Ένα από τα λιγότερα «φωτισμένα» ζητήματα της ιστοριογραφίας στη χώρα μας σχετικά με τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι αυτό της περίφημης στάση «ουδετερότητας» της Τουρκίας.
Η στάση της τότε άρχουσας τάξης της Τουρκίας, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το σήμερα…
Τα ντοκουμέντα…
Η Τουρκία με το ξέσπασμα του Β’ΠΠ υπογράφει στις 19 Οκτώβρη 1939 σύμφωνο συμμαχίας με την Αγγλία-Γαλλία.
Μετά όμως την συνθηκολόγηση τα Γαλλίας όμως, προχωρά σε υπογραφή συμφώνου μη επίθεσης και φιλίας με την χιτλερική Γερμανία στις 18 Ιούνη 1941.
Όταν στις 6 Απριλίου 1941 τα χιτλερικά στρατεύματα εισέβαλαν στα Βαλκάνια και η Αγγλία ζήτησε από την Άγκυρα να διακόψει τουλάχιστον τις διπλωματικές της σχέσεις με τον Άξονα, ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Έλληνες, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Ρουστού Σαράτσογλου όχι μόνο αρνήθηκε να προσχωρήσει η χώρα του στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων, αλλά απέρριψε ακόμη και μια απλή συμβολική διπλωματική αποδοκιμασία της επίθεσης κατά της Ελλάδος. Η τακτική να «παίζει σε δύο ταμπλό» είχε να κάνει με την επιδίωξη της άρχουσας τάξης για την εξασφάλιση των περισσότερων ανταλλαγμάτων.
Όπως έγινε γνωστό στις διαπραγματεύσεις και με τις δύο πλευρές οι Τούρκοι απαιτούσαν όχι μόνο εδάφη, όπως τη Θράκη, την Κριμαία, την Υπερκαυκασία, αλλά και δικαιώματα με το αναχρονιστικό σύστημα των «εντολών» στη Συρία, στο Ιράκ, στην Αίγυπτο και στην Αλβανία.
Επίσης, εξέφραζαν την επιθυμία να αποκτήσουν ελληνοκατοικημένες περιοχές, όπως τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα, την Κύπρο και επιπλέον το λιμάνι της Θεσσαλονίκης!
ΠΑΚΤΩΛΟΣ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ
Την 1η Ιουνίου 1942 υπογράφεται μία ακόμη εμπορική συμφωνία Βερολίνου — Άγκυρας:
Η Γερμανία παραλαμβάνει 45.000 τόνους χρωμίου και στέλνει σε αντάλλαγμα οπλισμό. Ενώ από το 1943 ως το 1944 θα εξαχθούν από την Τουρκία στη ναζιστική Γερμανία άλλοι 90.000 τόνοι χρωμίου.
Ο Χίτλερ, , δηλώνει στον Μουσολίνι, στις 29 Απριλίου 1942 στο Σάλτζμπουργκ, ότι η Τουρκία πολύ γρήγορα θα γίνει σύμμαχος και συζητείται να της παραχωρήσουν τα ελληνικά νησιά.
Ο Αλμπερτ Σπίερ, τον Νοέμβριο του 1943 ενημέρωνε τον Χίτλερ ότι αν τερματιζόταν η παροχή χρωμίου από την Τουρκία, ο πόλεμος θα τελείωνε σε δέκα μήνες, δηλαδή τον Οκτώβριο του 1944.
Σχετικά δε με τον χρυσό, με τον οποίο πλήρωναν οι Γερμανοί τους Τούρκους για τις υπηρεσίες τους, αναφέρεται ότι τα αποθέματα χρυσού της Τουρκίας από 27 τόνοι που ήταν στην αρχή του πολέμου έφτασαν στο τέλος του σε περισσότερους από 216 τόνους.
Με τη Γερμανία «διακόπτει» τις διπλωματικές σχέσεις τον Αύγουστο του 1944 και στις 23 Φλεβάρη του 1945 κηρύττει τον «πόλεμο» με τη Γερμανία.
Ο πόλεμος όμως έχει τελειώσει και δεν ρίχνει ούτε μια ντουφεκιά…
Σε άρθρο του Σοβιετικού Δημοσιολόγου Σ. Μπελίνωφ αναφέρονται τα εξής για τον τουρκικό καιροσκοπισμό
««Η στάση της Τουρκίας στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο απασχόλησε κατ’ επανάληψη την παγκόσμια κοινή γνώμη. Αντίθετα με στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο που η Τουρκία ήταν στα φανερά σύμμαχος του γερμανικού ιμπεριαλισμού, η τουρκική πολιτική στη διάρκεια του πολέμου αυτού ήταν από τις πιο αμφίβολες.
Πραγματικά η Τουρκία όσο και αν διατηρούσε τις συμμαχίες σχέσεις της με την Αγγλία δεν έπαυε με κάθε τρόπο να δείχνει τη φιλία της στη χιτλερική Γερμανία.
Αφήνοντας κατά μέρος τους άμεσους υποτελείς της Γερμανίας, μπορούμε να πούμε για την Τουρκία , πως περισσότερο από κάθε άλλη χώρα υπερέβαλε στην εκτίμηση της των δυνάμεων της φασιστικής Γερμανίας και των δυνατοτήτων της για τη νίκη.»
Ο ΕΜΠΑΙΓΜΟΣ ΣΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ
Ύστερα απ’ την επίθεση της χιτλερικής Γερμανίας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης το καλοκαίρι του 1941 και τη συγκέντρωση των περισσότερων δυνάμεων της στο ανατολικό μέτωπο ‚η ουδετερότητα ήταν για τη Γερμανία ακόμα πιο πολύτιμη, γιατί προστάτευε τα νοτιοανατολικά πλευρά της κι’ επέτρεπε στο Χίτλερ να μη σκορπίζει τις εφεδρείες του.
Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1942, π.χ οι Γερμανοί μπορούσαν χωρίς κανένα κίνδυνο για το απογυμνωμένο νότιο μέτωπο τους, να ρίξουν τεράστιες δυνάμεις προς τη διεύθυνση του Στάλινγκραντ και τα’ αντερείσματα του Βόρειου Καύκασου.
Τα Στενά ήταν ανοικτά μόνο στο στόλο του Άξονα.
Η Τουρκία εξασφάλιζε στα Γερμανικά κι Ιταλικά πολεμικά το ελεύθερο πέρασμα στη Μαύρη Θάλασσα, πράγμα που διευκόλυνε τους φασίστες εισβολείς στις επιχειρήσεις τους στη Νότια Ρωσία.
Οι Γερμανοί δεν τσιγκουνεύονταν στην Άγκυρα τους επαίνους τους, που έδειχναν όλη τη σημασία που απέδιδαν στις καλές υπηρεσίες των Τούρκων.
Όσο χειροτέρευε η στρατιωτική και πολιτική κατάσταση της χιτλερικής Γερμανίας από τις αποφασιστικές νίκες των σοβιετικών όπλων και τις επιτυχίες των συμμάχων μας, μεγάλωνε για τους Γερμανούς η σημασία της Τουρκικής ουδετερότητας.
Είναι φανερό ότι ακόμα και στα τέλη του 1943 η είσοδος της Τουρκίας στον πόλεμο, μπορούσε να επισπεύσει τη στρατιωτική κατάρρευση της χιτλερικής Γερμανίας.
Η ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ ΤΟΥ ΤΣΩΡΤΣΙΛ
Η Τουρκία όμως ακόμη και ύστερα από τη διάσκεψη της Τεχεράνης, προσπαθούσε με διάφορα προσχήματα να αναβάλει την εγκατάλειψη της πολιτικής της ουδετερότητας χωρίς να λαβαίνει υπόψη της την συνθήκη της συμμαχίας με την Αγγλία.
Ο ΟυινστωνΤσώρτσιλ δήλωνε το Μάρτη με πικρία στην αγγλική Βουλή:
«Ελπίζαμε το Φλεβάρη και το Μάρτη ότι θα βλέπαμε την Τουρκία να μπαίνει τολμηρά στον πόλεμο ή τουλάχιστο να βάζει στη διάθεσή μας τις αναγκαίες για τις εναέριες επιχειρήσεις μας βάσεις.
Η ελπίδα αυτή διαψεύσθηκε».
Η Τουρκία όμως όχι μόνο αρνιόταν να συμβάλει στη νίκη των συμμάχων, αλλά εξακολουθούσε να παρέχει αξιοσημείωτη βοήθεια στους Γερμανούς.
ΤΟ ΑΘΛΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Όπως η Ισπανία, η Ελβετία κι η Σουηδία, η Τουρκία ήταν για τη γερμανική πολεμική βιομηχανία ένας απ’ τους κυριότερους προμηθευτές των πρώτων εκείνων υλών απ’ τις οποίες η Γερμανία είχε τη μεγαλύτερη έλλειψη.
Όπως έγραφε μια καλά πληροφορημένη επιθεώρηση ο «Οικονομολόγος της Ανατολής» (10 Γενάρη του 1944) το 90% των τουρκικών εξαγωγών πήγαιναν στη Γερμανία.
Η κοινή γνώμη στις συμμαχικές χώρες ήταν φυσικό ν’ αγανακτεί βλέποντας την Τουρκία να προμηθεύει στη Γερμανία χρώμιο.
Οι αγγλικές κι’ οι αμερικάνικες εφημερίδες επανειλημμένα παρατηρούσαν ότι χωρίς τις προμήθειες του τουρκικού χρωμίου ένα μεγάλο μέρος των εργοστασίων που έβγαζαν λεπτά ατσάλια θα παρέλυαν στη Γερμανία.
Η οικονομική βοήθεια της Τουρκίας και των άλλων «ουδέτερων» επέτρεψε στους χιτλερικούς να παρατείνουν την αντίσταση τους στους συμμάχους.
Ο τουρκικός τύπος ως την τελευταία στιγμή συμφωνούσε με τη βοήθεια που δινόταν στη Γερμανία και με τη φιλία με τους Γερμανούς: «Σε όλο αυτό το πόλεμο δείξαμε τη φιλία μας στους Γερμανούς και το κάναμε τη στιγμή που είχαν τη μεγαλύτερη ανάγκη», έγραψε η «Ανατολή» στις 7 του Μάη του 1944. «Παραμένουμε φίλοι της Γερμανίας ως το τέλος» έγραψε με παρρησία η «Σον Πόστα» στις 22 του Απρίλη του 1944.
Ένας Άγγλος γυρίζοντας απ’ την Άγκυρα στο1943 διατύπωνε ως εξής στην «Αζιατικ Ρηβιου» ως εξής τις εντυπώσεις του σχετικά με τη στάση της Τουρκίας απέναντι στη Σοβιετική Ένωση:
«Αν οι Τούρκοι είναι δυσαρεστημένοι αυτό οφείλεται όχι στο ότι η Ρωσία πολεμά αλλά στο ότι παρ’ όλες τις απώλειες αντιπροσωπεύει πάντα μια τεράστια δύναμη».
Μια σημαντική μερίδα του τουρκικού τύπου που όπως είναι γνωστό εξαρτάται ολότελα απ’ τους επίσημους κύκλους, είχε πάρει από τις πρώτες μέρες του πολέμου στάση εχθρική απέναντι στη Σοβιετική Ένωση.
Οι μεγάλες νίκες του Κόκκινου Στρατού το καλοκαίρι του 1944,κι’ η δημιουργία του δεύτερου μετώπου στην Ευρώπη απ’ τους συμμάχους δε μπορούσαν παρά να συνεφέρουν την Τουρκία.
Ωστόσο και όταν ακόμα πείστηκε για το μάταιο των ονείρων που προεξοφλούσαν τη νίκη της Γερμανίας, η Τουρκία διέπραξε ένα νέο λάθος, ποντάροντας πάνω σε μια διάσπαση του συμμαχικού μετώπου.
Η διακοπή των σχέσεων με τη Γερμανία-πράξη εντελώς τυπική εκ μέρους της Τουρκίας- άργησε τόσο που προκάλεσε σ’ όλο τον κόσμο ειρωνικά σχόλια.
Και χρειάστηκαν άλλοι έξη μήνες για ν’ αποφασίσουν οι Τούρκοι να κηρύξουν στη Γερμανία, έστω και συμβολικά τον πόλεμο.
Το έκαναν μόνο όταν οι χιτλερικές ορδές εκσφενδονίστηκαν απ’ τον «Κόκκινο Στρατό» σε απόσταση λίγων εκατοντάδων χιλιομέτρων απ’ τα σύνορα της Τουρκίας.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία μπορούσε με το αζημίωτο να πάρει θέση εναντίον της Γερμανίας.
Και τότε πραγματικά κατόπιν εορτής το έκανε…
Πληροφορίες
atexnos.gr
Δημήτρης Σταυρόπουλος
Πηγή : https://www.militaire.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου