Μία εμπεριστατωμένη ανάλυση των αμελειών και των ασαφειών της νέας τάξης πραγμάτων που επικράτησε μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με κέντρο βάρους τις πολεμικές αποζημιώσεις που δικαιούται η Ελλάδα από τους Γερμανούς – οι οποίοι επιμένουν να αρνούνται να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους, αδιαφορώντας προφανώς για τα εγκλήματα των ναζί προγόνων τους. Ίσως είναι αυτά τα προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν πρώτα και τα προσκόμματα που πρέπει να παραμεριστούν, όχι μόνο για να διεκδικηθούν οι αποζημιώσεις αλλά για να πάει και μπροστά ο τόπος 200 χρόνια μετά την πιο επιτυχή από τις επαναστάσεις του – επίσης την ανακήρυξη μιας επιβλεπόμενης και ήδη υπερχρεωμένης ανεξαρτησίας υπό τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Γαλλία, Ρωσία, Αγγλία) και την κηδεμονία των Βαυαρών εστεμμένων.
Σημείωση: Το analyst.gr δεν είναι μία σελίδα με γενικά και απλοϊκά θέματα που να απευθύνεται σε ευρύ κοινό, το οποίο θέλει απλά να διασκεδάσει διαβάζοντας κάτι ανάλαφρο – αφού φιλοξενεί αναλύσεις για ανθρώπους που θέλουν πραγματικά να κουραστούν για να μελετήσουν ορθολογικά ένα θέμα, ιδίως οικονομικό ή γεωπολιτικό και να ενημερωθούν αντικειμενικά. Σκοπός του άλλωστε δεν είναι η επισκεψιμότητα, αν και είναι εντυπωσιακά μεγάλη για μία τόσο εξειδικευμένη σελίδα, αλλά οι ποιοτικοί συγγραφείς και αναγνώστες που ενδιαφέρονται πραγματικά για την Ελλάδα και για τον υπόλοιπο πλανήτη.
Ανάλυση
Του Παναγιώτη Κ. Χατζηπλή
Στις 4 Ιουνίου 2019 μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων και λίγο πριν τις εκλογές το Ελληνικό Υπουργείου Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι επέδωσε στο Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών Ρηματική Διακοίνωση, με την οποία «η Ελληνική κυβέρνηση καλεί την Γερμανική να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση του εκκρεμούς ζητήματος των αξιώσεων της Ελλάδας από τη Γερμανία για την καταβολή πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων από τον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» (έκθεση προηγούμενης Βουλής).
Ρηματική Διακοίνωση
Το ύψος των διεκδικούμενων αποζημιώσεων υπολογίζονται με βάση μελέτη της Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών (ΔΚΕΔΓΟ) και εκτιμάται σε ένα ποσό που χονδρικά συμπίπτει με το δημόσιο χρέος της χώρας. Ίσως και για αυτό να εγείρει σε κάποιους υποψίες για την συγκυρία. Είναι όμως έτσι;
Η Διακομματική Επιτροπή είχε συσταθεί αρχικά το 2014, δηλαδή επί κυβερνήσεως Σαμαρά, αλλά με την μεσολάβηση των εκλογών ατόνησε. Ξεκίνησε τις εργασίες της ουσιαστικά τον Δεκέμβριο του 2015 επί ΣΥΡΙΖΑ οπότε και επανασυγκροτήθηκε με την 17712/11602 απόφαση του Προέδρου της Βουλής της 4 Δεκεμβρίου 2015), και μετά από ενάμισυ περίπου χρόνο εργασιών παρέδωσε το πόρισμά της τον Αύγουστο του 2016. Η προσπάθεια αυτή είχε ξεκινήσει από πρόταση του Εθνικού Συμβούλιου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (Ε.Σ.Δ.Ο.Γ.Ε.) υπό την εμβληματική μορφή του Μανώλη Γλέζου ο οποίος και ενημέρωσε την Διακομματική του 2015 όταν υπήρχε ακόμα μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού με την λεγόμενη αριστερή διακυβέρνηση.
Ακολούθως παραθέτουμε κάποια στοιχεία από την μελέτη της ΔΚΕΔΓΟ με κάθε επιφύλαξη μιας που δεν υπάρχει καν στο ιστότοπο της Βουλής, αλλά βασίστηκε σε αναφορές τρίτων τις οποίες προσπαθήσαμε να διασταυρώσουμε για να εξακριβώσουμε και διευκρινίσουμε τα επιμέρους στοιχεία της.
Το διεκδικούμενο ποσό αποζημίωσης αναλύεται ως εξής (πηγή):
1. Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Σύμφωνα με την Μελέτη η διεκδικούμενη αποζημίωση για τον Α’ ΠΠ ανέρχεται σε 485,975 εκατ χρυσών μάρκων (Επιτροπή Young) από τα οποία η Ελλάδα εισέπραξε 7,25 εκατ χρυσών μάρκων έως του 1932 που η Γερμανία κατέβαλε πληρωμές οπότε το εναπομείναν ποσό υπολογίζεται σε 9,2 δις ευρώ (9.189.270.837 ευρώ) με στοιχεία 2014
2. Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Σύμφωνα με την Μελέτη η διεκδικούμενη αποζημίωση για τον Β’ ΠΠ μπορεί να υπολογιστεί ως:
α. βάσει της Συνδιάσκεψης των Παρισίων οπότε εκτιμάται σε 309.498.827.179 ευρώ (χωρίς απώλειες σε πλοία και ιδιώτες)
β. βάσει του αρχειακού υλικού υπολογίζεται σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους σε 269,5 δις ευρω (269.547.005.854) (31.12.2014) αναλυόμενα ως εξής:
- 171,4 δισ. ευρώ για τις καταστροφές σε υλικά αγαθά μετά τις απολήψεις (171.442.057.838 ευρώ)- 10,3 δισ. ευρώ για το Κατοχικό Δάνειο (10.344.859.092 ευρώ)- 33,8 δισ. ευρώ για αποθετικές ζημιές δηλ. μη επαύξηση του εθνικού προϊόντος λόγω των απωλειών πληθυσμού (33.873.928.462 ευρώ)- 53,8 δισ. ευρώ ως αποζημίωση για τις απώλειες παραγωγής στη διάρκεια της κατοχής (53.886.160.462 ευρώ)
γ. Αποζημιώσεις για ιδιώτες από 22,1 δισ. ευρώ έως 107,2 δισ. ευρώ για τα θύματα και τους συγγενείς τους υπολογιζόμενα ως:
- 22,1 δισ. ευρώ (22.120.000.000) για τους 120.000 αυτών που σκοτώθηκαν στον πόλεμο ή που άφησαν την τελευταία τους πνοή σε στρατόπεδα, είτε- 107,2 δισ. ευρώ (107.268.000,000) για τους 558.000 που σκοτώθηκαν συνολικά και 880.000 που κρίθηκαν ανίκανοι προς εργασία (ανάπηροι) λόγω τραυματισμών. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την έκθεση οι απώλειες της Ελλάδας αναλογούν στο 19,7% του πληθυσμού το οποίο κατατάσσει την χώρα στην πρώτη θέση μεταξύ των κρατών που θρήνησαν θύματα από τον πόλεμο.
Συνεπώς με βάση τα ανωτέρω το διεκδικούμενο ποσό μπορεί να εκτιμηθεί από 300 δις έως 425 δις ευρώ αν προστεθούν όλα τα ποσά για Α’Π.Π., Β’Π.Π τόσο για το κράτος όσο και τους ιδιώτες.
Οι αξιώσεις αυτές είναι με βάση υπολογισμού το 2014 δηλαδή δεν περιλαμβάνονται αναπροσαρμογές και προσαυξήσεις από τότε. Η μειοψηφίας της ΝΔ στην επιτροπή διαφώνησε με το περιεχόμενο της μελέτης για λόγους που τουλάχιστον προσωπικά αδυνατώ να κατανοήσω και μου φαίνονται διαδικαστικοί (διεξαγωγής διεθνούς εκστρατείας για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση αντί της διεκδίκησης;).
Αποζημιώσεις στον Γερμανικό Τύπο (Bild)
Πάντως το ύψος της διεκδικούμενη αποζημίωσης που αναφέρθηκε στον Γερμανικό και Ελληνικό τύπο (Bild 9/10/18, Βήμα 10/10/18) πολύ πιο πριν αλλά και μετά την επίδοση της ρηματικής διακοίνωσης ανέρχεται σε 376,5 δις ευρώ αναλυόμενο προφανώς (με υποθέσεις μας) ως ακολούθως:
α. Ποσά 269,3 δις ευρώ αξιώσεις του Δημοσίου με βάση την ανωτέρω ανάλυση της μελέτης και
β. Ποσά 107,2 δισ. ευρώ ιδιωτικές αξιώσεις ως αποζημίωση για τα θύματα και τους συγγενείς τους.
Τέλος σημειώνεται ότι υπάρχουν και άλλες εκτιμήσεις για τις οφειλές αυτές. Για παράδειγμα σύμφωνα με μια άλλη προσέγγιση με βάση τις αποζημιώσεις που αναγνωρίστηκαν στην Ελλάδα κατά την Συνδιάσκεψη των Παρισίων (248,5 εκ δολάρια ή 106,5 δις $ με τιμές 2010) ανατοκιζόμενα με επιτόκιο 5% (Fed) φτάνουν τα 565 δις ευρώ!
Έκθεση Δοξιάδη
Οι ζημιές της Ελλάδας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατοχή περιγράφονται σε Έκθεση του 1946 του Υπουργείου Δημοσίων Έργων υπό τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη («Αι Θυσίαι της Ελλάδος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο»).
Σύμφωνα με αυτή την μελέτη οι ζημιές αναλύονται ως εξής:
Γεωργία
- Γεωργική Παραγωγή: μείωση κατά το 1941-1944 που ανήλθε στο 40% για τα δημητριακά, 36% για τα όσπρια, 89% για τον καπνό, 75% για το βαμβάκι, 16% για ελιές και λάδι, 66% για σταφίδα και σταφύλια, 20% για τα φρούτα και ξηρούς καρπούς).- Εξαγωγές κυριότερων μεταλλευμάτων: μειώθηκαν κατά 29% το 1940, 6% το 1941 και 2% το 1942.- Ζώα εργασίας: καταστροφές του 60% του αριθμού των αλόγων και ημιόνων, 50% των όνων, και 60% για τα βόδια και βουβάλια.- Κτηνοτροφία: απώλειες στο 50% του αποθέματος για τα αιγοπρόβατα, 80% στα χοιρινά, 50% στα πουλερικά- Δάση: το 25% των δασών της επικράτειας καταστράφηκαν ενώ στην Αττική το ποσοστό ανήλθε στο 75%
Υποδομές
- Οδικό Δίκτυο: το 90% των γεφυρών άνω των 6 μέτρων καταστράφηκαν και το 50% των μικρότερων. Ανάλογες καταστροφές έγιναν σε σήραγγες και άλλα τεχνικά έργα- Αυτοκίνητα: 65% των επιβατικών αυτοκινήτων καταστράφηκαν ολικά, το 60% των φορτηγών και 80% των λεωφορείων- Σιδηρόδρομος: το σύνολο των γεφυρών άνω των 24 μέτρων και το 100% των μικρότερων του δικτύου του ΣΕΚ (Στερεά, Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη) και το 24% του δικτύου Πελοποννήσου. Επίσης εκτεταμένες καταστροφές σε εγκαταστάσεις μηχανοστασίων (80% ΣΕΚ, 30% Πελοποννήσου), ύδρευσης (100% ΣΕΚ, 20% Πελ/σου), σταθμών (50% ΣΕΚ, 10% Πελ/σου), 24% των σηράγγων άνω των 100 μέτρων, ατμαμαξών (93% ΣΕΚ, 78% Πελ/σου), επιβατικών και φορτηγών βαγονιών (98% ΣΕΚ, 75% Πελ/σου) και 30% των αυτοκινηταμαξών. Αχρηστεύθηκε το 75% της γραμμής Πειραιάς – Πλατύ, το 100% των γραμμών Θεσσαλονίκης – Φλώρινας και Θεσσαλονίκης – Ειδομένης, και το 23% της γραμμής Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρούπολης. Μεγάλη ήταν και η καταστροφή, κοντά στο 100%, στο δίκτυο Πελοποννήσου.- Λιμάνια: τα κυριότερα λιμάνια του Πειραιάς και της Θεσσαλονίκη κατεστράφησαν με εκρήξεις ώστε να διακοπεί ο ανεφοδιασμός. Κατεστράφησαν προβλήτες, εγκαταστάσεις, μηχανήματα. Αυτό έγινε με προμελετημένο σχέδιο.- Διώρυγα Κορίνθου: ανατινάχτηκαν τα πρανή, βυθίστηκαν πλοία, ρίχτηκαν γέφυρες και τρένα ανακατεμένα με νάρκες μέσα στην διώρυγα έτσι ώστε να μείνει κλειστή για χρόνια
Συγκοινωνίες
- Εμπορικό Ναυτικό: Απώλειες σε φορτηγά πλοία έφτασαν το 74%, στα επιβατικά το 94,5% και σε ιστιοφόρα το 66%. Έτσι μειώθηκε τρομερά η χωρητικότητα του εμπορικού στόλου δημιουργώντας μεγάλο πρόβλημα. Από το σύνολο τη προπολεμικής χωρητικότητας των 1.993.549 τόνων απωλέστηκε το 73%. Αυτές οι απώλειες δεν περιλαμβάνονται στις αποζημιώσεις καθώς για την εμπορική ναυτιλία υπήρξε διαφορετική μεταχείριση (πχ παραχώρηση πλοίων liberty, ασφάλειες)- Πολιτική αεροπορία: εκμηδενίστηκε, καταστράφηκε το 100%- Τηλεπικοινωνίες: καταστράφηκαν όλες τις υπεραστικές γραμμές, το δίκτυο καταστράφηκε σε ποσοστό 100% και το υλικού σε ποσοστό 70%, μεγάλο μέρος του οποίου το πήραν μαζί τους- Υδραυλικά/εγγειοβελτικά έργα: καταστράφηκαν τα περισσότερα τεχνικά έργα στην πεδιάδας Θεσσαλονίκης (Αξιός ποταμός και παραπόταμοι) και Σερρών-Δράμας (Νέστος, Στρυμόνας και παραπόταμοι).
Στέγαση
Οικισμοί: Μεγάλες καταστροφές σε μεγάλες πόλεις Ιωάννινα, Λάρισα, Χανιά Βόλο, Θεσσαλονίκη, Πειραιά ενώ αποτεφρώθηκαν και 1.770 χωρία (όπως επίσης και πολλά στην Βόρειο Ήπειρο)Κτίρια: Συνολικά η απώλεια έφτασε τις 400.000 οικοδομές, δηλαδή το 23,6% του προπολεμικού κτιριακού αποθέματος (από τις οποίες οι 165.000 από πυρπολήσεις και αντίποινα). Το 18% του πληθυσμού είχε μείνει άστεγο (1,2 εκατομμύρια) και ζούσε σε άθλιες συνθήκες.
Πληθυσμός
- Αύξηση του πληθωρισμού και υποσιτισμός. Ενώ η κυκλοφορία νομίσματος (7.305.500 δις δραχμές το 1944 σε σχέση με 11 δις το 1940) και ο τιμάριθμός (αύξηση 50.000 το 1943) ανέβαιναν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς οι μισθοί έμεναν σταθεροί. Έτσι οι Γερμανοί αγόραζαν με χρήμα που δεν τους κόστιζε τίποτα και κατέκλεβαν τη χώρα όπως σημειώνει ο Δοξιάδης. Ανήμπορος να προμηθεύεται τα αναγκαία ο λαός καταδικάσθηκε σε υποσιτισμό. Το 47% του πληθυσμού είχε ανεπαρκή διατροφή 1.200-1.800 θερμίδες το 1943 και μόνο το 40% πάνω από 1.800 θερμίδες σχεδόν το μισό με πριν την Κατοχή (82%).- Απώλειες πληθυσμού: Ο πληθυσμός της χώρας το 1940 ανέρχονταν σε 7.335.000 κατοίκους. Το 1944 είχε υποχωρήσει στους 6.805.000, αντί των υπολογιζόμενων 7.745.000, αν δεν μεσολαβούσε η κατοχή. Υπολογιζόμενη αύξηση πληθυσμού αν δεν μεσολαβούσε η Κατοχή ήταν 410.000. Οι θάνατοι από ασιτία και ασθένειες εκτοξεύθηκαν (αφορούσε περισσότερο παιδιά και ηλικιωμένους) ενώ οι γεννήσεις μειώθηκαν. Οι απώλειες που υπέστη η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Κ. Δοξιάδη, έφτασαν τον αριθμό των 390.700 νεκρών, εκ των οποίων οι 300.000 από την πείνα. Σημαντικές ήταν οι απώλειες επίσης από βία, μετανάστευση και απαγωγές.- Σφαγές έγιναν από τους Γερμανούς όπως στα Καλάβρυτα και Δίστομο που είναι οι πιο γνωστές. Επίσης από τους Βούλγαρους (στης Δράμα και αλλού) μέχρι και από Αλβανούς στην Βόρειο Ήπειρο. Επίσης έγιναν μετακινήσεις πληθυσμών βίαια από τον κατακτητή συμπεριλαμβανομένων αυτών του Εβραϊκού πληθυσμού αλλά και για ασφάλεια στο εσωτερικό και εξωτερικό. Η κατοχή έπληξε την νέα γενιά αφήνοντας τραύματα από ασιτία, φυματίωση, ελονοσία και ψυχικά τραύματα.
Στα ανωτέρω δεν περιλαμβάνονται οι καταστροφές στο στρατιωτικό υλικό φυσικά όπως και οι αρπαγές αρχαιολογικών θησαυρών και έργων τέχνης που θα πρέπει να επιστραφούν.
ΑΕΠ
Η ζημιά από τον πόλεμο και την κατοχή υπολογίζεται από τον Δοξιάδη σε 17,8 δις δολαρίων ή 2 τρις δραχμές το οποίο εκτιμούσε ισοδύναμο με το Ελληνικό ΑΕΠ 33 ετών (το ΑΕΠ του 1938 υπολογίζονταν σε 60 δις προπολεμικές δραχμές ή 55,6 δις δραχμές κατά Κωστελένο και κατά την διάρκεια της κατοχής μειώθηκε στο μισό βλέπε Οικονομία και Πολιτική στην Ελλάδα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, 1940-1944 Βασίλειος Γ. Μανουσάκης, Διδακτορική ΑΠΘ 2014) Δηλαδή με το σκεπτικό αυτό θα έπρεπε να δουλέψουν οι Έλληνες 33 χρόνια για να ξαναδημιουργήσουν ότι έχασαν. Το 60,9% των ζημιών αποδίδονται από τον Δοξιάδη στην Γερμανία, 33,6% στην Ιταλία και 5,5% στην Βουλγαρία.
