Ιδιωτικά πανεπιστήμια: Ερμηνεύουν το Σύνταγμα κατά το δοκούν

Κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές της Ν.Δ. επαναλαμβάνουν τους γνωστούς ισχυρισμούς περί «ζωντανού Συντάγματος» και «Ενωσιακού Δικαίου», και καταφεύγουν σε... παιχνίδι με τις λέξεις, προκειμένου να υπερασπιστούν ένα ν/σ που παραβιάζει το Σύνταγμα.

 

Ερμητικά τα αυτιά της κλείνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, στις έντονες αντιδράσεις –που εκφράζονται τόσο εντός του ίδιου του Κοινοβουλίου, όσο και στα πανεπιστήμια όπως και στους δρόμους (με τις μαζικές και δυναμικές συγκεντρώσεις)– για το νομοσχέδιο Πιερρακάκη που αφορά στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στη χώρα.

 

Στο πλαίσιο αυτό δεν προκαλεί αίσθηση το γεγονός ότι –παρά την κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος– η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Ν.Δ. απέρριψε τα αιτήματα αντισυνταγματικότητας που κατέθεσαν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, η Ελληνική Λύση, η Νέα Αριστερά και η Νίκη στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για την «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου - Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων», που συζητείται στην Ολομέλεια και αναμένεται να ψηφιστεί την Παρασκευή. Σημειώνεται ότι υπέρ της αντισυνταγματικός τάχθηκαν το ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝ.ΑΛΛ. και η Πλεύση Ελευθερίας.

 

Δηλαδή, σχεδόν το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης «κραυγάζει» ότι το νομοσχέδιο είναι αντισυνταγματικό, αλλά η κυβέρνηση δεν πτοείται. Αντίθετα, μάλιστα, επιχειρεί να αντιστρέψει την πραγματικότητα, φτάνοντας στο σημείο, βουλευτές της να ερμηνεύσουν το Σύνταγμα κατά το δοκούν. 

 

Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του βουλευτή της Ν.Δ. Θάνου Πλεύρη, ο οποίος αφού επανέλαβε τους γνωστούς ισχυρισμούς περί «ζωντανού Συντάγματος» και «Ενωσιακού Δικαίου», κατέφυγε σε ένα... παιχνίδι με τις λέξεις, αναφέροντας πως άλλο είναι η «σύσταση» κι άλλο η «εγκατάσταση»  υπαρχόντων πανεπιστημίων χωρών της Ε.Ε.

 

Συγκεκριμένα, ο Θ. Πλεύρης υποστήριξε πως πάντοτε υπήρχε θέμα ερμηνείας του άρθρου 16 του Συντάγματος και (αν και παραδέχθηκε ότι το εν λόγω άρθρο «ορίζει ρητώς πως όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα στην δωρεάν Παιδεία σε όλες στις βαθμίδες και στα Πανεπιστήμια») τόνισε πως «υπήρξε η απόφαση 2411/2012 όπου αναφέρει ότι μπορεί να γίνονται μεταπτυχιακές σπουδές επί αμοιβής από τα κρατικά πανεπιστήμια».

 

Η ερμηνεία του Συντάγματος επί του Ενωσιακού Δικαίου, είπε ο βουλευτής, «δεν σημαίνει ότι καταστρατηγείται το Σύνταγμα» και «η θεωρία ενός ζωντανού Συντάγματος είναι η εφαρμογή του επί των δεδομένων που υπάρχουν». Σε ανάλογο πνεύμα, ο Θ. Πλεύρης είπε ότι το άρθρο 16 αφορά τη σύσταση ΑΕΙ από ιδιώτες, αλλά εδώ δεν έχουμε σύσταση, αλλά εγκατάσταση υπαρχόντων Πανεπιστημίων χωρών της ΕΕ που θα έρθουν να δημιουργήσουν παράτημα στην χώρα μας. 

 

Εξάλλου, υποστήριξε ότι αυτό που ενδιαφέρει τον συνταγματικό νομοθέτη είναι τα Πανεπιστήμια να μην είναι κερδοσκοπικά και το Κράτος να έχει τον απόλυτο έλεγχο δεδομένα που γίνονται σεβαστά στο παρόν νομοσχέδιο. Επέμεινε πως «με βάση τη Συνθήκη της Ε.Ε., έχουμε πάει στο σχέδιο νόμου αυτό στα όρια που μπορούν να ερμηνευτούν στη βάση του γράμματος και του πνεύματος του άρθρου 16 του Συντάγματος με πλήρη σεβασμό του».

