Αυτός που θα ελέγχει τη ροή της πληροφορίας στη σημερινή κοινωνία, όπου το διαδίκτυο έχει εισβάλλει στη ζωή μας και απειλεί να εκτοπίσει τα παραδοσιακά ΜΜΕ από το θρόνο τους, θα ελέγχει ουσιαστικά και την πληροφορία, κατέχοντας δύναμη επί του κοινού.
Όπως στα αρχαία χρόνια, το εκάστοτε ιερατείο που γνώριζε γραφή και ανάγνωση μπορούσε να ελέγξει τον απλό λαό, έτσι και σήμερα, τα διαδικτυακά και ηλεκτρονικά ολιγοπώλια, στο όνομα της ασφάλειας, της ευημερίας, της ηρεμίας και της ησυχίας θα επιβάλλουν πώς και κυρίως από πού θα διοχετεύεται η πληροφορία. Μάλιστα, ενίοτε, στο όνομα της ομοιομορφίας των απόψεων θα επιβάλλεται η ταμπέλα του Fake News σε όποια διαφορετική ή αιρετική άποψη.
Το ακόλουθο άρθρο, το οποίο υπογράφει η Γιώτα Χουλιάρα, γράφτηκε το 2014 και πρωτοδημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2014 στο μηνιαίο περιοδικό Hellenic Nexus των εκδόσεων Έσοπτρον και στη συνέχεια, τον Σεπτέβριο του 2014 στο portal του Geopolitics & Daily News.
To επαναφέρουμε στη πρόσφατη αρθρογραφία μας (με τις σχετικές πηγές στο τέλος) καθώς αποτελεί το πρώτο βήμα που πρέπει να μελετήσει κάποιος για να κατανοήσει γιατί τελικά έχει γίνει τόση προσπάθεια για τον έλεγχο του Facebook και γιατί πρόσφατα, τα ξημερώματα της Παρασκευής, πολλές σελίδες λογοκρίθηκαν, ανάμεσά τους και το Geopolitics.
.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ο Μεγάλος Αδερφός της εποχής μας ή το μέσο για εξεγέρσεις των λαών;
“Τα κοινωνικά δίκτυα είναι συναρπαστικά. Είναι τόσο σύνθετα και πολύπλοκα -αλλά πανταχού παρόντα- ώστε αναρωτιέται κανείς ποιος είναι ο σκοπός τους. Γιατί συμμετέχουμε σε αυτά; Πώς διαμορφώνονται; Με ποιον τρόπο επηρεάζουν τη ζωή μας;”
Nickolas A. Christakis and James H. Fowler από το βιβλίο Συνδεδεμένοι {Connected: The Surprising Power of our Social Networks and How they Shape our Lives}
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Δημοσιογράφοι, αναλυτές και ειδικοί από όλο τον κόσμο βρέθηκαν στα τέλη Ιουνίου 2014 στη Βόννη για το Global Media Forum, ένα διεθνές φόρουμ για τα ΜΜΕ που διεξήχθη για έβδομη φορά υπό την αιγίδα της Deutsche Welle.
Στις φετινές εργασίες που έλαβαν χώρα από τις 30/6 μέχρι και τις 2/7 συμμετείχαν πάνω από 2000 σύνεδροι προερχόμενοι από τον χώρο των ΜΜΕ και από 100 διαφορετικές χώρες.
«Από την πληροφόρηση στη συμμετοχή» (From information to participation) ήταν το φετινό θέμα του και στο επίκεντρο βρέθηκαν τα νέα ηλεκτρονικά μέσα, με έμφαση στο διαδίκτυο, ως φορείς πληροφόρησης αλλά και δημιουργίας της ίδιας της πληροφορίας. Ο ρόλος των νέων μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης αλλά και η συμμετοχή των πολιτών στη συνδιαμόρφωση των γεγονότων, έγιναν ιδιαίτερα αισθητά τα τελευταία χρόνια, ιδίως αναφορικά με τη μετάδοση των εξεγέρσεων στην Τυνησία και την Αίγυπτο κατά την «Αραβική Άνοιξη», αλλά και πιο πρόσφατα στην περίπτωση των βίαιων διαμαρτυριών στο Πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης και στην Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου.
