Η εξέλιξη της ελληνικής κρίσης από το 2010, η σημερινή οικονομική μας κατάσταση συγκριτικά με το παρελθόν, καθώς επίσης οι εναλλακτικές λύσεις – εάν υποθέσουμε πως υπάρχουν ακόμη, σε μία χώρα που δεν μας ανήκει πια
Στην αρχή σκέφτηκα πως είναι περιττές πια οι διαλέξεις με αυτά τα θέματα, αφού βρισκόμαστε ήδη προ τετελεσμένων γεγονότων. Επειδή όμως το υποσχέθηκα, ενώ ένα τέτοιου είδους ακροατήριο είναι σωστό να έχει πλήρη ενημέρωση, θα προσπαθήσω να σας δώσω μία γενική εικόνα.
Επιγραμματικά, θεωρώ πως το «παιχνίδι», όπως θα το έλεγε κανείς, τελείωσε οριστικά. Ειδικά επειδή η εξυγίανση μίας χώρας είτε επιτυγχάνεται μέσα σε τρία χρόνια (όπου τον πρώτο χρόνο λαμβάνονται όλα μαζί τα σωστά μέτρα, το δεύτερο ωριμάζουν και τον τρίτο αποδίδουν), είτε αποτυγχάνει.
Έχει αποτύχει λοιπόν, μετά από έξι σχεδόν χρόνια, ενώ δεν υπάρχουν πλέον ούτε σοβαρές προτάσεις, ούτε βιώσιμες, ρεαλιστικές λύσεις. Πολύ περισσότερο, επειδή οι πολιτικές παρατάξεις της χώρας δεν κατανοούν πως πρέπει να καθίσουν όλες μαζί σε ένα τραπέζι, αμέσως, χωρίς ούτε λεπτό καθυστέρηση – αναζητώντας κάποια πιθανή διέξοδο στα τεράστια προβλήματα μας, έστω στο χείλος του γκρεμού.
Σε γενικές γραμμές τώρα, όσον αφορά τη ραγδαία επιδείνωση της οικονομικής μας κατάστασης, τα εξής:
(α) Το 2010 ο Ισολογισμός της Ελλάδας ήταν σχετικά ισοσκελισμένος, αφού απέναντι σε δημόσιο χρέος της τάξης των 300 δις €, ευρίσκονταν κρατικά περιουσιακά στοιχεία αξίας επίσης 300 δις €, σύμφωνα τότε με το ΔΝΤ (χωρίς τα ενεργειακά μας αποθέματα).
Η Ελλάδα χρωστούσε σε ιδιώτες επενδυτές, ενώ είχε έναν σημαντικό διαπραγματευτικό μοχλό πίεσης στα χέρια της, έτσι ώστε να μπορέσει να διαγράψει μέρος του χρέους:
Δηλαδή, θα μπορούσε να απειλήσει με τη δυνατότητα μετατροπής των ξένων δανείων της σε δραχμές, οπότε με την πληθωριστική μείωση τους εις βάρος των πιστωτών, αφού το 90% περίπου ήταν σε Εθνικό Δίκαιο.
Την ίδια εποχή, ο ιδιωτικός της τομέας ήταν ο λιγότερο χρεωμένος στην Ευρώπη, με ελάχιστα μη εξυπηρετούμενα χρέη – καθώς επίσης με περιουσιακά στοιχεία, μόνο η μεσαία τάξη, περί το 1,1 τρις €. Άρα ο Ισολογισμός των ιδιωτών ήταν αρκετά πλεονασματικός, ενώ δεν υπήρχαν τα υπόλοιπα προβλήματα (χαμηλοί μισθοί, συντάξεις πείνας, ανεργία, χρεοκοπίες κοκ.).
Τέλος, την ίδια εποχή, οι τράπεζες της ήταν από τις υγιέστερες της Ευρωζώνης, μη εκτεθειμένες στα αμερικάνικα ενυπόθηκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης – με επαρκή κεφάλαια, με μηδαμινές επισφάλειες, καθώς επίσης με αρκετά υψηλές καταθέσεις.
(β) Σήμερα, ο Ισολογισμός της Ελλάδας είναι εξαιρετικά ελλειμματικός αφού, παρά τις διαγραφές του 2011/2012, το δημόσιο χρέος είναι στα 320 δις € – ενώ απέναντι του ευρίσκονται τα ίδια σχεδόν περιουσιακά στοιχεία, αλλά με μία συνολική τιμή που δεν υπερβαίνει τα 50 δις €.
