβέρνηση να ανακοινώνει «πάγωμα» μισθών στον δημόσιο τομέα, περικοπές επιδομάτων 10% κ.ά.
♦ Το δεύτερο πακέτο μέτρων, λίγες εβδομάδες αργότερα, είχε να κάνει με μείωση 30% στα δώρα, μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου, αύξηση ΦΠΑ, αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης κ.λπ.
♦ Το τρίτο πακέτο ήρθε με την υπογραφή του μνημονίου: Αντικατάσταση του 13ου - 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ, αντικατάσταση 13ης - 14ης σύνταξης με επίδομα 800 ευρώ, αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων (!), αλλαγές στα εργασιακά με μείωση του κατώτατου μισθού κ.ά.
♦ Με το «μεσοπρόθεσμο», το... σερί μέτρων συνεχίστηκε με αλλαγή φορολογικής κλίμακας επιβαρύνοντας και εισοδήματα από 8.000 ευρώ, έκτατη εισφορά για όλους πάνω από 12.000 ευρώ, επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, περαιτέρω παρεμβάσεις στα εργασιακά.
♦ Αργότερα ήρθαν ο νέος έκτακτος φόρος στις κατοικίες μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ, η περικοπή συντάξεων και του εφάπαξ, για να ακολουθήσουν τον Φεβρουάριο 2012 η μείωση, κατά 22%, του κατώτατου μισθού (από 751 σε 586 ευρώ) και 32% στους νεοεισερχόμενους μέχρι 25 ετών, οι ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές κ.λπ.
♦ Τον Νοέμβριο του 2012, η επόμενη μέρα της ψήφισης του πολυνομοσχεδίου έφερε στην ελληνική πραγματικότητα 40 καινούργια χαράτσια, ενώ τον Ιούνιο του 2013 αποφασίστηκε το... έκτακτο χαράτσι στα ακίνητα να ισχύσει και το 2014.
Ακίνητα
Το 81% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών της χώρας αφορά ακίνητα. Το 17% έχει να κάνει με καταθέσεις. Και το 2% (6% ήταν παλιότερα) με μετοχές. Είναι, όμως, ολοφάνερο ότι η «κατεδάφιση» στις τιμές των ακινήτων – που επιδεινώνεται καθημερινά – είχε επιπτώσεις την τελευταία τριετία τόσο στον συνολικό πλούτο, αλλά και στην εκτίναξη των «κόκκινων» δανείων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος στις 2.8.2013, η πτώση στις τιμές των διαμερισμάτων κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2013 άγγιξε το 11,6%, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με όσα δημοσιεύτηκαν στην πρόσφατη έρευνα του «Π»:
♦ 5,4 δισ. ευρώ θα πληρώσουν συνολικά το 2013 οι ιδιοκτήτες ακινήτων.
♦ Δυο έως έξι ενοίκια, από τα συνολικά 12, θα πληρώνει ένας ιδιοκτήτης ακινήτου είτε το μισθώνει είτε το χρησιμοποιεί για ιδιοκατοίκηση.
♦ Μόλις 4.000 μεταβιβάσεις νεόδμητων οικιστικών ακινήτων έγιναν το 2012. Το 2007 είχαν μεταβιβαστεί 100.000 κατοικίες.
♦ Μόνο 10.000 σπίτια αναμένεται να χτιστούν το 2013 πανελλαδικά. Το 2007 ο αριθμός των νέων κατοικιών είχε αγγίξει τις 104.000.
♦ Δύο μισθώματα τον χρόνο είναι ο μέσος όρος του χαρατσιού μέσω ΔΕΗ, ενώ
το υπουργείο Οικονομικών για το 2013 θα εισπράξει 2,1 δισ. ευρώ από το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ακινήτων και 1,2 δισ. ευρώ για τον ΦΑΠ του 2011 και του 2012.
Οι εκτιμήσεις για το σύνολο της αξίας της ακίνητης ιδιωτικής περιουσίας άγγιζε το 2009 το 1 τρισ. ευρώ (15.9.2011, δηλώσεις Ευάγγελου Βενιζέλου με αφορμή το χαράτσι στα ακίνητα). Φυσικά, η απαξίωση της ακίνητης περιουσίας είναι πλήρης. Το 1 τρισ. μοιάζει σαν «όνειρο θερινής νυκτός». Όπως και η (ψευδ)αίσθηση ότι τα ακίνητα αποτελούν... σταθερή αξία.
