Ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός

Θεωρούμε γελοίες τις αναφορές στην ανάγκη ιδιωτικοποιήσεων και ξένων επενδύσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα, στην οποία διεξάγεται η μεγαλύτερη ληστεία όλων των εποχών – αφού δεν πρόκειται να ωφεληθούν ούτε στο ελάχιστο οι Έλληνες, οι οποίοι θα χάσουν ότι έχουν και δεν έχουν παραμένοντας χρεωμένοι στο διηνεκές. Ντρεπόμαστε επί πλέον για την παγίδα, στην οποία έχουμε οδηγηθεί ως κοινωνία, όσον αφορά επενδύσεις όπως της ELDORADO ή αποκρατικοποιήσεις όπως της FRAPORT – όπου επιχειρήσεις που δεν έχουν καμία πρόθεση να τηρήσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις εκβιάζουν τη χώρα, τοποθετώντας τη μία κοινωνική ομάδα απέναντι στην άλλη και το ένα πολιτικό κόμμα εναντίον του άλλου. Αναγκάζουν δε ακόμη και τους εργαζομένους τους να πολεμούν για τα συμφέροντα τους, εκμεταλλευόμενες τη φτώχεια και την ανεργία στην Ελλάδα. Τα γεγονότα αυτά μας υπενθυμίζουν τη διπροσωπία του δημοκρατικού ουμανισμού, η οποία φαίνεται από την αντιπαραβολή κειμένων του Alexis de Tocqueville (ύμνησε τη δημοκρατία στην Αμερική) – αφενός μεν εναντίον της δουλείας, αφετέρου υπέρ της αποικιοκρατικής πολιτικής στη χειρότερη της μορφή.

Τα πέντε στάδια της διαχείρισης ενός τραυματικού γεγονότος από τους ανθρώπους – τα οποία δεν διαφέρουν πολύ, όσον αφορά την ελληνική κρίση:

(α) Άρνηση (2010)

Η πρώτη αντίδραση είναι η άρνηση της πραγματικότητας. Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση ώστε να εκλογικεύσουμε τα έντονα συναισθήματα. Η άρνηση χαρακτηρίζεται ως «μηχανισμός άμυνας» απέναντι στο σοκ.

(β) Θυμός (2011)

Καθώς η άρνηση και η απομόνωση αρχίζουν να υποχωρούν, ο πόνος έρχεται και πάλι στην επιφάνεια. Ο θυμός μπορεί να κατευθύνεται προς άψυχα αντικείμενα, αγνώστους, φίλους ή μέλη της οικογένειας. Συνήθως παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος θυμού και ενοχής, με συνεχή εναλλαγή των συναισθημάτων.

(γ) Διαπραγμάτευση (2012, 2015)

Μια φυσιολογική αντίδραση στο αίσθημα της απελπισίας και της αδυναμίας είναι η ανάγκη για ανάκτηση του ελέγχου. Πρόκειται για μια προσπάθεια «διπλωματικής αντιμετώπισης» με στόχο να αναβληθεί το αναπόφευκτο. Η διαπραγμάτευση μας προστατεύει από την επίπονη πραγματικότητα.

(δ) Κατάθλιψη (2016)

Τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η λύπη και οι τύψεις. Το άτομο χάνει την ελπίδα του και την επιθυμία να προσπαθήσει για κάτι καλύτερο.

(ε) Αποδοχή (2019…..)

Πρόκειται για το δυσκολότερο από τα πέντε στάδια. Χαρακτηρίζεται από την απόγνωση, την απομόνωση και την ηρεμία. Αυτό βιώνουν σήμερα οι Έλληνες, έχοντας δυστυχώς συμβιβαστεί με τη μοίρα τους.

Άποψη

Φιλελεύθερος – φίλος με την ελευθερία δηλαδή. Μία πάρα πολύ όμορφη λέξη, η οποία «μιλάει» στο υποσυνείδητο των ανθρώπων, δημιουργώντας τους συναισθήματα χαράς και ικανοποίησης. Όλοι γνωρίζουν βέβαια πως θυσιάσθηκε ένα μέρος της ελευθερίας με αντάλλαγμα τα οφέλη της διαβίωσης μέσα σε οργανωμένες κοινωνίες – όπως επίσης το ότι, η ελευθερία του ενός φτάνει έως εκεί που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου.

