Παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος

Πρόκειται για το επόμενο στάδιο του τερματισμού της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, το οποίο ευρίσκεται ήδη σε εξέλιξη – με βασικούς μονομάχους τις Η.Π.Α. και την Κίνα.

Ανάλυση

Εάν εξετάσει κανείς όλα τα οικονομικά μεγέθη που έχουν σχέση με το διεθνές εμπόριο θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007/08 σχεδόν τερμάτισε τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης (ανάλυση).

Ειδικότερα, το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε ξαφνικά το 2015 περισσότερο από 10% για πρώτη φορά μετά το 2009 – ενώ η μοναδική φορά στην ιστορία που παρατηρήθηκε κάτι ανάλογο, ήταν κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του 1930.

Επομένως, ο πλανήτης έχει εισέλθει σε μία νέα εποχή, σημαντικότερο χαρακτηριστικό της οποίας είναι η ενίσχυση του προστατευτισμού – όσον αφορά το διεθνές εμπόριο, τις επενδύσεις, καθώς επίσης τον κατακερματισμό της παγκόσμιας αγοράς σε επί μέρους εμπορικές και οικονομικές ζώνες, με την αύξηση των διμερών συμφωνιών.

Σύμφωνα δε με τον παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου (ΠΟΕ), στο χρονικό διάστημα μεταξύ του Οκτωβρίου του 2015, καθώς επίσης του Μαΐου του 2016, οι χώρες των G20 υιοθέτησαν 145 νόμους που ενισχύουν τους εμπορικούς φραγμούς – ενώ μετά το 2008 έχουν θεσπισθεί πάνω από 1.500 ανάλογοι.

Περαιτέρω, με βάση τις εκτιμήσεις βρετανού οικονομολόγου, υπάρχουν συνολικά πάνω από 4.000 προστατευτικοί νόμοι και κανονισμοί στον πλανήτη – με το 80% να αφορά τα κράτη των G20, στα οποία οφείλεται το 90% του παγκόσμιου εμπορίου. Με δεδομένη τώρα την προεδρία του κ. Tramp, ο οποίος στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία στον επί πλέον προστατευτισμό της υπερδύναμης (ανάλυση), εάν βέβαια δεν εμποδιστεί τελικά από τους αντιπάλους του που προσπαθούν να πείσουν τους εκλέκτορες να μην εγκρίνουν την εκλογή του (πηγή), η παγκοσμιοποίηση θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο – αφού έχει δηλώσει τα εξής:

(α) Θα σταματήσει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των Η.Π.Α. και της ΕΕ, όσον αφορά τη διατλαντική συμφωνία ΤΤΙΡ – πόσο μάλλον όταν η υπογραφή της CETA την καθιστά ουσιαστικά περιττή για τη χώρα του, αφού έτσι οι αμερικανικές εταιρείες θα έχουν όλα τα πλεονεκτήματα, χωρίς κανένα μειονέκτημα (ανάλυση). Παράλληλα, δεν θα επικυρώσει την ήδη υπογραφείσα συμφωνία με τις χώρες της Ασίας (ΤΡΡ), την οποία μάλλον θα αναλάβει η Κίνα.

(β) Είτε θα καταργήσει, είτε θα αναθεωρήσει τη NAFTA – τη συμφωνία δηλαδή των χωρών της Β. Αμερικής (Η.Π.Α., Μεξικό, Καναδάς), η οποία ρυθμίζει τις εμπορικές τους σχέσεις.

(γ) Θα προβεί σε διμερείς εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες των Η.Π.Α. με τα άλλα κράτη, καταργώντας την πολιτική των πολυμερών συμφωνιών με ομάδες κρατών – ενώ δεν είναι απίθανο να αρνηθεί τη συμμετοχή της χώρας του στις διεργασίες του ΠΟΕ.

(δ) Θα αναθεωρήσει πλήρως τους όρους που διεξάγεται το εμπόριο των Η.Π.Α. με την Κίνα, αυξάνοντας τους εισαγωγικούς δασμούς για τα κινεζικά προϊόντα – καθώς επίσης υιοθετώντας προστατευτικά μέτρα όσον αφορά το νόμισμα της χώρας, επειδή θεωρεί πως η Κίνα διεξάγει έναν νομισματικό πόλεμο εναντίον της υπερδύναμης.