Ο οίκος Fitch εκτίμησε πρόσφατα ότι οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα έχουν υποχωρήσει κατά 30% στο διάστημα 2008 - 2013, ενώ αναμένεται να υποχωρήσουν 18% ακόμα.
Ασφαλιστικά ταμεία
Από το «κούρεμα» που έγινε στα ελληνικά ομόλογα, οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων και των ΝΠΔΔ που υποχρεωτικά καταθέτουν τα διαθέσιμά τους στο «Κοινό Κεφάλαιο» της Τράπεζας της Ελλάδος υπολογίζονται σε 15 δισ. ευρώ, σε σύνολο περιουσίας 23,7 δισ. ευρώ. Οι συνέπειες για τους ασφαλισμένους; Αναπόφευκτα, τεράστιες!
Εμπορικές επιχειρήσεις
Εφιαλτικές ήταν οι εκτιμήσεις της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου στις 10.8.2013. Τα κέρδη των εμπορικών επιχειρήσεων θα συρρικνωθούν την περίοδο 2012-2013 κατά 45%, ενώ η πτώση για την περίοδο 2009-2013 φτάνει στο 85%! Πώς να μην πάνε σύννεφο τα λουκέτα και οι απολύσεις...
Χρηματιστήριο
Την τριετία του μνημονίου υπολογίζεται ότι χάθηκαν 65 δισ. ευρώ από την αξία των μετοχών στο χρηματιστήριο Αθηνών. Επίσης, υπήρξε απώλεια 2,6 δισ. ευρώ σε ομόλογα που «κουρεύτηκαν» μαζικά και που κατείχαν 11.000 μικρο-ομολογιούχοι. Υπολογίζεται ότι 500.000 μικροεπενδυτές και κάτοχοι τραπεζικών ομολόγων είδαν τις επενδύσεις τους να εξανεμίζονται κι αυτό επειδή η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών υποχώρησε κατά 31,5 δισ. ευρώ.
ΑΕΠ
Πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή αναθεώρησε προς τα... πάνω τις προβλέψεις της για την ύφεση της ελληνικής οικονομίας, στο 5,6% του ΑΕΠ. Το 2013 είναι το έκτο συνεχόμενο έτος ύφεσης για τη χώρα: Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,2% το 2008, 3,2% το 2009, 5,1% το 2010, 7,2% το 2011 και κατά 6,4% το 2012. Παγκόσμιο ρεκόρ δίχως προηγούμενο...
Κύπρος
Δεν είναι μόνο οι συνέπειες των μνημονίων στην ελληνική οικονομία αυτή καθαυτή. Η κυπριακή κρίση αναμένεται, σύμφωνα με την Credit Suisse, να επηρεάσει αρνητικά κατά μία ποσοστιαία μονάδα τον ήδη «καταρρακωμένο» ρυθμό μεταβολής του ελληνικού ΑΕΠ. Αιτία η μείωση των συνολικών εξαγωγών – της τάξης του 6% – των ελληνικών επιχειρήσεων στην Κύπρο.
Μείωση γεννήσεων
Τα τελευταία στοιχεία που αφορούν τις γεννήσεις το διάστημα 2008 - 2011 είναι δραματικά: Στην Ελλάδα παρατηρείται πτώση - ρεκόρ 10% των γεννήσεων! Συγκεκριμένα, οι 118.302 γεννήσεις του 2008 έπεσαν στις 106,428 το 2011 – την τελευταία χρονιά για την οποία έχει γνωστοποιήσει στοιχεία η Eurostat. Το ελληνικό ποσοστό είναι το υψηλότερο στην ευρωζώνη (μ.ό. -3,7%).
Αυτοκτονίες - ψυχική υγεία
Όλο και περισσότεροι Έλληνες καταρρέουν ψυχολογικά υπό το βάρος της μνημονιακής μαυρίλας. Στο Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης Επαγγελματιών Ψυχιάτρων παρουσιάστηκαν στοιχεία όπως:
♦ Στον Ευαγγελισμό διαπιστώθηκε αύξηση, σε ποσοστό 118%, των ασθενών με αντιδραστική κατάθλιψη την τριετία 2008 - 2011.
♦ Το ποσοστό των ανέργων και των απόρων ασθενών με ψυχολογικά προβλήματα έχει αυξηθεί κατά 75%.