Στο καίριο αυτό ερώτημα προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις ο νέος γενικός διευθυντής της DW Πέτερ Λίμπουργκ, η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Έμα Ρούμπι Ζακς από την ιστοσελίδα avaaz.org, ο υπεύθυνος της UNESCO σε θέματα ΜΜΕ Γκι Μπερζέρ, ο Μάθιου Άρμστρονγκ, μέλος του Διευθυντηρίου της Αμερικανικής Ραδιοφωνίας, ο Αιγύπτιος καρδιοχειρουργός Μπασέμ Γιούσεφ, o oποίος έγινε ευρέως γνωστός στον αραβικό κόσμο από την παρουσίαση μιας πρωτότυπης πολιτικής, σατιρικής εκπομπής στην Αίγυπτο, ο πρόεδρος του Δημοσιογραφικού Ομίλου Άξελ Σπρίνγκερ, Ματίας Ντέπφνερ, ο δημοσιογράφος του ΒΒC Tιμ Σεμπάστιαν, ο Αμερικανός καθηγητής Δημοσιογραφίας Τζιμ Τζάρβις και άλλοι.
Μεταξύ των πλέον σημαντικών ονομάτων που πέρασαν από το φετινό Φόρουμ ήταν εκείνο της Σάρα Χάρισον, στενής συνεργάτιδας του Τζούλιαν Άσανζ, η οποία έδωσε ηχηρά παραδείγματα από τις αποκαλύψεις του Wikileaks, όπως το διαβαθμισμένο βίντεο από η δολοφονία των δύο συνεργατών του Reuters στο Ιράκ το 2007 και τα έγγραφα με τα οποία αποδεικνύεται η διαμεσολάβηση των Αμερικανών κατόπιν πιέσεων της Τουρκίας για να απαγορευτεί η λειτουργία του κουρδικού τηλεοπτικού σταθμού Roj TV στη Δανία.
Η Χάρισον αναφέρθηκε και στην περίπτωση Σνόουντεν, λέγοντας ότι ελάχιστες χώρες είναι αρκετά ισχυρές, όπως η Ρωσία, ώστε να αντισταθούν στις πιέσεις των ΗΠΑ για να μην του προσφέρουν ασφαλές καταφύγιο.
Η παρουσία της Σάρα Χάρισον στην κατάμεστη αίθουσα του Φόρουμ επιδέχεται και μίας ευρύτερης σημειολογικής ερμηνείας με δεδομένη την εμφανή ενόχληση των παριστάμενων Γερμανών δημοσιογράφων και αξιωματούχων για τις παρακολουθήσεις της NSA στη χώρα.
Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η παρέμβαση του αναπληρωτή γ.γ. του ΝΑΤΟ σε θέματα Ασφαλείας και Νέων Τεχνολογιών, Τζέιμι Σι.
Ο Σι, μάλιστα, ανέφερε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ομιλίας του: «Αυτό που συνέβη στην περίπτωση της Ουκρανίας, πέρα από την πραγματικά εμπόλεμη κατάσταση, ήταν και ένα είδος ‘πολέμου της πληροφορίας’» θέτοντας το θέμα των κοινωνικών εξεγέρσεων μέσω του διαδικτύου σε ένα άλλο επίπεδο.
Το παρόν στο Φόρουμ έδωσε και ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ με ομιλία του με θέμα: «Ψηφιακή εποχή και συμμετοχή από τη σκοπιά της εξωτερικής πολιτικής» δείχνοντας ότι και η γερμανική πολιτική ηγεσία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τον ρόλο των social media και του διαδικτύου στον απόηχο των αποκαλύψεων και των διπλών πρακτόρων αμερικανικών συμφερόντων στη Γερμανία.
Τα προσωπικά δεδομένα είναι το πετρέλαιο της νέας εποχής
Ποιος ο ρόλος των νέων ηλεκτρονικών μέσων στην πληροφόρηση ήταν το ερώτημα που κυριάρχησε στο φετινό Φόρουμ και ποια η σχέση του στις λαϊκές επαναστάσεις-εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες αρχής γενομένης από το 2010 και την Αραβική Άνοιξη;
Το παράδειγμα της Τυνησίας, της Αιγύπτου και της Υεμένης και τη χρήση των κοινωνικών δικτύων όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube για τη μετάδοση, την οργάνωση, την επικοινωνία, και την ενημέρωση περί των προσπαθειών των πολιτών των κρατών αυτών ενάντια στη καταπίεση και τη λογοκρισία ακολούθησαν και άλλες χώρες όπως η Τουρκία, η Ουκρανία, η Ινδία και η Μιανμάρ.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η χρήση των social media και ιδίως του twitter το τελευταίο διάστημα από τους τζιχαντιστές, οι οποίοι με ηχητικά και βιντεοσκοπημένα μηνύματα προσπαθούν να προσεγγίσουν-προσηλυτίσουν τους απανταχού μουσουλμάνους και να τους καλέσουν στο νέο Ισλαμικό Κράτος του ΙSIS/ISIL.
Τα ερωτήματα αυτά απασχόλησαν τους ειδικούς μέσα από ομιλίες, συζητήσεις αλλά και πλούσιο θεματικό πρόγραμμα, καθώς το φετινό Φόρουμ ήταν καλά «διασυνδεδεμένο» με τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και την τηλεόραση. Ζωντανές αναμεταδόσεις από την τηλεόραση της DW και συνεχής ροή πληροφοριών από την ιστοσελίδα της DW, το facebook και το twitter κάλυψαν το γεγονός. Στόχος του Global Media Forum είναι άλλωστε, σύμφωνα με τον Π. Λίμπουργκ η δικτύωση ανθρώπων των ΜΜΕ από όλον τον κόσμο και μέσα από τα social media πέρα από τους παραδοσιακούς ειδησεογραφικούς τρόπους.
Οι όροι social media και social networks χρησιμοποιούνται ευρύτατα και συχνά ταυτίζονται στα Ελληνικά κάτω από τον όρο «κοινωνική δικτύωση».
Ωστόσο, κατά τη διερεύνησή τους, διαπιστώνεται σημαντική διαφοροποίηση. Σε μια πρώτη ανάγνωση, ο όρος «social media» αναφέρεται στα μέσα (εργαλεία) διαμοιρασμού της πληροφορίας, των δεδομένων και της επικοινωνίας στο κοινό ενώ ο όρος «social networking» αναφέρεται στη δημιουργία και την αξιοποίηση κοινοτήτων για τη διασύνδεση ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα. Θα μπορούσε να ειπωθεί δηλαδή ότι ο όρος «social media» αναφέρεται στα εργαλεία – μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ο όρος «social networking» στη διαδικασία της κοινωνικής δικτύωσης.
Τα social media εμφανίζονται σε διάφορες μορφές όπως πχ. ιστολόγια (blogging/microblogging) όπως τα Blogger και Word Press, κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook, το Twitter, το My Space, το Linkedin, διαμοιρασμό πολυμέσων όπως το you tube και το Vimeo κ.α.
Διαμέσου των social media οι πολίτες μπορούν να επικοινωνούν,να μοιράζονται αρχεία και κάποιες φορές να μεταδίδουν την πληροφορία-είδηση πολύ πιο γρήγορα από τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Μια πληροφορία που μπορεί να μεταδοθεί με σκοπό να προκαλέσει,ίσως και να ξεσηκώσει.
Οι ειδικοί στα μέσα ενημέρωσης και στην ασφάλεια της πληροφορίας, πλέον, επισημαίνουν ότι τα social media διαδραματίζουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των γεγονότων ανά τον κόσμο. Ένα πλεονέκτημα των social media είναι ότι δίνουν στους χρήστες πρόσβαση στο Internet σε μια ποικιλία πηγών, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιλέξουν τις πληροφορίες που χρειάζονται.
Τι γίνεται όμως με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών;
Απάντηση σ΄αυτό το ερώτημα έδωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Φόρουμ ο πρόεδρος του Δημοσιογραφικού Ομίλου Springer, Ματίας Ντέπφνερ.
Ο Γερμανός μάνατζερ υπενθύμισε ότι οι χρήστες της google, του Facebook και της Amazon, χωρίς ενδεχομένως να το συνειδητοποιούν, κλείνουν μια συμφωνία με τις εταιρείες αυτές και καταβάλλουν ένα πολύ υψηλό τίμημα για την δωρεάν χρήση των υπηρεσιών που τους προσφέρουν. Ποιο είναι αυτό; Η ψυχή τους, τα προσωπικά τους δεδομένα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την αγοραστική τους συμπεριφορά. Και όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε ο Ντέπφνερ, «τα προσωπικά δεδομένα είναι το πετρέλαιο της νέας εποχής», θέτοντας προκλητικά θα έλεγε κανείς το ερώτημα: «Σε ποιον ανήκουν τα προσωπικά δεδομένα».
Πείραμα σε χρήστες του Facebook
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τρομακτικής αυτής διαπίστωσης αποτελεί το πείραμα στο οποίο υπέβαλλε το Facebook 700.000 χρήστες στο πλαίσιο μιας επιστημονικής έρευνας για τον «επηρεασμό των συναισθημάτων» τους.
Κατά τη διάρκεια μίας εβδομάδας, από την 11η έως την 18η Ιανουαρίου 2012, το Facebook και ερευνητές αμερικανικών πανεπιστημίων, έστελναν μηνύματα με θετικό ή αρνητικό περιεχόμενο εν αγνοία εκατοντάδων χιλιάδων αγγλόφωνων χρηστών, για να καταγράφουν τον «επηρεασμό των συναισθημάτων» τους από τα μηνύματα αυτά.
Η δημοφιλής μηχανή αναζήτησης χρησιμοποίησε κρυφά και έπειτα από τυχαία επίλογη όπως ανακοίνωσε 689.003 αγγλόφωνους λογαριασμούς για να χειραγωγήσει την ψυχολογία των χρηστών.
Επί επτά ημέρες, ορισμένοι χρήστες έβλεπαν περισσότερες αναρτήσεις που είχαν θετική αποδοχή ενώ άλλοι έβλεπαν αυτά που σχολιάζονταν αρνητικά από τους φίλους τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ψυχολογικού τεστ όσοι δέχονταν θετικά μηνύματα, στη συνέχεια προχωρούσαν σε δικές του κοινοποιήσεις και μηνύματα που κινούνταν προς την ίδια κατεύθυνση ενώ όσοι εκτέθηκαν σε αρνητικές ειδήσεις, σχόλια και μηνύματα υιοθέτησαν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά.
Όπως επισημαίνουν οι βρετανικές εφημερίδες “Guardian” και “Telegraph” επικαλούμενες ειδικούς, το Facebook έχει την απόλυτη ελευθερία να κάνει τέτοιου είδους πειράματα με την άδεια, όμως, των χρηστών του, οι οποίοι, όταν ανοίγουν τον λογαριασμό τους, καλούνται να συμφωνήσουν ή όχι με το αν θέλουν να συμμετάσχουν σε τέτοιου είδους τεστ.
Σύμφωνα με το κείμενο της έρευνας την οποία συνυπογράφουν οι Άνταμ Κρέιμερ από την Core Data Science Team του Facebook, Τζέιμι Γκιλορί από το Center for Tobacco Control Research and Education, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και Τζέφρι Χάνκοκ από το Πανεπιστήμιο της Κορνουάλης (Departments of Communication and Information Science), οι συναισθηματικές καταστάσεις μπορούν να μεταφερθούν σε άλλους μέσω ενός συνασθηματικού «ιού», ο οποίος μπορεί να «μολύνει» τα υπόλοιπα άτομα (αρκεί η έκθεση σε έναν φίλο από την λίστα επαφών του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης ο οποίος έχει εκφράσει ένα συναίσθημα).
Σύμφωνα με την εφημερίδα Telegraph, στα πειράματα, που διεξήχθησαν επί επτά ημέρες στις αρχές του 2012 (11-18 Ιανουαρίου), αναλύθηκαν πάνω από τρία εκατομμύρια δημοσιεύσεις, οι οποίες περιείχαν 122 εκατ. λέξεις, τέσσερα εκατομμύρια εκ των οποίων ήταν θετικές και 1,8 εκατομμύρια αρνητικές. Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι τα συναισθήματα που εκφράζονται από φίλους, μέσω online κοινωνικών δικτύων,επηρεάζουν την συναισθηματική μας κατάσταση. Επίσης, τονίζεται ότι παρατηρήθηκε «σύνδρομο στέρησης»: άτομα τα οποία εκτέθηκαν σε λιγότερα συναισθηματικού χαρακτήρα δημοσιεύσεις στις αναρτήσεις τους ήταν λιγότερο «εκφραστικά» τις επόμενες ημέρες.
Η έρευνα μέχρι πρόσφατα είχε κρατηθεί μυστική και δημοσιεύτηκε στην αμερικανική επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) στην έκδοση της 17ης Ιουνίου 2014,προκαλώντας τεράστιο σάλο μετά και τη δημοσίευση άρθρων στο διαδικτυακό περιοδικό Slate και τους ιστότοπους των περιοδικών The Atlantic και Forbes.
Το Facebook, πάντως, έσπευσε να υποβαθμίσει την σπουδαιότητα της. Όπως υποστήριξε η εταιρεία, δεν σημειώθηκε άνευ λόγου συλλογή δεδομένων χρηστών. Η Βρετανική Αρχή Προστασίας Δεδομένων μετά την κατακραυγή που προκλήθηκε αποφάσισε να θέσει το θέμα στο Facebook και να συντονίσει τις ενέργειες της με τους Ιρλανδούς ομόλογούς της προκειμένου να μάθει περισσότερα για τις συνθήκες.
Όμως, ο τρόπος διεξαγωγής της έρευνας δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τη «δύναμη» του δημοφιλούς κοινωνικού δικτύου και την ηθική της επιλογής του να πραγματοποιήσει τη μελέτη με αυτόν τον τρόπο. Από την πλευρά του, ο βρετανός βουλευτής Τζιμ Σέρινταν, μέλος αρμόδιας επιτροπής της βουλής του Ηνωμένου Βασιλείου, ζήτησε να χυθεί άπλετο φως.
Όπως ανέφερε στην εφημερίδα “Guardian”, «προβληματίζομαι σχετικά με τη δυνατότητα του Facebook και άλλων να χειραγωγούν τις σκέψεις ανθρώπων σε τομείς όπως η πολιτική και αλλού. Εάν ασκείται έλεγχος σκέψης με αυτόν τον τρόπο πρέπει να υπάρχει προστασία, ή τουλάχιστον γνώση περί αυτού».
Παράλληλα, ο Κλέι Τζόνσον, συνιδρυτής της “Blue State Digital”,της εταιρείας που ανέπτυξε και διαχειρίστηκε την online καμπάνια του Αμερικανού προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα το 2008, χαρακτήρισε «τρομακτικό» το πείραμα «μετάδοσης θυμού» του Facebook, ειδικά στον απόηχο των αποκαλύψεων της υπόθεσης Σνόουντεν.
Όμως, ο πρώτος συντάκτης της έρευνας, Άνταμ Κρέιμερ, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, έγραψε σε δημοσίευσή του στο κοινωνικό δίκτυο πως ο λόγος της έρευνας ήταν το ενδιαφέρον σχετικά με τις συναισθηματικές επιπτώσεις της χρήσης του Facebook στους χρήστες και η βελτίωση των υπηρεσιών από την πλευρά της εταιρείας.
«Νιώσαμε ότι ήταν σημαντικό να διερευνήσουμε τον κοινό προβληματισμό ότι το να βλέπει κανείς φίλους να δημοσιεύουν θετικού χαρακτήρα υλικό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων ή αίσθησης αποκλεισμού. Ο στόχος όλων μας των ερευνών στο Facebook είναι να μάθουμε πώς να παρέχουμε καλύτερες υπηρεσίες. Έχοντας σχεδιάσει το πείραμα ο ίδιος, μπορώ να σας πω ότι ο στόχος μας δεν ήταν να ποτέ να αναστατώσουμε οποιονδήποτε. Μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιοι έχουν προβληματισμούς, και οι συνεργάτες μου και εγώ λυπόμαστε για τον τρόπο που περιγράφηκε η έρευνα και τον προβληματισμό που προκάλεσε. Εκ των υστέρων, τα ερευνητικά οφέλη του paper ίσως να μην δικαιολογούν όλη αυτή την ανησυχία».
Το διαδίκτυο κινείται σε ένα νέο ολοκληρωτικό κόσμο
”Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί” αυτό το συναίσθημα κυριαρχεί στους αναγνώστες του 1984 του Τζώρτζ Όργουελ, ένα από τα συγκλονιστικότερα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Ουίνστον Σμίθ, ένας κυβερνητικός υπάλληλος και μέλος του εξωτερικού κόμματος της Ωκεανίας, μιας από τις τρεις χώρες που είναι χωρισμένος πλέον ο πλανήτης. Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 (από εκεί έχει πάρει και το όνομα του το βιβλίο) μια χρονολογία μελλοντική αυτής που ο Όργουελ το έγραψε. Η εξουσία έχει καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας.Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό.
Mια ανάλογη εικόνα παρουσίασε και ο ιδρυτής των Wikileaks Τζούλιαν Άσανζ ο οποίος εμφανίστηκε μέσω βίντεο στις αρχές Ιουνίου 2014 στο Personal Democracy Forum,ένα ακόμη Φόρουμ με θέμα του τα προσωπικά δεδομένα και τον κίνδυνο του διαδικτύου που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη και προειδοποίησε για το μέλλον της ανθρωπότητας.
«Θα δούμε μια κατάσταση που στη Σουηδία υπάρχει ήδη για περισσότερο από μια δεκαετία. Ο καθένας έχει έναν αριθμό, με το DNA του να έχει ληφθεί κατά τη γέννηση του. Το DNA θα είναι κωδικοποιημένο στις ταυτότητες ή θα συνδέεται με τα φορολογικά μητρώα και τους πιστωτικούς λογαριασμούς,» δήλωσε χαρακτηριστικά. Ο Άσανζ προέβλεψε ένα δυσοίωνο μέλλον για τις επόμενες γενιές, λέγοντας ότι το διαδίκτυο “κινείται σε ένα νέο ολοκληρωτικό κόσμο” και ότι η NSA (αμερικάνικη μυστική υπηρεσία) και η GCHQ («Αρχηγείο Κυβερνητικών Επικοινωνιών» στη Μ.Βρετανία) θα έχουν σύντομα τη δυνατότητα να κατασκοπεύσουν ολόκληρη τη Γη,έχοντας ως δεδομένο ότι διπλασιάζουν τις δυνατότητές τους σχεδόν κάθε 18 μήνες.
«Η ικανότητα να εποπτεύουμε ο καθένας στον πλανήτη είναι σχεδόν εκεί, και αναμφισβήτητα θα είναι εκεί σε λίγα χρόνια. Είναι μια ενδιαφέρουσα μεταμοντέρνα εκδοχή της εξουσίας.»
Ήδη όλες αυτές οι πληροφορίες έχουν θορυβήσει τους χρήστες αλλά και τις κυβερνήσεις σε αρκετές χώρες. Στη Ρωσία, η Κάτω Βουλή ψήφισε νόμο που υποχρεώνει τις διαδικτυακές εταιρείες να αποθηκεύουν σε διακομιστές εντός της Ρωσίας τα δεδομένα που αφορούν ρώσους πολίτες -το Κρεμλίνο δηλώνει ότι το μέτρο έχει στόχο την προστασία των δεδομένων, πολλοί όμως υποψιάζονται ότι πρόκειται για εργαλείο ελέγχου και λογοκρισίας.
Το τελευταίο νομοσχέδιο, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί και από την Άνω Βουλή και τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, θα απαιτεί από εταιρείες όπως το Facebook και το Twitter να μεταφέρουν τα «ρωσικά δεδομένα» σε κέντρα αποθήκευσης εντός Ρωσίας από το 2016. Σε περίπτωση που δεν συμμορφωθούν, θα αποκλειστούν από το ρωσικό Διαδίκτυο.
Ο βουλευτής Βαντίμ Ντενγκίν υποστήριξε ότι «οι περισσότεροι Ρώσοι δεν επιθυμούν να φεύγουν τα δεδομένα τους από τη Ρωσία στις ΗΠΑ, όπου μπορούν να υποκλαπούν από χάκερ και να παραδοθούν σε κακοποιούς.Οι ζωές όλων μας βρίσκονται αποθηκευμένες εκεί».
Οι επικριτές της κυβέρνησης ανησυχούν όμως, ότι ο Πούτιν θέλει απλώς να αποκτήσει πιο εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα των πολιτών, τα οποία θα μπορεί έτσι να ελέγχει. Το νομοσχέδιο έρχεται εξάλλου έπειτα από την επιβολή νέων κανόνων, οι οποίοι επιτρέπουν στην κυβέρνηση να μπλοκάρει δικτυακούς τόπους χωρίς δικαστική άδεια, και απαιτούν από όσους blogger ξεπερνούν τις 3.000 επισκέψεις την ημέρα να δηλώνουν την ταυτότητά τους σε ειδικό μητρώο.
«Στόχος του νέου νόμου είναι να κλείσει στόματα, να επιβάλλει τη λογοκρισία και να διαμορφώσει μια κατάσταση στην οποία οι διαδικτυακές εταιρείες δεν θα μπορούν να υπάρχουν και να λειτουργούν κανονικά» δήλωσε στο Reuters ο blogger και επικριτής του Κρεμλίνου Άντον Νόσικ.
Τον περασμένο μήνα, επισημαίνει το Reuters, στέλεχος του Twitter επισκέφθηκε την αρχή Επικοινωνιών της Ρωσίας, έπειτα από αίτημα της Μόσχας για διαγραφή συγκεκριμένων λογαριασμών. Εκπρόσωπος του Twitter δήλωσε αργότερα ότι κανένας λογαριασμός δεν διαγράφηκε στη Ρωσία.
Όλα αυτά έρχονται στον απόηχο της ουκρανικής κρίσης όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν τον δικό τους ιδιαίτερο ρόλο.Όπως αποκάλυψε στο Global Media Forum o Oksana Romaniuk, ένας εκπρόσωπος των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα στην Ουκρανία τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιήθηκαν για να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους στο Κίεβο, που βγήκαν στους δρόμους στα τέλη Νοεμβρίου μετά την απόφαση του Γιανουκόβιτς να μην υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ευρώπη.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα που διεξήχθη από το Διεθνές Ρεπουμπλικανικό Ινστιτούτο το Μάιο, το 42% των Ουκρανών βασίζονται στο Διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών, όπως δήλωσε ο Sergii Leshchenko,της ιστοσελίδας ειδήσεων Ukrainska Pravda. Ο Leshchenko τόνισε επίσης ότι το 62% των Ουκρανών που χρησιμοποιούν τα social media είναι μέλη της Vkontakte, το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο της Ρωσίας αντίστοιχο του Facebook.
O ιδρυτής του Pavel Durov εγκατέλειψε τη Ρωσία τον Απρίλιο υποστηρίζοντας ότι του είναι αδύνατον να μείνει στη χώρα αφού δημοσίως αρνήθηκε να συνεργαστεί με τις αρχές. Νωρίτερα, ο Durov είχε ανακοίνωσε στη σελίδα του στο Vkontakte ότι οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας είχαν απαιτήσει από την εταιρεία του να αποκαλύψει τις προσωπικές πληροφορίες των χρηστών που είχαν οργανώσει τις ομάδες που συμμετείχαν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην πλατεία Μαϊντάν στο Κίεβο.
Η διαδικτυακή επανάσταση
Στο επίκεντρο του Φόρουμ βρέθηκε το διαδίκτυο και ως χώρος ελεύθερης ανταλλαγής απόψεων και πληροφοριών, αλλά και ως νέο μέσο διαμόρφωσης των εξελίξεων και της άμεσης πληροφόρησης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία του νέου γ.γ. του Συμβουλίου της Ευρώπης και πρώην πρωθυπουργού της Νορβηγίας Τόρμπγιορν Γιάγκλαντ, ο οποίος εστίασε στις δυνατότητες αλλά και τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο αναφορικά με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τόνισε δε πως σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης «η ίδια η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί δικαίωμα», η παραβίαση του οποίου είναι κατακριτέα παραπέμποντας στις πρόσφατες απαγορεύσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Τουρκία.
Σε αντίστοιχη κατεύθυνση κινήθηκε και η παρέμβαση του γενικού διευθυντή της Deutsche Welle Πέτερ Λίμπουργκ, ο οποίος τόνισε ότι «η κατεξοχήν πλατφόρμα πληροφόρησης και συμμετοχής σήμερα είναι το διαδίκτυο», το οποίο επέφερε μία πραγματική επανάσταση στον χώρο των ΜΜΕ.
Μέχρι να σταθεροποιηθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν έναν ρόλο ελέγχου της εξουσίας, έναν ρόλο που σε ώριμες δημοκρατικές κοινωνίες παίζουν τα κοινοβούλια και οι άλλες δημοκρατικές αρχές, υποστήριξε o Ρόναλντ Μαϊνάρντους, διευθυντής μέχρι πρόσφατα του γραφείου του Ιδρύματος Φρίντριχ Νάουμαν στο Κάιρο.
Στο σημαντικό ρεύμα που έχουν δημιουργήσει τα νέα μέσα, η γνωστή αιγύπτια «ψηφιακή» ακτιβίστρια Εσρά Αμπέλ Φατάχ, ενώ ο Αιμάν Μάνα, διευθυντής του Ιδρύματος Σαμίρ Κασίρ από το Λίβανο, εκτίμησε πως το να θεωρεί κανείς την Αραβική Ανοιξη «ως ένα γραμμικό γεγονός» αποτελεί υπεραπλούστευση καθώς πρόκειται για πολυσύνθετη ιστορική διεργασία.
Ο αιγυπτιακής καταγωγής ισπανός δημοσιογράφος, Μπαχέρ Καμάλ, ήταν από την πλευρά του πιο σαφής: «Δεν κάνουν τις επαναστάσεις τα κοινωνικά μέσα, οι λαοί τις κάνουν».
«Ο φόβος ‘πουλάει’, ο φόβος αποθαρρύνει, ο φόβος υποδαυλίζει πολέμους στον κόσμο. Υπό καθεστώς φόβου γεννάται ο φασισμός. Το φόβο χρησιμοποιούν ως όπλο δημοκρατικές κυβερνήσεις και τρομοκράτες» είπε χαρακτηριστικά στη δική του ομιλία ο αιγύπτιος καρδιοχειρουργός Μπασέμ Γιούσεφ,ο οποίος είχε κατηγορηθεί από την κυβέρνηση της Αιγύπτου για συκοφαντική δυσφήμηση του πρώην προέδρου Μοχάμεντ Μούρσι αλλά και του Ισλάμ. Ο Γιούσεφ εξήρε στην ομιλία του το ρόλο του διαδικτύου ως μέσου που βοηθά τους πολίτες να εκφραστούν ελεύθερα ξεπερνώντας τις φοβίες τους.
Ο ίδιος άλλωστε αρχικά είχε ξεκινήσει να ανεβάζει μόνος του ερασιτεχνικά βίντεο στο youtube, τα οποία γρήγορα διαδόθηκαν σε πολλές αραβικές χώρες, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Για τον Γιούσεφ, η «αλλαγή» στην Αίγυπτο θα έρθει μόνο από τους νέους, οι οποίοι δεν φοβούνται να εκφραστούν ελεύθερα στο ίντερνετ, γράφοντας με τον τρόπο αυτό τη δική τους ιστορία.
Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στην υπηρεσία της Τζιχάντ.
Το ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται πως έχουν κατανοήσει πλήρως οι φανατικοί υποστηρικτές του ISIS/ISIL οι οποίοι και το χρησιμοποιούν κατά κόρον ως μέσο προπαγάνδας και προσέγγισης νέων μελών.Με σύνθημά τους «η τζιχάντ (ιερός πόλεμος) είναι cool» πολλά βίντεο «ντυμένα» με μουσική ραπ περιγράφουν με μπόλικους τόνους υπερβολής, το έργο των ανταρτών, την επανάσταση που θα φέρει η γενιά των τζιχαντιστών, αλλά και τις επιχειρήσεις τους για μία «εκκαθάριση» των άπιστων.Παράλληλα, ένα βίντεο – προπαγάνδα με τίτλο «Η προπόνηση των μελών του Ισλαμικού Χαλιφάτου», που έχει αναρτηθεί στο Διαδίκτυο, απεικονίζει δεκάδες μασκοφόρων ανδρών που προπονούνται και γυμνάζονται πριν τη μάχη.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με έρευνα, τουλάχιστον το ένα πέμπτο των συζητήσεων χρηστών σε 15 αραβόφωνα φόρουμ, καλούν τους υπόλοιπους χρήστες σε τρομοκρατικές επιθέσεις.Παράδειγμα αποτελεί ο Αμπού Μουχαμάντ αλ Αμρίκι, γνωστός ως «ο Αμερικανός» που πολεμάει εδώ και μήνες και όποτε βρει ευκαιρία αναρτά φωτογραφίες του στο Διαδίκτυο κρατώντας αυτόματα όπλα και καλώντας νέους να ασπαστούν το Ισλάμ και να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την τζιχάντ.
Δεκάδες είναι οι Αμερικανοί που υπολογίζεται ότι έχουν φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες με προορισμό τη Συρία, ώστε να γίνουν μαχητές του Ισλαμικού Χαλιφάτου στο Ιράκ και τη Συρία.Σύμφωνα με αμερικανικά δημοσιεύματα, στο σύνολό τους τουλάχιστον 50 Αμερικανοί υπήκοοι είναι όσοι πολεμούν στην Μέση Ανατολή σε εξτρεμιστικές οργανώσεις, ενώ τους τελευταίους μήνες γύρω στους 15 έφυγαν από τη Μινεάπολη για να προστεθούν στους φανατικούς τζιχαντιστές.
Την ώρα που όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανά τον πλανήτη, δίνοντας σημασία στην επικοινωνία μέσω διαδικτύου, ενώ ο ηλεκτρονικός ακτιβισμός έχει κερδίσει έδαφος, διαμορφώνοντας κοινωνικές αντιδράσεις, ίσως και ξεσπάσματα, το ερώτημα είναι ποιος ελέγχει τη δύναμη της πληροφορίας για την κατάλληλη διοχέτευση της και ποιος θα δημιουργήσει τα αρνητικά ή θετικά συναισθήματα μέσω του εικονικού κόσμου για την κατάλληλη προπαγάνδα. Η ρήση του Bill Gates ”τα λάθη είναι ανθρώπινα για μια καταστροφή όμως, είναι απαραίτητος ένας υπολογιστής” μας γεννά περίεργους συνειρμούς για “εσκεμμένα λάθη” μέσω των υπολογιστών.
Πηγές:
http://www.academia.edu/3409065/_
http://www.academia.edu/577199/Review_of_N._Christakis_and_J._Fowler_Connected_The_Surprising_Power_of_our_Social_Networks_and_How_they_Shape_our_Lives_New_York_Little_Brown_and_Co
http://www.dw.de/digital-media-in-ukraine-conflict-blessing-or-a-curse/a-17754636
http://www.dw.de/global-media-forum-2014-how-to-make-the-most-of-the-opportunities-presented-by-digital-communication/a-17755736
http://www.dw.de/special-guest-bassem-youssef/av-17747241
http://www.dw.de/frank-walter-steinmeier-at-dws-global-media-forum-2014/av-17749019
http://rt.com/news/snowden-nsa-us-facebook-717/
http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/terrorism-in-the-uk/10918672/British-born-jihadist-grew-up-just-yards-from-Cardiff-terror-cell.html
http://www.dailymail.co.uk/news/article-2661727/Jihad-Cool-The-young-Americans-lured-fight-ISIS-militants-rap-videos-adventurism-hand-accounts-fun-guerrilla-war.html?ito=embedded
Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics and Daily News
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου