Το σοβιετικό σύστημα και το νομοτελειακό κραχ

Ο όρος «καπιταλισμός-καζίνο» είναι απολύτως λανθασμένος, αφού καζίνο χωρίς ρίσκο, με παίχτες που διαθέτουν απεριόριστα ποσά, δεν υπάρχει – ενώ ο καπιταλισμός χωρίς κανέναν κίνδυνο χρεοκοπίας, μοιάζει με το Χριστιανισμό χωρίς την κόλαση

Άρθρο

Όταν προσπαθεί να λύσει κανείς ένα πρόβλημα με μία πολιτική παρέμβαση, όπως αυτές που βιώνουμε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, συνήθως το επιδεινώνει – κάτι που ονομάζεται στην οικονομία ως η «επίδραση της κόμπρας» (effect). Ο χαρακτηρισμός αυτός προέρχεται από την Ινδία, όπου ο τότε βρετανός κυβερνήτης του Δελχί προσπάθησε να αντιμετωπίσει το πλημμύρισμα της περιοχής από κόμπρες, προσφέροντας ένα ποσόν σε όποιον του έφερνε ένα σκοτωμένο φίδι.

Στη συνέχεια οι Ινδοί προσκόμιζαν χιλιάδες σκοτωμένα φίδια, τα οποία γίνονταν όλο και περισσότερα – έως ότου ο βρετανός κατάλαβε ότι, οι άνθρωποι εξέτρεφαν οι ίδιοι τις κόμπρες, για να εισπράξουν την αμοιβή. Κάτι σχετικά ανάλογο συνέβαινε με τις κοινοτικές επιδοτήσεις στους αγρότες, οι οποίοι αύξαναν συνεχώς τα χωράφια τους ακόμη και στα άγονα βουνά, αδιαφορώντας για τη γονιμότητα τους – αφού αυτό που ουσιαστικά τους ενδιέφερε δεν ήταν η σοδειά, αλλά οι επιδοτήσεις.

Το ίδιο παρατηρείται όταν οι πολιτικοί ασχολούνται με τις επενδύσεις στην πραγματική οικονομία – όπως στο παράδειγμα της κυβέρνησης της Γαλλίας, η οποία σπατάλησε τεράστια ποσά εις βάρος των φορολογουμένων, για να κατασκευάσει στη Βρετάνη μία τεχνολογική πόλη, όμοια με την αμερικανική Silicon Valley. Επίσης στη Μαλαισία που προσπάθησε να φτιάξει ένα είδος ασιατικού Χόλυγουντ χάνοντας αρκετά χρήματα ή στις Η.Π.Α. που δαπάνησαν χωρίς λόγο αρκετά δις $ για ένα εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας που τελικά έκλεισε (Solyndra).

Η αιτία τώρα για την οποία αποτυγχάνουν οι πολιτικοί, οπότε δεν πρέπει να επεμβαίνουν στην ιδιωτική οικονομία διατηρώντας όσο μικρότερο γίνεται το δημόσιο τομέα, είναι απλά το ότι, δεν ρισκάρουν δικά τους χρήματα – ενώ αυτό που τους ενδιαφέρει όταν επενδύουν είναι λιγότερο το οικονομικό αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων επειδή αργεί να φανεί. Αυτό που τους απασχολεί είναι η εντύπωση που προκαλεί στους φορολογουμένους-εκλογείς τους και μάλιστα η άμεση – αφού θέλουν να εμφανιστούν στις οθόνες των τηλεοράσεων ως επιτυχημένοι επιχειρηματίες (business maker), οι οποίοι δημιουργούν θέσεις εργασίας και κέρδη για τους «λαούς τους» (βλ. Trump στη Σαουδική Αραβία).

Ως εκ τούτου σωστά είχε πει κάποτε ο οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Obama, ο κ. L. Summers ότι, οι κυβερνήσεις είναι χρηματοδότες εξαιρετικά επικίνδυνων εγχειρημάτων – πως αναλαμβάνουν δηλαδή υπερβολικά ρίσκα, με αποκλειστικό στόχο την προβολή τους, τα οποία συνήθως «φορτώνουν» με μεγάλες ζημίες τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Εδώ ακριβώς ευρίσκεται ένα από τα δυσμενέστερα προβλήματα των «σοβιετικού τύπου» οικονομιών – με επόμενο το ότι οι άνθρωποι δεν παράγουν και δεν εργάζονται αποδοτικά, εάν δεν προσβλέπουν σε απτά ανταλλάγματα (κίνητρα).