Και μετά από όλα αυτά στην Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1946 αναγνωρίστηκαν στην Ελλάδα αξιώσεις για πολεμικές επανορθώσεις-αποζημιώσεις 7,1 δις. δολαρίων αγοραστικής αξίας του 1938. Το ύψος των απαιτήσεων από το κατοχικό δάνειο του 1942 ανέρχονταν σε 3,5 δις δολαρίων.
Απόληψη αποζημιώσεων
Τα ποσά που φαίνεται να έχουν καταβληθεί με βάση την Έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής (ΔΚΕΔΓΟ) είναι:
α. Ως προς τους ιδιώτες
- 980.938 δολάρια Η.Π.Α. αγοραστικής αξίας 1938 με βάση την Συμφωνίας των Παρισίων του 1946 (ν. 3478/56) που αντιστοιχούσε σε ποσοστό μόλις 0,93% των διεκδικήσεων,- 000.000 γερμανικών μάρκων σε θύματα διώξεων (από 18-3-1960 διμερούς Ελληνογερμανικής Σύμβασης ν.δ. 4178/1961) και- 800.000 γερμανικών μάρκων για αφαίρεση καπνών (8-12-1961 Ελληνογερμανικής Συμφωνίας, α.ν. 56/1967)!
β. Ως προς το κράτος 25 εκατ. δολάρια, που αποδόθηκαν με την Συνθήκη των Παρισίων σε μορφή Γερμανικών παγίων και εξοπλισμού εκτός Γερμανίας και διαμοιράστηκε μεταξύ των ζημιωμένων χωρών από τη Διασυμμαχική Επιτροπή Επανορθώσεων (IARA). Αυτά αντιστοιχούσαν σε μηχανολογικό εξοπλισμό που εν πολλοίς αποδείχθηκε ακατάλληλος.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Βασίλη Βιλιάρδο οι εισπράξεις ανέρχονται σε 1,78 δις δολαρίων σε τρεις δόσεις (με αξίες 2010), από τα 106,5 δις δολαρίων αναγνωρισμένης ζημιάς.
Την ίδια περίοδο το σχέδιο Μαρσαλ (1948-1952) απέφερε στην Γερμανία 1,5 δις δολαρίων το οποίο διαδέχτηκε βοήθεια μέσω του ΜΚΟ USAID αργότερα. Αντίστοιχα η Ελλάδα έλαβε 376 εκατ δολάρια από το πρόγραμμα Μάρσαλ (The Marshall Plan Fifty Years Later, Palgrave MacMillan, United Kingdom, 2001).
Να σημειωθεί τέλος ότι τα ποσά αυτά αναφέρονται με κάθε επιφύλαξη με βάση ότι αναφέρεται στην Μελέτη και σε άλλες πηγές και την προσωπική μας ανάγνωση (Σημ: το όλο θέμα περιπλέκεται με το αν αναφερόμαστε σε δραχμές, δολάρια, Ευρώ, γερμανικά μάρκα, αν είναι προπολεμικής ή μεταπολεμικής ή σημερινής αξίας). Από αυτής της πλευράς είμαστε ανοιχτοί σε παρατηρήσεις και διορθώσεις. Την προσπάθεια αυτή την θεωρούμε εξάλλου «εργασία υπό εξέλιξη» η οποία θα συμπληρωθεί και βελτιωθεί στην πορεία συμβάλλοντας εν τω μεταξύ στην προαγωγή της δημόσιας συζήτησης στο θέμα.
Δεν είμαστε ειδικοί στο ζήτημα των αποζημιώσεων και τις νομικές πτυχές – απλά αναζητήσαμε τα στοιχεία όπως κάθε Έλληνας πολίτης ίσως πρέπει να κάνει. Περιέργως όμως υπάρχει μια δυσκολία εντοπισμού, διασταύρωσης και εξακρίβωσης των στοιχείων, τουλάχιστον από μη ειδικούς. Μοιραία αυτό προκαλεί την διακίνηση μιας παραφιλολογίας για το θέμα. Προς τι αυτή η μυστικοπάθεια; Αλλά και γιατί δεν παρουσιάζεται η σχετική πληροφόρηση περιληπτικά, απλά και κατανοητά για τον απλό πολίτη αλλά σαν ένα δυσκολονόητο νομικό κείμενο; Δεν αποτελούν οι αποζημιώσεις περιουσία του Ελληνικού λαού; Είναι μήπως ευαίσθητο μέρος των διαπραγματεύσεων το ποσό που διεκδικείται; Μα τότε και πως θα είναι δυνατό να αποτιμήσει ο απλός πολίτης την αποτυχία ή επιτυχία της όποιας διαπραγμάτευσης;
Διακανονισμός Γερμανικού Χρέους
Η Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο διακανόνισε τα χρέη της με την Συνθήκη του Λονδίνου το 1953 όπου μειώθηκε το χρέος της κατά 60% περίπου. Το χρέος της πριν τον πόλεμο ανέρχονταν σε 22,6 δις μάρκα και αυτό μετά τον πόλεμο σε 16,2 δις μάρκα και με την συνθήκη μειώθηκαν σε 7,5 δις μάρκα και 7 δις μάρκα αντίστοιχα (δηλ. μείωση 62,6%). Ως μέρος της συμφωνίας έγινε μέλος του ΝΑΤΟ και παρείχε και σχετικές διευκολύνσεις και διαβεβαιώσεις πολιτικής στους συμμάχους. Οι μεγάλες βιομηχανικές και τραπεζικές εταιρίες της προστατεύθηκαν όπως οι AEG, Siemens, IG Farben (AGFA, BASF, Bayer and Hoechst), Krupp, Volkswagen, BMW, Opel, Mercedes Benz, Deutsche Bank, Commerzbank, Allianz οι οποίες είχαν τουλάχιστον συνυπάρξει αν όχι υποστηρίξει το ναζιστικό καθεστώς. (Βλέπε “Why the 1953 cancellation of German debt won’t be reproduced for Greece, and Developing Countries”, by Eric Toussaint, CADTM, 8 April 2019,) Ενώ κορυφαίοι στρατιωτικοί του ναζιστικού καθεστώτος υπηρέτησαν αργότερα σε υψηλές θέσεις στο ΝΑΤΟ όπως ο Adolf Heusinger και Hans Speidel.
