Όταν η φύση “μαγείρευε” τον ενεργειακό πλούτο στην ΑΟΖ της Κρήτης

Τις επόμενες ημέρες, η κοινοπραξία ExxonMobil και Hellenic Energy ξεκινά σεισμογραφικές έρευνες για κοιτάσματα φυσικού αερίου στα οικόπεδα δυτικά και νoτιοδυτικά της Κρήτης (στα όρια της ΑΟΖ με την Ιταλία) και νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, όπως προανήγγειλε ο πρωθυπουργός. Ήδη έχουν εκδοθεί οι σχετικές Navtex. 

 

Εφόσον οι ερευνητικές γεωτρήσεις στην Κρήτη και την Πελοπόννησο δώσουν θετικά αποτελέσματα, η παραγωγή αερίου θα μπορούσε να ξεκινήσει το 2027-2028, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ). Η ΕΔΕΥ είχε ξεκινήσει να επαναδραστηριοποιείται στα οικόπεδα της Κρήτης και της Πελοποννήσου τον Φεβρουάριο του 2022, με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα προσέλκυσης μεγάλων διεθνών επενδυτών για την τόνωση του προγράμματος εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο ενεργειακός αποκλεισμός της Ρωσίας που ακολούθησε, λειτούργησαν ως καταλύτης.

 

Η ΕΔΕΥ συμφώνησε στον σχετικό οδικό χάρτη με την ExxonMobil, που είναι ο ανάδοχος των οικοπέδων. Tο σεισμογραφικό σκάφος Sanco Swift της νορβηγικής εταιρείας PGS (που έχει μισθωθεί γι’ αυτό τον σκοπό)  βρίσκεται ήδη στην Κρήτη, έτοιμο πλέον να εξερευνήσει τον ενεργειακό της πλούτο, τον οποίο δημιούργησε με θαυματουργό τρόπο η ίδια η φύση.

 

Συγκεκριμένα, από τα τέλη του Παλαιοζωικού Αιώνα μέχρι σήμερα η περιοχή μεταξύ της Αφρικανικής Πλάκας και της Ευρασιατικής Πλάκας γνώρισε δύο μεγάλες γεωλογικές περιόδους που είναι υπεύθυνες για τα αποθέματα σε υδρογονάνθρακες που έχει η ανθρωπότητα. Αυτές οι δύο περίοδοι είναι οι εξής: Η πρώτη είναι η περίοδος της δημιουργίας του Ωκεανού της Τιθύος που κράτησε περίπου 245 εκατομμύρια χρόνια. Η δεύτερη είναι η περίοδος που αφορά την εξαφάνιση του Ωκεανού της Τιθύος και την δημιουργία του Περσικού Κόλπου και της Μεσογείου Θάλασσας. 

 

“Πανγαία” και “Πανθάλασσα”

Εικόνα 1. Η Πανγαία και Πανθάλασσα πριν 265 εκατ. χρόνια.

Κατά τα τέλη του Παλαιοζωϊκού Αιώνα, ήτοι πριν 265 εκατομμύρια χρόνια, υπήρχε μία Ήπειρος, η “Πανγαία”, και μία θάλασσα, “η Πανθάλασσα” (εικόνα 1). Στην αρχή του Μεσοζωϊκού Αιώνα η “Πανγαία” διασπάται σε δύο Υπερηπείρους, την “Λαυρασία” και την “Γκοντβάνα”, ενώ στον ενδιάμεσο χώρο δημιουργείται ο μεγάλος Ωκεανός της Τιθύος. Αυτός ο ωκεανός ξεκινούσε από τον σημερινό Ινδικό Ωκεανό περνούσε μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής και έφθανε στον σημερινό Ατλαντικό Ωκεανό.

Ο Ωκεανός της Τιθύος κράτησε για 235 εκατομμύρια χρόνια (εικόνα 2) και γέμισε τον βυθό της θάλασσας με κολοσσιαίες ποσότητες ιζημάτων, τα οποία φιλοξενούσαν μεγάλες ποσότητες φυτοπλαγκτού, ιδιαίτερα κάτω από την Κρήτη τα υπολείμματα/οργανική ουσία των σπόγγων που το σώμα τους αποτελείτο από χοληστάνες. Οι χοληστάνες είναι οι πρόδρομες ενώσεις του πετρελαίου. Άρα μέσα στα μεγάλα πάχη των ιζημάτων του Μεσοζωικού αιώνα και ολοκλήρου του Παλαιογενούς (Παλαιοώκαινο, Ηώκαινο, Ολιγόκαινο) που φθάνουν και τα 20 χιλιόμετρα (εικόνα 3).