 

Όσο για τον αρμόδιο υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη, αυτός δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να χαρακτηρίσει το νομοσχέδιο ως «απολύτως συμβατό με το συνταγματικό κείμενο». Χρησιμοποιώντας την ουδέτερη γνωμοδότηση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, υποστήριξε ότι αυτή «διαψεύδει πανηγυρικά τους φορείς της μίας και μοναδικής αλήθειας περί αντισυνταγματικότητας του κειμένου. Διότι λέει ακριβώς αυτά που λέγαμε στις Επιτροπές. Ότι υπάρχουν δύο σχολές σκέψης ότι εμείς υιοθετούμε αυτή τη σχολή σκέψης και ότι στο τέλος της ημέρας αυτό θα κριθεί. Δεν είδαμε να γράφει κάτι περί κάθετης αντισυνταγματικότητας διότι στο τέλος της ημέρας είναι απολύτως προσβλητικό για την δικαστική εξουσία να θεωρούν ότι όλα κρίνονται από την Αντιπολίτευση κι όχι από την δικαστική εξουσία».

 

Επιλέγοντας τους... συμμάχους του, ξεκαθάρισε ότι «εμείς διαλέγουμε να εμπιστευτούμε γνωμοδοτήσεις κορυφαίων καθηγητών του συνταγματικού δικαίου και του διοικητικού δικαίου έχοντας αντλήσει πάρα πολλά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτές τις γνωμοδοτήσεις» και σχολίασε τη στάση του κοινοβουλευτικού του ΠΑΣΟΚ λέγοντας πως «είναι "χάρμα" να διαφωνείτε με τον κ. Βενιζέλο και τον κ. Αλιβιζάτο. Όταν ο κ. Ανδρουλάκης έλεγε ότι θα πούμε "ναι" αρκεί το νομοσχέδιο να μην είναι σε βάρος των δημόσιων πανεπιστημίων γνώριζε και τις συνταγματικές γνωμοδοτήσεις πάνω στις οποίες βασίζεται το νομοσχέδιο». Δεν παρέλειψε, βεβαίως, να στραφεί κατά της αντιπολίτευσης, κατηγορώντας την μεταξύ άλλων πως χρησιμοποιεί «το Σύνταγμα ως φύλο συκής». 

 

► Αίτηση ονομαστικής ψηφοφορίας επί της αρχής και επί των άρθρων που αφορούν στα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, κατέθεσαν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, με πρώτο υπογράφοντα τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, Σ. Φάμελλο.

 

► Όλα αυτά τη στιγμή που οι φοιτητές όπως και ολόκληρος ο εκπαιδευτικός κόσμος, ετοιμάζονται για ένα μεγαλειώδες συλλαλητήριο την Παρασκευή, ημέρα που ψηφίζεται το νομοσχέδιο. 

 

Οι θέσεις των κομμάτων που έθεσαν θέμα Αντισυνταγματικότητας.

 

Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θεοδώρα Τζάκρη ανέφερε «πως έχει εκπλαγεί ο νομικός κόσμος της χώρας και όχι μόνο οι συνταγματολόγοι από την αντισυνταγματική πρωτοβουλία που μας καταθέτετε η οποία δεν έχει προηγούμενο στην λειτουργία του ελληνικού Κράτους ως σήμερα». Χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «θεσμική εκτροπή» καθώς όπως είπε «επιμένετε στην παρερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος που απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων, αναθέτοντας τις υπηρεσίες παροχής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου κατ' αποκλειστικότητα» και πρόσθεσε ότι «η συνταγματική αυτή επιταγή στην κυριολεξία παραβιάζεται με εντυπωσιακό τρόπο καθώς η νομοθετική σας πρωτοβουλία κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση και δίνεται την δυνατότητα σε Νομικά Πρόσωπα του Ιδιωτικού Δικαίου, δηλαδή στις λεγόμενες πανεπιστημιακές εταιρείες , σε εταιρείες της αγοράς».

 

Η κυρία Τζάκρη καταλόγισε στην Κυβέρνηση παραβίαση του Συντάγματος με «απροκάλυπτο τρόπο» σημειώνοντας ότι αυτό «αποτελεί μοναδικό ιστορικό περιστατικό συνταγματικής παραβίασης» και εκτίμησε πως «θα δημιουργήσει ένα παράλληλο χάος στην αντίστοιχη αγορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που θέλετε να εγκαθιδρύσετε». Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε ότι τελικά το θέμα θα κριθεί από τα διοικητικά δικαστήρια και προέβλεψε ότι εκεί «η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία θα καθαιρεθεί».