Εκτός από την απομείωση, οι οφειλές της Γερμανίας με βάση την Συνθήκη του Λονδίνου θα μπορούσαν να αποπληρωθούν στο Γερμανικό εθνικό νόμισμα και δεύτερο συμφωνήθηκε να μειωθούν οι εισαγωγές (η Γερμανία είχε εμπορικό έλλειμμα εκείνη την εποχή με τους Συμμάχους) και να αυξηθούν οι εξαγωγές ώστε να πουλάει τα προϊόντα της στο εξωτερικό.
Με όρο της συμφωνίας πληρωμές καταβάλλονταν όταν η Δυτική Γερμανία είχε εμπορικό πλεόνασμα και οι καταβολές περιορίζονταν στο 3% των εσόδων των εξαγωγών (ibid). Παράλληλα είχε δοθεί η δυνατότητα καθυστέρησης καταβολής των αποπληρωμών και αποζημιώσεων προς τις ζημιωθέντες χώρες (Άρθρο 5 της Σύμβασης έως ότου επανενωθούν οι δυο Γερμανίες και κηρυχτεί ειρήνη). Η τελευταία δόση για τα δάνεια δε αυτά καταβλήθηκε από την Γερμανία τον Οκτώβριο του 2010.
Το 1990, υπογράφηκε η συμφωνία των «2 συν 4» (Δυτική και Ανατολική Γερμανία συν Αμερική , Σοβιετική Ένωση, Αγγλία, Γαλλία) με την οποία έγινε η επανένωση της Γερμανίας και η ενωμένη Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας απέκτησε πάλι την αυτοκυριαρχία της (Sovereignty) – γεγονός που ολοκλήρωνε την περίοδο χάριτος του Άρθρου 5 της Συνθήκης του Λονδίνου. Όμως σύμφωνα με διιστάμενες νομικές ερμηνείες αν μέσω νομικών τεχνασμάτων» η Γερμανία αν και επανενώθηκε κλείνοντας το κεφάλαιο του Β’Π.Π. απέφυγε να το θεωρήσει το γεγονός αυτό ως υπογραφή ειρήνης που θα τερμάτιζε την περίοδο του Άρθρου 5 και θα έθετε βάσεις για διεκδικήσεις πληρωμών.
Η Ελληνική διεκδίκηση
Αξίζει να αναλογιστούμε τις συνθήκες και τους λόγους που φτάσαμε σε αυτή τη κατάσταση να μην έχει εισπραχθεί ή απαιτηθεί αποζημίωση. Το 1953 όταν διακανονίστηκε το Γερμανικό χρέος και αναβλήθηκε η αποπληρωμή των αποζημιώσεων στην Ελλάδα η Ελλάδα ήταν σε ασθενή οικονομική κατάσταση, ανέκαμπτε ακόμα από την Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο και βρισκόταν υπό την προστασία των ΗΠΑ και ενώ ελάμβανε και βοήθεια μέσα από το Σχέδιο Μάρσαλ. Την κυβέρνηση Παπάγου την περίοδο αυτή (1952-1955) διαδέχτηκε η κυβέρνηση Καραμανλή (1955-1958) κατά την διάρκεια της οποίας τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία του Λονδίνου του 1953 (στις 21-4-1956 με τον Ν. 3480/1956) μέχρι αμνηστεύθηκαν Γερμανοί εγκληματίες της Κατοχής και έλαβε χώρα η υπόθεση ή σκάνδαλο Μερτεν. Άρα το περιβάλλον δεν ήταν ενδεχομένως το καταλληλότερο για μια δυναμική διεκδίκηση.
Ενδεικτικό τι λέει ο Πωλ Πόρτερ (για να μην πούμε κανένας επαναστάτης), ο οποίος ήταν εκπρόσωπος της Αμερικανική αποστολής βοηθείας στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο, για τις βουλήσεις της ηγετικής τάξης στην Ελλάδα
«…Απ’ ό,τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η Ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολιτική από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος και τον υπερμεγέθη αντικομουνισμό ως λόγους για την παροχή ξένης βοηθείας σε απεριόριστες ποσότητες. Στόχος της κυβέρνησης είναι, κατά την άποψή μου, να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομιών μίας μικρής κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα». Και συνεχίζει«Μετά πίσω από την κυβέρνηση υπάρχει μια μικρή κλίμα εμπόρων και τραπεζιτών, η οποία κατευθύνεται από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Πεσματζόγλου έναν πανούργο και αποτελεσματικό χειριστή. Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη να υπερασπίσει με κάθε μέσο τα οικονομικά της συμφέροντα και δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το τι μπορεί να στοιχίσει αυτό στην οικονομία της χώρας. Τα μέλη αυτής της κλίκας επιθυμούν να διατηρήσουν άθικτο ένα φορολογικό σύστημα που τους ευνοεί, με αληθινά σκανδαλώδη τρόπο. Αντιτίθενται στον έλεγχο συναλλάγματος, γιατί αυτό θα τους εμποδίσει να εξάγουν τα κέρδη τους στις τράπεζες του Καΐρου και της Αργεντινής. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της οικονομίας της» Από το άρθρο «Ζητείται: Ένα Θαύμα στην Ελλάδα (Περιοδικό Collier’s, 20 Σεπ. 1947)
Αν αναλογιστούμε με τα δεδομένα της εποχής θα δούμε ότι ήταν σχετικά πρόσφατη η εμπειρία της συνεργασίας μεγάλου μέρους της επιχειρηματικής και πολιτικής τάξης με τους Γερμανούς που κάποιοι προσπαθούν να επαναξιολογήσουν σήμερα ως μια απλά ρεαλιστική ή οπορτουνιστική ενέργεια. (βλέπε πχ «Εμφύλια Πάθη», εκ των συνεργατών των think tank Διανέοσις, ΕΛΙΑΜΕΠ, Στ. Καλύβα, Ν. Μαραντζίδη, 2016). Κάποιοι από αυτούς που συνεργάστηκαν ή απόγονοί τους συμμετείχαν ακολούθως στην μεταπολεμική ηγετική πολιτική και κοινωνική ομάδα της χώρας.
Το 1990 όταν υπογράφηκε η συμφωνία «2 συν 4» με την οποία κατά τους Γερμανούς η Ελλάδα αμέλησε να διεκδικήσει τις αποζημιώσεις που είχαν παγώσει έως ότου επανενωθεί, κυβέρνηση στην Ελλάδα είχε η ΝΔ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Κατά την Γερμανία η Ελλάδα δεν έγειρε αξιώσεις τότε άρα το θέμα έχει κλείσει εξού και ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γκάμπριελ αποκάλεσε τις Ελληνικές διεκδικήσεις ως «βλακώδεις». Αυτή είναι η ίδια Γερμανία και ο ίδιος πολιτικός που κατακρίνουν τους ναζιστές και χύνουν σπαραξικάρδια δάκρυα υποκρισίας για το Δίστομο και την Κατοχή προσφέροντας απλόχερα συγνώμες χωρίς αντίκρισμα (δηλ. τσάμπα). Βέβαια η Ελληνική πλευρά διατείνεται ότι κάτι τέτοιο δεν έγινε τουλάχιστον όσο αφορά το Κατοχικό Δάνειο.
Σήμερα που ανακινείται ξανά το θέμα ο σημερινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι γιος του κ. Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ενώ αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ο συνταξιούχος ανώτατος δικαστικός κ Παναγιώτης Πικραμμένος γιος συνεργάτη Γερμανικών συμφερόντων κατά την κατοχή, Οθων Πικραμμένου (Otto Pikrammenos) οι οποίοι είχαν ιδρύσει από κοινού την εκδοτική εταιρία «Ένωσις Ελληνικού και Ξένου Τύπου».
Ο κύριος Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι το 1990 είχε συμφωνηθεί η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου κάτι το οποίο αποτελεί προτεραιότητα (δηλ περί τα 10 δις ευρω) ενώ η διεκδίκηση των λοιπών αποζημιώσεων είναι δύσκολη και περίπλοκη…. Όπως είδαμε η ΝΔ δεν προσυπόγραψε και τα ευρήματα της Διακομματικής Επιτροπής το 2016… Αν και ο κ. Μητσοτάκης επαίρεται ότι ήταν η ΝΔ που είχε υποκινήσει την πρώτη ατελέσφορη προσπάθεια συγκρότησης της επιτροπής, να σημειώσουμε ότι αυτό είχε γίνει επί πρωθυπουργίας Σαμαρά…. Ενώ το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα διαμηνύει ότι οι οφειλές είναι αδιαίρετες και αντιτίθεται στην «σαλαμοποίησή» τους.
Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα ωφελήθηκε ήδη αρκετά και ότι το θέμα είναι άνευ αντικειμένου και εκτός χρόνου
Μετά το τέλος του πολέμου, τις δεκαετίες του 1950 και 1960 η Ελλάδα, αναπτύχθηκε ταχέως όπως και η Γερμανία όσο αφορά το ΑΕΠ. Παρέμενε όμως η διαφορά ως προς την αφετηρία. Μετά το 1960 και οι δυο χώρες αυξήθηκαν όπως και άλλες στην Ευρώπη όμως ο συσχετισμός των δυο ΑΕΠ έχει μείνει σχετικά σταθερός, αυξήθηκε προς όφελος της Ελλάδας στα χρόνια της εισαγωγή του Ευρώ για να κατακρημνιστεί και πάλι με την κρίση κάτω από τα επίπεδα της δεκαετίας του ’60 και παράλληλα να επωμιστεί ένα υπέρογκο χρέος που κατά πολλούς είναι μη βιώσιμο αν όχι παράνομο και επονείδιστο.
Την περίοδο της υπαγωγή στην ΕΕ αν και η Ελλάδα ελάμβανε και λαμβάνει κάποια δάνεια και επιχορηγήσεις από το σύνολο του Κοινοτικού προϋπολογισμού όπου η Γερμανία αποτελεί τον πιο σημαντικό ίσως τροφοδότη και πρωταγωνιστή αυτό που λέγεται «Ευρώπη», τα οποία έχουν υπερπροβληθεί. Αποτελούν χαμηλό σχετικά ποσό σε σχέση με το ΑΕΠ της (καθαρές εισροές στα επίπεδα 2-3% του Ελληνικού ΑΕΠ) ενώ η χρησιμότητά τους είναι αμφιλεγόμενη αφού δεν προάγουν την παραγωγή.
Επίσης τα €95δις συνολικά από τα ΕΣΠΑ και τα προγενέστερα πακέτα (Ντελόρ, ΜΟΠ κλπ) το οποίο αθροιστικά ανέρχεται περίπου στο 2% του ΑΕΠ και τα οποία προωθήθηκαν σε έργα που ανέλαβαν κυρίως ορισμένες μεγάλες εργολαβικές με σχέσεις με ΜΜΕ και τράπεζες που παρείχαν δάνεια ενώ κάποια απ’τα τα έργα αυτά σήμερα υπολειτουργούν και επιχορηγούνται (πχ αυτοκινητόδρομος Μωρέας αν και εισπράττει και διόδια). Ωραία ευεργεσία!
Την ίδια περίοδο η Ελλάδα έχει χάσει €150 δις από ΑΕΠ σε ετήσια βάση σε σχέση με την υψηλότερη επίδοση του 2008. Επίσης υπήρξε και είναι χώρα προορισμού των Γερμανικών προϊόντων με ανάλογο όφελος για τις βιομηχανίες. Μόνο κατά τα πρώτα χρόνια της εισόδου στο Ευρώ οι πωλήσεις αυτοκινήτων τριπλασιάστηκαν μεγάλο μέρος των οποίων προέρχονταν από τη Γερμανία.
Ότι ποσοστό του χρέους που δεν ακυρώθηκε, απομειώθηκε μέσα από την ανάπτυξη, τους φόρους και τον πληθωρισμό. Η Γερμανία το 1945 είχε χρέος προς ΑΕΠ περί το 200% και 10 χρόνια μετά μειώθηκε στο 20%. (Βλέπε: Thomas Piketty: ‘Germany Has Never Repaid its Debts. It Has No Right to Lecture Greece’, Συνέντευξη TheWire, 8/7/2015)
Παράλληλα η Γερμανία δημιούργησε (ή τη βοήθησαν να δημιουργήσει) ένα οικονομικό θαύμα ανάπτυξης μονοπωλώντας τελικά την βιομηχανική βάση της Ευρώπης και το εξωτερικό εμπόριο. Τελικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι ίσως και ο διακανονισμός χρέους να ωφέλησε την Γερμανία με βάση την σημερινή της κατάσταση. Οι εξαγωγές των ίδιων εταιριών που συνυπήρξαν, αν μη τι άλλο, με το ναζιστικό καθεστώς προωθήθηκαν μέσω των παραγωγικών ρητρών του διακανονισμού του χρέους.
Οι παραγωγικές συνθήκες για αυτές τις εταιρίες να ήταν και καλύτερες απ’ότι πριν τον πόλεμο αφού στην περίοδο της «ανοικοδόμηση» οι απεργίες σχεδόν εκμηδενίστηκαν ενώ η οικονομία αναπτύσσονταν ταχέα από ένα πολύ χαμηλότερο επίπεδο. Πολλοί τελικά αποδίδουν το «Γερμανικό Οικονομικό Θαύμα» σε όλες αυτές τις συνθήκες αφήνοντας αιχμές για μια εκκωφαντική αποδόμησή του.
Μνημόνια έως Σήμερα: οι «Μεταρρυθμίσεις» και η «Αλληλεγγύη» της Γερμανίας
Δεν θα μπορεί ακόμα και κάποιος υποστηρικτής των μνημονίων ότι επέτυχαν ή ότι δεν ήταν καταστροφικά για την οικονομία και την Ελληνική κοινωνία. Με τα Μνημόνια, τα οποία αποκάλεσε «success story» ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Σολτς ή πολύ επιεική ο προκάτοχός του Σόιμπλε ή πολύ αυστηρά όπως κάποιοι στον Γερμανικό τύπο η Ελλάδα έφτασε να έχει 1 εκατομμύριο και πλέον ανέργους, ποσοστό ανεργίας 27% που μετά από 10 χρόνια έχει πέσει στο 18%, μακράν το υψηλότερο στην ΕΕ, αλλά και με 600.000 νέων και μορφωμένων που έχουν φύγει.
Ο αριθμός αυτός είναι ανάλογος των απωλειών πληθυσμού για την οικονομία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατοχή. Ακόμα και αυτή η μείωση της ανεργίας έχει γίνει κυρίως μέσω χαμηλόμισθων θέσεων εργασίας, μερικής απασχόλησης. Πλείστα είναι τα αρνητικά αποτελέσματα στο βιοτικό επίπεδο και στην μείωση των γεννήσεων επίσης.
Η Ελλάδα συνεχίζει να έχει τεράστιο και αυξανόμενο εξωτερικό χρέος, μεγαλύτερο από πριν την κρίση ως ποσοστό του ΑΕΠ (180%), μικρή βιομηχανική παραγωγή στο 8% του ΑΕΠ όταν στην Ευρώπη είναι 15% και αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα. Ενώ και το σύνολο σχεδόν της δημοσίας περιουσίας έχει υποθηκευτεί στο Υπερταμείο ενώ όση έχει πωληθεί έχει αποφέρει αμελητέα έσοδα σε σχέση με το χρέος και αναμένονται περίπου €6 δις έως το τέλος του προγράμματος, δηλαδή κατά πολύ χαμηλότερα των €50 δις που αναφέρονταν σε διαπραγματεύσεις με τους «δανειστές» έως και το 2015 (Βλέπε Το μεγάλο κόλπο των ιδιωτικοποιήσεων). Η πλειοψηφία δε του πληθυσμού της Ελλάδας, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, είναι δυσαρεστημένοι από την οικονομική κατάσταση και απαισιόδοξοι για το μέλλον τους.
Η Ελλάδα επίσης ζημιώθηκε από σκάνδαλα δωροδοκίας που εμπλέκονται Γερμανικές εταιρίες όπως της Siemens για το οποία δεν έχουν συμπληρωθεί ακόμα οι διαδικασίες, της Rheinmental, της Ferrostaal (υποβρύχια) καθότι η Γερμανία αποτελεί κύριο προμηθευτή εξοπλισμών της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Επίσης μεγάλο μέρος του πληθυσμού της μετανάστευσε στη Γερμανία κατά τα χρόνια των μνημονίων, μεταξύ αυτών πολλοί ιατροί και μηχανικοί τομείς με ελλείψεις στη Γερμανία. Ίσως και το ήμισυ των εξερχόμενων του λεγόμενου braindrain έχει βρεθεί στην Γερμανία. Έχει υπολογιστεί από την endeavor με στοιχεία 2015 (δηλ. με βάση αριθμό εξερχόμενων έως εκείνη τη στιγμή 350.000-427.000) ότι τα απολεσθέν έξοδα μόρφωσης είναι 8 δις ευρώ και η προσφορά των Ελλήνων μεταναστών στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής 12,9 δις ευρώ.
Παράλληλα η Γερμανία έχει κέρδος από τα δάνεια που χορήγησε στην Ελλάδα στο πλαίσιο των μνημονίων κάτι που πρόκειται να συνεχιστεί αφού δανείζεται με χαμηλότερα επιτόκια. Αυτή τη στιγμή μάλιστα η Γερμανία έχει αρνητικά δεκαετή επιτόκια ενώ η Ελλάδα κοντά στο 2%.
Και φυσικά η Ελλάδα αποτελεί όπως είδαμε αγοραστή Γερμανικών προϊόντων (έχοντας εμπορικό έλλειμμα) και δημοφιλή προορισμό τουρισμού για τους Γερμανούς με σχετικά μικρό κόστος δεδομένης τη διαφορά στο κατά κεφαλή ΑΕΠ και της συγκριτικά χαμηλής και μειούμενης κατά κεφαλή τουριστικής δαπάνης. Τελικά δεν φτάσουν για να εξισορροπήσουν το ισοζύγιο πληρωμών με την Γερμανία.