♦ Το 23% των ατόμων με ψυχικό νόσημα έχουν οφειλές σε... δάνεια. Το χαμηλό εισόδημα και τα χρέη συνδέονται με την εμφάνιση ψυχικών νοσημάτων.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, κατά την περίοδο 1.1.2009 - 28.8.2012 οι τελεσθείσες αυτοκτονίες και οι απόπειρες ανήλθαν σε 3.124 πανελλαδικά.
Τέλος, έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 26 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε ότι σε κάθε αύξηση κατά 1% της ανεργίας αντιστοιχεί αύξηση 0,8% στις αυτοκτονίες και 0,79% στις ανθρωποκτονίες, ενώ σε άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι τα ψυχολογικά προβλήματα είναι υπερδιπλάσια για τους ανέργους (34%) σε σχέση με τα άτομα που εργάζονται (16%).
Το πενθήμερο, το οκτάωρο, οι συλλογικές συμβάσεις και οι αξιοπρεπείς μισθοί μοιάζουν πια ένα όνειρο που εξελίχθηκε σε εφιάλτη. Αυτό είναι το σκηνικό μιας διαλυμένης οικονομίας ύστερα από τρία χρόνια...
Οι τιμές σε βασικά αγαθά παραμένουν υψηλές, οι αυξήσεις στο πετρέλαιο θέρμανσης ξεπαγιάζουν τις οικογένειες, τα λουκέτα δεν έχουν τελειωμό, ο ιδιωτικός τομέας κατέρρευσε κι ακολουθεί η επέλαση της τρόικας στο Δημόσιο.
Κάθε μέσος πολίτης έχει υποστεί λιγότερο ή περισσότερο τις συνέπειες. Είτε έχει πλέον μια δουλειά είτε όχι. Είτε μπορεί είτε δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο οικονομικό βάρος ενός σπιτιού. Είτε χρωστάει πολλά είτε λιγότερα. Είτε αντέχει ψυχολογικά είτε τα αποθέματα της αντοχής του εξαντλούνται. Το ζήτημα λοιπόν είναι ότι κανείς δεν μένει αλώβητος.
Οι βασικοί άξονες της έρευνας του «Π» έχουν να κάνουν με τα ερωτήματα:
♦ Τι και πόσο έχουμε χάσει στα τρία χρόνια του μνημονίου;
♦ Πόσο μας κοστίζει σε πραγματικά μεγέθη η οικονομική κρίση;
♦ Ποιες, δηλαδή, είναι οι άμεσες συνέπειες κι απώλειες σε εισοδήματα, θέσεις εργασίας, περιουσία, προοπτικές και πόσο ακριβά, εν τέλει, πληρώνουμε την επιβεβλημένη ύφεση...
Είτε σε όλα αυτά μαζί είτε σε κάτι απ’ όλα αυτά, για τους πιο τυχερούς, ο καθένας θα αναγνωρίσει κάπου και τον... εαυτό του. Σχεδόν δεν υπάρχει πολίτης που άμεσα, ή έστω έμμεσα, να μην έχει υποστεί βλάβη – τις περισσότερες φορές σοβαρή.
Η πλήρης... κλινική εικόνα του Έλληνα ασθενή είναι δραματική. Η επιβίωση γίνεται καθημερινά δυσκολότερη και οι συνταγές της τρόικας μοιάζουν περισσότερο με φαρμάκια παρά με φάρμακα. Τα στοιχεία, δυστυχώς, «μιλάνε» από μόνα τους...
Ανεργία
Σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών ετών καταγράφεται απώλεια άνω των 800.000 θέσεων εργασίας, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα από τον ιδιωτικό τομέα. Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Μάιο του 2013 δείχνουν ότι οι άνεργοι έφτασαν συνολικά στο 1,38 εκατ., ενώ οι απασχολούμενοι ανέρχονται σε 3,62 εκατ.
Από το πρώτο μνημόνιο, το 2010, μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013 χάθηκαν 840.881 θέσεις εργασίας. Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών εκτιμά ότι υπάρχει απώλεια κάθε μέρα, κατά μ.ό., περισσότερων από 900 θέσεις απασχόλησης. Το ίδιο διάστημα της μνημονιακής πολιτικής, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 732.672 άτομα! Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσον όρο, 792 πολίτες μένουν χωρίς δουλειά καθημερινά! Φυσικά, όλα αυτά μέχρι να ανοίξει ο κύκλος των ανέργων και από το Δημόσιο – κάτι που ήδη είναι γεγονός.