Εικόνα 2. Οι Ήπειροι και ο Ωκεανός της Τιθύος
κατά το τέλη του Ιουρασικού

Ο Ωκεανός της Τιθύος είναι η μητέρα γένεσης των τεραστίων κοιτασμάτων πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Κατάρ, Κουρδιστάν, Συρία, (εικόνα 4), αλλά και στον Περσικό κόλπο, (εικόνα 5). Επίσης, τα κοιτάσματα σε Αίγυπτο, Λιβύη και Αλγερία οφείλουν την ύπαρξή τους στους οργανισμούς που έζησαν στη θάλασσα της Τιθύος. Επιπροσθέτως, κοιτάσματα πετρελαίου της ίδιας ηλικίας έχουν εντοπιστεί στην Κύπρο (1,5 δισ. βαρέλια στο μπλόκ 10 της κυπριακής ΑΟΖ, και 1,5 δισ. βαρέλια κάτω από το κοίτασμα φυσικού αερίου του Λεβιάθαν στην ΑΟΖ του Ισραήλ.

 

Εικόνα 3. Πάχη των ιζημάτων στην υδρόγειο.
Μεγάλα πάχη ιζημάτων, 10-22 χιλιόμετρα
νότια της Κρήτης

Η γεωλογική υπηρεσία του Ισραήλ έχει προβεί σε εκτιμήσεις (πιθανότητα 50%) ότι τα κοιτάσματα του πετρελαίου που υπάρχουν σε ιζήματα/πετρώματα του Μεσοζωϊκού Αιώνα  πλησιάζουν τα 26 δισ. βαρέλια και στην λεκάνη του Ηρόδοτου, πάνω από 13 δισ. βαρέλια σε ιζήματα του Μεσοζωϊκού Αιώνα, (εικόνα 6). Η λεκάνη του Ηρόδοτου είναι υπόλειμμα της Τιθύος. Τα 2/5 της λεκάνης ανήκουν στην ΑΟΖ της Αιγύπτου, τα 2/5 στην ΑΟΖ της Ελλάδας και το 1/5 στην ΑΟΖ της Κύπρου. Η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο άνοιξε τον δρόμο για την εκμετάλλευση μέρους των κοιτασμάτων, ενώ επιβάλεται να ακολουθήσει οριοθέτηση και με την Κύπρο.

Εικόνα 4. Κατανομή των υδρογονανθράκων (H/C) στα ιζήματα
του Μεσοζωϊκού Αιώνα και του Παλαιογενούς

Εικόνα 5. Κοιτάσματα υδρογονανθράκων
( φυσικού αερίου με ερυθρό χρώμα και αργού
πετρελαίου με πράσινο χρώμα) στον Περσικό
Κόλπο.

Ποσότητες στην Ελλάδα

 

Αυτά τα γεωλογικά γεγονότα μας οδηγούν αβίαστα στην ύπαρξη κοιτασμάτων αργού πετρελαίου και στη νότια περιοχή της ελληνικής ΑΟΖ με έκταση πάνω από 200.000 Km2. Αν η ΑΟΖ του Ισραήλ που έχει 50.000 Km2 υπολογίζεται να έχει 26 δισ. βαρέλια Μεσοζωϊκού αργού πετρελαίου, εμείς τί ποσότητες περιμένουμε να έχουμε στα αντίστοιχα πετρώματα που είναι νότια της Κρήτης, αλλά και νότια των Δωδεκανήσων; Ίσως και 55-60 δισ. βαρέλια, με μια αξία 4,5-5,0 τρισ. δολαρίων με τις σημερινές τιμές. Άρα αξίζει τον κόπο να ερευνήσουμε την ελληνική ΑΟΖ και σε μεγαλύτερα βάθη όπου υπάρχουν ιζήματα του Μεσοζωϊκού Αιώνα.

 

Εικόνα 6. Λεκάνη του Ηρόδοτου με αλληλοεπικαθήμενα κοιτάσματα
( 6 παγίδες) αργού πετρελαίου σε ιζήματα του Μεσοζωϊκού Αιώνα

 

 

Εικόνα 7. Βόρεια μετακίνηση της Αφρικανικής Ηπείρου
κατά τα μέσα του Μιοκαίνου και πριν την προσκόλληση
της Αραβικής Πλάκας στην Ασιατική Ήπειρο
και το κλείσιμο του διαύλου επικοινωνίας της
Τιθύος με τον Ατλαντικό Ωκεανό, Scotese, 2000

Η χρονική αλληλουχία των γεωλογικών εξελίξεων από τότε που δημιουργήθηκε η Μεσόγειος Θάλασσα, το λεγόμενο “Timing Events”, ήταν αυτό που δημιούργησε τις ιδανικές συνθήκες για την γένεση και αποθήκευση του φυσικού αερίου στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και κατ’ επέκταση στην κυπριακή και ελληνική ΑΟΖ. Πρώτον, κατά τα μέσα του Μιοκαίνου, ήτοι μεταξύ 11 και έξι εκατομμυρίων ετών, δημιουργήθηκαν στην Μεσόγειο οι κοραλλιογενείς ύφαλοι που αποτέλεσαν της τεράστιες αποθήκες στις οποίες αργότερα εγκλωβίστηκε το φυσικό αέριο, (εικόνα 8). Δεύτερον, κατά το Μεσσήνιο, τέλη του Μιοκαίνου, ήτοι πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Μεσόγειος αποξηράνθηκε για περίπου 1.000.000 χρόνια, δημιουργώντας κατά τόπους τεράστιες λιμνοθάλασσες και τάφρους όπου αναπτύχθηκαν τεράστιες ποσότητες υδροχαρών φυτών (εικόνα 9).

Αμύθητες ποσότητες αερίου

Εικόνα 9. Παλαιολιμνοθάλασσες και παλαιοτάφροι
όπου αναπτύχθηκαν τεράστιες ποσότητες
υδροχαρών φυτών. Η αναερόβιος αποσύνθεσή
τους δημιούργησε το βιογενές φυσικό αέριο
το οποίο αποθηκεύτηκε στους κοραλλιογενείς
υφάλους τύπου Ζορ.

Κατά την αναερόβιο αποσύνθεση αυτής της τεράστιας βιομάζας από τα μεθανοβακτήρια δημιουργήθηκαν αμύθητες ποσότητες βιογενούς φυσικού αερίου που αποθηκεύτηκαν στους ήδη προ-υπάρχοντες κοραλλιογενείς υφάλους. Όταν η Μεσόγειος αποξηράνθηκε τελείως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι καλύφθηκαν/σφραγίστηκαν αρχικά με γύψο και κατόπιν με χλωριούχο νάτριο, (εικόνα 10).

Συμπερασματικά, οι γεωλογικές εξελίξεις δια μέσου των γεωλογικών αιώνων ευνόησαν πάρα πολύ την δημιουργία υδρογονανθράκων στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα όμως στην παράκτιο νότια Κρήτη, η οποία είναι στο επίκεντρο των ερευνών που ανακοινώθηκαν.

Εικόνα 10. Κατανομή των διαφόρων τύπων αλάτων (εβαποριτών) όταν αποξηράνθηκε τελείως η Μεσόγειος. Τοποθεσίες γεωτρήσεων που έγιναν από ωκεανογραφικά σκάφη κατά την διάρκεια των ερευνητικών προγραμμάτων DSDP-ODP. Επίσης εμφανείς είναι και οι τοποθεσίες των ανοξικών παλαιολιμνών που βρίσκονται στις κορυφές της Μεσογειακής Ράχης οι οποίες δημιούργησαν το βιογενές φυσικό αέριο.

Έχουμε υδρίτες στον πυθμένα της θάλασσας, αμέσως βαθύτερα βιογενές φυσικό αέριο και πιο βαθειά πυρολιτικό φυσικό αέριο, υγρούς αέριους υδρογονάνθρακες και ακόμα βαθύτερα αργό πετρέλαιο (εικόνα 13).

 

Εικόνα 11. Δεκαέξι κοραλλιογενείς ύφαλοι τύπου Ζορ κάτω από την Κρήτη με αποθέματα φυσικού αερίου που κυμαίνονται, ο κάθε ένας, από 3 τρις κυβικά πόδια (ισοδύναμα με 547 εκατ. βαρέλια πετρελαίου) έως 30 τρις κυβικά πόδια (ισοδύναμα με 5.47 δις εκατ. βαρέλια πετρελαίου).

Εικόνα 12. Το κοίτασμα Ζορ σε τρισδιάστατη
απεικόνιση με απόθεμα 30 τρις κυβικά πόδια
( ενεργειακό ισοδύναμο 5.47 δις βαρέλια
αργού πετρελαίου που αντιστοιχούν σε 36
ισοδύναμα κοιτάσματα Πρίνου).

Εικόνα 13. Η αλληλουχία των διαφόρων
τύπων υδρογονανθράκων που θα πρέπει
να υπάρχουν σε συνάρτηση με το βάθος
των πετρωμάτων που απαντώνται νότια
της Κρήτης

Μόλις προ έξι ετών συνειδητοποιήσαμε το μέγεθος των αποθεμάτων του βιογενούς φυσικού αερίου. Δεν έχουμε, όμως, καταλάβει τι τεράστιο πλούτο έχουμε ακόμα ποιο βαθιά. Αν όλα αυτά συνεκτιμηθούν, τότε και μόνο τότε θα καταλάβουμε το μέγεθος του ενεργειακού πλούτου της Ελλάδας. Οικονομία, γεωπολιτική θέση, εξωτερική πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον ενεργειακό μας πλούτο, κάτι που, έστω και αργά, φαίνεται πως πλέον αρχίζει και το πολιτικό σύστημα να συνειδητοποιεί μετά από μεγάλες καθυστερήσεις και ακόμα μεγαλύτερες ολιγωρίες, οι οποίες είχαν βαρύ εθνικό κόστος.

 

Φώσκολος Αντώνης

 

 

 

Πηγή : https://slpress.gr