Παράλληλα, η Ελλάδα χρωστάει κυρίως σε κράτη, ενώ μετά το PSI, ακόμη χειρότερα μετά το Μνημόνιο νούμερο ΙΙΙ, δεν έχει πλέον κανένα διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της. Το χρέος της είναι πια μη μετατρέψιμο σε δραχμές, τα ομόλογα είναι αγγλικού Δικαίου, ενώ η σημερινή κυβέρνηση έχει υποθηκεύσει τα πάντα.
Τα μη εξυπηρετούμενα χρέη του ιδιωτικού τομέα έχουν εκτοξευθεί στα 200 δις €, τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν εξανεμισθεί (μόνο από τη μεσαία τάξη χάθηκαν σχεδόν 600 δις €), ενώ η φοροδοτική ικανότητα των Πολιτών είναι στο ναδίρ – όταν η ανεργία έχει κλιμακωθεί και οι χρεοκοπίες των επιχειρήσεων μοιάζουν με επιδημία.
Την ίδια στιγμή οι τράπεζες έχουν χρεοκοπήσει, το δημόσιο έχασε τα κεφάλαια που είχε τοποθετήσει, με έναν τρόπο που μόνο ως σκάνδαλο θα μπορούσε να θεωρηθεί, ενώ θα ανήκουν σύντομα σε ξένα χέρια.
Αυτοί οι ξένοι που μπορεί να είναι και Έλληνες τραπεζίτες, μεταμφιεσμένοι, θα εκτελέσουν εν ψυχρώ τους δανειολήπτες, έχοντας σχεδόν δικτατορικές εξουσίες μετά την ψήφιση του πρόσφατου νόμου.
Συνεχίζοντας, με βάση τα παραπάνω, η κατάσταση της Ελλάδας είναι κάτι περισσότερο από απελπιστική – ενώ δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας, όπως ανέφερε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, αλλά ένα οξύτατο, δίδυμο πρόβλημα φερεγγυότητας (δημόσιος και ιδιωτικός τομέας).
Με απλά λόγια είναι πλέον αθεράπευτα χρεοκοπημένη, χωρίς καμία δυνατότητα «αναβίωσης» – απόλυτα εξαρτημένη από τα δάνεια της Τρόικας, τα οποία όμως δεν θα της παρέχονται επ’ αόριστον (μνημόνιο IV κλπ.).
Έχοντας συνειδητοποιήσει τώρα οι Έλληνες ότι, δεν χρεοκοπούν τα κράτη αλλά οι Πολίτες τους, κατανοούν επίσης πως η χώρα δεν τους ανήκει πια, ενώ κυβερνάται απολυταρχικά από τους δανειστές της – με εκπρόσωπο τους την Τρόικα. Δυστυχώς η Ελλάδα έχει χάσει ακόμη και την ύστατη λύση της χρεοκοπίας, η οποία ίσως δεν είναι πια εφικτή – υποθέτοντας πως η κυβέρνηση έχει υπογράψει τα πάντα, χωρίς καμία απολύτως επιφύλαξη.
Ενώ η χώρα λοιπόν οδηγείται στο χάος, απειλούμενη να μετατραπεί σε ένα αποτυχημένο κράτος, οι κίνδυνοι αναταραχών και εξεγέρσεων έχουν αυξηθεί επικίνδυνα. Αυτό θα επιτάχυνε σημαντικά τις οδυνηρές εξελίξεις, οι οποίες μπορούν ακόμη και να προκαλέσουν τη βίαιη, ανεξέλεγκτη ανατροπή της κυβέρνησης.
Στα πλαίσια αυτά, χωρίς να θέλω να είμαι απαισιόδοξος, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία απολύτως λύση. Εκτός ίσως εάν συνεννοηθούν άμεσα όλα μαζί τα πολιτικά κόμματα, συμφωνώντας σε μία κοινή πολιτική διαχείριση της κατάστασης, η οποία να είναι ρεαλιστική κάτω από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί.