 

Παράλληλα, αρνήθηκε «την υπερίσχυση του Ενωσιακού ή διεθνούς Δικαίου του Συντάγματος, λέγοντας πως μια τέτοια αποδοχή καταργεί την ασφάλεια δικαίου». Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ άλλων είπε ότι «τα σαφή νομικά κείμενα δεν επιδέχονται ερμηνείας» και χαρακτήρισε όσους συνταγματολόγους έχουν ταχθεί υπέρ της συνταγματικότητας ως «μια μικρή ομάδα νομικών φίλων σας» και «δεν θα μας πει μια ελάχιστη πλειοψηφία συνταγματολόγων τι λέει το Σύνταγμα. Το διαβάζουμε μόνοι μας. Και το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος μας λέει η τήρησή τους δεν επαφίεται στον πατριωτισμό των συνταγματολόγων και δει μια ελάχιστη μειοψηφία εξ αυτών αλλά στον πατριωτισμό όλων των ενεργών πολιτών. Και όχι συνταγματολόγων που το "απαγορεύεται" το κάνουν "επιτρέπεται" ». 

 

O βουλευτής του ΚΚΕ Γιάννης Δελής ανέφερε ότι «η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής δεν είναι βολική για την Κυβέρνηση και αναφέρει πως το θέμα θα κριθεί από την ελληνική Δικαιοσύνη, δεν γνωμοδοτεί αλλά παραπέμπει ευθέως στο ΣτΕ για την συνταγματικότητα ή όχι αυτού του νόμου». Τόνισε ότι «στο άρθρο 16 του Συντάγματος ορίζεται ρητά ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση μπορεί να παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου» και πρόσθεσε πως «απαγορεύεται η σύσταση Ανώτατων Σχολών από ιδιώτες ενώ επιτρέπεται η σύσταση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων όχι όμως ανώτατης εκπαίδευσης, υπό την εποπτεία του Κράτους».

 

Σε αυτά όλα, υποστήριξε ο κ. Δελής τα σχετικά άρθρα του Δ' Μέρους του νομοσχεδίου «έρχονται σε ευθεία αντίθεση». Εισάγετε, είπε «μια νέα νομική μορφή» που στην πραγματικότητα «θα λειτουργούν με ιδωτικο-οικονομικούς όρους και άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας» και «μια απλή ανάγνωση του νομοσχεδίου αρκεί για να το αντιληφθεί κανείς». Υπάρχουν, ανέφερε ο βουλευτής «όρια στις ερμηνείες και αυτές δεν μπορεί να μετατρέπονται σε όχημα για την παραβίαση ενός άρθρου του Συντάγματος» και «κανένας συνταγματικός ελιγμός μέσω του άρθρου 28 δεν μπορεί να εκτρέψει την ακύρωση ενός άλλου Συνταγματικού άρθρου».

 

Ο βουλευτής του ΚΚΕ πρόσθεσε «πως το νομοσχέδιο αυτό δεν είναι αντισυνταγματικό αλλά είναι κυρίως αντιεκπαιδευτικό καθώς υπονομεύει τα μορφωτικά δικαιώματα των λαϊκών οικογενειών και ναρκοθετεί περαιτέρω τις εργασιακέ προοπτικές και τα εργασιακά δικαιώματά τους». Γι΄ αυτό είπε η «δική μας αντίθεση είναι διαφορετική από αυτή που προτάσσουν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ που θέλουν πρώτα την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος»

 

Ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης Κωνσταντίνος Χήτας είπε ότι η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία «παραβιάζει βασικές συνταγματικές επιταγές. Έρχεται σε αντίθεση στην βασική αποστολή του Κράτους, την Παιδεία που σύμφωνα με το Σύνταγμα έχει σκοπό την ηθική, πνευματική αγωγή, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και της διάπλασής τους σε ελεύθερους και υπευθύνους πολίτες».