Όσον αφορά το θέμα της Κίνας, ο κ. Tramp έχει ήδη δηλώσει ότι, οι Η.Π.Α. ευρίσκονται σε εμπορικό πόλεμο μαζί της, έχοντας χάσει μέχρι στιγμής όλες τις μάχες – αφού το εμπορικό έλλειμμα της υπερδύναμης απέναντι της είναι τεράστιο, στα -365,7 δις $ το 2015, ενώ ακολουθούν η Γερμανία (-74,2 δις $), η Ιαπωνία (-68,6 δις $), το Μεξικό (-58,4 δις $) και το Βιετνάμ (-30,9 δις $). Την ίδια στιγμή η Κίνα έχει οικοδομήσει τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα της τάξης των 3 τρις $ κατά τη διάρκεια των 15 ετών που συμμετέχει στον ΠΟΕ – εκμεταλλευόμενη κυρίως τα διαχρονικά πλεονάσματα της με τις Η.Π.Α.

Εν τούτοις, ο κ. Trump δεν έχει δίκιο, όσον αφορά όλες τις κατηγορίες του εναντίον της Κίνας – την οποία έχει τοποθετήσει στο στόχαστρο, σκοπεύοντας εν πρώτοις να απομακρύνει τη Ρωσία από τη συμμαχία μαζί της (ανάλυση). Επίσης να την προκαλέσει, κρίνοντας από την πρόσφατη τηλεφωνική συνομιλία του με την ηγέτιδα της Ταιβάν – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά, αφού οι Η.Π.Α. δεν διατηρούν επίσημα σχέσεις με τη χώρα μετά το 1979, σεβόμενες την ιστορία της Κίνας.

Η δήθεν χειραγώγηση του κινεζικού νομίσματος

Αναλυτικότερα, όσον αφορά το νόμισμα, ο κ. Trump κατηγόρησε πρόσφατα την Κίνα, ισχυριζόμενος ότι χειραγωγεί την ισοτιμία του, διατηρώντας την τεχνητά χαμηλή – έτσι ώστε να αυξάνει τις εξαγωγές της, μειώνοντας ταυτόχρονα τις εισαγωγές, οπότε να έχει υψηλότερα εμπορικά πλεονάσματα. Εν προκειμένω όμως φαίνεται ότι έχει παραμείνει στο παρελθόν, αφού δεν συμβαίνει πια κάτι τέτοιο – με κριτήριο το γράφημα που ακολουθεί:

Επεξήγηση γραφήματος: Αλλαγές σε σύγκριση με τον προηγούμενο

μήνα σε $, «ολισθήσεις» τρίμηνων μέσων όρων (Πηγή: PBoC, FRED).

Στην επισκιασμένη επιφάνεια τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας,

με την κόκκινη καμπύλη η ισοτιμία δολαρίου/γουάν.

Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα, μεταξύ των ετών 2003 και 2014, η κεντρική τράπεζα της Κίνας (PBoC) επενέβαινε πράγματι στην αγορά συναλλάγματος – αγοράζοντας μεγάλες ποσότητες ξένων νομισμάτων για να μην αυξηθεί η ισοτιμία του γουάν, ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα των πλεονασμάτων της (κάτι που επιτυγχάνει έμμεσα η Γερμανία, διαθέτοντας το ευρώ).

Σύμφωνα με μελέτες (πηγή), η συγκεκριμένη πολιτική αύξανε την ανταγωνιστικότητα της στο ζενίθ των παρεμβάσεων, μεταξύ 30% και 40% – κάτι που όμως έπαψε να συμβαίνει μετά το καλοκαίρι του 2014, όπου η Κίνα πουλάει πλέον τις συναλλαγματικές της ρεζέρβες, όπως φαίνεται καθαρά από το γράφημα, για να μην υποτιμηθεί η ισοτιμία του νομίσματος της (μεταξύ άλλων, λόγω των μεγάλων εκροών κεφαλαίων).