Πάντως, η κυλιόμενη χρεοκοπία που έχει επιλεχθεί, χωρίς καμία ελπίδα και προοπτική για το μέλλον, μας οδηγεί κατ’ ευθείαν στην κόλαση. Πόσο μάλλον σε μία εποχή που προβλέπεται να ξεσπάσει μία νέα χρηματοπιστωτική κρίση, σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Για την ενημέρωση σας τώρα, θα αναφερθώ στα μέτρα των μνημονίων που επιβλήθηκαν από το 2010 έως το 2014, καθώς επίσης στα αποτελέσματα τους, επιγραμματικά.
Δυστυχώς δεν έχω τη δυνατότητα εδώ να τα τεκμηριώσω με πίνακες. Υπάρχουν όλοι όμως στην διαδικτυακή πύλη που αναρτώ τις αναλύσεις μου (πηγή).
2010 – 2014
(1ον) Τα μέτρα λιτότητας που υιοθέτησε η Ελλάδα ήταν «βιβλικών διαστάσεων», μοναδικά στην ιστορία.
Η πτώση του ΑΕΠ ξεκίνησε βέβαια το 2008, αφού το ΑΕΠ του 2010 ήταν 5% χαμηλότερο από το αντίστοιχο του 2008.
Φαίνεται δε πως η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και οι προηγούμενες, εφάρμοσε πιστά το πρόγραμμα των δανειστών το 2012, καθώς επίσης το 2013, στο ήμισυ περίπου των προηγουμένων ετών – ενώ το 2014 δεν το έκανε.
(2ον) Τα παραπάνω μέτρα, ως ποσοστά επί του ΑΕΠ του 2009, ήταν καταστροφικά. Οι επιδράσεις τώρα των μέτρων στην οικονομία μίας χώρας περιγράφονται από τον πολλαπλασιαστή.
Σύμφωνα με αυτόν, εάν είναι ίσος με τη μονάδα, τότε η μείωση των δημοσίων δαπανών κατά 1 δις €, περιορίζει το ΑΕΠ επίσης κατά 1 δις €. Εάν είναι μεγαλύτερος, ας πούμε 1,5, τότε η μείωση των δαπανών κατά 1 δις € περιορίζει το ΑΕΠ κατά 1,5 δις €.
Φυσικά υπάρχουν διαφορές στον πολλαπλασιαστή, οι οποίες εξαρτώνται από τα επί μέρους μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται. Με βάση δε επιστημονικές έρευνες τεκμηριώνεται ότι, οι πολλαπλασιαστές είναι ιδιαίτερα υψηλοί, σε περιόδους ύφεσης, όπως συνέβαινε στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια.
Σε γενικές γραμμές πάντως, τα φορολογικά μέτρα έχουν σαν αποτέλεσμα χαμηλότερους συγκριτικά πολλαπλασιαστές, οι οποίοι δεν επηρεάζονται τόσο από τις υφέσεις. Αντίθετα, η μείωση των δαπανών έχει σαν αποτέλεσμα υψηλότερους συντελεστές, αυξανόμενους σε περιόδους ύφεσης.
Εν τούτοις, αντί η Ελλάδα να αυξήσει περισσότερο τους φόρους και να μειώσει λιγότερο τις δαπάνες από το 2010 και μετά, έκανε ακριβώς το αντίθετο. Σήμερα δε, όπου πρέπει να μειώσει τους φόρους συνεχίζοντας να περιορίζει προσεκτικά τις δαπάνες, κάνει ξανά το αντίθετο.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολλαπλασιαστές στην Ελλάδα ήταν πολλοί υψηλότεροι, από αυτούς που προϋπολόγισε η Τρόικα και το παραδέχτηκε αργότερα ως λάθος της. Είχαν λοιπόν καταστροφικά αποτελέσματα για το ΑΕΠ της χώρας, επομένως για όλα τα υπόλοιπα οικονομικά της μεγέθη.
(3ον) Διαπιστώθηκε πως η κατάσταση αντιστράφηκε το 2014, μετά την αλλαγή πολιτικής της ΝΔ. Σωρευτικά, χάθηκε ΑΕΠ ύψους 61,6 δις € στα τέλη του 2014, όταν το 2013 είχαν ήδη χαθεί 67,1 δις € – τα οποία θα αυξάνονταν περισσότερο, εάν δεν άλλαζε πορεία η κυβέρνηση, οπότε θα είχε καταστραφεί ολοσχερώς η Ελλάδα.
Ολοκληρώνοντας, λήφθηκαν μέτρα ύψους 58,6 δις €, με αποτέλεσμα να χαθεί ΑΕΠ της τάξης των 61,6 δις € – αυξάνοντας μεταξύ άλλων τους ανέργους κατά 1.232.000. Εδώ πρέπει να πούμε πως όταν το ΑΕΠ μειώνεται κατά 50.000 € ετήσια, χάνεται μία θέση εργασίας – ενώ συμβαίνει το αντίθετο όταν αυξάνεται.
Είναι προφανές δε πως η παραμονή του ΑΕΠ στα ίδια επίπεδα θα ήταν σημαντική, όσον αφορά το δημόσιο χρέος – το οποίο θα ήταν σήμερα στο 137% περίπου του ΑΕΠ, αντί στο 180%, δεν θα είχε αυξηθεί η ανεργία (θα παρέμενε κάτω του 10% χωρίς να κοστίσει τεράστια ποσά στο κράτος), δεν θα χρεοκοπούσαν τόσες επιχειρήσεις, ενώ όλοι οι υπόλοιποι δείκτες της οικονομίας θα ευρίσκονταν σε πολύ καλύτερη θέση.
Στη συνέχεια θα αναφερθώ στο σημερινό τριπλό εγκλωβισμό της Ελλάδας στο ευρώ, στο χρέος και στα μνημόνια. Για να μην δημιουργηθούν παρεξηγήσεις, είμαι υπέρ του ευρώ, όσο δεν καταστρέφεται η χώρα και εναντίον της χρεοκοπίας, επίσης όσο δεν καταστρέφεται η χώρα.
Ένας οικονομολόγος όμως οφείλει να τα εξετάζει όλα – ενώ μία κυβέρνηση πρέπει να έχει έτοιμα στα συρτάρια της σχέδια εκτάκτου ανάγκης, για οτιδήποτε χρειαστεί. Συνεχίζοντας, τα εξής:
Ο εγκλωβισμός στο ευρώ
Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να υπογράψει στα τέλη του 2011 το PSI το οποίο, μεταξύ των πολλών άλλων δυσκολιών που της προκάλεσε, την εγκλώβισε στο ευρώ.
Η αιτία είναι το ότι, δεν της επέτρεπε πλέον τη μετατροπή του εξωτερικού χρέους σε τυχόν εθνικό νόμισμα, ενώ έως τότε ήταν εφικτό, με μία απλή απόφαση της Βουλής.
Παράλληλα της αφαίρεσε ένα πολύ σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί, αφού εάν απειλούσε πως θα μετέτρεπε το χρέος της σε δραχμές, θα έχαναν από τον πληθωρισμό που θα ακολουθούσε και οι πιστωτές της.
Ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή λοιπόν η χώρα μας μπορούσε να επιστρέψει στη δραχμή, εάν δεν εύρισκε άλλον τρόπο για να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητα της, καθώς επίσης για να περιορίσει πληθωριστικά το δημόσιο χρέος της (η υποτίμηση της δραχμής κατά 50% θα μείωνε ανάλογα το πραγματικό χρέος, προκαλώντας αντίστοιχη ζημία στους πιστωτές της), η πόρτα έκλεισε ερμητικά.
Επομένως, η Ελλάδα εγκλωβίστηκε οριστικά στο ευρώ, αφού εάν υιοθετούσε τη δραχμή το εξωτερικό χρέος της θα διπλασιαζόταν, οπότε θα χρεοκοπούσε ακαριαία.
Ο εγκλωβισμός στο δημόσιο χρέος
Όπως ανέφερα, με το PSI χάθηκε η δυνατότητα της Ελλάδας να χρεοκοπήσει υιοθετώντας το εθνικό νόμισμα, αφού τα ομόλογα της, τα οποία μέχρι τότε υπάγονταν στο ελληνικό δίκαιο κατά 90% περίπου, μετατράπηκαν σε αγγλικού δικαίου.
Παράλληλα, οι διεθνείς επενδυτές εξοφλήθηκαν, με τις απαιτήσεις τους να τις αναλαμβάνουν πλέον τα «κράτη-εταίροι» της χώρας, τα οποία δεν ήταν (και δεν είναι) έντιμο να μην πληρωθούν.
Ειδικότερα, το Μάρτιο του 2010 το χρέος προς τους ιδιώτες ήταν στο 100% του συνόλου του, τον Αύγουστο του 2010 μειώθηκε στο 75%, το Νοέμβριο του 2012 στο 35% και τον Αύγουστο του 2013 στο 19%.
Δόθηκε λοιπόν χρόνος και χρήματα από τα μνημόνια στους ιδιώτες επενδυτές, κυρίως στις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, έτσι ώστε να μεταφέρουν τις απαιτήσεις τους από την Ελλάδα προς τους Ευρωπαίους Πολίτες.
Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα εγκλωβίστηκε οριστικά στο δημόσιο χρέος, αφού της απαγορεύθηκε ουσιαστικά το δικαίωμα της στη χρεοκοπία – το οποίο έχουν κάνει χρήση στο παρελθόν δεκάδες χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία και η Ρωσία.
Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα αναφαίρετο δικαίωμα του καπιταλιστικού συστήματος, το οποίο δεν επιτρέπεται να στερείται από καμία επιχείρηση, από κανένα άτομο και από καμία χώρα.
Ο εγκλωβισμός στα μνημόνια
Παρά τις δυσμενείς αυτές εξελίξεις, οι οποίες δημιούργησαν 1.500.000 ανέργους (70% μακροπρόθεσμους), οδήγησαν πάνω από 150.000 νέους να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, προκάλεσαν τη χρεοκοπία εκατοντάδων χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κατέστρεψαν ολοκληρωτικά τον παραγωγικό ιστό της χώρας, διέλυσαν τα κοινωνικά ταμεία, παγίδευσαν έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων στη γκρίζα ζώνη (λίγο πριν την απόλυση), έδιωξαν τις ξένες επιχειρήσεις, μείωσαν απελπιστικά τις εξαγωγές, προκάλεσαν την εκρηκτική άνοδο των κόκκινων δανείων (πάνω από 100 δις €), εκτόξευσαν τις οφειλές απέναντι στο δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία (πάνω από 90 δις €), αύξησαν ιλιγγιωδώς τη φτώχεια κοκ., οι Έλληνες δεν αντέδρασαν – δεν αρνήθηκαν καν την αποπληρωμή του χρέους και δεν απαίτησαν τη χρεοκοπία της χώρας τους.
Ακόμη και τότε όμως, μέχρι τα τέλη του 2014, ήταν δυνατή η εξυπηρέτηση του χρέους, με τη βοήθεια της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής, καθώς επίσης με τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ.
Παρά τα τεράστια λάθη λοιπόν της πολιτικής που επέβαλλε στη χώρα η Τρόικα, σύμφωνα με τις δικές της διαπιστώσεις, η Ελλάδα ήταν σε θέση να ανταπεξέλθει με τις υποχρεώσεις της. Αρκεί βέβαια να τηρούσε τις υποσχέσεις της η Κομισιόν, η Γερμανία δηλαδή, σύμφωνα με τις οποίες εάν επιτυγχανόταν πρωτογενές πλεόνασμα το 2013, όπως και έγινε, θα διευκολυνόταν η αποπληρωμή του χρέους.
Εν τούτοις η Γερμανία, αφού προηγουμένως παραπλάνησε τον κ. Σαμαρά, αναγκάζοντας τον ουσιαστικά να αναγγείλει την εκδίωξη του ΔΝΤ, για δικές της σκοπιμότητες, αναίρεσε ξαφνικά τα υπεσχημένα – με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων στα ύψη, καθώς επίσης να εξαγριωθεί το ΔΝΤ (αφού κατάλαβε φυσικά τα υπόγεια σχέδια της Γερμανίας, τα οποία προσπάθησε να πραγματοποιήσει έμμεσα, με τη βοήθεια της Ελλάδας).
Έτσι έκλεισε ερμητικά η πόρτα των αγορών, από τις οποίες θα μπορούσε ίσως να δανεισθεί με βιώσιμα επιτόκια η Ελλάδα. Επομένως το κακό τρίτωσε, αφού μετά τον εγκλωβισμό της στο ευρώ και στο χρέος, εγκλωβίστηκε και στα μνημόνια.
Είναι προφανές λοιπόν πως δεν είχε πλέον καμία δυνατότητα να ξεφύγει από την παγίδα, αφού ακόμη και εάν δανειζόταν με 6% (τα επιτόκια σήμερα υπερβαίνουν το 8%), θα ήταν αδύνατον να εξυπηρετήσει τους τόκους. Πόσο μάλλον τα χρεολύσια, τα οποία ουσιαστικά ανακυκλώνονται με την έκδοση ομολόγων.