Ο καπιταλισμός-καζίνο

Εάν τώρα εξετάσει κανείς από αυτήν την οπτική γωνία το σημερινό καπιταλισμό-καζίνο, θα διαπιστώσει πως το πρόβλημα του είναι το ότι, δεν πρόκειται ούτε για καζίνο, ούτε για καπιταλισμό.

Ειδικότερα, σε ένα πραγματικό καζίνο κανένας παίχτης δεν είναι σε θέση να φέρει μαζί του τον υπουργό οικονομικών, ούτε το διοικητή της κεντρικής τράπεζας, για να καλύψει τις απώλειες του μετά από μία ζημιογόνα παρτίδα ρουλέτας – όπως συνέβη το 2008 με τις μεγάλες για να χρεοκοπήσουν τράπεζες (too big to fail), με τις ασφαλιστικές εταιρείες όπως η AIG κοκ., οι οποίες έχασαν τα χρήματα τους στοιχηματίζοντας μέχρι θανάτου στα παράγωγα, για να διασωθούν αμέσως μετά από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες.

Επίσης με τα χρηματιστήρια που για να αποφευχθεί το κραχ οι κεντρικές τράπεζες τα πλημμύρισαν με συνεχή πακέτα ρευστότητας (QE), έχοντας φτάσει σήμερα ακόμη και να αγοράζουν μετοχές – όπως η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας ή της Ιαπωνίας που μοιάζουν πλέον με κερδοσκοπικά κεφάλαια (hedge funds), τα χρήματα των οποίων είναι ατελείωτα αφού τυπώνουν κατά το δοκούν.

Καζίνο όμως χωρίς ρίσκο, με παίχτες που διαθέτουν απεριόριστα ποσά, δεν υπάρχει – ενώ ο καπιταλισμός χωρίς κανέναν κίνδυνο χρεοκοπίας, μοιάζει με το Χριστιανισμό χωρίς την κόλαση, σύμφωνα με γνωστό επενδυτή. Κάτω από αυτές τις πρωτόγνωρες προϋποθέσεις είναι λογικό να μην ωριμάζουν οι προστατευόμενοι των πολιτικών, οι ελίτ των ελίτ, οπότε τα λάθη τους δεν πρόκειται να αποφευχθούν. Σε κάθε περίπτωση, η ορολογία «καπιταλισμός-καζίνο» είναι απολύτως λανθασμένη, ανήκοντας στο παρελθόν.

Οι συνέπειες

Περαιτέρω, το πρόβλημα των κρατικών παρεμβάσεων ή επιδοτήσεων δεν είναι μόνο οι ζημίες που προκαλούν στις κοινωνίες, αλλά οι επικίνδυνες αλλαγές που δρομολογούνται: η διαφορετική συμπεριφορά των ανθρώπων, ειδικά όσον αφορά την κατανάλωση και τις επενδύσεις, με περισσότερο ή λιγότερο απρόβλεπτες συνέπειες.

Εν προκειμένω, σύμφωνα με έναν γνωστό αμερικανό κωμικό, «Οι πολιτικοί αναζητούν προβλήματα, βρίσκουν παντού κάποια, ενώ τα αξιολογούν και τα διαχειρίζονται πάντοτε με λανθασμένο τρόπο» – ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει με τους υπερδραστήριους σημερινούς νομοθέτες (βουλευτές), οι οποίοι παρεμβαίνουν παντού, προσπαθώντας στη συνέχεια να διορθώσουν τις παρενέργειες των ιδεοληπτικών συνήθως νόμων τους με επί πλέον παραγράφους, επιδεινώνοντας τα αποτελέσματα τους.

Ένα επόμενο «πολιτικό λάθος» είναι η προσπάθεια αποφυγής των χρεοκοπιών, με τη βοήθεια των χαμηλών επιτοκίων – όπως στο παράδειγμα της Ιαπωνίας, όπου η κυβέρνηση διατήρησε τεχνητά στη ζωή χρεοκοπημένες και μη παραγωγικές επιχειρήσεις (ζόμπι), με αποτέλεσμα να έχει παγιωθεί η ύφεση στη χώρα για πάνω από δύο δεκαετίες.

Το ίδιο συμβαίνει και στην Ευρωζώνη, όπου χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Κύπρος ή η Ιταλία δεν προβαίνουν σε διαγραφή χρεών, παραμένοντας σε μία κωματώδη κατάσταση με τη στήριξη των άλλων κρατών, του νομισματικού σοσιαλισμού της ΕΚΤ κλπ. – με αποτέλεσμα αφενός μεν τα δικά τους προβλήματα να διαιωνίζονται επιδεινούμενα, αφετέρου να επιβαρύνονται όλα τα υπόλοιπα κράτη.

Στα πλαίσια αυτά, το να αρνείται μία φιλελεύθερη πολιτική παράταξη, όπως η αξιωματική αντιπολίτευση στην Ελλάδα την αναγκαιότητα της χρεοκοπίας της, είναι σαν να μη σέβεται τον εαυτό της και την ιδεολογία της – όπως ακριβώς μία κυβέρνηση που θεωρεί ότι είναι αριστερή, εφαρμόζοντας μανιωδώς μία άκρως δεξιά πολιτική.

Όσον αφορά γενικότερα τη σημερινή οικονομική πολιτική, όπου με τη βοήθεια των φθηνών χρημάτων, καθώς επίσης της τόνωσης της ζήτησης γίνεται προσπάθεια αποφυγής της πραγματικά επώδυνης διαδικασίας της χρεοκοπίας, της δημιουργικής καταστροφής ουσιαστικά του Schumpeter, το τελικό αποτέλεσμα είναι να αδυνατούν τα κράτη να ανακάμψουν – να παραμένουν δηλαδή στάσιμα ή να οπισθοδρομούν, βιώνοντας μία οδύνη δίχως τέλος, αντί ένα οδυνηρό τέλος.

Οι κρατικές αυτές επεμβάσεις με νομισματικά μέτρα οδηγούν στη μείωση της αξιοπιστίας των κεντρικών τραπεζών, στον περιορισμό της αποτελεσματικότητας των μέτρων (κατά το παράδειγμα των φαρμάκων που συνηθίζονται από τον οργανισμό και παύουν να θεραπεύουν), στο να γίνεται όλο και πιο επείγουσα η λήψη τους, καθώς επίσης όλο και πιο φανερές οι απρόβλεπτες συνέπειες τους – με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ζόμπι οικονομίες, επειδή κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά δεν εξυγιαίνονται, οπότε μολύνουν σταδιακά όλο το υγιές περιβάλλον τους.

Στην πραγματικότητα λοιπόν έχει επικρατήσει μία σοβιετικού τύπου οικονομία στον πλανήτη και ειδικά στη Δύση, η οποία θα έχει ακόμη χειρότερη κατάληξη από την πρώην Σοβιετική Ένωση – αφού τα χρέη αυξάνονται συνεχώς, χωρίς να εξαιρείται ούτε η Κίνα, η βόμβα των παραγώγων έχει υπερβεί το δεκαπλάσιο του παγκοσμίου ΑΕΠ, οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών έχουν διογκωθεί όσο ποτέ μέχρι σήμερα, μεγάλες τράπεζες όπως η Deutsche Bank είναι υπερχρεωμένες, χώρες όπως οι Η.Π.Α. επίσης, κράτη όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία είναι προ πολλού χρεοκοπημένα κοκ.

Την ίδια στιγμή τα χρηματιστήρια βιώνουν τη μεγαλύτερη φούσκα όλων των εποχών, αδιαφορώντας για τα θεμελιώδη μεγέθη των επιχειρήσεων, για τα γεωπολιτικά ρίσκα κλπ., αφού οι επενδυτές θεωρούν πως δεν πρόκειται να ακολουθήσει ποτέ κραχ, όπως στο παρελθόν – επειδή οι κεντρικές τράπεζες, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις δεν θα το επιτρέψουν.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, ο βασικός φυσικός κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο ότι ανεβαίνει κατεβαίνει, τίποτα δεν είναι αιώνιο, ενώ δεν έχει ακόμη ελεγχθεί η βαρύτητα, συνεχίζει να ισχύει – οπότε η κατάρρευση είναι νομοτελειακή χωρίς βέβαια να γνωρίζει κανείς πότε θα συμβεί, με την πτώση όμως να είναι ανάλογη της ανόδου.

Όσο για τη δικτατορία των αγορών ή τη βασιλεία των τοκογλύφων, την οποία βίωσε σήμερα και η Κίνα, αφού η Moody’s μείωσε για πρώτη φορά την πιστοληπτική της ικανότητα μετά το 1989, εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα τη χρηματοπιστωτική επίθεση των Η.Π.Α., δεν θα είναι επίσης αιώνια – αφού θα ανατραπεί όπως συμβαίνει με όλες τις δικτατορίες, όταν καταρρεύσει το νέο σοβιετικό σύστημα που αυτή τη φορά δεν είναι του προλεταριάτου, αλλά των ελίτ.

Freelance writer

Πηγή : http://www.analyst.gr