Η λέξη τώρα, κατ’ αναλογία το πολίτευμα που την εκπροσωπεί, ο φιλελευθερισμός, έχει μία πολύ θετική απήχηση στους ανθρώπους – ειδικά σε αυτούς που ξέρουν πως, σύμφωνα με τη φιλελεύθερη αντίληψη, ο νόμος που απορρέει από την αστική κοινωνία αναπτύσσεται κατά κάποιον τρόπο «από τα κάτω προς τα επάνω». Η αιτία είναι το ότι, ο σκοπός του φιλελεύθερου νόμου είναι να ανταποκριθεί στις ανάγκες που εκφράζει η κοινή γνώμη – παραμένοντας έτσι όσο το δυνατόν πιο κοντά στις προσδοκίες της. Ως εκ τούτου αποτελεί στην ουσία ένα «φιλολαϊκό πολίτευμα» – με κέντρο βάρους την αστική τάξη.

Αντίθετα στη βουλησιαρχική σχολή, σε εκείνη την επαναστατική, μαρξιστική αντίληψη δηλαδή που καλεί να επέμβει ο άνθρωπος ενεργά στην κοινωνία για να ανατρέψει την αστική τάξη και να αλλάξει την κοινωνική βάση, θεωρείται πως ο νόμος οφείλει να δρα «από τα επάνω προς τα κάτω» – με την έννοια πως το Κράτος πρέπει να θεσπίζει νόμους για να διορθώσει μία εκ φύσεως διεφθαρμένη κοινωνία, παραδομένη στα ιδιωτικά συμφέροντα και στην αναζήτηση του κέρδους, στα όρια της παραβατικότητας (πηγή: L. Ferry).

Εν προκειμένω ο νόμος που πηγάζει από την κρατική εξουσία έχει στόχο να ανορθώσει την κοινωνία, έτσι ώστε να την οδηγήσει όσο είναι δυνατόν στο επίπεδο του ιδεώδους που σχεδιάζεται κεντρικά – ενώ αυτό είναι κατ’ εξοχήν το πνεύμα όλων των επαναστατικών νόμων και δράσεων. Το πολίτευμα τώρα που εκπροσωπείται από αυτές τις έννοιες, ο κομμουνισμός, είχε επίσης θετική απήχηση – ειδικά οι αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να οργανώνονται συνειδητά, για να έλθουν σε ρήξη με το παρελθόν και να επινοήσουν το μέλλον. Δυστυχώς όμως δεν δόθηκε η απαιτούμενη σημασία στο ότι το κράτος, η πολιτική ηγεσία δηλαδή, θα μπορούσε να είναι ανάλογα διεφθαρμένη όπως η κοινωνία – οπότε ήταν δεδομένη η αποτυχία.

Συνεχίζοντας, όλες οι προθέσεις που αφορούν πολιτεύματα είναι θετικές, έως ότου φανούν από την πράξη τα αποτελέσματα τους – όπου στο θέμα του κομμουνισμού έχει τεκμηριωθεί τουλάχιστον ότι, οι ανθρώπινες κοινωνίες ευρίσκονται ακόμη έτη φωτός μακριά, από το να εφαρμόσουν πρακτικά την θεωρία του. Μπορεί όμως ο κομμουνισμός να απέτυχε πρώτος, έχοντας αποδειχθεί πολύ λιγότερο ανθεκτικός από το φιλελευθερισμό που είχε προηγηθεί σημαντικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο φιλελευθερισμός στη μετέπειτα του εξέλιξη, στον ακραίο καπιταλισμό, θα επιβιώσει – τονίζοντας πως η καλύτερη εκδοχή του, η φιλελεύθερη ανθρωπιστική δημοκρατία ή «σοσιαλδημοκρατία», ήταν αυτή που οδήγησε στην ευημερία της Δύσης μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Βέβαια το μεγάλο πρόβλημα είναι το ότι, όταν τα συστήματα συνυπάρχουν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη και ανταγωνίζονται μεταξύ τους, δύσκολα μπορεί κανείς να τα αξιολογήσει σωστά, με κριτήριο τα αποτελέσματα τους – ενώ σχεδόν πάντοτε το βασικό θέμα είναι το ποιός ή ποιοί τα εφαρμόζουν. Κρίνεται λοιπόν ο κομμουνισμός του Λένιν, του Στάλιν και του Μάο, ο νεοφιλελευθερισμός της σχολής του Σικάγο, ο εθνικοσοσιαλισμός του Χίτλερ ή η σοσιαλδημοκρατία της κεντρικής Ευρώπης που λειτουργεί ακόμη σήμερα σε κάποιο βαθμό στη Σκανδιναβία – από μία ώριμη κοινωνία με επαρκή παιδεία. Σε καμία περίπτωση αυτού καθεαυτού οι ιδεολογίες, οι οποίες ποτέ δεν είναι αρνητικές, όσο και αν τις κατηγορεί κανείς.

Εν τούτοις, αυτό που μας ενδιαφέρει σήμερα στην Ευρώπη είναι το πού μας οδηγεί ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός, ο οποίος επιβάλλεται πλέον από τη Γερμανία σε όλα τα άλλα κράτη με τη βοήθεια της κρίσης – γνωρίζοντας πως το μεγαλύτερο ελάττωμα του είναι μακράν η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων. Στα πλαίσια αυτά είναι σωστό να εξετάσουμε εν πρώτοις την κατάσταση στις Η.Π.Α. – επειδή έχουν προηγηθεί σημαντικά, όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή του πολιτεύματος που έχει υπερισχύσει πια στον πλανήτη. Ειδικότερα τα εξής: 

 
Οι Η.Π.Α.

Η ανατολική ακτή της υπερδύναμης, με πληθυσμό περί τα 112 εκ., θεωρείται μαζί με την Καλιφόρνια ως η πιο προοδευμένη και ευημερούσα περιοχή των Η.Π.Α. Εν τούτοις, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι δραματικό – σε σημείο που μπορεί να ισχυρισθεί κανείς πως οι δύο αυτές ομάδες ζουν σε διαφορετικούς πλανήτες, ότι πρόκειται για δύο Αμερικές (πηγή).

Για παράδειγμα το New Hampshire, σύμφωνα με την παραπάνω πηγή, ευρίσκεται στη δεύτερη θέση όσον αφορά τους θανάτους από παρασκευάσματα οπίου και στην πρώτη από μία φθηνότερη ουσία. Πρόκειται για θανάτους από απελπισία, η οποία δεν είναι μόνο οικονομική αλλά, κυρίως, πολιτισμική – σε μία Πολιτεία που κυριολεκτικά καταρρέει, επειδή δεν επενδύει καθόλου στο ανθρώπινο κεφάλαιο της.

Ειδικά στην Υγεία και στην Παιδεία δαπανώνται ελάχιστα χρήματα, μεταξύ άλλων με αποτέλεσμα οι σπουδαστές που καταφέρνουν να αποφοιτήσουν να έχουν τα υψηλότερα μέσα επίπεδα χρέους στη χώρα – επειδή παίρνουν δάνεια για να χρηματοδοτήσουν τις σπουδές, αφού η κρατική χρηματοδότηση έχει μειωθεί δραματικά. Εν τω μεταξύ περίπου το 50% του πληθυσμού έχει μόνο απολυτήριο γυμνασίου, οπότε η μοναδική επαγγελματική του προοπτική είναι μία 15ωρη εργασία, με ελάχιστη αμοιβή.

Στη δυτική ακτή τώρα, στο San Francisco και στην Bay Area, συνυπάρχουν επιχειρήσεις κολοσσοί όπως η Facebook, η Google και η Apple με χιλιάδες αστέγους και εξαρτημένους – οι οποίοι κείτονται στους δρόμους, γεμάτοι βρωμιά. Σε κάθε γωνία του San Francisco βλέπει κανείς καταφύγια αστέγων – ενώ η πόλη θα ήθελε να κατασκευάσει περισσότερα, αλλά δεν είναι σε θέση να αγοράσει οικόπεδα, επειδή οι τιμές τους έχουν εκτοξευθεί στα ύψη από τα υψηλά ενοίκια που πληρώνουν τα πλουσιοπάροχα αμειβόμενα στελέχη των τεχνολογικών γιγάντων. 

Συνεχίζοντας, παρά το ότι η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται, ενώ η ανεργία μειώνεται (αν και μόνο στατιστικά αφού όλο και περισσότεροι άνθρωποι θάβονται ζωντανοί από το σύστημα – ανάλυση), για την πλειοψηφία του πληθυσμού το μέλλον γίνεται όλο και πιο σκοτεινό – επειδή το εισόδημα του κατώτερου 80% των νοικοκυριών έχει παραμείνει κάτω από το ρυθμό ανάπτυξης τα τελευταία 34 χρόνια (γράφημα, πηγή).

Το 2016 περί τα 28,6 εκ. αμερικανών δεν είχαν ασφάλεια υγείας (πηγή) – ενώ στην πλουσιότερη και ισχυρότερη χώρα του πλανήτη οι γιατροί παρέχουν τις υπηρεσίες τους στους φτωχούς τα Σαββατοκύριακα, χωρίς αμοιβή. Χιλιάδες άρρωστοι προσέρχονται και περιμένουν ολόκληρη την ημέρα, κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο, για να τους εξετάσει ένας τέτοιος γιατρός – ενώ το 2016 περί τους 64.000 αμερικανούς πέθαναν από υπερβολική δόση (πηγή), επειδή δεν άντεχαν τους ψυχικούς και φυσικούς πόνους της περιθωριοποίησης τους.

Τέλος, ανάλογα από ποιά οπτική γωνία εξετάζει κανείς τον αμερικανικό φιλελευθερισμό, αναφέρεται σε έναν «καπιταλισμό 0,2» ή σε έναν «καπιταλισμό 0,01» – εννοώντας πως έχει εξελιχθεί σε ένα σύστημα, από το οποίο ωφελείται είτε το ανώτερο 20% της κοινωνίας, είτε το 1%, ενώ όλοι οι υπόλοιποι εισπράττουν τα ψίχουλα μίας παραγωγής (ΑΕΠ) ή ενός πλούτου που συνεχώς αυξάνεται.

Η Γερμανία

Στη νούμερο ένα τώρα οικονομία της Ευρώπης, στην ατμομηχανή της Ευρωζώνης που απομυζεί αχόρταγα τους εταίρους της έχοντας τους φυλακίσει στο κοινό νόμισμα (την Ελλάδα στο θάλαμο απομόνωσης υψίστης ασφαλείας), η ανεργία έχει σχεδόν μηδενισθεί – παραδόξως ταυτόχρονα με την άνοδο των εισοδηματικών ανισοτήτων! Το ποσοστό του κινδύνου της φτώχειας στα μονοπρόσωπα νοικοκυριά έχει αυξηθεί στο 30% (πηγή) – ενώ αρκετοί εργάζονται μεν με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, αλλά ο μισθός τους δεν αρκεί για να καλύψει τις βασικές τους ανάγκες.

Τα διαθέσιμα εισοδήματα του κατώτερου 40% του πληθυσμού δεν έχουν ακολουθήσει το ρυθμό ανάπτυξης μετά το 1990 – ενώ το 20% κερδίζει λιγότερα χρήματα, από ότι το 1991. Λογικά λοιπόν ο ρατσισμός κλιμακώνεται, όπως άλλωστε στις Η.Π.Α., επειδή θεωρούνται υπεύθυνοι οι μετανάστες που είναι πρόθυμοι να εργασθούν για πολύ λιγότερα χρήματα, καθώς επίσης σε πολύ χειρότερες συνθήκες – έχοντας την άποψη πως σύντομα θα εξελιχθεί σε ένα από τα βασικότερα πολιτικά θέματα της χώρας.

Υπενθυμίζουμε εδώ πως η μεγάλη στροφή στη Γερμανία, η οποία άλλωστε σηματοδότησε την κατάρρευση της σοσιαλδημοκρατίας στη χώρα, έγινε από τον καγκελάριο Schroeder – ο οποίος υιοθετώντας το 2000 την ατζέντα 2010 απελευθέρωσε την αγορά εργασίας, προσαρμόζοντας την στο ακραία νεοφιλελεύθερο αγγλοαμερικανικό μοντέλο. Στη συνέχεια κανένας δεν αμφισβήτησε σοβαρά αυτήν την πολιτική, παρά τα καταστροφικά αποτελέσματα της στις Η.Π.Α. – θεωρώντας πως στη Γερμανία δεν θα κλιμακωθούν ο ρατσισμός, η μαζική φτώχεια και οι ταξικοί πόλεμοι.

Ακόμη χειρότερα, η πολιτική αυτή επιβλήθηκε στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης με τη βοήθεια της κρίσης χρέους – παρά το ότι τα χρέη αυτά προέρχονταν από τη διαφθορά και τη διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομική εξουσία, από τη συνεχώς αυξανόμενη νόμιμη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών (νόμιμη επειδή θεσμοθετήθηκε από κυβερνήσεις που ευρίσκονται στην έμμισθη υπηρεσία των χρηματοπιστωτικών κολοσσών), καθώς επίσης από τις κλιμακούμενες εισοδηματικές ανισότητες.

Σήμερα επιχειρεί να μιμηθεί το γερμανικό παράδειγμα η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αδυνατώντας να ανταγωνισθεί διαφορετικά τη Γερμανία – μετά την εκλογή ενός προέδρου, ο οποίος δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τον κ. Σόιμπλε. Χώρες δε όπως η Ελλάδα έχουν μετατραπεί ήδη σε προτεκτοράτα – εκλιπαρώντας για τη διεξαγωγή ξένων επενδύσεων, χωρίς καμία απολύτως προστασία των Πολιτών τους. 

 

Επίλογος

Συμπερασματικά δεν υπάρχουν κακά πολιτικά και οικονομικά συστήματα, αλλά κακές εφαρμογές τους – γεγονός που ισχύει επίσης για το φιλελευθερισμό, ο οποίος δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη σημερινή του μορφή, όπως η αριστερά με την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση.

Θεωρούμε δε γελοίες τις αναφορές στην ανάγκη ιδιωτικοποιήσεων και ξένων επενδύσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα, στην οποία διεξάγεται η μεγαλύτερη ληστεία όλων των εποχών – αφού δεν πρόκειται να ωφεληθούν ούτε στο ελάχιστο οι Έλληνες, οι οποίοι θα χάσουν ότι έχουν και δεν έχουν παραμένοντας χρεωμένοι στο διηνεκές.

Ντρεπόμαστε επί πλέον για την παγίδα, στην οποία έχουμε οδηγηθεί ως κοινωνία, όσον αφορά επενδύσεις όπως της ELDORADO ή αποκρατικοποιήσεις όπως της FRAPORT – όπου επιχειρήσεις που δεν έχουν καμία πρόθεση να τηρήσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις εκβιάζουν τη χώρα, τοποθετώντας τη μία κοινωνική ομάδα απέναντι στην άλλη και το ένα πολιτικό κόμμα εναντίον του άλλου. Αναγκάζουν δε ακόμη και τους εργαζομένους τους να πολεμούν για τα συμφέροντα τους, εκμεταλλευόμενες τη φτώχεια και την ανεργία στην Ελλάδα.

Ολοκληρώνοντας, τα γεγονότα αυτά μας υπενθυμίζουν τη διπροσωπία του δημοκρατικού ουμανισμού, η οποία φαίνεται από την αντιπαραβολή κειμένων του Alexis de Tocqueville (ύμνησε τη δημοκρατία στην Αμερική) – αφενός μεν εναντίον της δουλείας, αφετέρου υπέρ της αποικιοκρατικής πολιτικής στη χειρότερη της μορφή. Έγραψε δε με μία μικρή παρέμβαση-επεξήγηση τα εξής:

“Δεν θα έλεγε κανείς, βλέποντας τι γίνεται στον κόσμο, πως οι Ευρωπαίοι είναι για τους ανθρώπους άλλων φυλών ότι είναι ο άνθρωπος για τα ζώα; Επομένως δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε άλλες φυλές ως ζώα;…Ο αποικισμός χωρίς την κυριαρχία θα είναι πάντα ένα λειψό και επισφαλές έργο… Οι λαοί που υποστηρίζουν την ισότητα όλων των ανθρώπων, έχουν το δικαίωμα να εξουσιάζουν όσους είναι κατώτεροι τους“.

Εν προκειμένω έχουμε την άποψη πως έτσι ακριβώς σκέφτεται η πρωσική κυβέρνηση, όσον αφορά όλα τα άλλα κράτη – εύλογα προφανώς αφού η Γερμανία, αντί να τιμωρηθεί για τα εγκλήματα της, αμείφθηκε πλουσιοπάροχα με τη διαγραφή των χρεών της, με το σχέδιο Μάρσαλ, με την νομιμοποίηση των κλεμμένων εκ μέρους των ναζί (άρθρο) κοκ., οπότε θεωρεί τις άλλες χώρες εντελώς ανόητες και κατώτερες της. Κάποτε πάντως ο Κλεμανσό (1885) είχε πει τα παρακάτω: Από την πλευρά μου νοιώθω περίεργα μειωμένος από τότε που είδα Γερμανούς επιστήμονες να αποδεικνύουν επιστημονικά …..ότι ο Γάλλος είναι κατώτερος από το Γερμανό!

Βασίλης Βιλιάρδος

 

Πηγή : https://analyst.gr