Τον Μάιο κάθε χρονιάς, από το 2010 και μετά, ο αριθμός των ανέργων έχει ως εξής:
♦ 2010: 607.757
♦ 2011: 832.489
♦ 2012: 1.187.419
♦ 2013: 1.381.088
Το σύνολο των απασχολουμένων ανέρχεται σε 3.621.153 άτομα (από 4.411.695 το 2010) και ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός σε 3.318.671.
Εισόδημα - φόροι
Από την ανάλυση των στοιχείων των φορολογικών δηλώσεων του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει ότι το μέσο εισόδημα που δήλωσαν το 2012 μισθωτοί και συνταξιούχοι ανήλθε σε 14.640 ευρώ. Το 2011 οι φορολογούμενοι αυτοί είχαν δηλώσει κατά μ.ό. 17.928 ευρώ!
Ακόμα, μισθωτοί και συνταξιούχοι πλήρωσαν κατά μ.ό. 1.654 ευρώ στην εφορία το 2012, ενώ από 1.011 ευρώ το 2011. Τα εισοδήματα μειώνονται ραγδαία και οι φόροι αυξάνονται αλματωδώς. Έτσι, το μέσο δηλωθέν εισόδημα μισθωτών και συνταξιούχων μειώθηκε κατά 18% σε σύγκριση με τα εισοδήματα του 2010. Την ίδια στιγμή, η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε κατά 52%!
Περίπου 1,1 εκατ. μισθωτοί και συνταξιούχοι δήλωσαν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή έως 6.000 ευρώ.
Μισθοί - συντάξεις
Οι αποδοχές των εργαζομένων από τα 81,8 δισ. του 2010 μειώθηκαν στα 77,2 δισ. το 2011 και στα 72 δισ. το 2012, ενώ για το 2013 αναμένεται να φτάσουν στα 71,5 δισ. Δηλαδή, την περίοδο 2010 - 2013 οι συνολικές αποδοχές των εργαζομένων αναμένεται να υποχωρήσουν κατά τουλάχιστον 10,3 δισ. ευρώ!
Το διάστημα 2010 - 2012 αφαιρέθηκαν από τις τσέπες κάθε εργαζομένου κατά μέσον όρο 6.500 ευρώ ή το 30% του ετησίου εισοδήματος, το οποίο το 2009 ανερχόταν στα 20.000 ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Αν ληφθεί υπόψη ότι κατά μ.ό. οι μηνιαίες αποδοχές ήταν στα 1.500 ευρώ, προκύπτει ότι έχουν εξανεμιστεί ήδη πάνω από τέσσερα μηνιάτικα. Και η κάθοδος συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό.
Χιλιάδες εργαζόμενοι στο Δημόσιο είδαν τους μισθούς τους να περιορίζονται ακόμα και πάνω από 40%, ενώ παρόμοια – ή ίσως και χειρότερη – είναι η κατάσταση στον ιδιωτικό τομέα. Όπως, βέβαια, «μαχαίρι» μπήκε και συνεχίζει να μπαίνει στις συντάξεις.
Από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (Ιούλιος 2013), που περιλαμβάνονται στην έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2012-2013, προκύπτει ότι οι ακαθάριστες αποδοχές από το 2010 έως και φέτος θα έχουν περιοριστεί κατά 25,6%, ενώ η συνολική δαπάνη για αποδοχές και εργοδοτικές εισφορές προβλέπεται ότι μέχρι το τέλος του 2014 θα έχουν μειωθεί κατά 36%!
Η ΤτΕ εκτιμά ότι και το 2014 οι υπάλληλοι στο Δημόσιο θα συνεχίσουν να έχουν απώλειες (1,9%), όπως και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες (6,3%). Για φέτος, θα δουν τις ονομαστικές αποδοχές τους να μειώνονται από 6,7% (εργαζόμενοι στο Δημόσιο) έως και 10% (ΔΕΚΟ και τράπεζες).
Είμαστε πια... πρωταθλητές
Καταθέσεις
Πριν από έναν χρόνο, τον Αύγουστο του 2012, ανακοινώθηκε ότι οι καταθέσεις είχαν υποχωρήσει κάτω από 2.000 ευρώ για το 81% των αποταμιευτών, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Συνολικά, το 93% των φυσικών προσώπων στη χώρα μας δεν έχουν περισσότερα από 10.000 ευρώ στις ελληνικές τράπεζες.