 

Ο κ. Χήτας ανέφερε ότι το κόμμα του «δεν είναι ενάντια στα μη Κρατικά Πανεπιστήμια- Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς, αλλά εδώ πάτε να κάνετε πλιάτσικο, φτιάχνετε ένα μόρφωμα που πάτε να το περάσετε μέρα μεσημέρι, στην ζούλα». Εξέφρασε τον κίνδυνο ότι με το παρόν νομοσχέδιο «ανοίγονται διάπλατα πόρτες για να δημιουργηθούν παραρτήματα Κρατικών ΑΕΙ της Τουρκίας, των Σκοπίων, της Αλβανίας» και αυτό όπως πρόσθεσε «δεν προάγει αλλά υπονομεύει την εθνική και θρησκευτική συνείδηση των Ελλήνων» Αυτό είπε που χρειάζεται είναι η συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 16 « όμορφα, παστρικά, νοικοκυρεμένα». Τώρα είπε ο κ. Χήτας «αυτό απαγορεύεται» και υποστήριξε ότι είναι έλλειμμα η απουσία Συνταγματικού Δικαστηρίου.

 

Ο βουλευτής της Νέας Αριστεράς Δημήτρης Τζζανακόπουλος τόνισε πως σήμερα «καλούμε ως νομικός να υπερασπιστώ τα απολύτως αυτονόητα». Ανέφερε ότι ο νόμος απαιτεί ερμηνείας «όταν το νόημα μιας διάταξης είναι ασαφές ή διακυβευόμενο, αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι αδύνατον να ισχυρισθεί οποιοσδήποτε ότι οι σχετικές Συνταγματικές παράγραφοι του άρθρου 16 έχουν ασαφές περιεχόμενο». Υποστήριξε ότι «η απόλυτη απαγόρευση της ίδρυσης Ανώτατων Σχολών από ιδιώτες έχει γίνει δεκτό από πάγια νομολογία του ΣτΕ, όπως είναι εύλογο. λογικό και κανονικό».

 

Απέρριψε ότι «υπάρχει σύγκρουση του 16 του Συντάγματος με το Ενωσιακό Δίκαιο», λέγοντας ότι αυτή «δεν υφίσταται καθώς η αρμοδιότητα της ΕΕ στα θέματα της εκπαίδευσης είναι συμπληρωματική» άρα πρόσθεσε «η ΕΕ ούτε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μπορεί να μας αναγκάσει να προχωρήσουμε σε νομοθετική εναρμόνιση». Αντιτάχθηκε και στη «δυναμική ερμηνεία» δηλαδή το Σύνταγμα θα πρέπει να ερμηνεύεται με τρόπο που να προσαρμόζεται στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, προσθέτοντας ότι «η δυναμική ερμηνεία μετατρέπεται σε μια τεχνολογία ευθείας παραβίασης του Συντάγματος που ανατρέπει πλήρως το άρθρο 16 και όλα επιτρέπονται».

 

Ο κ. Τζανάκοπουλος είπε ότι εάν «το απαγορεύεται η σύσταση ιδιωτικών Πανεπιστημίων, το μετατρέπετε σε επιτρέπεται η σύσταση ιδιωτικών πανεπιστημίων, τότε αφαιρείτε το έδαφος για την στοιχειώδη συνένωση μεταξύ των ανθρώπων» Η θέση είπε της Κυβέρνησης «παραβιάζει τους κανόνες της λογικής». Και έθεσε στα κόμματα της Αντιπολίτευσης την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας στην Κυβέρνηση που έχει ζητήσει η Νέα Αριστερά.

 

Ο βουλευτής της Νίκης Γιώργος Ρούντας σημείωσε ότι από το άρθρο 16 του Συντάγματος «καθίσταται σαφής η άμεση και η στενή διασύνδεση της έννοιας της διδασκαλίας με την επιστημονική γνώση και την διάδοση αυτής πάντοτε σε καθεστώς ελευθερίας και άρα χωρίς καμία καθοδήγηση και εξάρτηση αποτελώντας υποχρέωση του ελληνικού Κράτους».

 

Αναλύοντας το άρθρο 16, ο βουλευτής είπε είναι σαφές, απόλυτο και επιτακτικό ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται μόνο από το Κράτος. Συνεπώς υποστήριξε «οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου είναι αντισυνταγματικές» και το Σύνταγμα «δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας» και συμπλήρωσε πως « το ΣτΕ με την πρόσφατη απόφαση 922/2023 επανέλαβε την πάγια σχετική νομολογία του με την οποία απαγορεύει το πανεπιστήμιο "επιχείρηση" είτε ιδιωτικό είτε κρατικό». Η εκπαίδευση είπε «δεν μπορεί να μετατρέπεται σε παροχή υπηρεσιών».

 

Οι θέσεις των υπόλοιπων κομμάτων επί των ενστάσεων

 

Η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου είπε πως το κόμμα της θα υπερασπιστεί το Σύνταγμα, επικρίνοντας τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και τους βουλευτές της Νέας Αριστεράς ότι δεν δικαιούνται με τη στάση που είχαν ως κυβερνητικοί υπουργοί και βουλευτές στο παρελθόν σήμερα να εμφανίζονται ως υπερασπιστές του Συντάγματος. Η κυρία Κωνσταντοπούλου επέκρινε και την αποχή του ΚΚΕ στο αίτημα αντισυνταγματικότητας στο νομοσχέδιο για την ισότητα στον πολιτικό γάμο, λέγοντας πως ης στάση αυτή ήταν «επιλήψιμη».

 

Αντιτάχθηκε ότι το Ενωσιακό Δίκαιο υπερισχύει του Συντάγματος λέγοντας πως «το Σύνταγμα υπερισχύει όλων», άλλωστε όπως ισχυρίσθηκε «αυτό επικαλείται και το ίδιο το νομοσχέδιο». Εμείς, είπε η κυρία Κωνσταντοπούλου «αυτό που πιστεύουμε είναι ότι ο Νόμος και ο κάθε Νόμος πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπο συμβατό με το Σύνταγμα» και το νομοσχέδιο αυτό «είναι συμβατό με το Σύνταγμα ως προς κάποια σημεία (ως προς τη νομική μορφή που έχει επιλεγεί και ως προς τον περιορισμό του Παρατήματος), αλλά έχει σημεία που δεν μπορεί να ερμηνευτεί βάσει του Συντάγματος και αυτά είναι τα δίδακτρα και το status του εκπαιδευτικού προσωπικού» και συμπλήρωσε πως με αυτές στις διατάξεις «καταλύεται η δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση και ο χαρακτήρας των εκπαιδευτικών ως δημοσίους λειτουργούς».

 

Η κ.Κωνσταντοπούλου αντιτάχθηκε στην ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου λέγοντας πως τέτοια διαχρονικά δημιούργησαν όλες οι χούντες και είναι ορθότερη η διάχυση της συνταγματικής κρίσης στους δικαστές όλων των επιπέδων της Δικαιοσύνης.

 

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝ.ΑΛΛ. Παναγιώτης Δουδουνής ανέφερε ότι εμείς «είμαστε υπέρ της ίδρυσης Μη Κρατικών - Μη Κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων γι αυτό και είμαστε κατά του νομοσχεδίου αυτού». Υποστήριξε ότι σε σχέση με το Ενωσιακό Δίκαιο «είναι η πρώτη φορά που ένα εθνικό κοινοβούλιο θα υποστηρίξει ότι υποχωρεί το εθνικό Σύνταγμα ενόψει υποτιθέμενης συγκρούσεως με το Ενωσιακό Δίκαιο». Όπως είπε, υπάρχουν αποφάσεις του ΣτΕ που έχουν κρίνει ότι η παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν εμπίπτει στην επιχειρηματική δραστηριότητας. Επισήμανε ότι η γνωμοδότηση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής αναφέρει πως «δεν υπάρχει από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καμία υποχρέωση να ανοίξει η αγορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».

 

Ανέφερε επίσης ότι είναι παράλογο να λέγεται ότι «το Παράρτημα ενός ιδιωτικού κερδοσκοπικοί Πανεπιστημίου της αλλοδαπής που θα έρθει στην Ελλάδα θα είναι Μη Κερδοσκοπικό όταν το μητρικό δεν είναι». Ο φρουρός της Ενωσιακής νομιμότητας είπε ο κ. Δουδουνής «είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Κομισιόν εδώ και 43 χρόνια έχει στείλει Επιστολή ή έχει παραπέμψει την χώρα για παραβίαση του Ενωσιακού Δικαίου». Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ επεσήμανε ότι η λέξη «απαγορεύεται» που επέλεξε ο συνταγματικός νομοθέτης να χρησιμοποιήσει στο άρθρο 16 δεν το συναντά κανείς εύκολα παρά μόνο σε έξι άρθρα θέλοντας έτσι να καταδείξει την αυστηρή αντίθεσή του.

 

Πηγη : https://www.efsyn.gr