Για παράδειγμα, η Ελλάδα πλήρωνε 6 δις € ετησίως για τόκους – με ένα επιτόκιο της τάξης του 2%. Εάν λοιπόν δανειζόταν με 6%, τότε οι ετήσιοι τόκοι, στο σύνολο του χρέους (320 δις €), θα ξεπερνούσαν τα 18 δις €. Πρόκειται λοιπόν για ένα ποσόν που ήταν και είναι αδύνατον να εξυπηρετήσει, ειδικά στην κατάσταση που την έχει οδηγήσει η Τρόικα.
Επομένως ήταν και είναι στην κυριολεξία φυλακισμένη, με κλειστές όλες τις εξόδους διαφυγής, οπότε εύλογα προβλέπεται πως τα μνημόνια θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο διηνεκές, σφραγίζοντας επίσημα την κατοχή της χώρας.
Αργότερα τώρα, το 2015, η νέα κυβέρνηση της αριστεράς που προκάλεσε απερίσκεπτα, εις βάρος της χώρας τις εκλογές, κερδίζοντας τες, αφενός μεν δεν τήρησε καμία από τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, αφετέρου οδηγήθηκε σε μία σειρά υπερβολικών λαθών και παραλείψεων – μέσω των οποίων τοποθετήθηκε κυριολεκτικά η «ταφόπλακα» στη χώρα.
Οι ενέργειες της ήταν τόσο λανθασμένες, ώστε να υποπτεύεται κανείς πως εξυπηρετούσαν ξένα συμφέροντα – καταλήγοντας τελικά να προσφέρει «γη και ύδωρ» στους δανειστές μέσω του τρίτου μνημονίου.
Ένα δε από τα οδυνηρότερα αποτελέσματα της πρώτης διακυβέρνησης της ήταν το κλείσιμο των τραπεζών, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι και η πλήρης καταστροφή της ελληνικής οικονομίας – μέσω της οποίας ολοκληρώθηκε η πολιτική, η πολιτιστική και η κοινωνική κατάρρευση της Ελλάδας.
Όσον αφορά τα μέτρα που ψήφισε, με τη βοήθεια των κομμάτων της αντιπολίτευσης, θα οδηγήσουν σε μία, πρωτοφανή στα ιστορικά χρονικά, ληστεία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας. Μεταξύ άλλων, με την υιοθέτηση νόμων που κατέστησαν τις αφελληνισμένες πλέον τράπεζες απόλυτους κυρίαρχους των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών.
Στα πλαίσια αυτά, η οποιαδήποτε προσπάθεια της χώρας να ξεφύγει από την τριπλή παγίδα, στην οποία έχει οδηγηθεί σκόπιμα, είναι καταδικασμένη – ενώ αυτό που φαίνεται να απομένει στους Έλληνες, εάν δεν αλλάξουν τακτική, είναι η απόλυτη εξαθλίωση αυτών και των παιδιών τους, με την Ελλάδα «υπό ξένη κατοχή» στο διηνεκές.
Στη συνέχεια θα αναφερθώ στη μοναδική πιθανή διέξοδο της Ελλάδας, στη χρεοκοπία, η οποία είναι φυσικά εξαιρετικά επώδυνη. Εν τούτοις παραμένει η μοναδική επιλογή της, ενώ πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος για τα πάντα.
Η χρεοκοπία
Ο Adam Smith, ο πατέρας της Οικονομίας, είχε διαγνώσει πριν από αρκετούς αιώνες το πρόβλημα, θεωρώντας πως μία χώρα, η οποία είχε φτάσει σε σημείο να αδυνατεί εντελώς να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της, δεν είχε άλλη λύση από τη χρεοκοπία. Συνόψιζε δε την άποψη του στο εξής:
«Όταν το δημόσιο χρέος υπερβαίνει ένα ορισμένο ύψος, τότε δεν υπάρχει ούτε ένα και μοναδικό παράδειγμα, από όσα γνωρίζω, όπου να επιτεύχθηκε ποτέ, με δίκαιο τρόπο, η εξ ολοκλήρου αποπληρωμή του.
Σε εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις που έγινε δυνατή σε κάποιο βαθμό η εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών, συνέβη με τη χρήση της χρεοκοπίας – την οποία είχε παραδεχθεί κανείς ανοιχτά, χωρίς κανένα δισταγμό«.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, εγώ ήμουν ανέκαθεν υπέρ της αποπληρωμής του χρέους – το οποίο, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσαμε μέχρι πρόσφατα να εξυπηρετήσουμε.
Παρά το ότι λοιπόν η οικονομική κατάσταση της χώρας το 2014, συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, ήταν απελπιστικά χειρότερη, με αποκλειστική και μόνο ευθύνη της Τρόικας, υπήρχε η δυνατότητα. Σε καμία περίπτωση όμως μετά την αναίρεση των υπεσχημένων από την Ευρώπη, καθώς επίσης με την επιβολή των νέων υφεσιακών μέτρων.
Επομένως, το μόνο που απομένει στην Ελλάδα είναι η αναγγελία της επίσημης χρεοκοπίας της, με όλα τα ρίσκα που συνεπάγεται η σημερινή της κατάσταση. Σύμφωνα τουλάχιστον με το συμπέρασμα του Adam Smith που φυσικά θεωρεί τον αργό θάνατο, στον οποίο οδηγείται μία υπερχρεωμένη χώρα, με την ίδια τελική κατάληξη, πολύ χειρότερο από την έγκαιρη πτώχευση της.
Πόσο μάλλον όταν κατά τη διάρκεια του αργού θανάτου και μέχρι τον επιθανάτιο ρόγχο της, δρομολογείται η λεηλασία της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας της χώρας – με αποτέλεσμα την απόλυτη εξαθλίωση του πληθυσμού της, τον εγκλεισμό στις φυλακές των χιλιάδων οφειλετών που παράγει ασταμάτητα η λιτότητα, τη ραγδαία άνοδο της εγκληματικότητας και το «βομβαρδισμό» του κράτους πρόνοιας.
Το πρόβλημα βέβαια εν προκειμένω είναι τι ακριβώς σημαίνει η χρεοκοπία μίας χώρας, η οποία προηγουμένως έχει εγκλωβιστεί σε ένα ξένο νόμισμα (το ευρώ είναι ξένο για όλα τα κράτη της Ευρωζώνης), σε ένα υποθηκευμένο δημόσιο χρέος, σε μία σειρά μνημονίων και με την Τρόικα στην κυβέρνηση της.
Η απάντηση στο δύσκολο αυτό ερώτημα δεν είναι καθόλου απλή, εάν θέλει κανείς να είναι υπεύθυνος – αφού η επιλογή είναι ουσιαστικά μεταξύ δύο εξαιρετικά μεγάλων κακών, από τα οποία οφείλει να μαντέψει ποιο αποτελεί το μικρότερο.
Πρόκειται επομένως για μια πολύ δύσκολη απόφαση, την οποία λογικά δεν μπορεί και δεν πρέπει να πάρει κανένα κόμμα μόνο του. Η αιτία είναι το ότι, όποιο δρόμο και αν ακολουθήσει, την υποταγή δηλαδή της Ελλάδας στα καταστροφικά μνημόνια με την ατεκμηρίωτη ελπίδα να ξεφύγει κάποια στιγμή, ή τη χρεοκοπία της με απρόβλεπτα επακόλουθα, κανένας Πολίτης δεν θα είναι ευχαριστημένος.
Χωρίς όμως τη μαζική στήριξη των Πολιτών, δεν μπορεί να επιτευχθεί τίποτα – ακόμη και από μία κυβέρνηση με Θεϊκές ικανότητες.
Κλείνοντας, θα αναφερθώ στις πιθανές λύσεις, αν υποθέσουμε πως υπάρχουν ακόμη.
Οι λύσεις
Θεωρώ πως το δημόσιο χρέος της Ελλάδας δεν είναι ούτε επαχθές, ούτε επονείδιστο, στο συντριπτικά μεγαλύτερο ύψος του, με την ορθή ερμηνεία του όρου. Αυτό παρά το ότι ένα μεγάλο μέρος του οφείλεται στους υπέρογκους τόκους του παρελθόντος, καθώς επίσης στην πολιτική διαφθορά, η οποία «μεγαλούργησε» με τη βοήθεια των διεθνών διαφθορέων.