Μπορεί να έχει παίξει τον ρόλο της η διαρροή καταθέσεων στο εξωτερικό την τελευταία τριετία ή ότι ένα ποσό (20 δισ. το υπολογίζει υπεραισιόδοξα με πρόσφατη δήλωσή του ο Στουρνάρας) ενδέχεται να παραμένει κρυμμένο στα σεντούκια. Ωστόσο, είναι οφθαλμοφανές ότι μεγάλο «ροκάνισμα» των καταθέσεων γίνεται πια από τα νοικοκυριά κυρίως λόγω της μείωσης εισοδημάτων, της ανεργίας, των δανείων και των χαρατσιών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι καταθέσεις τον Δεκέμβριο του 2009 πλησίαζαν τα 231 δισ. ευρώ (196 των νοικοκυριών, 35 των επιχειρήσεων). Τον Φεβρουάριο του 2013 οι καταθέσεις ήταν στα 164 δισ.
Πόσα χρωστάμε
Τα προβληματικά δάνεια – τα λεγόμενα «κόκκινα» – έχουν ξεπεράσει τα 65 δισ., δηλαδή περίπου στο 30% του συνόλου των δανείων (μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά). Τα 65 δισ. αφορούν συνολικά 500.000 δανειολήπτες, οι οποίοι δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, είτε σε δάνεια είτε σε κάρτες.
Όσον αφορά αποκλειστικά τα στεγαστικά δάνεια, αυτή τη στιγμή διαμορφώνονται στα 72 δισ. ευρώ συνολικά. Προβληματικά είναι τα 17 δισ., που υπολογίζονται ότι αντιστοιχούν σε 145.000 σπίτια.
Για να υπάρξει το μέτρο σύγκρισης, τον Ιούλιο του 2010 τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειχναν ότι τα «κόκκινα δάνεια» ναι μεν αυξάνονταν, όμως τότε μόνο το 8% των στεγαστικών είχαν σταματήσει να εξυπηρετούνται κανονικά.
Υπολογίζεται, εξάλλου, ότι το διάστημα 2003 - 2008 – δηλαδή λίγο μετά την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και λίγο πριν γίνει το κραχ της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης – περίπου 500.000 Έλληνες δανείστηκαν περισσότερα από 50 δισ. ευρώ για αγορά κατοικίας.
Το ύψος των κόκκινων δανείων πριν από τρία χρόνια ήταν στα 12 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόνο τα 7 δισ. προέρχονταν από τα στεγαστικά. Οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων στις αρχές Αυγούστου, το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος των φορολογούμενων προς το Δημόσιο στο τέλος Ιουνίου 2013 διαμορφώθηκε στα 59,77 δισ. ευρώ, έναντι 56,1 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012.
Το σύνολο των φυσικών προσώπων που έχουν ληξιπρόθεσμο χρέος προς το Δημόσιο είναι 2.006.611 άτομα, τα οποία οφείλουν συνολικά 21,53 δισ. ευρώ. Σε ρύθμιση έχουν υπαχθεί οφειλές μόλις 834,9 εκατ. ευρώ. Το σύνολο των νομικών προσώπων που έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη είναι 167.809 και οι οφειλές ανέρχονται σε 38,24 δισ. ευρώ.
Το 2011, το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο ήταν 44 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2010 στα 38,7 δισ.
Απώλειες από μέτρα - χαράτσια
Ατέλειωτα τα μέτρα, αμέτρητα τα χαράτσια… Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί η λαίλαπα αφαίμαξης που άρχισε τον Φεβρουάριο του 2010, με την κυβέρνηση να ανακοινώνει «πάγωμα» μισθών στον δημόσιο τομέα, περικοπές επιδομάτων 10% κ.ά.
♦ Το δεύτερο πακέτο μέτρων, λίγες εβδομάδες αργότερα, είχε να κάνει με μείωση 30% στα δώρα, μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου, αύξηση ΦΠΑ, αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης κ.λπ.
♦ Το τρίτο πακέτο ήρθε με την υπογραφή του μνημονίου: Αντικατάσταση του 13ου - 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ, αντικατάσταση 13ης - 14ης σύνταξης με επίδομα 800 ευρώ, αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων (!), αλλαγές στα εργασιακά με μείωση του κατώτατου μισθού κ.ά.
