Η εκλογίκευση της Ελληνικής Γραφειοκρατίας

Το γραφειοκρατικό μοντέλο οργάνωσης μιας κοινωνίας αυτό καθαυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Ο Max Weber, μάλιστα, εκθειάζει τις αρετές της γραφειοκρατίας, κυρίως το οτι διέπεται από σταθερούς κανόνες που είναι οι ίδιοι για όλους. Φαίνεται, όμως, πως όταν τα έγραφε αυτά ο Max Weber είχε κατά νουν τα ισχύοντα στη Βόρεια Ευρώπη, όπου η Δημόσια Διοίκηση είναι εκλογικευμένη, εξημερωμένη και εξανθρωπισμένη, ώστε αντί για εχθρός να είναι φίλος του πολίτη.

Δυστυχώς, στην περίπτωση της Ελληνικής Γραφειοκρατίας, αρμόζουν περισσότερο τα κείμενα του Κάφκα παρά εκείνα του Max Weber. Πρόκειται για μιά εφιαλτική γραφειοκρατία, που θυμίζει αυτές του Τρίτου Κόσμου, και το λέω αυτό μετά λόγου γνώσεως: έχοντας τη Σουηδία σα βάση μου από το 1976, έχω ζήσει και εργασθεί στην Αιθιοπία (4 χρόνια), στην Ταϊλάνδη (4 χρόνια), στην Καμπότζη (4 χρόνια), στο Βιετνάμ (1.5 χρόνια), στην Ινδονησία (1.5 χρόνια), στη Μαλαισία (2 χρόνια), στα Σκόπια (1.5 χρόνια), στην Τουρκία (1 χρόνο) και αλλού, κατά μικρότερα διαστήματα. Όπως παρατήρησα στον Τρίτο Κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα, η Γραφειοκρατία παρεμποδίζει την οικονομική πρόοδο αντί να την υποστηρίζει, φρενάροντας τα πάντα και προτάσσοντας δυσεπίλυτα ψευδοπροβλήματα.

Η Ελληνική Γραφειοκρατία πατάει συνήθως σε κακοφτιαγμένη νομοθεσία, στην οποία προσθέτει κακές ερμηνείες (συνήθως υπέρμετρα στενές, που εμπεριέχουν αρνητικά τεκμήρια για τον διοικούμενο και παραβιάζουν τις γενικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου). Προ πάντων, οι πρακτικές και τα συστήματα, που χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή της νομοθεσίας, είναι κακά και πρόχειρα, οι δε σχετικές υπηρεσίες είναι χαμηλής ποιότητος και απερίγραπτα δύσχρηστες. Ενώ δεν διασφαλίζουν τίποτε όσον αφορά τις απάτες, δημιουργούν μυριάδες εμπόδια στη ζωή του μέσου πολίτη. Έτσι, η Ελληνική Γραφειοκρατία αντί να υπηρετεί την κοινωνία την βλάπτει. Σε τελευταία ανάλυση, δεν υπηρετεί η γραφειοκρατία την κοινωνία, αλλά η κοινωνία τη γραφειοκρατία.
 
Κατά καιρούς, διάφορες κυβερνήσεις παίρνουν μέτρα για την απλοποίηση της γραφειοκρατίας, τα οποία σπάνια αποδίδουν, συχνά δε οδηγούν και σε αντίθετα αποτελέσματα, απλούστατα, διότι δεν υπήρξε πίσω από τα μέτρα αυτά ούτε μελέτη, ούτε συγκεκριμένη φιλοσοφία, ούτε, βέβαια, συγκεκριμένο μοντέλο. Από ότι είμαι σε θέση να γνωρίζω, δεν υπάρχει πουθενά συγκροτημένο μακροχρόνιο και σοβαρό πρόγραμμα για την εξημέρωση της γραφειοκρατίας, ούτε στον κρατικό μηχανισμό ούτε σε κάποιο από τα πολιτικά κομματα, αφού είναι κάτι που δεν φαίνεται να “πουλάει” στους ψηφοφόρους.
 