Οι ευθύνες για τη βιομηχανική κατάρρευση 

Η δεύτερη κατηγορία του κ. Trump αφορά τις ευθύνες της Κίνας για την κατάρρευση της βιομηχανίας των Η.Π.Α. – όπου όμως, με κριτήριο το γράφημα που ακολουθεί, δεν έχει ούτε αυτή τη φορά δίκιο. 

Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του μεριδίου της αμερικανικής

βιομηχανίας στο πραγματικό ΑΕΠ της χώρας σε τιμές του 2005 (γαλάζια

καμπύλη), καθώς επίσης στη συνολική απασχόληση (κόκκινη καμπύλη) –

από το 1960 έως το 2011 (πηγή).

Εν προκειμένω φαίνεται καθαρά πως αφενός μεν το μερίδιο της αμερικανικής βιομηχανίας παρέμεινε σχεδόν σταθερό ως προς το ΑΕΠ (αν και είναι πολύ χαμηλό συγκρινόμενο, για παράδειγμα, με αυτό της Γερμανίας που υπερβαίνει το 20%, πόσο μάλλον της Κίνας), αλλά την ίδια εποχή οι εργαζόμενοι που απασχολούσε μειώθηκαν από το 25% περίπου το 1960, σε κάτω του 10% το 2011. 

Προφανώς το γεγονός αυτό, η μείωση δηλαδή των απασχολουμένων, δεν έχει καμία σχέση με την Κίνα – αλλά με την αυτοματοποίηση, η οποία κατέστρεψε τις θέσεις εργασίας, ενώ θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του μέλλοντος για όλες τις χώρες (ανάλυση). Ουσιαστικά λοιπόν παράγονται περισσότερα προϊόντα με πολύ λιγότερους εργαζομένους – οπότε δεν είναι οι Κινέζοι αυτοί που αφαιρούν θέσεις εργασίας από τις Η.Π.Α., αλλά τα ρομπότ.

Με δεδομένο τώρα το ότι, ο μεγαλύτερος αριθμός εργαζομένων αφορά τη βιομηχανία, είναι νομοτελειακή η αύξηση της ανεργίας – η οποία δεν φαίνεται στις περισσότερες στατιστικές, επειδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι περιθωριοποιούνται από το σύστημα, θάβονται ζωντανοί δηλαδή, αποτελώντας μία από τις τρεις πληγές του πλανήτη (ανάλυση). 

Ο προστατευτισμός της ΕΕ 

Πριν από 15 χρόνια, στις 11 Δεκεμβρίου του 2001, η Κίνα έγινε μέλος του ΠΟΕ – μίας συμφωνίας που προβλέπει ότι, θα πρέπει να της χορηγηθεί το καθεστώς της «οικονομίας της αγοράς» το αργότερο αυτό το έτος αυτόματα. Με βάση τώρα τους κανόνες του ΠΟΕ (παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου), τα κράτη-μέλη του μπορούν να λαμβάνουν μέτρα για να προστατεύουν τις αγορές τους, από τα προϊόντα που εξάγονται από χώρες οι οποίες δεν είναι μέλη. 

Ο λόγος που υιοθετήθηκε αυτός ο κανόνας είναι το ότι, εκείνες οι χώρες που δεν είναι μέλη στηρίζουν (επιδοτούν) συνήθως τις εξαγωγές τους, με διάφορους τρόπους – όπως με την τεχνητή διατήρηση της ισοτιμίας των νομισμάτων τους χαμηλά, με τις φορολογικές ελαφρύνσεις κοκ. Οι υποψίες του ΠΟΕ δε, όσον αφορά τις επιδοτήσεις αυτού του είδους, επικεντρώνονται κυρίως στις κρατικές επιχειρήσεις – οι οποίες, όσον αφορά την Κίνα, είναι οι περισσότεροι εξαγωγείς της. 

Περαιτέρω, στις αρχές της δεκαετίας η ΕΕ κατέστησε σαφές στην Κίνα το ότι, ήταν ακόμη πολύ μακριά από το χαρακτηρισμό της ως μία «οικονομία της αγοράς» – ενώ κατέχει το ρεκόρ της επιβολής δασμών (anti dumping) στα κινεζικά προϊόντα, ειδικά αυτά του σιδήρου και του χάλυβα, σε σχέση με όλους τους άλλους εμπορικούς εταίρους της Κίνας. 

Συνολικά στην ΕΕ ευρίσκονται εν ισχύ 68 «anti dumping» μέτρα, τα 51 εκ των οποίων αφορούν την Κίνα – ενώ τόσο οι Η.Π.Α., όσο και η ΕΕ τάσσονται εναντίον του αυτόματου χαρακτηρισμού της ως «οικονομία της αγοράς», παρά το ότι έχουν παρέλθει τα 15 χρόνια από τη συμμετοχή της στον ΠΟΕ, οπότε τον δικαιούται. 

Σύμφωνα τώρα με την ΕΕ, εάν αυξανόταν οι εισαγωγές από την Κίνα λόγω της κατάργησης των υφισταμένων δασμών, τότε θα χανόντουσαν 3,5 εκ. θέσεις εργασίας σε 25 κλάδους – οπότε πολλές χώρες της, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, είναι αντίθετες στο χαρακτηρισμό της ως «οικονομία της ελεύθερης αγοράς». 

Η Γερμανία βέβαια είναι υπέρ, ως συνήθως με επιφυλάξεις – επειδή κινεί τα νήματα πάντοτε από το παρασκήνιο, θέλοντας τα μονά και τα ζυγά δικά της (δηλαδή να παραμείνουν οι δασμοί και να μη χάσει τις εξαγωγές της στην Κίνα). Η Μ. Βρετανία είναι επίσης υπέρ, χωρίς επιφυλάξεις, αλλά κανένας δεν ενδιαφέρεται πλέον για τη θέση της – αφού δεν θεωρείται πια μέλος της ΕΕ. 

Φυσικά η Κίνα έχει κάνει ότι μπορεί για να πείσει την Ευρώπη – η οποία φαίνεται πως τελικά θα αναγνωρίσει το καθεστώς της οικονομίας της αγοράς στην Κίνα, με την προϋπόθεση όμως πως σε εξαιρετικές περιπτώσεις θα μπορεί να επιβάλλει δασμούς. Με δεδομένο όμως το ότι, οι Η.Π.Α. και η Κίνα έχουν περίπου το ίδιο μερίδιο εξαγωγών στην ΕΕ, θα περιορισθούν αυτές της υπερδύναμης – η οποία δεν το θέλει καθόλου.

Λογικά λοιπόν η επιτροπή, στην οποία ανέθεσε το Κογκρέσο τη μελέτη σχετικά με το εάν η Κίνα έχει τις προϋποθέσεις να χαρακτηρισθεί «οικονομία της αγοράς», αποφάνθηκε αρνητικά – δίνοντας στη δημοσιότητα στις 16 Νοεμβρίου μία έκθεση 550 σελίδων, για την τεκμηρίωση της απόφασης της (πηγή).

Επίλογος 

Ολοκληρώνοντας, δεν είναι σαφές τι ακριβώς έχει συμβεί μετά τις 11 Δεκεμβρίου, όσον αφορά την Κίνα – οπότε υποθέτουμε ότι, συνεχίζονται οι συζητήσεις, ενώ στην Ευρώπη είναι πολύ συνηθισμένη η πολιτική ων καθυστερήσεων, όταν δεν είναι σίγουρη για τα αποτελέσματα των αποφάσεων της.

Σε κάθε περίπτωση όμως η παγκοσμιοποίηση ευρίσκεται σε μία συνεχή υποχώρηση, ενώ θα μπορούσε να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή ένας ευρύτερος εμπορικός πόλεμος μεταξύ των Η.Π.Α. και της Κίνας – ο οποίος φυσικά θα έπαιρνε παγκόσμιες διαστάσεις.

Εάν θα κατέληγε ή όχι στο αναμενόμενο κραχ και στο χάος, κανένας δεν το γνωρίζει – ενώ αρκετοί υποστηρίζουν πως η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει την εξόρυξη πετρελαίου, με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν οι τιμές του στα ύψη (πηγή), εντάσσεται στα πλαίσια του παγκόσμιου εμπορικού πολέμου που έχει ήδη ξεκινήσει.

Πηγή : http://www.analyst.gr