♦ Με το «μεσοπρόθεσμο», το... σερί μέτρων συνεχίστηκε με αλλαγή φορολογικής κλίμακας επιβαρύνοντας και εισοδήματα από 8.000 ευρώ, έκτατη εισφορά για όλους πάνω από 12.000 ευρώ, επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, περαιτέρω παρεμβάσεις στα εργασιακά.
♦ Αργότερα ήρθαν ο νέος έκτακτος φόρος στις κατοικίες μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ, η περικοπή συντάξεων και του εφάπαξ, για να ακολουθήσουν τον Φεβρουάριο 2012 η μείωση, κατά 22%, του κατώτατου μισθού (από 751 σε 586 ευρώ) και 32% στους νεοεισερχόμενους μέχρι 25 ετών, οι ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές κ.λπ.
♦ Τον Νοέμβριο του 2012, η επόμενη μέρα της ψήφισης του πολυνομοσχεδίου έφερε στην ελληνική πραγματικότητα 40 καινούργια χαράτσια, ενώ τον Ιούνιο του 2013 αποφασίστηκε το... έκτακτο χαράτσι στα ακίνητα να ισχύσει και το 2014.
Ακίνητα
Το 81% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών της χώρας αφορά ακίνητα. Το 17% έχει να κάνει με καταθέσεις. Και το 2% (6% ήταν παλιότερα) με μετοχές. Είναι, όμως, ολοφάνερο ότι η «κατεδάφιση» στις τιμές των ακινήτων – που επιδεινώνεται καθημερινά – είχε επιπτώσεις την τελευταία τριετία τόσο στον συνολικό πλούτο, αλλά και στην εκτίναξη των «κόκκινων» δανείων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος στις 2.8.2013, η πτώση στις τιμές των διαμερισμάτων κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2013 άγγιξε το 11,6%, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με όσα δημοσιεύτηκαν στην πρόσφατη έρευνα του «Π»:
♦ 5,4 δισ. ευρώ θα πληρώσουν συνολικά το 2013 οι ιδιοκτήτες ακινήτων.
♦ Δυο έως έξι ενοίκια, από τα συνολικά 12, θα πληρώνει ένας ιδιοκτήτης ακινήτου είτε το μισθώνει είτε το χρησιμοποιεί για ιδιοκατοίκηση.
♦ Μόλις 4.000 μεταβιβάσεις νεόδμητων οικιστικών ακινήτων έγιναν το 2012. Το 2007 είχαν μεταβιβαστεί 100.000 κατοικίες.
♦ Μόνο 10.000 σπίτια αναμένεται να χτιστούν το 2013 πανελλαδικά. Το 2007 ο αριθμός των νέων κατοικιών είχε αγγίξει τις 104.000.
♦ Δύο μισθώματα τον χρόνο είναι ο μέσος όρος του χαρατσιού μέσω ΔΕΗ, ενώ
το υπουργείο Οικονομικών για το 2013 θα εισπράξει 2,1 δισ. ευρώ από το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ακινήτων και 1,2 δισ. ευρώ για τον ΦΑΠ του 2011 και του 2012.
Οι εκτιμήσεις για το σύνολο της αξίας της ακίνητης ιδιωτικής περιουσίας άγγιζε το 2009 το 1 τρισ. ευρώ (15.9.2011, δηλώσεις Ευάγγελου Βενιζέλου με αφορμή το χαράτσι στα ακίνητα). Φυσικά, η απαξίωση της ακίνητης περιουσίας είναι πλήρης. Το 1 τρισ. μοιάζει σαν «όνειρο θερινής νυκτός». Όπως και η (ψευδ)αίσθηση ότι τα ακίνητα αποτελούν... σταθερή αξία.
Ο οίκος Fitch εκτίμησε πρόσφατα ότι οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα έχουν υποχωρήσει κατά 30% στο διάστημα 2008 - 2013, ενώ αναμένεται να υποχωρήσουν 18% ακόμα.
Ασφαλιστικά ταμεία
Από το «κούρεμα» που έγινε στα ελληνικά ομόλογα, οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων και των ΝΠΔΔ που υποχρεωτικά καταθέτουν τα διαθέσιμά τους στο «Κοινό Κεφάλαιο» της Τράπεζας της Ελλάδος υπολογίζονται σε 15 δισ. ευρώ, σε σύνολο περιουσίας 23,7 δισ. ευρώ. Οι συνέπειες για τους ασφαλισμένους; Αναπόφευκτα, τεράστιες!
