Έδωσαν πετρέλαιο-αέριο σε αυτούς που αρνούνταν την ύπαρξή τους…Του καθηγητή Αντώνη Φώσκολου*

Του καθηγητή Αντώνη Φώσκολου*

Μέχρι και πριν από τρία χρόνια αμφισβητείτο η ύπαρξη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα ακόμα και από επιστήμονες που γνώριζαν πολύ καλά ότι υπήρχαν. Σήμερα και αυτοί άλλαξαν πάλι γνώμη, μετά τις κινήσεις που έκανε ο πρώην ΥΠΕΚΑ Μανιάτης. Παραμένει όμως το ερώτημα αν αυτά τα κοιτάσματα στη Δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο θα έρθουν στην παραγωγή. Οι αμφιβολίες βασίζονται στην ιστορία. Ένα κοίτασμα που βρέθηκε το 1973 και άρχισε να παράγει το 1982 είναι το μοναδικό εν ενεργεία κοίτασμα μέχρι σήμερα, καίτοι έχουν ανακαλυφθεί εδώ και 20 χρόνια πέντε άλλα κοιτάσματα. Αυτή είναι δυστυχώς η πικρή αλήθεια.

Ας δούμε όμως την ιστορία. Το 1973 ανακαλύπτονται στον κόλπο της Καβάλας αργό πετρέλαιο, αρχικά 68 εκατ. βαρέλια και 35 bcf φυσικό αέριο (μικρότερο κατά 140 φορές από αυτό της Αφροδίτης), εικόνα 1, που τα εκμεταλλεύτηκε η NAPC και λίγο αργότερα ανακαλύπτονται 6 κοιτάσματα αργού πετρελαίου στο Θρακικό Πέλαγος. Οι ανακαλύψεις έγιναν από την Αμερικανική εταιρεία OCEANIC με έδρα το Denver, Colorado. Τα αποθέματα στο Θρακικό πέλαγος εκτιμώνται σε 1.5 δις βαρέλια.

Η εκμετάλλευση άρχισε από τον κόλπο της Καβάλας διότι τα κοιτάσματα ευρίσκοντο σε θαλάσσιο βάθος των 30 μέτρων ενώ αυτά του Θρακικού πελάγους σε βάθος 100 μέτρων που για εκείνη την εποχή ήταν μεγάλο. Το ότι έγιναν γεωτρήσεις στις 6 δομές το γνωρίζουμε από τις παρουσιάσεις που έκανε ο Δρ. Νίκος Λαλεχός, πρώην διευθυντής της ΔΕΠ-ΕΚΥ.

Ο κύριος Λαλεχός παρουσίαζε την αλληλουχία των γεωλογικών στρωμάτων σε κάθε μία από τις 6 δομές. Επίσης αναφέρθηκε το πετρελαϊκό ιώδες (API= American Petroleum Index) που είχε το πετρέλαιο από τις γεωτρήσεις. Άρα οι γεωτρήσεις έγιναν και όχι μόνο γνωρίζαμε την ποιότητα του πετρελαίου αλλά και τη συνολική ποσότητα.

Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης μεταφέρθηκαν από την Καναδική NAPC, 75%, και την ΔEΠ-EKY, 25%, στην Αμερικανική εταιρεία Calfrac, 75%, και στα ΕΛΠΕ με τον Όμιλο Λάτση (μέσω της Paneuropean Holdings που σήμερα ελέγχει το 45,5% των μετοχών), 25%. Μέχρι σήμερα καμία προσπάθεια εκμετάλλευσης αυτών των κοιτασμάτων επ’ ωφελεία του ελληνικού λαού δεν έγινε.

Από το 1980 η δραστηριότητα της ΔΕΠ-ΕΚΥ μεταφέρεται στην Δυτική Ελλάδα. Έτσι το 1982 ανακαλύπτεται το κοίτασμα του Κατάκολου από τον διευθυντή της ΔΕΠ-ΕΚΥ καθηγητή Διονύση Μονόπωλη. Το κοίτασμα έχει εκμεταλλεύσιμο απόθεμα της τάξης των 17 εκατ. βαρελιών. Μπορούσε άνετα να γίνει εκμεταλλεύσιμο όταν η τιμή του αργού ήταν $90/βαρέλι. Δεν έγινε διότι δεν ήθελαν οι ελληνικές κυβερνήσεις.

Σήμερα, δηλαδή μετά από 35 χρόνια, θα το εκμεταλλευτεί η ENERGEAN με τιμές αργού πετρελαίου γύρω στα $50/ βαρέλι. Ο πρώην ΥΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης έδωσε το πράσινο φως γι’ αυτή την εκμετάλλευση. Υπό τη διεύθυνση της νέας προέδρου και τεχνικού διευθυντού Δρ. Τερέζας Φωκιανού προχωρούν οι έρευνες της ΔΕΠ-ΕΚΥ στην Δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο με επιτυχίες.

Ανακαλύπτονται, μετά από την εκτέλεση 9.000 χιλιομέτρων δυσδιάστατων γεωφυσικών γραμμών στο Ιόνιο, δυτικά της Κέρκυρας τα κοιτάσματα φυσικού αερίου Πύρος και Αχιλλέας, με πολύ πιθανά αποθέματα 300 δις Μ3, που ισοδυναμούν ενεργειακά με 2 δις βαρέλια αργού πετρελαίου, ανακαλύπτεται το κοίτασμα της Δρακόψας, Ήπειρος, με πολύ πιθανό απόθεμα 60 εκατ. βαρέλια, και το κοίτασμα του Πατραϊκού κόλπου της πιθανής τάξης των 200 εκ. βαρελιών.

Το 1997 συμβαίνει κάτι το απίθανο. Εκδιώκεται από τη θέση της η κυρία Τερέζα Φωκιανού, κλείνουν την ΔΕΠ-ΕΚΥ και δίνουν όλα τα δικαιώματα εκμετάλλευσης μαζί με όλες τις γεωφυσικές μελέτες στα ΕΛΠΕ-Λάτσης και το δικαίωμα έρευνας υδρογονανθράκων σε μία έκταση 52.000 χιλιομέτρων. Προηγουμένως, η κυβέρνηση Σημίτη πουλά -πιστεύω έναντι με $1- τρία διυλιστήρια, αυτό της ΕΚΟ, σημερινά ΕΛΠΕ, της Θεσσαλονίκης και των Σκοπίων. Και βεβαίως όλο το επιστημονικό προσωπικό της ΔΕΠ-ΕΚΥ μεταφέρεται στα ΕΛΠΕ.

Μόλις μεταφέρθηκαν στα ΕΛΠΕ οι επιστήμονες της ΔΕΠ-ΕΚΥ έλαβε χώρα η πρώτη «μεταμόρφωση» των επιστημόνων που ανακάλυψαν τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Όλοι τους αρνήθηκαν την ύπαρξη υδρογονανθράκων στην Ελλάδα! ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ! Και όλοι τους εν χορδαίς και οργάνοις, έψαλλαν… πάμε Λιβύη, διότι η Ελλάδα δεν έχει τίποτε! Τελεία συσκότιση στην έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα για 17 χρόνια.

Βεβαίως τότε έμπαινε και το ρωσικό φυσικό αέριο στην Ελλάδα το οποίο δεν θα χρειαζόταν καν αν αξιοποιούσαμε τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που είναι δυτικά της Κέρκυρας. Με 300 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, καλύπταμε τις ανάγκες για 50 χρόνια.

Τελικά, τα ΕΛΠΕ πάνε στη Λιβύη όπου η κυβέρνηση Καντάφι τους δίνει χερσαία οικόπεδα για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Ανακαλύπτουν υδρογονάνθρακες αλλά δεν τους εκμεταλλεύονται και κάθονται επάνω στα κοιτάσματα μέχρι να βρεθεί μια εταιρεία που θα αγοράσει με ακριβό τίμημα τα οικόπεδα για να προχωρήσει στην εκμετάλλευση. Είναι μια διαδικασία που είναι νόμιμη και γίνεται συχνά.

Η ENERGEAN αγόρασε το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου Karish και Tannin που βρίσκονται στην ΑΟΖ του Ισραήλ που έχουν απόθεμα 2,5 τρις κυβικά πόδια. Αυτή η ποσότητα που ισοδυναμεί ενεργειακά σε 450 εκατ. βαρέλια και αντιστοιχεί με τρεις Πρίνους ή δύο φορές το απόθεμα του Πατραϊκού Κόλπου. Τα κοιτάσματα βρίσκονται σε θαλάσσιο βάθος 1.500 μέτρων.

Όλα αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι κοιτάσματα πολύ μικρότερα από της Αφροδίτης, είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα. Αυτά για όσους λέγανε και λένε ότι δεν μπορούμε μικρά κοιτάσματα φυσικού αερίου καίτοι υπήρχε το παράδειγμα του κοιτάσματος South Kavala, το οποίο για 19 χρόνια στήριξε τη βιομηχανία λιπασμάτων.

Μετά από αυτή την πετυχημένη συναλλαγή τα ΕΛΠΕ αφήνουν την Λιβύη και πηγαίνουν στην Αίγυπτο και εκμεταλλεύονται ένα μικρό κοίτασμα πετρελαίου, νομίζω της τάξης των 20 εκατ. βαρελιών, στην Ερυθρά θάλασσα το οποίο σύντομα το πουλούν στον όμιλο Βαρδινογιάννη.

Τελικά επανέρχονται στην Ελλάδα, αλλά επιμένουν ότι υδρογονάνθρακες δεν υπάρχουν ούτε στο Θρακικό πέλαγος ούτε στο Κατάκολο, ούτε στον Πατραϊκό κόλπο, ούτε δυτικά της Κέρκυρας, ούτε στην Ήπειρο. Όταν ανέλαβε η κυβέρνηση Σαμαρά και στο ΥΠΕΚΑ μπήκε αρχικά ως υφυπουργός και μετά ως υπουργός ο καθηγητής Γιάννης Μανιάτης, αρχίζουν οι γεωφυσικές έρευνες από την Νορβηγική εταιρεία γεωφυσικών ερευνών PGS που έχει κάνει μελέτες στις ΑΟΖ Αιγύπτου, Κύπρου και σε όλη την λεκάνη της Λεβαντίνης.

Γίνονται δυσδιάστατες γεωφυσικές έρευνες σε μια έκταση 220.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και επιπροσθέτως δίνει στην PGS προς εκ νέου επεξεργασία 9.000 χιλιόμετρα δυσδιάστατων γραμμών που είχε κάνει η ΔΕΠ-ΕΚΥ από το 1990 έως το 1997 και τα οποία πέρασαν στα χέρια των ΕΛΠΕ για περισσότερα από 17 χρόνια. Ήταν τα γεωφυσικά με τα οποία ευρέθησαν τα κοιτάσματα δυτικά της Κέρκυρας το κοίτασμα του Πατραϊκού κ.ο.κ. Λόγω φόρτου εργασίας η PGS τα έδωσε μετά από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό στην εταιρεία Geonergy Corporation του Χιούστον για την πλήρη μελέτη.

Παράλληλα, ο υπουργός ΠΕΚΑ Μανιάτης στέλνει στις 23 Δεκεμβρίου του 2013 την πρόεδρο της ΕΔΕΥ καθηγήτρια Σταματάκη και τον Δρ. Σπύρο Μπέλλα, νυν αντιπρόεδρο της νέας ΕΔΕΥ, στο Χιούστον να πληροφορηθούν από πρώτο χέρι, τον πρόεδρο και διευθυντή της Geonergy Corporation, Δρ. Αντώνη Βασιλείου που επεξεργάστηκε εκ νέου τα 9.000 χιλιόμετρα των δυσδιάστατων γεωφυσικών γραμμών που είχαν στα χέρια τους τα ΕΛΠΕ, επί περίπου 13 χρόνια. Ο κύριος Βασιλείου τους υπέδειξε τις ΕΞΙ (6) μεγάλες δομές υδρογονανθράκων που έδειχναν τα παλιά γεωφυσικά… Μία από αυτές τις περιοχές ήταν δυτικά της Κέρκυρας, δομές Πύρου και Αχιλλέα που γνωρίζαμε από το 1995.

Στις αρχές του 2014 βγαίνουν τα πολύ ευχάριστα νέα τα οποία ανάγκασαν όχι μόνο τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τον υπουργό ΠΕΚΑ να ανακοινώσουν ότι η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων θα αποφέρει στο Ελληνικό Δημόσιο 150 δις ευρώ σε βάθος 25 έως 30 ετών. Και προσθέτει ο τότε πρωθυπουργός «ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΣΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΩ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΜΗ. ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΗ», με βάση την πολυσέλιδη τεχνική έκθεση που υπάρχει στο ΥΠΕΝ.

Αποφασίζει τότε ο υπουργός ΠΕΚΑ σε συνεννόηση με την BEICIP/FRANLAB και την PGS να βγάλουν 20 θαλάσσια οικόπεδα σε Ιόνιο, νότια Πελοπόνησο και Κρήτη σε διαγωνισμό. Προηγουμένως, με την διαδικασία της Ανοιχτής Πόρτας (Open Door Policy) βγήκαν σε διαγωνισμό 5 χερσαία και 2 θαλάσσια οικόπεδα σε διαγωνισμό.

Από αυτά, επί κυβερνήσεως Σαμαρά, η περιοχή της Ηπείρου και το κοίτασμα του Κατακόλου δόθηκαν στην ENERGEAN και ο Πατραϊκός κόλπος στα ΕΛΠΕ, δηλαδή σε αυτούς που έλεγαν ότι δεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα. Τα οικόπεδα της Άρτας, Πρέβεζας, Αιτολωακαρνανίας και ΒΔ Πελοπονήσου δεν κατακυρώθηκαν.

Η κυβέρνηση Τσίπρα κατακύρωσε το οικόπεδο 2 που γνωρίζουμε εδώ και περίπου 20 χρόνια ότι έχει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, Πύρος και Αχιλλέας, με ισοδύναμο 2 δις βαρέλια, στην κοινοπραξία TOTAL-EDISSON ΕΛΠΕ, τα οικόπεδα της Άρτας και Πρέβεζας που γνωρίζουμε πολύ καλά ότι έχουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, το οικόπεδο 10 στον Κυπαρισσιακό κόλπο που έχει πολύ μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου, περίπου 500 δις Μ3 που ισοδυναμούν ενεργειακά με 3,22 δις βαρέλια και τα οποία βρίσκονται σε μεγάλα βάθη και υπάρχει η μεγάλη πιθανότητα η κυβέρνηση να δώσει στα ΕΛΠΕ το μπλοκ 2, βόρεια της Κέρκυρας που έχει περίπου 2 δις βαρέλια αργού πετρελαίου.

Αθροιστικά τα ΕΛΠΕ (και φυσικά ο Όμιλος Λάτση που ελέγχει πλέον ποσοστό 45,5% όπως προαναφέρθηκε) πήραν από τις κυβερνήσεις, περιοχές που περιέχουν περίπου άνω των 8 δις βαρελιών αν συμπεριλάβουμε και τα κοιτάσματα στο Θρακικό πέλαγος, τον Πατραϊκό κόλπο, Άρτας και Πρέβεζας ενώ στην ENERGEAN έδωσαν τα χερσαία οικόπεδα της Αιτωλοακαρνανίας και ΒΔ Πελοποννήσου με άγνωστες ποσότητες υδρογονανθράκων.

Και τίθεται το ερώτημα αν αυτές οι περιοχές που έχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων θα αξιοποιηθούν. Η Κύπρος για να βγάλει τόσα έσοδα από τα κοιτάσματά της όσα και η Ελλάδα από τα κοιτάσματα του Ιονίου, δηλαδή 150 δις ευρώ σε βάθος 25-30 ετών, έδωσε άδεια εκμετάλλευσης στους κολοσσούς EXXON-MOBIL,TOTAL, ENI, QATAR και την μεσαίου μεγέθους NOBLE. Εμείς, για να πάρει η Ελλάδα τα 150 δις ευρώ σε 25-30 χρόνια, δώσαμε κατά πλειοψηφία την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στα ΕΛΠΕ.

Για να γίνω ποιο σαφής. Η EXXON-MOBIL που έχει σε όλο τον κόσμο αποθέματα υδρογονανθράκων της τάξης των 40 δις βαρέλια και μια ημερήσια παραγωγή περίπου 4 εκατ. βαρέλια απασχολεί 8.000 προσωπικό. Η κυβέρνηση Τσίπρα παρεχώρησε στα ΕΛΠΕ οικόπεδα που έχουν ισοδύναμο άνω των 8 δις βαρελιών πετρελαίου και με μια αναμενόμενη ημερήσια παραγωγή της τάξης των 800.000 βαρελιών.

Πόσο προσωπικό θα χρειαστούν; Το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό που θα χρειαστεί κατ’ αναλογία είναι 15.000 άτομα. Υπάρχει; Και τι ύψος επενδύσεων θα χρειαστεί για να έρθουν αυτά τα κοιτάσματα στην παραγωγή; Εκτιμώ γύρω στα $7 δις. Υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις; Τις εξέτασε όλες αυτές το ΥΠΕΝ ή ασχολείται με τα αυγά της χελώνας Καρέτα-Καρέτα;

Η ENERGEAN για να εκμεταλλευτεί το κοίτασμα του Πρίνου με απόθεμα 50 εκ. και μια αναμενόμενη ημερήσια παραγωγή των 10.000 ή 12.000 βαρελιών όταν αναπτυχθεί το Κατάκολο θα απασχολεί περίπου 400 άτομα με τεράστια εμπειρία στην έρευνα και ιδιαίτερα στην παραγωγή υδρογονανθράκων.

Εκείνο που με προβληματίζει σαν Έλληνα πολίτη είναι το εξής: Αν αξιοποιούσαμε τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που γνωρίζαμε ότι είχαμε πριν το 1997 θα υπογράφαμε τα τρία επαίσχυντα μνημόνια μετά το 2010;

Σήμερα που γνωρίζουμε τι έχουμε μόνο στο Ιόνιο… «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΜΗ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΗ» (Σαμαράς, Μανιάτης)… και ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε κοιτάσματά μας, μήπως δεν θέλουμε να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας και να βγούμε από τα μνημόνια; Να μειώσουμε την ανεργία; Να σταματήσουμε τη μετανάστευση; Να σταματήσουμε τη μείωση μισθών και συντάξεων; ΚΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ.

Ή ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΤΗ ΒΑΡΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΟΠΩΣ ΠΟΛΛΟΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΝΑ ΛΥΣΕΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ… ΟΠΩΣ ΤΑ “ΕΛΥΣΕ” ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ.

*Ο καθηγητής Αντώνης Φώσκολος είναι ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Τομέας Ανίχνευσης και Εντοπισμού Κοιτασμάτων και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά (Emeritus Research Scientist, Geological Survey of Canada-Calgary) / tfoscolo@NRCan.gc.ca (Natural Resources Canada = Υπουργείο Εθνικών Πόρων Καναδά) και foscolos@mred.tuc.gr

Πηγή : defence-point.gr