Από τη σκοπιά μου, σαν Έλληνας του εξωτερικού με στενές σχέσεις με τον Ελλαδικό χώρο, παρατηρώ τα εξής:

• Δεν φαίνεται να υπάρχει συνείδηση στην Ελλάδα του πόσο στοιχίζει η γραφειοκρατία, όλοι νομίζουν πως όλα τα περιττά χαρτιά, οι πιστοποιήσεις του αυτονοήτου, οι επικυρώσεις των επικυρώσεων, οι άδειες για τα πάντα και τα ατελείωτα τρεχάματα είναι δωρεάν. Κάθε άλλο! Το δε κόστος είναι και άμεσο και έμμεσο και πλήττει και το κράτος και τον φορολογούμενο και τον συναλλασσόμενο.

• Επίσης, δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτό το ότι όσο οι μισθοί είναι στο επίπεδο των τριτοκοσμικών χωρών (μερικές δεκάδες ευρώ το μήνα) μπορούμε να έχουμε μεγάλους αριθμούς αργομίσθων ή υποαπασχολουμένων, που πληρώνονται για να πατάνε περιττές σφραγίδες σε περιττά χαρτιά. Όταν, όμως, οι μισθοί είναι στο ύψος εκατοντάδων ή και χιλιάδων ευρώ, οι πανστρατιές των αργομίσθων και των παρασίτων είναι φοβερά επικίνδυνες για την οικονομία της χώρας.

• Δεν φαίνεται να ζητά κανείς στα σοβαρά μιά αλλαγή μοντέλου, νοοτροπίας και συστημάτων στο θέμα γραφειοκρατία, ούτε τα κόμματα, ούτε οι “λαϊκές κινητοποιήσεις” ούτε οι εργατοπατέρες. Συνεπώς, η μόνη ελπίδα για βελτίωση είναι μια “επανάσταση από πάνω”, αν βέβαια υπάρξει κάποια φωτισμένη ηγεσία, που να μας οδηγήσει προς τα εκεί.

• O γραφειοκρατικός τρόπος σκέψης και οργάνωσης των πραγμάτων δεν κυριαρχεί μόνον στο δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, τηρουμένων, βέβαια, κάποιων αναλογιών.

• Δεδομένου ότι ζούμε στην Ευρώπη και όχι στον Τρίτο Κόσμο, δεν παύω να αναρωτιέμαι γιατί η Ελληνική κοινωνία δεν κυττάζει πώς διεκπεραιώνονται οι βασικές συναλλαγές στις προηγμένες χώρες, ιδίως αυτές του Βορρά, ώστε να υιοθετήσει παρόμοιες πρακτικές και συστήματα. Το πώς πουλάς αυτοκίνητο, πως καταθέτεις τις πινακίδες, πως συστήνεις ή κλείνεις εταιρεία, πώς αγοράζεις σπίτι, πώς βγάζεις σύνταξη, πώς αλλάζεις το όνομα στην παροχή ηλεκτρικού όταν ο πατέρας σου πέθανε, πώς σου αναγνωρίζεται η ιθαγένεια κτλ. γίνονται και στη Σουηδία και στη Γερμανία και αλλού χωρίς τις απερίγραπτες ταλαιπωρίες που κάτι τέτοιο συνεπάγεται στη χώρα μας. Αν δεν μάθουμε κάτι από τις επιτυχημένες χώρες της Ευρώπης, από πού θα μάθουμε;

• Η γραφειοκρατία που συντηρούμε στην Ελλάδα, δημιουργεί μεν απασχόληση, αφού πανστρατιές ολόκληρες “εργάζονται” μέσα στον μηχανισμό, όμως η απασχόληση αυτή δημιουργεί επικίνδυνες στρεβλώσεις, αφού πρόκειται κυρίως για αργομισθίες και παρασιτικά επαγγέλματα. Η εικόνα θυμίζει τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου έξω από κάθε Υπηρεσία υπάρχουν τραπεζάκια στημένα στον δρόμο. Εκεί, ο συναλλασσόμενος πολίτης θα πληρώσει ένα μπαξίσι στον γραφιά για να του “φτιάξει τα χαρτιά”. Στην Ελλάδα, οι αιτησιογράφοι (που υπήρχαν κάποτε) έχουν τώρα εξελιχθεί σε εκτελωνιστές, διεκπεραιωτές, δικηγόρους, συμβολαιογράφους και άλλους “επαγγελματίες”, που δεν προσφέρουν τίποτε στο εθνικό προϊόν, τουναντίον, το υπονομεύουν.

• Όσο για την απασχόληση που δημιουργεί η γραφειοκρατία, μου θυμίζει την Καμπότζη, όπου η κυβέρνηση ασφαλτόστρωνε τους δρόμους, αλλά οι περίοικοι έβαζαν δυναμίτη το βράδι και τους κατέστρεφαν, ώστε να μην μπορούν να περάσουν τα αυτοκίνητα. Οπότε, μόλις κάποιο όχημα έφτανε στο κατεστραμένο σημείο, εμφανίζονταν οι περίοικοι, ως δια μαγείας, μέσα από τους θάμνους, για να σπρώξουν το αμάξι να περάσει, εισπράτοντας, φυσικά, το απαραίτητο φιλοδώρημα. Εδώ έχουμε “απασχόληση” και εισόδημα, αλλά προς ζημίαν της εθνικής οικονομίας.

• Εκτός του ότι παρεμποδίζει τα πάντα, η Ελληνική Γραφειοκρατία καθιστά και τη διαφθορά αναπόφευκτη. Η διαφθορά γενικώς οφείλεται στην ύπαρξη κακών συστημάτων: προκειμένου να υποστεί τις ολέθριες συνέπειες που του επιφυλάσσει το κακό σύστημα, ο συναλλασσόμενος συχνά θα προτιμήσει να δωροδοκήσει για να το αποφύγει ή να το “ξεγελάσει”. Αν, όμως, το σύστημα ήταν λειτουργικό, κάτι τέτοιο δεν θα χρειαζόταν. Γιαυτό ακριβώς και ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης της διαφθοράς δεν είναι ο εισαγγελέας, ούτε το κυνηγητό, αλλά τα έξυπνα συστήματα. Αυτό το μάθημα βγαίνει ιδιαίτερα από την εμπειρία των Σκανδιναβικών χωρών. Και εκεί, όπου το σύστημα χωλαίνει (π.χ., ο τρόπος που λειτουργεί η αγορά μισθώσεως κατοικίας, που είναι σχεδόν σοβιετικός), υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά και εγκληματικότητα, αλλά στους περισσότερους άλλους τομείς, όπου τα συστήματα είναι από καλά έως αριστουργηματικά, δεν υπάρχει διαφθορά. Ποιός ο λόγος να λαδώσεις; Αφού θα εξυπηρετηθείς πιό καλά αν ακολουθήσεις το σύστημα!

• Η ελληνική κοινωνία έχει χάσει πλέον την ικανότητα να δημιουργεί έξυπνα συστήματα, αφού είναι μιά κοινωνία που βασίζεται στην καπατσοσύνη του ατόμου και όχι στον καλοφτιαγμένο μηχανισμό. Διότι η δημιουργία έξυπνων συστημάτων είναι κάτι, που πρέπει να καλλιεργείται διαρκώς, διαφορετικά περιπίπτει σε αχρηστεία. Συνεπώς, η Ελληνική Κοινωνία θα πρέπει να ενδιαφερθεί για δανεισμό μοντέλων από την υπόλοιπη Ευρώπη, ιδίως τη Βόρεια, και να το πράξει αυτό με τη δέουσα σοβαρότητα και επιμέλεια, όχι με επιφανειακές αντιγραφές.

• Ο νεοέλληνας πιστεύει ακράδαντα πως η στρυφνή γραφειοκρατία και τα πολλά ή δύσκολα πιστοποιητικά προλαμβάνουν τις απάτες. Αυτό είναι μεγάλο λάθος, πράγμα που φαίνεται και εκ του αποτελέσματος. Δεν είναι τα πολύπλοκα συστήματα, αλλά τα έξυπνα συστήματα, που προλαμβάνουν τις απάτες.

• Πιστεύει, επίσης, ο νεοέλληνας, πως τα συστήματα της Βόρειας Ευρώπης δεν θα λειτουργούσαν ποτέ στην Ελλάδα, διότι τα συστήματα εκείνα προϋποθέτουν απονήρευτο και καλοκάγαθο κόσμο. Λάθος και αυτό! Οι Βόρειοι δεν είναι καθόλου αθώες περιστερές, διαθέτουν, όμως, συστήματα, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να τα ξεγελάσεις, γιατί είναι φτιαγμένα με σοφία και ρεαλισμό, κάνοντας πάντα χρήση της μεθόδου της δοκιμής και πλάνης.

Πέρα από τον οικονομικό όλεθρο, το ελληνικό γραφειοκρατικό μοντέλο φέρει την κύρια ευθύνη και για τις εξής επικίνδυνες στρεβλώσεις στην κοινωνία μας:

• Ενώ ακόμη και στο Δικαστήριο ισχύει η αρχή των ελευθέρων αποδείξεων, στη Δημόσια Διοίκηση οι ισχυρισμοί αποδεικνύονται μόνον με τον συγκεκριμένο τρόπο, που δέχεται η γραφειοκρατία, συνήθως, μιά μακρά λίστα πιστοποιήσεων και επικυρώσεων. Μας θυμίζει τον νόμο της Σαρία, όπου η μοιχεία, π.χ., αποδεικνύεται αποκλειστικά με τέσσερεις αυτόπτες μάρτυρες, καμμία άλλη απόδειξη δεν γίνεται δεκτή, ούτε καν η βιντεοσκόπηση! Δηλαδή, ύστερα από 2.000 χρόνια Ρωμαϊκού Δικαίου, επιστρέφουμε στην Dura Lex του Χαμουραμπί...

• Η Ελληνική Γραφειοκρατία κατασκευάζει τέλειες πραγματικότητες στα χαρτιά, που είναι, βέβαια, εικονικές (virtual realities), οι οποίες υπερισχύουν πάντα σε σχέση με την πραγματικότητα, που αντιλαμβανόμαστε με τις πέντε αισθήσεις μας. Έτσι, η πραγματικότητα γίνεται πλέον αντιληπτή αποκλειστικά μέσω εγγράφων. Αυτό και αν είναι στρέβλωση. Είσαι παχύς όχι γιατί το βλέπω και το λέει και η ζυγαριά, αλλά επειδή έτσι γράφουν “τα χαρτιά”. Και είσαι μορφωμένος όχι γιατί έχεις γνώσεις, αλλά γιατί έχεις ένα χαρτί, που το “πιστοποιεί”...

• Η Ελληνική Γραφειοκρατία χρησιμποιεί μιά ατέρμονη σειρά από αρνητικά τεκμήρια κατά του διοικουμένου. Όπως το εκφράζει ο λαός, “πρέπει πάντα να αποδεικνύεις, ότι δεν είσαι ελέφαντας”. Έτσι, ο διοικούμενος τεκμαίρεται κακόπιστος, απατεών κτλ., εκτός αν αποδείξει το εναντίον – καθαρή αναστροφή του βάρους της αποδείξεως, τουλάχιστον στην πράξη! Κατά τα άλλα, το επίσημο Διοικητικό Δίκαιο επαγγέλλεται εντελώς διαφορετικές αρχές περί χρηστής διοίκησης στη θεωρία...

• Οι αρχές και συνήθειες, που διέπουν την αντιμετώπιση του συναλλασσομένου, είναι εντελώς σαδιστικές και απαράδεκτες. Συνήθως, ο Δημόσιος Λειτουργός είναι βλοσσυρός, δεν κυττάζει ποτέ στα μάτια τον συναλλασσόμενο, δεν του προσφέρει ποτέ καρέκλα να καθίσει, είναι κοφτός και ευέξαπτος και φροντίζει να δημιουργεί προβλήματα παρά να λύνει. Ακόμη και όπου η γραφειοκρατία έχει απαλυνθεί και η εξυπηρέτηση είναι αποτελεσματική, η συπεριφορά παραμέναι εχθρική.

• Εννοείται, πως η Ελληνική Γραφειοκρατία είναι εντελώς τυπολατρική. Η ουσία δεν απασχολεί καθόλου, αρκεί να τηρούνται οι τύποι. Αυτό είναι μιά πολύ περίεργη στρέβλωση, αν λάβουμε υπόψη μας πως δεν είμαστε αγγλοσάξωνες. Διότι, στο Αγγλοσαξωνικό Δίκαιο, οι τύποι είναι ισχυρότεροι από την ουσία ("form creates substance"), ενώ στην Ρωμαϊκή παράδοση, όπου ανήκουμε, το Ουσιαστικό Δίκαιο είναι στο επίκεντρο και όχι το Δικονομικό, τουλάχιστον αυτή είναι η θεωρία.

• Τα “δικαιολογητικά” και τα “χαρτιά”,  έχουν σχεδόν μεταφυσικό άκουσμα στα αυτιά του νεοέλληνα, η δε σχετική ορολογία είναι θρησκευτική: “προσκομίζω” τα δικαιολογητικά, “υποβάλλω” τα έγγραφα κ.ο.κ. Βέβαια, υπάρχει και η έκφραση “κωλόχαρτα”,  η οποία, όμως, έχει ιερόσυλο άκουσμα...

• Σφραγιδομανία: Η τάση διεθνώς είναι να καταργούνται οι σφραγίδες (στη Σουηδία δεν χρησιμοποιούνται καν εδώ και 50 τουλάχιστον χρόνια, είδαμε δε όλοι στην τηλεόραση πρόσφατα το πιστοποιητικό γέννησης του μωρού του πριγκηπικού ζεύγους της Μ. Βρετανίας, το οποίο δεν έφερε καμία σφραγίδα!). Στην Ελλάδα, όμως, γίνονται όλο και πιό σημαντικές. Αυτή καθαυτή, η σφραγίδα δεν είναι, βέβαια, το πρόβλημα, όμως οι στρεβλώσεις, που δημιουργεί είναι απερίγραπτες: πας στο φαρμακείο να εξαργυρώσεις συνταγή, και ο φαρμακοποιός αρνείται γιατί η σφραγίδα του γιατρού ήταν τρίγωνη, ενώ έπρεπε να ήταν τετράγωνη. Ο γιατρός του νοσοκομείου δεν γράφει συνταγή σε ασθενή, που βγαίνει με εξιτήριο, διότι “δεν έχει μαζί του τη σφραγίδα”. Η σφραγίδα καταντά πιό σημαντική από την υγεία, συχνά και από τη ζωή! Βασικά, η σφραγίδα είναι για τον γραφειοκράτη ότι είναι το θυμιατό για τον παπά, ένα συμβολικό γκατζετάκι που δημιουργεί την (ψευδ)αίσθηση “ιερότητας” στους παρευρισκομένους... Και έτσι ακριβώς διαιωνίζεται και η μεταφυσική πίστη του νεοέλληνα στα “επίσημα” πιστοποιητικά και στα “επίσημα” έγγραφα.

Σίγουρα, οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν είναι κάτι το πρωτάκουστο. Το ζήτημα είναι, βέβαια, τί χρειάζεται και τί μπορεί να γίνει, ώστε να απαλλαγούμε από αυτό το επικίνδυνο καρκίνωμα; Θα πρότεινα τα εξής:

• Συστηματική επιστημονική μελέτη του προβλήματος, στην ειδική μορφή που αυτό εμφανίζεται στην Ελλάδα, και μάλιστα από πολλαπλές οπτικές γωνίες, όπως η νομική, κοινωνιολογική, ανθρωπολογική, οικονομική και συγκριτική, με προτάσεις λύσεων. Προ πάντων, η μελέτη θα πρέπει να εξετάσει κριτικά και ν’ αναλύσει όλες τις διαδικασίες συναλλαγής με το δημόσιο, μία-προς-μία, και να απαντήσει στα ερωτήματα: γιατί χρειάζονται οι απαριθμούμενες πιστοποιήσεις, βεβαιώσεις και δηλώσεις, σε τί εξυπηρετούν, τί πραγματικά διασφαλίζουν και τί κόστος έχουν για όλους τους εμπλεκομένους; μήπως υπάρχει απλούστερος και ασφαλέστερος τρόπος διεκπεραίωσης; Στην περίπτωση, για παράδειγμα, που τα εν λόγω “δικαιολογητικά” κρίνονται απαραίτητα (πράγμα απίθανο), να εξετασθεί, γιατί δεν μπορεί η Δημόσια Διοίκηση να τα βρει μόνη της, αφού συχνά τα χαρτιά αυτά εκδίδονται από κάποια άλλη Υπηρεσία μέσα στην ίδια τη Δημόσια Διοίκηση.

• Καλογραμμένο και μακροχρόνιο πρόγραμμα αντιμετώπισης του προβλήματος, που να βασίζεται στην παραπάνω μελέτη. Όχι πλέον ημίμετρα και προχειρότητες! Πολύ σημαντικό είναι η αξιοποίηση των υπαρχόντων μοντέλων στην Ευρώπη (και όχι μόνον), η εισαγωγή σχετικής τεχνογνωσίας και η αξιοποίηση μαθημάτων από άλλες χώρες. Εξίσου σημαντικό είναι να διακατέχεται το πρόγραμμα από ρεαλισμό και όχι από ιδεοληψίες και να καθορίζει στόχους και προτεραιότητες, δεδομένου ότι υπάρχουν πράγματα που επείγουν και άλλα, που μπορούν να περιμένουν.

• Αντιγραφειοκρατικό νομοσχέδιο, που να θεσπίζει βασικές αρχές στη Δημόσια Διοίκηση (μεθόδους ερμηνείας, τεκμήρια, αντιμετώπιση του κοινού, υποχρεωτική προώθηση αιτημάτων προς άλλες αρχές και συνεργασία με αυτές κτλ.), να αποσοβεί μελλοντική γραφειοκρατικοποίηση και να ιδρύει ανεξάρτητη Αρχή ή παρεμφερές όργανο, που να παρακολουθεί τα πράγματα και να επεμβαίνει, όταν κρίνεται αναγκαίο.

• Γενικώτερες μεταρρυθμίσεις, πέρα από τον χώρο της Δημόσιας Διοίκησης, π.χ., στη Δικαστική Εξουσία, όπου επίσης κυριαρχεί το ίδιο και απαράλλακτο γραφειοκρατικό πνεύμα τόσο στη διεξαγωγή μιας δίκης όσο και στη διαχείριση του Δικαστηρίου, της Γραμματείας και των δικαστικών πράξεων. Δεν νοείται “κατάθεση” δικογράφου ν’ απαιτεί αυτοπρόσωπη παρουσία δικηγόρου, που να τρέχει από γραφειό σε γραφείο και να μαζεύει υπογραφές, σφραγίδες, αγωγόσημα και άλλα τέτοια, συχνά επί ώρες. Αυτά τα πράγματα έπρεπε να γίνονται με μιά απλή επιστολή ή φαξ.

• Επιδίωξη συγκεκριμένων ευρωπαϊκών προγραμμάτων με έμφαση στη μοντελοποίηση. Εδώ η Ελλάδα θα πρέπει και από μόνη της να προτείνει και να προωθήσει ιδέες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη δημιουργία καταλλήλων προγραμμάτων εξανθρωπισμού της γραφειοκρατίας. Σημειωτέον, ότι η Ευρώπη των Βρυξελλών δεν αποτελεί μοντέλο για την Ελλάδα, αφού και η ίδια ταλανίζεται με το ίδιο γραφειοκρατικό μοντέλο όπως εμείς. Η Ευρώπη, που θα ήταν χρήσιμη σαν μοντέλο για μας, βρίσκεται γεωγραφικά βορείως των Βρυξελλών...

• Εκπαίδευση και ενημέρωση των δημοσίων υπαλλήλων για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουν να αντιμετωπίζουν τον διοικούμενο, προφανώς, όχι σαν ανεπιθύμητο ή σαν εχθρό, αλλά σαν φίλο και συμπολίτη. Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία ώστε ο δημόσιος υπάλληλος να πασχίζει να λύσει το πρόβλημα του πελάτη του και όχι να προσπαθεί να απαλλαγεί από αυτόν. Οι αρχές της σωστής αντιμετώπισης του κοινού γενικά είναι βαθιά εδραιωμένες σε πολλές χώρες, π.χ., τις σκανδιναβικές, και πρέπει απαραιτήτως να εισαχθούν και στη χώρα μας, αρχής γενομένης, ίσως, από την εκπαίδευση στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, το πρόγραμμα της οποίας θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά και, αν χρειάζεται, να αναθεωρηθεί.

• Εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού.

Τί μπορούν να αποδώσουν τα παραπάνω;
 

• Ευκολώτερη είσπραξη δημοσίων απαιτήσεων, αφού σήμερα, και να θέλει κανείς να πληρώσει τα χρέη του σε κάποιον δημόσιο φορέα, η γραφειοκρατία του προβάλει εμπόδια και του κάνει τον δύσκολο αντί να τον διευκολύνει να πληρώσει, που θα ήταν και το λογικό!..

• Κατάργηση παρασιτικών επαγγελμάτων, όχι, βέβαια, με τη μέθοδο της απαγόρευσης αλλά με το να τα καταστήσει περιττά. Έτσι θα απελευθερώσει ανθρώπινους και υλικούς πόρους, που τώρα σπαταλώνται.

• Κατάργηση των εμποδίων και των στρεβλώσεων στην οικονομία της χώρας. Απελευθέρωση των επαγγελμάτων, απελευθέρωση των συναλλαγών και της πάσης φύσεως πρωτοβουλίας. Έτσι, θα διευκολυνθεί και θα υποστηριχθεί η επιχειρηματικότητα, τόσο σε μικρή όσο και σε μεγάλη κλίμακα. Επίσης, έτσι θα προσελκύσουμε επενδύσεις, αφού θα δεν θα υπάρχει πλέον ο γνωστός δρόμος μετ’εμποδίων. Οι επιχειρηματίες θα μπορούν να αφοσιώνονται στα προϊόντα και στις υπηρεσίες τους και οι απλοί πολίτες στην προσωπική και οικογενειακή ζωή τους, χωρίς να αναλίσκονται σε ατέρμονες αγώνες με τη γραφειοκρατία, για διάφορα ψευδοπροβλήματα, που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν.

• Μείωση της διαφθοράς, αφού αυτή οφείλεται κυρίως στα κακά και δύσχρηστα συστήματα και στις αγκυλώσεις, που παράγουν.

Σε τελευταία ανάλυση, μιλάμε για υιοθέτηση εκλογικευμένων μοντέλων Δημόσιας Διοίκησης που να είναι γραφειοκρατικά/τυπικά εκεί που χρειάζεται (π.χ., στις μεταγραφές τίτλων ακινήτων, όπου απαιτούνται έγκυρα και βέβαια έγγραφα) ενώ αλλού να είναι λειτουργικά (adhocratic), δηλαδή, να βάζουν πρώτα τον στόχο και την ουσία και μετά τον τύπο. Διότι, το μοντέλο, που ακολουθούμε σήμερα είναι σχεδόν ακραιφνές γραφειοκρατικό, είναι σαν να τηλεφωνεί κανείς στην Πυροσβεστική, και να του απαντούν “να μας προσκομίσετε επικυρωμένο πιστοποιητικό ότι το σπίτι σας καίγεται και μετά θα έλθουμε”: εν προκειμένω απαιτείται, προφανώς, το λειτουργικό σκεπτικό και όχι το γραφειοκρατικό. Είναι ακριβώς αυτού του είδους η εκλογίκευση, που θα οδηγήσει στο να παύσει κάποτε να είναι εχθρική η σχέση Διοίκησης και Διοικουμένου.
 
Γεράσιμος Φουρλάνος, Διδάκτωρ Νομικής
www.fourlanos.com