Ταυτόχρονα ο τουρισμός αυτός είναι και σημαντική πηγή εσόδων για Γερμανικές εταιρίες του χώρου του τουρισμού με δραστηριότητες στην Ελλάδα όπως η Fraport (14 αεροδρόμια), η TUI, η Lufthansa, ΟΤΕ (Deutsche Telekom), αλλά και γενικότερα μέσω των σημαντικών εισαγωγών σε τρόφιμα που καταναλώνονται στον τουρισμό. Εκτιμάται ότι μόνο ένα 15% των προμηθειών του Ελληνικού τουρισμού είναι εγχώριας παραγωγής. Εξάλλου θεωρείται και φυσικό κάποιοι από τους 3,5 εκατ Γερμανών, αλλά και άλλοι Ευρωπαίοι να τρώνε τα φαγητά της πατρίδας τους στα all inclusive τουριστικά πακέτα.
Τελικά αποδεικνύεται ότι η Γερμανία που προκάλεσε δυο παγκοσμίους πολέμους, αθέτησε την πληρωμή αποζημιώσεων μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πλήρωσε μικρό μέρος των χρεών και καταστροφών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εισέπραξε ως αντάλλαγμα την οικονομική ανάπτυξη, ένα σύγχρονο «οικονομικό θαύμα» που διεκδικείται δικαιωματικά και αλαζονικά ως ενδεχομένως προϊόν κάποιου είδους Γερμανική υπεροχής, μέσα σε μια Ευρώπη με μεγάλες προκλήσεις (για να μην χρησιμοποιήσουμε άλλες λέξεις όπως πχ ανισότητα, εκμετάλλευση, υπερδανεισμό και αδικία).
Θυμίζει κάτι που γράφει ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος για πιο παλιές εποχές: «στον Γερμανό δεν είναι εύκολο να επιβληθεί το να καλλιεργήσει τη γη περιμένοντας υπομονετικά τον θερισμό σε σχέση με το να αναμετρηθεί με έναν αντίπαλο και να εισπράξει πληγές ως ανταμοιβή. Λογαριάζει ως άτολμο και αδιάφορο να συσσωρεύσει με τον ιδρώτα του προσώπου του αυτό που μπορεί να αποκτήσει γρήγορα με την απώλεια λίγου αίματος» (Τακιτος, Germania)
Επίλογος-Ερωτήματα
Σήμερα ενώ ήδη έχει επιδοθεί η ρηματική διακοίνωση το θέμα είναι αν η ΝΔ θα συνεχίσει την διαδικασία, αν πραγματικά αποδέχεται το συνολικό ποσό της μελέτης της Διακομματικής Επιτροπής ή αν προχωρήσει μόνο στην διεκδίκηση του μικρού τμήματος του κατοχικού δανείου για το οποίο φαίνεται να υπάρχει και μια δεκτικότητα από την πλευρά των Γερμανικών ΜΜΕ. Και γιατί όχι άλλωστε, θα είναι μια ακόμα φτηνή εξαγορά ή κατευνασμός συνειδήσεων.
Φυσικά και το ποσό αυτό είναι μικρό αλλά από την άλλη μια τέτοια προσέγγιση ή παζάρι αποτελεί προσβολή για τους τόσους νεκρούς και τις τόσες ζημιές. Το άλλο ερώτημα είναι αν συμφωνεί η ΝΔ με το δίκαιο της αποζημίωσης. το πως θα την διεκδικήσει, αν δηλαδή γίνει μέσα από δικαστήρια, διεθνείς συνεργασίες ή κατασχέσεις. Γιατί ο τρόπος διεκδίκησης από μόνο του είναι πιο δηλωτικός των δηλώσεων. Όπως λέει και ο λαός μας μπορεί να συμβεί το «όποιος δε θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινάει» ή το «στρίβειν δια του αρραβώνος» αν βλέπετε παλιές Ελληνικές ταινίες.
Το θέμα επίσης είναι τι θα υποστηρίξει αυτή η αμφιλεγόμενη ελίτ της χώρας, αυτό που λέμε διανόηση, τα άλλα κόμματα και ο απλός λαός σχετικά με το θέμα μέσα στα γενικότερα αδιέξοδα και αβεβαιότητες για το μέλλον της χώρας. Αυτά τα προβλήματα τα οποία δεν έχουν επιλύσει ούτε καν κουκουλώσει βέβαια τα μνημόνια και ο δήθεν τερματισμός τους μετά από δέκα χρόνια οδυνηρών θυσιών μέσα στα οποία λέγεται ότι ηττήθηκε η εξαλείφθηκε ή όποια διάθεση αντίδρασης του αντισυστημικού ή αντιμνημονιακού ή λαϊκιστικού ή αντιδραστικού αισθήματος του Έλληνα (διαλέξτε την λέξη που σας ικανοποιεί ή σας εκφράζει) και επήλθε η «νέα κανονικότητα». Επίσης θέμα είναι το τι θα κάνει και η διεθνής κοινότητα, αν θα υποστηρίξει το αίτημα των Ελλήνων ή των Πολωνών ή αν ισχύει αυτό που λένε οι κυνικοί ότι το διεθνές δίκαιο είναι το δίκαιο του ισχυρότερου.
Και τέλος το θέμα είναι αν οι πληγές του παρελθόντος. τα ένοχα μυστικά, τα πρόσωπα και πράγματα του που ενεπλάκησαν στο μεταπολεμικό κατεστημένο και οδήγησαν στην σημερινή οικονομική κατάσταση αν όχι την αμέλεια διεκδίκησης αποζημιώσεων ακόμα μακροημερεύουν. Τελικά ίσως είναι αυτά που θα πρέπει να επιλυθούν πρώτα και τα προσκόμματα που πρέπει να παραμεριστούν, όχι μόνο για να διεκδικηθούν οι αποζημιώσεις αλλά για να πάει και μπροστά ο τόπος 200 χρόνια μετά την πιο επιτυχή από τις επαναστάσεις του και την ανακήρυξη μιας επιβλεπόμενης και ήδη υπερχρεωμένης ανεξαρτησίας υπό τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Γαλλία, Ρωσία, Αγγλία) και την κηδεμονία των Βαβαρών εστεμμένων. Ένας θρόνος και μια κυβέρνηση αργότερα που θα έμελλε να είναι το μήλον της έριδας γεωστρατηγικών ισορροπιών. Ίσως τελικά το θέμα των αποζημιώσεων είναι πιο πολύπλοκο και πιο σημαντικό απ’ όσο φαίνεται.
Πηγή : https://analyst.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου