Η ύπουλη γερμανική παγίδα

Οι ευρωπαϊκοί κανόνες όχι μόνο δεν εμπόδισαν την κρίση αλλά, αντίθετα, την ενδυνάμωσαν, μέσα από την πολιτική λιτότητας που επέβαλλε ο κ. Σόιμπλε – οπότε δεν έλυσαν το πρόβλημα, αφού οι ίδιοι ήταν και είναι το πρόβλημα.

Άποψη

Όλοι όσοι αναφέρονται στην Ιταλία, ιδιαίτερα οι υποστηρικτές της γερμανικής πολιτικής λιτότητας, οι οποίοι ευρίσκονται και εντός της ιταλικής πολιτικής ηγεσίας (πρόεδρος της χώρας, υπουργός οικονομικών – ανάλυση), θεωρούν πως το θέμα της απόρριψης του προϋπολογισμού της από την Κομισιόν είναι ξεκάθαρο: ότι δηλαδή η «λαϊκίστικη» νέα κυβέρνηση της εκπόνησε έναν προϋπολογισμό που ήταν συνειδητά εκτός των κανόνων της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, ισχυρίζονται πως η Κομισιόν δεν είχε καμία άλλη δυνατότητα από το να τον επιστρέψει πίσω, απαιτώντας έναν καινούργιο εντός τριών εβδομάδων – επειδή οι κανόνες και οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα.

Εν τούτοις, η δεξαμενή σκέψης των Βρυξελλών Bruegel ερεύνησε το θέμα, οδηγούμενη σε συμπεράσματα που εξέπληξαν – σύμφωνα με τα οποία οι κανόνες, όπως το σύμφωνο σταθερότητας, το δημοσιονομικό σύμφωνο, το «Six Pack» και το «Two Pack», όχι μόνο δεν εμπόδισαν την κρίση αλλά, αντίθετα, την ενδυνάμωσαν, μέσα από την πολιτική λιτότητας που επέβαλλε ο κ. Σόιμπλε (πηγή). Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η κριτική που ασκήθηκε στο «δομικό έλλειμμα» του ευρωπαϊκού σχεδίου – το οποίο διαδραματίζει έναν κεντρικό ρόλο στον ιταλικό προϋπολογισμό.

Ειδικότερα, η Κομισιόν απαιτεί από την Ιταλία να μειώσει το δομικό έλλειμμα της (αφαιρουμένων των κυκλικών επιπτώσεων) στο 0,6% του ΑΕΠ – κάτι που προϋποθέτει νέες εξοικονομήσεις και περικοπές στα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας όπως στο παρελθόν, όπου η χώρα εφάρμοζε πάντοτε τις εντολές της. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θεωρεί η Κομισιόν πως η Ιταλία θα καταφέρει να πετύχει το στόχο ενός «δομικά ισοσκελισμένου» προϋπολογισμού – κάτι με το οποίο όμως δεν συμφωνεί η δεξαμενή σκέψης, επειδή βασίζεται σε εκτιμήσεις, στις οποίες διαπίστωσε σωρεία λαθών.

Με απλά λόγια συμπεραίνει πως οι κανόνες της ΕΕ δεν είναι οικονομικά σωστοί, ενώ δεν λύνουν κανένα πρόβλημα, αποτελώντας οι ίδιοι το πρόβλημα. Όσον αφορά δε τους δημοσιονομικούς κανόνες για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους στην Ευρωζώνη είναι μεν αναγκαίοι, επειδή η ρήτρα μη διάσωσης σε περίπτωση κρίσεων δεν είναι αξιόπιστη, αλλά χρειάζονται σημαντικές αναθεωρήσεις – ενώ πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο διαφανείς και απλοί, να θέτουν στόχους υπό τον άμεσο έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων, να επιτρέπουν την αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική (όπως τις δημόσιες επενδύσεις σε περιόδους υφέσεων) και να ενθαρρύνουν τη μείωση του υπερβολικού δημοσίου χρέους. 

Το θέμα τώρα είναι πως οι κανόνες αυτοί εκπονήθηκαν και επιβλήθηκαν στις χώρες της Ευρωζώνης από τη Γερμανία – η οποία θησαύρισε εις βάρος των άλλων «εταίρων» της, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα τους και αυξάνοντας τη δική της. Ειδικά εις βάρος της Ιταλίας, η οποία ήταν ανέκαθεν μεγάλος ανταγωνιστής της στον κλάδο των μηχανημάτων και όχι μόνο – γεγονός που σημαίνει πως αν συνεχίσει να συμβιβάζεται, η οικονομία της θα συντριβεί ολοκληρωτικά. Για παράδειγμα, το ιταλικό ευρώ είναι κατά 10% υπερτιμημένο, ενώ το γερμανικό κατά 11% υποτιμημένο (γράφημα) – οπότε η διαφορά ανταγωνιστικότητας όσον αφορά το κόστος εργασίας ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος μεταξύ των δύο χωρών είναι τεράστια (στο 21%), με αποτέλεσμα η Ιταλία να είναι καταδικασμένη εάν δεν αλλάξει αμέσως οικονομική πολιτική.

Σε ακόμη χειρότερη θέση είναι η Γαλλία σε σχέση με τη Γερμανία επειδή, σε αντίθεση με την Ιταλία, έχει μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό της ισοζύγιο – αν και η διαφορά του γαλλικού ευρώ με το γερμανικό είναι ελαφρά χαμηλότερη (18%). Με τόσο μεγάλες αποκλίσεις όμως είναι αδύνατον να επιβιώσει μία νομισματική ένωση – με ένα κοινό νόμισμα και με μία κεντρική τράπεζα που δεν μπορεί να εφαρμόσει διαφορετικές νομισματικές πολιτικές για κάθε χώρα.

Πόσο μάλλον όταν ανέκαθεν η πολιτική της ήταν προσαρμοσμένη στη Γερμανία (ανάλυση) – με εξαίρεση μόνο το QE που εφαρμόσθηκε όμως πολύ αργά, μετά το 2015, ενώ είχαν ήδη επιβληθεί οι νέοι κανόνες. Εκτός εάν αποδεχθούν βέβαια όλα τα κράτη τη γερμανική κυριαρχία, μετατρεπόμενα σταδιακά σε αποικίες ή δορυφόρους της Γερμανίας – όπως έχει συμβεί ήδη με την Ελλάδα.

Στα πλαίσια αυτά, η έκβαση της μάχης της Ιταλίας είναι σημαντική για ολόκληρη την Ευρωζώνη – υπενθυμίζοντας τι συνέβη στο παρελθόν με την κυβέρνηση Berlusconi. Εκείνη την εποχή, με μία μυστική επιστολή που απέστειλε ο κ. Trichet στις 5.8.2011, επέβαλλε στον Ιταλό πρωθυπουργό τις διαρθρωτικές αλλαγές που ήταν απαραίτητες κατά την άποψη του, για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών – ουσιαστικά ένα άτυπο μνημόνιο, με το οποίο απαιτήθηκε να δρομολογήσει ευρύτατες ιδιωτικοποιήσεις, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων με τους εργαζομένους, σημαντικές περικοπές στο συνταξιοδοτικό σύστημα και στα ταμεία ανεργίας, μεγάλες μειώσεις μισθών στο δημόσιο τομέα και έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το αργότερο έως τα τέλη του 2012 (πηγή). Εάν όχι, τότε θα έπρεπε να αυξήσει σταδιακά το ΦΠΑ έως το 25% – κάτι που θα έδινε τη χαριστική βολή στην ιταλική οικονομία.

Ο κ. Berlusconi αντιστάθηκε για μερικούς μήνες, αλλά όταν τα spread των ιταλικών ομολόγων (=η διαφορά με τα επιτόκια της Γερμανίας), εκτοξεύθηκαν το Νοέμβριο στο 7%, ουσιαστικά ανατράπηκε από τις αγορές – έχοντας αντικατασταθεί από την τεχνοκρατική κυβέρνηση του πρώην επιτρόπου της ΕΕ και στελέχους της Goldman Sachs κ. Monti (όπως ο κ. Παπανδρέου στην Ελλάδα, όταν θέλησε πολύ σωστά να διεξάγει δημοψήφισμα για το PSI – το μεγαλύτερο έγκλημα στη σύγχρονη ελληνική ιστορία). 

Επίσης υπενθυμίζουμε πως οι γαλλικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες με 277 δις € στην Ιταλία, οι γερμανικές με 79 δις € και οι ισπανικές με 69 δις €. Συνολικά δηλαδή και οι τρεις χώρες με 415 δις € – ενώ το χρέος της Ιταλίας στο Target 2, με κύριο δανειστή τη Γερμανία πλησιάζει τα 500 δις € (γράφημα). Επομένως οι κίνδυνοι για την Ευρωζώνη από τυχόν μετωπική σύγκρουση της Ιταλίας με την Κομισιόν, με τη Γερμανία καλύτερα που κρύβεται από πίσω, είναι πολύ μεγάλοι – ειδικά σε μία εποχή που στη Γερμανία επικρατεί πολιτική αστάθεια, με το 50% των Πολιτών να απαιτούν πρόωρες εκλογές (κάτι εντυπωσιακό για τη χώρα).

Πηγή : https://analyst.gr