Η αιτία είναι το ότι δεν είχαμε δικτατορία, οπότε εμείς επιλέξαμε την πολιτική μας ηγεσία, καθώς επίσης τον καταναλωτικό δανεισμό, ο οποίος κοστίζει πανάκριβα – παρά το ότι γνωρίζαμε πως υγιής είναι μόνο εκείνος ο δανεισμός, ο οποίος χρησιμοποιείται αποκλειστικά για επενδύσεις.
Επομένως, δεν πρέπει να θεωρούμε πως δικαιούμαστε τη διαγραφή του. Πόσο μάλλον για τρίτη συνεχή φορά, ενώ οι δύο προηγούμενες μας κόστισαν δυσανάλογα ανταλλάγματα, εθνικές παραχωρήσεις και καταστροφικούς συμβιβασμούς.
Κατ’ επακόλουθο το μόνο που απομένει σε μία χώρα που θέλει να είναι ελεύθερη, με κάθε θυσία, δεν είναι άλλο από τη χρεοκοπία της εντός της Ευρωζώνης. Από την επίσημη παραδοχή της δηλαδή πως είναι αδύνατη η πληρωμή του χρέους της, αφού δεν της παρέχονται οι προϋποθέσεις από τους δανειστές της.
Εναλλακτική λύση είναι η σκλαβιά της, η υποταγή της στα μνημόνια δηλαδή, με ιερή ευλάβεια και με την πιστή, τη «βασιλικότερη του βασιλέως» τήρηση όλων όσων υπαγορεύονται από αυτά.
Η συγκεκριμένη απόφαση, η επιλογή μίας από τις δύο παραπάνω εναλλακτικές δυνατότητες, δεν μπορεί φυσικά να ληφθεί από κανένα πολιτικό κόμμα μόνο του. Απαιτεί δε τη λεπτομερή ενημέρωση, σε σχέση με τις συνέπειες ή με τις υποχρεώσεις της, καθώς επίσης τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των Ελλήνων. Διαφορετικά δεν θα μπορούσε να στηριχθεί από τους Πολίτες, ως οφείλει, οπότε θα αποτύγχανε.
Περαιτέρω, κατά την υποκειμενική μου άποψη το τρίτο μνημόνιο, χωρίς τη διαγραφή ενός μέρους του δημοσίου χρέους, αναπτυξιακά μέτρα εκ μέρους της Ευρώπης, καθώς επίσης αναπτυξιακά μέτρα εκ μέρους της κυβέρνησης, με τις σωστές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η Ελλάδα, είναι καταδικασμένο εκ των προτέρων να αποτύχει.
Η αιτία είναι το ότι, θα βυθίσει ακόμη περισσότερο την Ελλάδα στην ύφεση, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε ένα «αποτυχημένο κράτος» – ενώ οι Πολίτες είναι πλέον εξαντλημένοι και εύλογα δεν το αποδέχονται στην πλειοψηφία τους.
Ως εκ τούτου, είναι ουτοπικό να θεωρεί κανείς πως μπορεί να εφαρμοσθεί ως έχει, χωρίς τα παραπάνω «αντίμετρα», ακόμη και αν ήταν πράγματι το καλύτερο δυνατόν για την ελληνική οικονομία. Κάτι που φυσικά δεν ισχύει, πόσο μάλλον όταν με την υπογραφή του έχουν παραδοθεί κυριολεκτικά τα κλειδιά της χώρας στους νέους ιδιοκτήτες της.
Συνοψίζοντας, η τρίτη, ενδιάμεση λύση θα ήταν ένα ηπιότερο τρίτο μνημόνιο, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του χρέους, το οποίο θα συνοδευόταν από αναπτυξιακά μέτρα τόσο εκ μέρους της Ευρώπης, όσο και της Ελλάδας.
Εναλλακτικά είτε η σκλαβιά, η πλήρης υποταγή δηλαδή στους όρους των δανειστών χωρίς αντιρρήσεις, είτε η χρεοκοπία εντός της Ευρωζώνης με όλα τα ρίσκα που συνεπάγεται.
Δυστυχώς, η λύση της δραχμής δεν υπάρχει. Όλοι όσοι δε αναφέρονται στο εθνικό νόμισμα, είτε έχουν πλήρη άγνοια αυτών που έχει υπογράψει η Ελλάδα, καθώς επίσης της οικονομικής της κατάστασης, είτε απλά δημαγωγούν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι κακοπροαίρετοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου