Μνημόνια: Ανασκόπηση μιας πενταετίας

Η νέα κυβέρνηση φαίνεται ότι έπεσε νωρίς-νωρίς με τα μούτρα στην δουλειά προκειμένου να υλοποιήσει τις συμφωνίες και τα μέτρα που περιλαμβάνει το νέο -τρίτο στη σειρά- μνημόνιο. Εν όψει, λοιπόν, των καταιγίδων που έρχονται, ας ρίξουμε μια συνοπτική ματιά στα αποτελέσματα από την εφαρμογή των δυο πρώτων μνημονίων, έχοντας κατά νου ότι το νέο μνημόνιο δεν ακυρώνει τα προηγούμενα αλλά τα συμπληρώνει.

Το τι έγινε στον τόπο μας ως τώρα από τα μέτρα των μνημονίων φαίνεται στον πίνακα παρακάτω

Παρατηρήσεις:

(α) Τα μέτρα λιτότητας που λήφθηκαν είναι πρωτοφανή. Μέσα σε μια πενταετία, τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 29,4 δισ. και οι παροχές τού κράτους προς τους πολίτες του μειώθηκαν κατά 29,2 δισ. ευρώ. Δηλαδή, οι κάτοικοι αυτής της χώρας έχασαν 58,6 δισ. σε πέντε χρόνια.

(β) Το μέγεθος της αφαίμαξης φαίνεται από την έκφραση αυτών των ποσών ως ποσοστά επί του ΑΕΠ. Στα δυο πρώτα χρόνια εφαρμογής των μνημονίων, οι έλληνες έχασαν 8,9 + 7,2 = 16,1% του πλούτου που παρήγαγαν ενώ σε ολόκληρη την πενταετία έχασαν συνολικά σχεδόν το ένα τέταρτο αυτού του πλούτου.

(γ) Σ’ αυτά τα μέτρα οφείλεται η καταβύθιση του ΑΕΠ κατά 52 δισ. ευρώ, από τα 231 δισ. του 2009 στα 179 δισ. του 2014. Η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη αν το 2014 η κυβέρνηση Σαμαρά δεν χαλάρωνε το πρόγραμμα λιτότητας, σε μια προσπάθεια να πείσει τον λαό ότι οι «θυσίες» του πιάνουν τόπο, προφανώς λόγω της συντριπτικής ήττας που υπέστη στις ευρωεκλογές αλλά και εν όψει των διαφαινόμενων πρόωρων εκλογών. Παρατηρήστε ότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 52 δισ. αλλά η επίδραση των μέτρων ήταν 61,6 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς τα μέτρα δεν θα είχαμε ύφεση αλλά αύξηση του ΑΕΠ κατά 9,6 δισ. ή 4,16% σε πέντε χρόνια. Φυσικά, η αύξηση θα ήταν πολύ υψηλότερη χωρίς τα μέτρα αλλά, ακόμη κι έτσι, δεν είναι καθόλου άσχημα με τέτοια παγκόσμια συγκυρία.

Ο αναγνώστης μάλλον θα θυμάται την έντονη συζήτηση που είχε γίνει πριν λίγα χρόνια για τον περίφημο πολλαπλασιαστή. Να υπενθυμίσω εδώ ότι, σ’ αυτή την περίπτωση,πολλαπλασιαστής καλείται ο συντελεστής που δείχνει την επίδραση κάθε μέτρου στο ΑΕΠ. Αν, δηλαδή, περικόψουμε κατά ένα δισ. τις δαπάνες και το ΑΕΠ μειωθεί επίσης κατά ένα δισ., ο πολλαπλασιαστής ισούται με την μονάδα.

Όπως αποκάλυψε ο επί κεφαλής οικονομολόγος τού ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ, στο πρώτο μνημόνιο χρησιμοποιήθηκε ένας εντελώς εσφαλμένος πολλαπλασιαστής, σύμφωνα με τον οποίο η εξέλιξη του ΑΕΠ θα ήταν -4% το 2010 και -2,6% το 2011 ενώ μετά θα ερχόταν η ανάπτυξη με 1,1% το 2013 και 2,2% το 2013. Δηλαδή, το πρώτο μνημόνιο συντάχθηκε με προοπτική το ΑΕΠ να βρίσκεται στο -3,3% το 2013 (ύφεση μεν, διαχειρίσιμη δε) αλλά μας προέκυψε -28%.

Τελικά, πόσος ήταν αυτός ο περιβόητος πολλαπλασιαστής; Σύμφωνα με τον πίνακα, μέσα σε μια πενταετία πήραμε μέτρα 58,6 δισ. και το ΑΕΠ μας μειώθηκε κατά 61,6 δισ., άρα ο πολλαπλασιαστής διαμορφώθηκε στο 1,06. Δηλαδή, για κάθε 1.000 ευρώ μέτρα, το ΑΕΠ μειωνόταν κατά 1.060 ευρώ. Με ποιον συντελεστή είχε κάνει τους υπολογισμούς του το ΔΝΤ; Σύμφωνα με όσα λέει ο Μπλάνσαρ, με… 0,13! Με βάση αυτόν τον λανθασμένο πολλπλασιαστή, η τρόικα έκανε κάθε χρόνο τις προβλέψεις της, η σχέση των οποίων με την πραγματικότητα φαίνεται καθαρά στο παρακάτω διάγραμμα:

Και όμως, ο Σώυμπλε δεν δίστασε να πει ότι «άσχετα με το αν ήταν σωστός ή λαθεμένος και κατά πόσο ο πολλαπλασιαστής, οι συμφωνίες πρέπει να τηρηθούν»!

Το ξέρω πως τα τελευταία κείμενά μου είναι μάλλον κουραστικά αλλά πιστεύω ότι είναι χρήσιμα, με την έννοια ότι δεν βλάφτει να προσλαμβάνουμε και μερικά πράγματα για τα οποία δεν είναι πολύ πιθανό να γίνει αναλυτικός λόγος στα ΜΜΕ. Θα ολοκληρώσουμε, αναζητώντας απαντήσεις σε δυο ερωτήματα:

(α) αφού το ΔΝΤ παραδέχτηκε το λάθος κι αφού στην πράξη αποδείχτηκε πως ο δρόμος των μνημονίων είναι αδιέξοδος και καταστροφικός, γιατί οι δανειστές επιμένουν τόσο στην τήρηση των συμφωνιών;

(β) έστω κι έτσι, μήπως υπήρξε κάποια θετική εξέλιξη στο πρόβλημα του χρέους και των ελλειμμάτων και τι προβλέπεται ότι θα συμβεί στο μέλλον;

Υπομονή ως αύριο.

Πηγή : cogito ergo sum