Εμπορικές επιχειρήσεις
Εφιαλτικές ήταν οι εκτιμήσεις της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου στις 10.8.2013. Τα κέρδη των εμπορικών επιχειρήσεων θα συρρικνωθούν την περίοδο 2012-2013 κατά 45%, ενώ η πτώση για την περίοδο 2009-2013 φτάνει στο 85%! Πώς να μην πάνε σύννεφο τα λουκέτα και οι απολύσεις...
Χρηματιστήριο
Την τριετία του μνημονίου υπολογίζεται ότι χάθηκαν 65 δισ. ευρώ από την αξία των μετοχών στο χρηματιστήριο Αθηνών. Επίσης, υπήρξε απώλεια 2,6 δισ. ευρώ σε ομόλογα που «κουρεύτηκαν» μαζικά και που κατείχαν 11.000 μικρο-ομολογιούχοι. Υπολογίζεται ότι 500.000 μικροεπενδυτές και κάτοχοι τραπεζικών ομολόγων είδαν τις επενδύσεις τους να εξανεμίζονται κι αυτό επειδή η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών υποχώρησε κατά 31,5 δισ. ευρώ.
ΑΕΠ
Πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή αναθεώρησε προς τα... πάνω τις προβλέψεις της για την ύφεση της ελληνικής οικονομίας, στο 5,6% του ΑΕΠ. Το 2013 είναι το έκτο συνεχόμενο έτος ύφεσης για τη χώρα: Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,2% το 2008, 3,2% το 2009, 5,1% το 2010, 7,2% το 2011 και κατά 6,4% το 2012. Παγκόσμιο ρεκόρ δίχως προηγούμενο...
Κύπρος
Δεν είναι μόνο οι συνέπειες των μνημονίων στην ελληνική οικονομία αυτή καθαυτή. Η κυπριακή κρίση αναμένεται, σύμφωνα με την Credit Suisse, να επηρεάσει αρνητικά κατά μία ποσοστιαία μονάδα τον ήδη «καταρρακωμένο» ρυθμό μεταβολής του ελληνικού ΑΕΠ. Αιτία η μείωση των συνολικών εξαγωγών – της τάξης του 6% – των ελληνικών επιχειρήσεων στην Κύπρο.
Μείωση γεννήσεων
Τα τελευταία στοιχεία που αφορούν τις γεννήσεις το διάστημα 2008 - 2011 είναι δραματικά: Στην Ελλάδα παρατηρείται πτώση - ρεκόρ 10% των γεννήσεων! Συγκεκριμένα, οι 118.302 γεννήσεις του 2008 έπεσαν στις 106,428 το 2011 – την τελευταία χρονιά για την οποία έχει γνωστοποιήσει στοιχεία η Eurostat. Το ελληνικό ποσοστό είναι το υψηλότερο στην ευρωζώνη (μ.ό. -3,7%).
Αυτοκτονίες - ψυχική υγεία
Όλο και περισσότεροι Έλληνες καταρρέουν ψυχολογικά υπό το βάρος της μνημονιακής μαυρίλας. Στο Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης Επαγγελματιών Ψυχιάτρων παρουσιάστηκαν στοιχεία όπως:
♦ Στον Ευαγγελισμό διαπιστώθηκε αύξηση, σε ποσοστό 118%, των ασθενών με αντιδραστική κατάθλιψη την τριετία 2008 - 2011.
♦ Το ποσοστό των ανέργων και των απόρων ασθενών με ψυχολογικά προβλήματα έχει αυξηθεί κατά 75%.
♦ Το 23% των ατόμων με ψυχικό νόσημα έχουν οφειλές σε... δάνεια. Το χαμηλό εισόδημα και τα χρέη συνδέονται με την εμφάνιση ψυχικών νοσημάτων.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, κατά την περίοδο 1.1.2009 - 28.8.2012 οι τελεσθείσες αυτοκτονίες και οι απόπειρες ανήλθαν σε 3.124 πανελλαδικά.
Τέλος, έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 26 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε ότι σε κάθε αύξηση κατά 1% της ανεργίας αντιστοιχεί αύξηση 0,8% στις αυτοκτονίες και 0,79% στις ανθρωποκτονίες, ενώ σε άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι τα ψυχολογικά προβλήματα είναι υπερδιπλάσια για τους ανέργους (34%) σε σχέση με τα άτομα που εργάζονται (16%).
ΠΗΓΗ : Το Ποντίκι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου