Παγκόσμιες ανισορροπίες

Ζούμε σε έναν κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης οικονομικής ανισότητας, στον οποίο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν όχι μόνο το βιοτικό τους επίπεδο να μειώνεται αλλά, επίσης, την ελπίδα τους να κερδίσουν τα προς το ζην να εξαφανίζεται – οπότε αναπόφευκτα θα αντιδράσουν κάποια στιγμή βίαια.

Επικαιρότητα

Ο κ. S. Hawkins προσπάθησε να εξηγήσει τα αποτελέσματα του BREXIT, της εκλογής του λαϊκιστή κατά πολλούς προέδρου Trump στις Η.Π.Α., καθώς επίσης την άνοδο γενικότερα των λαϊκιστικών (=ακροδεξιών κομμάτων) στην Ευρώπη και αλλού, με τις ανησυχίες των φτωχότερων εισοδηματικών στρωμάτων, τα οποία «ληστεύονται» από το πλούσιο 1% του πληθυσμού – γράφοντας τα εξής:

«Οι ανησυχίες που διέπουν αυτές τις ψήφους, για τις οικονομικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και την επιτάχυνση των τεχνολογικών αλλαγών, είναι απολύτως κατανοητές. Η αυτοματοποίηση των εργοστασίων έχει ήδη αποδεκατίσει τις θέσεις εργασίας στις παραδοσιακές κατασκευές και η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι βέβαιο πως θα οξύνει αυτό το φαινόμενο – πλήττοντας βαθιά τις μεσαίες τάξεις και αφήνοντας διαθέσιμες μόνο τις θέσεις που απαιτούν δημιουργικότητα και ανθρώπινη εποπτεία.

Αυτό με τη σειρά του θα διογκώσει τις ήδη μεγάλες οικονομικές ανισότητες σε όλο τον κόσμο. Το διαδίκτυο και οι πλατφόρμες θα επιτρέπουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να συγκεντρώνουν αμύθητο πλούτο, διατηρώντας επιχειρήσεις με ελάχιστες θέσεις εργασίας, αλλά με τεράστιο κέρδος. Η συγκεκριμένη εξέλιξη φαντάζει τόσο αναπόφευκτη, όσο και καταστροφική για τις κοινωνίες. Αυτό πρέπει να το αναλογιστούμε σε παράλληλη προβολή με την οικονομική κατάρρευση που φανέρωσε ότι, στις κοινωνίες μία μικρή ομάδα ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στον οικονομικό κλάδο μπορούν να εξασφαλίζουν υπέρογκες αμοιβές – την ώρα που οι υπόλοιποι απλώς «ασφαλίζουμε» την επιτυχία τους και «πληρώνουμε τον λογαριασμό» όταν η απληστία τους μας οδηγεί όλους μαζί στον γκρεμό.

Ζούμε σε έναν κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης οικονομικής ανισότητας, στον οποίο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν όχι μόνο το βιοτικό τους επίπεδο να μειώνεται αλλά, επίσης, την ελπίδα τους να βγάλουν τα προς το ζην να εξαφανίζεται. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που στο πρόσωπο του Trump και στην προοπτική του BREXIT είδαν μια νέα προοπτική – μια ευκαιρία να διεκδικήσουν κάτι καλύτερο. Η ευρεία χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, οδήγησε σε ακόμα ένα αποτέλεσμα: η σκληρή φύση όλων αυτών των ανισοτήτων προβλήθηκε παντού, οπότε μπόρεσε να αποκαλυφθεί πλήρως, σε αντίθεση με παρόμοιες καταστάσεις του παρελθόντος.

Για μένα η δυνατότητα της χρήσης της τεχνολογίας όσον αφορά την επικοινωνία ήταν μία απελευθερωτική και θετική εμπειρία. Χωρίς την τεχνολογία δεν θα μπορούσα να εργάζομαι όλα αυτά τα χρόνια. Παράλληλα όμως, οι ζωές των πλουσιότερων ανθρώπων, στις πιο αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη είναι «βασανιστικά» ορατές – προσιτές σε οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, όσο φτωχός κι αν είναι. Πιο πολλοί άνθρωποι έχουν κινητό, από αυτούς που έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό – γεγονός που σημαίνει ότι, σχεδόν όλοι μας σε αυτόν τον πλανήτη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ύπαρξη αυτής της τεράστιας ανισότητας.

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι άμεσες: ο αγροτικός κόσμος θα οδηγείται σε φτωχές πόλεις, με πλοηγό την ελπίδα. Όταν ο κόσμος δει πως η «νιρβάνα» του INSTAGRAM δεν είναι εφικτή ούτε εκεί, θα αναζητήσει καλύτερη τύχη στην απέναντι όχθη – ακολουθώντας το ρεύμα των οικονομικών μεταναστών και ταξιδεύοντας για μια καλύτερη ζωή. Οι μεταναστευτικές ροές, με την σειρά τους, δοκιμάζουν τις αντοχές των χωρών που τους υποδέχονται – αυξάνοντας συνεχώς τον πήχη της ετοιμότητας και των υποδομών για τις τελευταίες. Κάπως έτσι, φθείρεται η κατανόηση των πολιτών και τροφοδοτείται ο πολιτικός λαϊκισμός.

Για μένα το πιο σημαντικό είναι πως σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή της ιστορίας, το είδος μας πρέπει να λειτουργήσει σαν ένα σύνολο, συνεργατικά. Πρέπει να δουλέψουμε μαζί. Αντιμετωπίζουμε τεράστιους περιβαλλοντικούς κινδύνους: κλιματική αλλαγή, υπερπληθυσμό, επιδημίες, μόλυνση των ωκεανών, προβλήματα στην τροφική παραγωγή και εξαφάνιση των ειδών. Όλα αυτά πρέπει να μας υπενθυμίζουν ότι βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη φάση της ανθρώπινης ανάπτυξής. Έχουμε τα τεχνολογικά μέσα να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, αλλά ακόμα δεν έχουμε τα μέσα για να ξεφύγουμε από αυτόν. Ίσως σε κάποια χρόνια να μπορέσουμε να εξαπλωθούμε και σε άλλους τόπους πέραν της Γης, αλλά έως τότε πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να προστατεύσουμε τον μοναδικό μας πλανήτη.

Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει τα έθνη να χτίσουν γέφυρες και όχι τείχη μεταξύ τους. Αλλά για να το καταφέρουμε, θα πρέπει οι ηγέτες του κόσμου να αντιληφθούν πως απέτυχαν και πως απογοήτευσαν τους πολίτες. Με τους πόρους να συγκεντρώνονται στα χέρια των λίγων, θα πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε περισσότερο από όσο σήμερα. Με τις θέσεις εργασίας να μειώνονται, με ολόκληρες βιομηχανίες να κλείνουν, θα πρέπει να βοηθήσουμε τους λαούς να διασώσουν τον τόπο τους – να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της εποχής. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να τους παρέχουμε την απαραίτητη οικονομική βοήθεια, για όσο χρειαστεί ώστε να το πετύχουν.

Αν οι κοινωνίες και οι οικονομίες δεν αντέχουν ένα τόσο μαζικό κύμα μετανάστευσης, θα πρέπει να αλλάξουμε κατεύθυνση – προσπαθώντας να στηρίξουμε την παγκόσμια ανάπτυξη. Αυτός είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος, ώστε τα εκατομμύρια των μεταναστών να ξαναβρούν την χαμένη ελπίδα που έσβησε στον τόπο τους. Να αναζητήσουν το καλύτερο μέλλον στο ίδιο τους το σπίτι. Μπορούμε να το κάνουμε, είμαι πολύ αισιόδοξος για το είδος μου. Για να το κάνουμε όμως, πρέπει οι παγκόσμιες ελίτ, από το Λονδίνο στο Χάρβαρντ, από το Κέιμπριτζ στο Χόλυγουντ, να εμπεδώσουμε το μήνυμα που στάλθηκε αυτή τη χρονιά. Να μάθουμε, πάνω από όλα, την ταπεινοφροσύνη«.

Το παραπάνω μέρος του άρθρου του κ. S. Hawkins είναι πράγματι εξαιρετικό, ενώ οι προβλέψεις του οφείλουν να μας προβληματίσουν όλους. Η άποψη του τώρα, όσον αφορά τις αιτίες του BREXIT και της ανόδου του κ. Trump, οι οποίες συγκλίνουν με αυτούς που θεωρούν ότι, η παγκοσμιοποίηση είχε ως αποτέλεσμα να ζημιωθεί η μεσαία τάξη των ανεπτυγμένων χωρών προς όφελος της Κίνας και των υπολοίπων αναπτυσσομένων κρατών, πρέπει να διερευνηθεί καλύτερα. 

Ειδικότερα, η φινλανδική δεξαμενή σκέψης SITRA διατύπωσε κάποιες αμφιβολίες (πηγή), τεκμηριώνοντας πως το 1988 ήταν κυρίως οι πλούσιοι πολίτες της Λατινικής Αμερικής, καθώς επίσης η μεσαία τάξη της Δύσης αυτοί που κυριαρχούσαν από το 75ο έως το 85ο εκατοστημόριο της παγκόσμιας διανομής των εισοδημάτων (γράφημα) – ενώ το 2008 η ομάδα αυτή αντικαταστάθηκε κυρίως από τη μεσαία τάξη της Κίνας. 

Από την άλλη πλευρά όμως, η εξέλιξη του πλούτου του ανώτατου 1% του πληθυσμού στο επόμενο γράφημα δίνει μία ενδιαφέρουσα πληροφορία – αφού διαπιστώνεται ότι, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ (η Ρωσία δεν είναι μέλος του), οι Η.Π.Α. είχαν την κορυφαία θέση. Μετά τη Ρωσία λοιπόν, στην οποία το 1980 το 1% του πληθυσμού κατείχε το 3% του Εθνικού Εισοδήματος, ενώ σήμερα εκτοξεύθηκε στο 20%, το 1% στις Η.Π.Α. το 1980 κατείχε το 11% και σήμερα το 20% – όσο ακριβώς οι Ρώσοι.

Στην Ευρώπη δε κυρίως οι Βρετανοί ελίτ ήταν αυτοί που διεύρυναν τα εισοδήματα τους (από το 6% στο 14%) – ενώ πολύ λιγότερο οι Γάλλοι (από το 8% στο 11%), οι Ιταλοί (από το 7% στο 9%) και οι Γερμανοί (από το 11% στο 13%). Την καλύτερη εικόνα έχουν η Ολλανδία και η Δανία, από το 5% στο 6%. 

Με βάση τα συγκεκριμένα νούμερα λοιπόν, μάλλον ερμηνεύεται σωστά από τον κ. S. Hawkins η ψήφος των Αμερικανών και των Βρετανών – καθώς επίσης τα μεταναστευτικά κύματα, οπότε η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων 

Αλέξης Ζακυνθινός

Πηγή : http://www.analyst.gr