Η πανδημία όπως είναι λογικό θα επηρεάσει την οικονομία μακροχρόνια κάτι που ήδη είναι αισθητό. Το βιβλίο «COVID-19: The Great Reset» (η Μεγάλη Επανεκκίνηση) παρουσιάζει τους τρόπους που θα γίνει αυτό σε μακροοικονομικό επίπεδο (Κεφ 1.2) και σε μικροοικονομικό σε κάποιους τομείς (2ο Μέρος βιβλίου). Αυτά σχετίζονται και με τον τρόπο που θα αντιμετωπιστεί η πανδημία, κατευθύνσεις για το οποίο δίνονται στο Κεφ. 1.1. Όπως φαίνεται ακολούθως η κυβέρνηση έχει ακολουθήσει πολλές από αυτές τις κατευθύνσεις.
Κατά τους συγγραφείς του Great Reset στον σημερινό κόσμο που υπάρχει μεγάλη διασύνδεση λόγω παγκοσμιοποίησης η πιθανότητα να συμβεί ένα καταστροφικό φαινόμενο όπως η πανδημία είναι πολύ μεγάλη (παρ 1.1.3). Είναι κάτι που είχε προβλέψει και στο γνωστό βιβλίο «Μαύρος Κύκνος», ο στατιστικολόγος μεταξύ άλλων, Νίκολας Ταλεμπ. Όμως και άλλοι προειδοποιούσαν όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ή ο Μπίλ Γκέιτς από το 2017 μάλιστα!!!! (πηγή) (Σημ. Ο Γκέιτς μάλιστα έλεγε τότε ότι σε περίπτωση που υπάρξει πανδημία υπάρχει η λύση των εμβολίων mRNA ! (πηγή))
Είχαν προβλέψει δε και με λεπτομέρειες τον τρόπο που θα εκδηλωθεί η πανδημία(!!!!). Πιο συγκεκριμένα ως εξής:
• Θα ξεκινήσει από ένα μέρος με μεγάλη οικονομική δραστηριότητα που άνθρωποι και άγρια φύση συνωστίζονται
• Θα μεταδοθεί γρήγορα με τα ταξίδια και το εμπόριο
• Θα φτάσει σε πολλές χώρες χωρίς να μπορεί να περιοριστεί…!!!!
Η πανδημία όμως θα έχει πολλαπλές συνέπιες σε πολλούς τομείς της οικονομίας λόγω της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογικής προόδου και του μεγάλου βαθμού διασύνδεσης των γεγονότων παγκοσμίως. Όσο πιο πολύπλοκο είναι ένα σύστημα τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να πάει κάτι στραβά. Η πολυπλοκότητα εξαρτάται από την αλληλεπίδραση, την ποσότητα των πληροφοριών και την μην γραμμικότητα (Σημ. αυτό προφανώς έχει να κάνει με την στατιστικές κατανομές).
Κατά τους συγγραφείς, όλα συντείνουν ότι η πανδημία θα διαρκέσει μέχρι το 2022 (Παρ. 1.2.1.1 βιβλίου, Σημ. δηλαδή ήξεραν το χρονοδιάγραμμα από τον Ιούνιο 2020, ενώ το ίδιο έχει δηλώσει και ο Γκειτς (πηγή). Κατά τον καιρό που γραφόταν το βιβλίο (τον Ιούνιο 2020) υπήρχαν 3 σενάρια για το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία:
• Πρώτο σενάριο: το αρχικό κύμα που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2020 θα ακολουθηθεί από μια σειρά μικρότερων κυμάτων που θα εμφανιστούν στα μέσα του 2020 και στη συνέχεια μέσα σε μια περίοδο ενός έως δύο ετών και σταδιακά θα μειώνονται το 2021 αναλόγως των τοπικών συνθηκών και μέτρων που λαμβάνονται.
• Δεύτερο σενάριο: το πρώτο κύμα ακολουθείται από ένα μεγαλύτερο κύμα που θα εκδηλωθεί το τρίτο ή τέταρτο τρίμηνο του 2020 και θα ακολουθηθεί από ένα ή περισσότερα μικρότερα κύματα το 2021 (όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας της ισπανικής γρίπης το 1918-1919). Αυτό το σενάριο απαιτεί την εκ νέου εφαρμογή κατασταλτικών μέτρων γύρω στο τέταρτο τρίμηνο του 2020.
• Τρίτο σενάριο: να υπάρξει μια «σταδιακή μείωση» μετά το πρώτο κύμα του 2020, με μικρά σκαμπανεβάσματα.
Η πρακτική συνέπεια αυτής της πολυπλοκότητας και αλληλεπίδρασης των κινδύνων είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί μια κρίση από ενός είδους ειδικούς μόνο γιατί μπορεί να οδηγήσει σε σφάλματα (είναι αυτό που λέγεται “silo thinking” ή groupthink). Δεν θα μπορούσε να γίνει μόνο από αυτούς που σκέφτονται αποκλειστικά υπό το ιατρικό πρίσμα χωρίς να μπορούν να αντιληφθούν την επίδραση των αποφάσεων τους στην οικονομία και πως αυτό μπορεί με την σειρά του να επηρεάζει την πανδημία (Σημ. βλέπε στέρηση οικονομικών πόρων, πρόκληση εξεγέρσεων που μπορούν να προκληθούν από lockdown κ.α.).
Το βασικό ερώτημα που απασχολεί ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι η επιλογή μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας ή lockdown και ύφεσης. Αυτό εντάσσεται στο γενικότερο ζήτημα της προτεραιοποίησης των επιχειρήσεων έναντι της ανθρώπινης ζωής και δεν είναι νέο. Είναι θέμα φιλοσοφικό και ηθικό όπως είναι αυτό του περιορισμού ή όχι των προσωπικών ελευθεριών. Ως προ το τελευταίο υπάρχουν διάφορές φιλοσοφικές σχολές που απαντούν σε αυτό όπως οι libertarians που δίνουν μεγαλύτερη σημασία τις προσωπικές ελευθερίες και οι utilitarianism που υποστηρίζουν εκείνο το καλό που ευνοεί τους περισσότερους. Τα ίδια θέματα εγείρονται ως προς την χρήση μάσκας ή εμβολιασμού (αυτά τα θέματα τα διαπραγματεύονται στο κεφάλαιο «Ηθικές Επιλογές 3.1.2).
Στην πραγματικότητα όλες οι απόψεις γύρων από τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας άπτονται ηθικών θεωρήσεων (Σημ. εξού και η ανάπτυξη της βιοηθικής) Η έννοια του δίκαιου είναι υποκειμενική αλλά αφορά και την κοινωνική ειρήνη.
Επιστρέφοντας όμως στον θέμα της οικονομίας κάποιες οργανώσεις για παράδειγμα η “Americans for Prosperity”, υποστηρίζουν ότι οι εκτός της πανδημίας και οι υφέσεις σκοτώνουν κόσμο. Ο γνωστός οικονομολόγος Amartya Sen έχει πει «οι ασθένειες σκοτώνουν κόσμο, η απουσία μέσων βιοπορισμού πάλι σκοτώνει ανθρώπους» (“The presence of disease kills people, and the absence of livelihood also kills people”).
Παρόλα αυτά οι συγγραφείς επικροτούν την επιβολή lockdown ως μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας. Και αυτό υποστηρίζουν ότι δικαιολογείται από τις εξής λόγους:
Το βασικό ερώτημα που απασχολεί ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι η επιλογή μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας ή lockdown και ύφεσης. Αυτό εντάσσεται στο γενικότερο ζήτημα της προτεραιοποίησης των επιχειρήσεων έναντι της ανθρώπινης ζωής και δεν είναι νέο. Είναι θέμα φιλοσοφικό και ηθικό όπως είναι αυτό του περιορισμού ή όχι των προσωπικών ελευθεριών. Ως προ το τελευταίο υπάρχουν διάφορές φιλοσοφικές σχολές που απαντούν σε αυτό όπως οι libertarians που δίνουν μεγαλύτερη σημασία τις προσωπικές ελευθερίες και οι utilitarianism που υποστηρίζουν εκείνο το καλό που ευνοεί τους περισσότερους. Τα ίδια θέματα εγείρονται ως προς την χρήση μάσκας ή εμβολιασμού (αυτά τα θέματα τα διαπραγματεύονται στο κεφάλαιο «Ηθικές Επιλογές 3.1.2).
Στην πραγματικότητα όλες οι απόψεις γύρων από τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας άπτονται ηθικών θεωρήσεων (Σημ. εξού και η ανάπτυξη της βιοηθικής) Η έννοια του δίκαιου είναι υποκειμενική αλλά αφορά και την κοινωνική ειρήνη.
Επιστρέφοντας όμως στον θέμα της οικονομίας κάποιες οργανώσεις για παράδειγμα η “Americans for Prosperity”, υποστηρίζουν ότι οι εκτός της πανδημίας και οι υφέσεις σκοτώνουν κόσμο. Ο γνωστός οικονομολόγος Amartya Sen έχει πει «οι ασθένειες σκοτώνουν κόσμο, η απουσία μέσων βιοπορισμού πάλι σκοτώνει ανθρώπους» (“The presence of disease kills people, and the absence of livelihood also kills people”).
Παρόλα αυτά οι συγγραφείς επικροτούν την επιβολή lockdown ως μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας. Και αυτό υποστηρίζουν ότι δικαιολογείται από τις εξής λόγους:
• Στο επίπεδο της προσφοράς, η πρόωρη χαλάρωση των διαφόρων περιορισμών και των κανόνων της κοινωνικής αποστασιοποίησης οδηγεί σε επιτάχυνση της μετάδοσης και άρα την διακοπή λειτουργίας περισσότερων επιχειρήσεων.
• Από την πλευρά της ζήτησης, καταλήγει στον πιο βασικό παράγοντα της οικονομικής δραστηριότητας: τα αισθήματα που καθορίζουν την ροπή στην κατανάλωση. Αυτή θα επέλθει μόνο όταν επιστρέψει το αίσθημα ασφάλειας στους καταναλωτές.
Οι συγγραφείς σημειώνουν επίσης ότι οι πανδημίες επιβαρύνουν την ψυχική υγεία όπως έγινε και με την πανδημία του κορονοϊου (Κεφ. 2.3 βιβλίου). H μοναξιά αυξάνει το κίνδυνο καρδιακής πάθησης όπως και κατάθλιψης και άλλων ασθενειών. Αυτό οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα. Η συντροφικότητα και οι επαφές είναι σημαντικές όπως και συνήθειες πχ χειρονομίες, χειραψία, αγκαλιά, φιλιά. Αλλά θέματα που επιβαρύνουν είναι η αδυναμία να σχεδιάσουν την ζωή τους, να συναντήσουν κόσμο και ο φόβος να κυκλοφορήσουν.
Οικονομική Σμίκρυνση και Απεξάρτηση από το ΑΕΠ
Υποστηρίζουν λοιπόν ότι η πανδημία θα προκαλέσει κοσμοϊστορικές αλλαγές στο τρόπο που λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία φέρνοντας μια απότομη στροφή στην αυτάρκεια, μαζί με την πτώση του ΑΕΠ των χωρών αλλά και του παγκόσμιου ΑΕΠ (παρ. 1.2.2.3). Ο τομέας των υπηρεσιών είναι αυτός που πλήττεται περισσότερο, κυρίως σε ανεπτυγμένες χώρες όπου αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας (70% του ΑΕΠ και 80% της απασχόλησης στις ΗΠΑ και περισσότερο στην Ελλάδα). Αντίθετα με την βιομηχανία, όποιο έσοδο χαθεί στις υπηρεσίες χάνεται για πάντα.
Ειδική αναφορά στις συνέπειες σε μικροοικονομικό επίπεδο γίνεται στο 2ο μέρος. Εκεί οι συγγραφείς περιγράφουν τις βασικές αιτίες που θα επηρεασθούν οι επιχειρήσεις με τους αντίστοιχους τομείς που επηρεάζονται:
• Κοινωνική επαφή και αραίωση (παρ. 2.2.1.). Αποτελέσματα από την πανδημία (κυρίως αρνητικά) θα είναι κυρίως εμφανή σε τουρισμό, ξενοδοχεία, διασκέδαση, καταστήματα λιανικής, αεροπορικές μεταφορές μέχρι και στην αυτοκινητοβιομηχανία (λιγότερες μετακινήσεις).
• Αλλαγές συμπεριφοράς – Μόνιμες και Προσωρινές (παρ. 2.2.2.). Αποτελέσματα (κυρίως αρνητικά) θα είναι αισθητά σε εστίαση, ακίνητα και παιδεία: λιγότερα χρήματα θα πηγαίνουν σε εστίαση και αντίθετα θα τρώμε στο σπίτι επισκεπτόμενοι πιο συχνά τα σουπερμάρκετ για προμήθειες. Αν επικρατήσει η τηλεργασία ίσως ο κόσμος φύγει από τις πόλεις που έχουν υψηλό κόστος στέγασης και να ζει στα προάστια ή και μικρές πόλεις όπου μπορεί να έχει μια πιο άνετη και φθηνή διαβίωση. Αυτό θα επηρεάσει τις τιμές των εμπορικών και στεγαστικών ακινήτων.
• Ανθεκτικότητα (παρ. 2.2.3.) Αποτελέσματα (κυρίως θετικά) θα είναι αισθητά στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες, στον χώρο της υγείας και ευεξίας, τις τράπεζες, τις ασφάλειες, την αυτοκινητοβιομηχανία (ηλεκτροκίνηση) και την ηλεκτροπαραγωγή.
Τα lockdown θα φέρουν χρεοκοπίες και πτώση της ζήτησης λόγω επιδείνωσης του καταναλωτικού κλίματος, επειδή ο κόσμος δεν θα έχει λεφτά και αισιοδοξία για να ξοδέψει. Έτσι ο ΟΟΣΑ προέβλεπε μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 20-30% στις χώρες του G7. Εμπειρικά υπολογίζουν ότι κάθε μήνας lockdown επιφέρει 2% πτώση στο ΑΕΠ (Σημ. δηλ. 5 μήνες όπως στην Ελλάδα 10%…)
Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η «νέα κανονικότητα» θα χαρακτηρίζεται από χαμηλότερη ανάπτυξη και θα πάρει πολλά χρόνια για να φτάσουν πολλές χώρες στο ΑΕΠ τους πριν την πανδημία. Άρα ίσως δεν είναι λογικό να δίνουμε σημασία στο ΑΕΠ στο μέλλον και να βάζουμε στόχους αύξησής του (παρ 1.2.2.3). Εξάλλου στις ανεπτυγμένες οικονομίες από το 1970 και μετά υπάρχει μείωση την αύξηση παραγωγικότητας ενώ δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη προοπτική αύξησης της οικονομίας.
Υπάρχουν επίσης τρεις θεωρητικοί λόγοι για την απώλεια της σημασίας του ΑΕΠ:
Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η «νέα κανονικότητα» θα χαρακτηρίζεται από χαμηλότερη ανάπτυξη και θα πάρει πολλά χρόνια για να φτάσουν πολλές χώρες στο ΑΕΠ τους πριν την πανδημία. Άρα ίσως δεν είναι λογικό να δίνουμε σημασία στο ΑΕΠ στο μέλλον και να βάζουμε στόχους αύξησής του (παρ 1.2.2.3). Εξάλλου στις ανεπτυγμένες οικονομίες από το 1970 και μετά υπάρχει μείωση την αύξηση παραγωγικότητας ενώ δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη προοπτική αύξησης της οικονομίας.
Υπάρχουν επίσης τρεις θεωρητικοί λόγοι για την απώλεια της σημασίας του ΑΕΠ:
• Πρώτον μη καταγεγραμμένα μεγέθη όπως η εργασία στο σπίτι, η μαύρη εργασία, η εθελοντική εργασία, η αξία της ψηφιακής οικονομίας που επίσης πρέπει να απεικονιστεί.
• Δεύτερον το ΑΕΠ ως ένας μέσος όρος, δεν απεικονίζει τις ανισότητες στην κοινωνία, δηλ. ποια είναι τα δεδομένα στις διάφορες τάξεις
• Τρίτον θα πρέπει να απεικονιστούν συντελεστές της παραγωγικότητας μιας οικονομίας όπως το επίπεδο των θεσμών της χώρας, η καινοτομία, οι υποδομές, το ανθρώπινο δυναμικό.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς το σενάριο της οικονομικής επιβράδυνσης (degrowth) στις ανεπτυγμένες χώρες δηλαδή μηδενική ή αρνητική μεταβολή ΑΕΠ, κερδίζει έδαφος… Βέβαια πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός γιατί η μείωση μπορεί να ξεφύγει. Πόση μείωση είναι επιθυμητή λοιπόν; Οι συγγραφείς δεν απαντούν σε αυτό αλλά στην προοπτική δημοσιονομικών ελλειμάτων και αύξησης του κρατικού χρέους.
Επίσης σε άλλο σημείο εισάγουν και μια άλλη παράμετρο αβεβαιότητας για τα δεδομένα των κρατών από την αλλαγή των διεθνών ισορροπιών που προέρχονται από την αποσύνδεση Κίνας-ΗΠΑ ίσως έως και την ενδεχόμενη σύγκρουσή τους έως την διάσπαση της Ευρωζώνης. Θα υπάρξει λένε μια χαοτική μετάβαση στην νέα γεωπολιτικής πραγματικότητα της πολυπολικότητας (multipolarity).
Επίσης ενδεχομένως να αποδυναμωθεί ο στρατηγικός ρόλος του δολαρίου ως νόμισμα αποθέματος ειδικά εάν αποτραβηχτούν οι ΗΠΑ από την διεθνή αρένα εμπορικά και στρατηγικά (παρ. 1.2.3.2.). Όμως για την ώρα δεν υπάρχει εναλλακτικό (κίνδυνοι υπάρχουν και για την Ευρωζώνη) ενώ η απάντηση ίσως έρθει από τα ψηφιακά νομίσματα. Θεωρούν ότι κάτω από την πίεση γεγονότων όπως η πανδημία και η δυσκολία στην αντιμετώπισή τους ίσως αναδείξει ότι τα μεγάλα κράτη είναι δυσλειτουργικά και να φανούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των μικρών κρατών (για παράδειγμα η Σιγκαπούρη, η Ισλανδία, η Νότια Κορέα και το Ισραήλ φαίνεται να τα έχουν διαχειριστεί την πανδημία καλύτερα από τις ΗΠΑ).
Επίσης σε άλλο σημείο εισάγουν και μια άλλη παράμετρο αβεβαιότητας για τα δεδομένα των κρατών από την αλλαγή των διεθνών ισορροπιών που προέρχονται από την αποσύνδεση Κίνας-ΗΠΑ ίσως έως και την ενδεχόμενη σύγκρουσή τους έως την διάσπαση της Ευρωζώνης. Θα υπάρξει λένε μια χαοτική μετάβαση στην νέα γεωπολιτικής πραγματικότητα της πολυπολικότητας (multipolarity).
Επίσης ενδεχομένως να αποδυναμωθεί ο στρατηγικός ρόλος του δολαρίου ως νόμισμα αποθέματος ειδικά εάν αποτραβηχτούν οι ΗΠΑ από την διεθνή αρένα εμπορικά και στρατηγικά (παρ. 1.2.3.2.). Όμως για την ώρα δεν υπάρχει εναλλακτικό (κίνδυνοι υπάρχουν και για την Ευρωζώνη) ενώ η απάντηση ίσως έρθει από τα ψηφιακά νομίσματα. Θεωρούν ότι κάτω από την πίεση γεγονότων όπως η πανδημία και η δυσκολία στην αντιμετώπισή τους ίσως αναδείξει ότι τα μεγάλα κράτη είναι δυσλειτουργικά και να φανούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των μικρών κρατών (για παράδειγμα η Σιγκαπούρη, η Ισλανδία, η Νότια Κορέα και το Ισραήλ φαίνεται να τα έχουν διαχειριστεί την πανδημία καλύτερα από τις ΗΠΑ).
Δημοσιονομική και Νομισματική Πολιτική
Απαντώντας στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας οι κεντρικές τράπεζες των μεγάλων, συστημικά σημαντικών χωρών μείωσαν επιτόκια (όπου μπορούσαν αφού ήταν ήδη χαμηλά) και προσέφυγαν σε προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης με αγορές ομολόγων (Σημ. αυτό που στην καθομιλουμένη λέγεται τύπωμα χρήματος) ενώ οι κυβερνήσεις στην δημοσιονομική επέκταση (Παρ. 1.2.3).
Αυτό θα οδηγήσει σε μεγάλα ελλείματα και δανεισμό (το Χρέος/ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 30% στις πλούσιες χώρες και οι δαπάνες για την πανδημία θα ξεπεράσει το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά χώρα πχ 33% Γερμανία, 12% ΗΠΑ. Πολλές χώρες όμως δεν έχουν δημοσιονομικό περιθώριο για τις δαπάνες και πρέπει να τους δοθεί κούρεμα χρέους, επιχορηγήσεις ή μορατόριουμ. Δεν είναι μόνο αναγκαίο αλλά και κρίσιμο για την ανάκαμψη τους.
Προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι δαπάνες οι συγγραφείς βλέπουν ως λύση το «λεφτόδεντρο» των κεντρικών τραπεζών….. Λένε χαρακτηριστικά:
«Ο τεχνητός διαχωρισμός μεταξύ νομισματικών και δημοσιονομικών αρχών έχει πλέον καταργηθεί, με τους κεντρικούς τραπεζίτες να υποτάσσονται (σε σχετικό βαθμό) στους εκλεγμένους πολιτικούς. Είναι πλέον κατανοητό ότι, στο μέλλον, οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να ασκήσουν επιρροή στις κεντρικές τράπεζες για να χρηματοδοτήσουν μεγάλα δημόσια έργα, όπως υποδομές ή πράσινες επενδύσεις.
Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες είναι ότι αυτή η σιωπηρή συνεργασία μεταξύ δημοσιονομικών και νομισματικών αρχών οδηγεί σε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό. Προέρχεται από την υπόθεση ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα δημιουργήσουν τεράστια δημοσιονομικά πακέτα στήριξης με έκδοση χρήματος.
Αυτή η ιδέα είναι ελκυστική και ρεαλιστική, αλλά εμπεριέχει το σημαντικό ζήτημα των κοινωνικών προσδοκιών και του πολιτικού ελέγχου: μόλις οι πολίτες συνειδητοποιήσουν ότι τα χρήματα μπορούν να βρεθούν από ένα «μαγικό λεφτόδεντρο» (Magic Money Tree), οι εκλεγμένοι πολιτικοί θα βρίσκονται υπό έντονη και αδιάκοπη πίεση από το κοινωνικό σύνολο για να δημιουργήσουν όλο και πιο πολλά χρήματα, οπότε θα προκύπτει ο κίνδυνος του πληθωρισμού.»
Η αύξηση του πληθωρισμού πάντως αναφέρουν έχει το θετικό ότι μπορεί να μειώσει το χρέος (δηλ. πληθωριστικοποίηση χρέους) όπως έγινε την Γερμανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (250%).
Αξιολόγηση Εφαρμογής
Κατ’αρχας η κυβέρνηση φαίνεται να μην έλαβε υπόψη το βιβλίο όσο αφορά την επιτροπή των «ειδικών» που εμφανίζεται να καθορίζει τις ζωές μας και είναι κυρίως γιατροί. Δεν περιλαμβάνει δηλαδή ειδικούς για την οικονομία και την κοινωνία και τους θεσμούς (ψυχολόγους, νομικούς κλπ). Βέβαια όπως διέρρευσε «μη ειδικοί» δηλαδή υπουργοί και στελέχη του Μαξίμου παρεμβάλλονταν στις αποφάσεις. Ακόμα καλύτερα βέβαια θα ήταν οι αποφάσεις να λαμβάνονται δημοκρατικά από τα κοινοβούλια.
Τα lockdown έγιναν ίσως πιο εύκολα αποδεκτά στην Ελλάδα από άλλες χώρες που αντέταξαν ανησυχίες για την οικονομία ή τις προσωπικές ελευθεριές λόγω της αποστροφής στην αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την Ελληνική κουλτούρα κατά το μοντέλο του Hofstede. (πηγή), σε συνδυασμό βέβαια με την ελεγχόμενη πληροφόρηση καιτρομοκρατία των ελεγχόμενων ΜΜΕ. Αυτή η πλευρά της ψυχοσύνθεσης του κοινωνικού συνόλου ίσως υπερεκτιμήθηκε και σταδιακά υπερχρησιμοποιήθηκε.
Από την άλλη η κυβέρνηση «έπαιξε» κατά κόρο και με την έννοια της ατομικής ευθύνης το οποίο συμβαδίζει με τις κολλεκτιβίστικες κουλτούρες ως «φιλότιμο» και χρέος στο κοινωνικό κύκλο του καθενός. Λαμβάνοντας υπόψη την ψυχοσύνθεση της κοινωνίας εφαρμόσθηκε μια πατερναλιστική προσέγγιση για την εισαγωγή των μέτρων περιορισμού της ελευθερίας με βαθμιαία εντατικοποίηση για μετριασμό των αντιδράσεων. Αυτό πέτυχε αρχικά αλλά τελικά η «τύχη» δεν κρατά για πάντα. Η κατάχρηση έφερε την αποδόμηση των μέτρων και των ειδικών. Τελικά τα μέτρα φάνηκαν γελοία ή αναποτελεσματικά. Η αντιδραστικότητα και η αμφισβήτηση κάναν την εμφάνισή τους.
Τελικά όμως όπως είπαμε ο κόσμος κουράστηκε ενώ φάνηκε η υποκρισία της κυβέρνησης που ενώ διαλαλούσε ότι ενδιαφέρονταν για την ζωή των ανθρώπων δεν έγινε το ίδιο και με τα κρούσματα του τουρισμού που άνοιξε άκριτα. Το ερώτημα είναι αν η κυβέρνηση ή οποίος άλλος επιλέγει την επικοινωνιακή πολιτική, νόμισε ότι θα ήταν εύκολη η πλήρης αποδοχή και του εμβολιασμού στην βάση ξανά της κοινωνικής ευθύνης και υποτίμησε την συντηρητικότητα και επιφυλακτικότητα αυτών του κουλτούρων που το αναχαιτίζουν. Κάτι που δεν έγινε και καταφεύγει σε καταναγκαστικά μέτρα που δημιουργούν περαιτέρω επιφυλακτικότητα.
Από εκεί και πέρα η κυβέρνηση ακολούθησε στην αντιμετώπιση ακριβώς ότι κατευθύνσεις πρότειναν ο ΠΟΥ και χώρες της ΕΕ όπως η Γερμανία και μάλιστα σε ένα μεγάλο βαθμό ταυτόχρονα (βλέπε και (πηγή)) Καμιά σχεδόν διαφοροποίηση όπως πχ στην περίπτωση των Σκανδιναβικών χωρών που είχαν κάποια ελευθερία. Μάλιστα τα μέτρα ήταν από τα πιο αυστηρά στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως: (πηγή)
Όσο αφορά τώρα τα σενάρια εξάπλωσης φαίνεται ότι η Ελλάδα ακολούθησε το δεύτερο σενάριο εξάπλωσης του Great Reset (παρ. 1.2.1.1) και έτσι η κυβέρνηση κλείδωσε την οικονομία προς το τέλος του 2020….
Η χρεοκοπημένη Ελλάδα στηρίχτηκε από το δανεισμό της ΕΚΤ για να καλύψει της δαπάνες της πανδημίες και των lockdown. Η κυβέρνηση συνεχίζει να χρεώνεται χωρίς να φαίνεται να ανησυχεί για να τροφοδοτεί τα lockdown της πανδημίας.
Όπως φαίνεται η ΕΚΤ αγοράζοντας τις εκδόσεις ομολόγων, λειτουργεί σαν λεφτόδεντρο όπως δηλαδή γράφει και το βιβλίο Great Reset (παρ. 1.2.3.). Η EKT είχε άρει μάλιστα τον Απρίλιο του 2020 το όριο του 33% για την αγορά των εκδόσεων ομολόγων ενδεχομένως για τον σκοπό αυτό) (πηγή) Όπως ανέφερε τότε η ΕΚΤ «Με το να συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στο PEPP, η ΕΚΤ στέλνει ένα ξεκάθαρο σήμα στις αγορές ότι αυτή η κρίση επηρεάζει ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και ότι δεν θα ανεχθεί κινδύνους για την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής της σε οποιαδήποτε χώρα της ζώνης του ευρώ. Η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να εκπληρώσει την αποστολή της και να στηρίξει τη ζώνη του ευρώ και τους πολίτες της σε αυτήν την ιστορική κρίση.» (πηγή)
Μήπως από αυτά προκύπτει ότι η Ελλάδα συνεχίζει να είναι ένας συστημικός κίνδυνος για το Ευρώ; Ακόμα και αν είναι μικρά τα μεγέθη της, μια αποχώρηση θα κλόνιζε την Ευρωζώνη όπως το Brexit την ΕΕ. Ίσως η ΕΚΤ υποστηρίζει για αυτό, έχει πολύ μεγαλύτερες απειλές να αντιμετωπίσει, δεν ενδιαφέρεται για το μικρός χρέος της Ελλάδας αφού ούτως ή άλλως αυτό τα χρέη ένα μεγαλύτερο διεθνές πρόβλημα που αυξάνει διαρκώς. Για να λυθεί θα πρέπει να υπάρξει ένα είδος αμοιβαιοποίησης, κουρέματος ή διάλυσης της ΕΕ όσο αφορά το περιφερειακό επίπεδο…
Από την άλλη ίσως η ΕΚΤ υποστηρίζει (σε αντίθεση με το κλείδωμα των τραπεζών το 2015) επειδή η κυβέρνηση εξυπηρετεί αυτές τις καταστροφικές νεοφιλελεύθερες «μεταρρυθμίσεις» προς όφελος Ευρωπαϊκών εταιριών και ολιγαρχών. Ίσως δρα και ως μοντέλο για άλλες «διασώσεις» στην ΕΕ που έρχονται (αφού είχε γίνει η προσπάθεια να παρουσιαστεί ως «success story!!!». Την στιγμή που γράφεται αυτό το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων της ΕΚΤ επεκτείνεται, αλλά όλα έχουν ένα τέλος. Θα καλύψει τα 37 από τα 41 δις € περίπου που έχει δανεισθεί και ρίξει στην οικονομία στην περίοδο διακυβέρνησης υπό το καθεστώς πανδημίας.
Την ίδια στιγμή δεν υπάρχει λογική όσο αφορά τα υποκείμενα μεγέθη της οικονομίας και του χρέους της Ελλάδας. Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια σκέψη ή κίνηση για μείωση των χρεών είτε με διεκδίκηση κουρεμάτων είτε πχ με την εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων. Διακινείται στα ΜΜΕ ότι αυτή η χρηματοδότηση του κρατικού χρέους οφείλεται στην εμπιστοσύνη των «αγορών» (και όχι της ΕΚΤ) προς την κυβέρνηση όπως αναφέρεται και στην αναβάθμισή της η S&P! (πηγή) Αναφέρεται ως θετικό η αποτελεσματικότητα στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων!!! (μεταρρυθμίσεις: η λέξη που συνδέθηκε με καταστροφικές επιλογές των μνημονίων).
Το δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει τα προ μνημονίων επίπεδα σε απόλυτα και σχετικά ως προς το ΑΕΠ μεγέθη (άνω του 200%) ενώ ακόμα και σε επίπεδο εξυπηρέτησης του χρέους (GFN) είναι σε υπερβολικά και αυξανόμενα επίπεδα άνω του 15% του ΑΕΠ παρά την μείωση των επιτοκίων λόγω της αύξησης του χρέους. Σίγουρα δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί χωρίς έξωθεν στήριξη και δραστικές περικοπές ειδικά αν αυξηθούν πληθωρισμός και επιτόκια.
Σε κάθε περίπτωση, δεν φαίνεται να ανησυχεί για το χρέος κανένας, στην κυβέρνηση τουλάχιστον. Μήπως έχουν συμφωνήσει κάτι; Τι θα γίνει αν αποφασίσουν οι δανειστές να κλείσουν τις στρόφιγγες χρηματοδότησης όπως το 2015; Και με τι ανταλλάγματα τις κρατούν ανοιχτές και σε τι βαθμό; Ίσα-ίσα για να πληρώνονται επιδόματα ή και για να αναπτυχθεί η οικονομία κατά τρόπο που να ικανοποίει τις επιδιώξεις των πολιτών και όχι των μεγάλων συμφερόντων; Θα μειώσουν δαπάνες όπως τις συντάξεις που έχει ξεκινήσει πάλι η συζήτηση, για να καλύψουν την εξυπηρέτηση του χρέους; Ως πότε θα γίνεται αυτό;
Αλλά ούτε και φαίνεται να έχει κάποιο αναπτυξιακό σχέδιο πέρα από τις μεγαλοστομίες περ;i παραγωγικής ανασυγκρότηση που ακούγονται στην Ελλάδα δεκαετίες χωρίς αποτέλεσμα και τα περί του πακέτου ανάπτυξης που θα καταλήξει σε ορισμένα συμφέροντα όπως και τα ΕΣΠΑ εξάλλου ενώ στην πράξη όλα τα λεφτά και το ενδιαφέρον συνεχίζει να είναι στον τουρισμό παρά τα προβλήματα… Επιμένουν να τον αναφέρουν ως «βαριά βιομηχανία» ενώ κάποιος που δεν θέλει να προστεθεί στα γκαρσόνια της Ευρώπης θα πρέπει να εγκαταλείψει τις περισσότερες φορές την χώρα.
Τέλος εκτός από την οικονομική επιβάρυνση η κυβέρνηση προκάλεσε φυσική και ψυχολογική καταπόνηση του κοινωνικού συνόλου με τα lockdown. Η απομόνωση προκάλεσε ψυχολογική πίεση κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, επιδείνωση φυσικής κατάστασης, παραμέληση θεραπειών και άλλες καταστάσεις. Και αυτό ενώ η ψυχική και σωματική υγεία των Ελλήνων έχει επιβαρυνθεί τα τελευταία χρόνια με τα μνημόνια και την κρίση. Σε αυτό πλέον προστίθεται η επιβάρυνση από την πανδημία.
Σύμφωνα με μελέτη που χρηματοδότηση το Ίδρυμα Bill Gates και πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του University of Washington της Αμερικής προέκυψε ότι στην κρίση αυξήθηκε η θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 17.7% στα έξι χρόνια μετά την εισαγωγή των μέτρων λιτότητας και 5,6% συνολικά μεταξύ 2000 -2010 (πηγή)
Σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, το 4,7% του πληθυσμού δηλώνει συμπτώματα κατάθλιψης, παρουσιάζοντας αύξηση που αγγίζει το 80,8%, ενώ το 7,6% του πληθυσμού πάσχει από αγχώδεις διαταραχές και το 3,3% εμφανίζει αυτοκτονικές τάσεις.. Από μελέτη της Διανεοσις προκύπτει ότι αυξήθηκαν οι αυτοκτονίες και η κατάθλιψη στα χρόνια της κρίσης (πηγή).
Μέσα στην πανδημία δε, δηλώθηκαν σε τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης περίπου 30.000 περιπτώσεις κατάθλιψης (στο διάστημα Απρίλιος-Νοέμβριος 2020 μόνο) (πηγή) Η αύξηση της κατάθλιψης μέσα στην πανδημία είναι κάτι που εμφανίστηκε και στο εξωτερικό. (πηγή) και είναι ευρέως θεμελιωμένη. Συνεπώς η κυβέρνηση όφειλε να ξέρει καθώς και ότι τα lockdown επέτειναν τα προβλήματα.
Επίσης μέσα στην πανδημία αυξήθηκαν οι καταχρήσεις διεθνώς (πηγή) επιδεινώθηκε η φυσική κατάσταση και αυξήθηκε το βάρος των ατόμων. Το τελευταίο είναι παράγοντας που δρα αρνητικά τόσο στον κορονοϊό όσο και σε άλλες ασθένειες. Στις ΗΠΑ μεγάλο μέρος των θυμάτων που αποδόθηκαν στον κορονοϊού, το 78%, αφορούσε παχύσαρκα και υπέρβαρα άτομα (πηγή).
Επίσης με την πανδημία παρατηρήθηκε και έλλειψη Βιταμίνης D κάτι που οφείλεται στην έλλειψη ήλιου (δηλ. lockdown και ίσως και για αυτό να υπάρχει ύφεση το καλοκαίρι) (πηγή). Αυτή η έλλειψη έχει συσχετισθεί με θανάτους από κορονοϊο ή αν το δείτε αλλιώς το υψηλό ποσοστό βιταμίνης D συμβάλλει στην προστασία από τον κορονοϊό. Αν είναι κάτι που δεν το ήξερε η κυβέρνηση (αν και είχαν κυκλοφορήσει μελέτες από τον Σεπτέμβριο 2020) τώρα πρέπει να το ξέρει και να λάβει υπόψη ως ένα ακόμα λόγο κατά των lockdown που ουσιαστικά έχουν αποτύχει.
Για όλους αυτούς τους λόγους αλλά και για την καθυστέρηση στην διενέργεια εξετάσεων και επεμβάσεων σε άλλες ασθένειες θεωρείται ότι υπάρχουν 3.000 έμμεσοι θάνατοι το 2020 από την πανδημία, σχεδόν το 75% των άμεσων (πηγή)
Επίλογος
Συμπερασματικά φαίνεται ότι υπάρχει πλήρη συμμόρφωση με το βιβλίο ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας (lockdown) αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο ενώ κατέφυγε σε αλόγιστο δανεισμό από το λεφτόδεντρο της ΕΚΤ όπως προτείνει το Great Reset. Πότε όμως θα εξαντληθεί αυτός ο δανεισμός και με τι όρους παρέχεται; Ενώ από την άλλη ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων θα έχει καταστροφικές συνέπειες δημοσιονομικά (αν δεν γίνει κάποιο κούρεμα χρέους) ενώ δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός παραγωγή ούτε για σοβαρή ανάπτυξη, 1% μακροχρόνια, όπως φαίνεται και στις προβλέψεις του Πακέτου Ανάκαμψης (που κατευθύνεται σε συγκεκριμένα συμφέροντα) και στις Αξιολογήσεις της ΕΕ κάτι που ίσως δεν επαρκεί ούτε για να απορροφήσει όσους είναι στην χώρα πόσο μάλλον όσους έχουν εγκαταλείψει με το braindrain.
Συμπερασματικά φαίνεται ότι υπάρχει πλήρη συμμόρφωση με το βιβλίο ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας (lockdown) αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο ενώ κατέφυγε σε αλόγιστο δανεισμό από το λεφτόδεντρο της ΕΚΤ όπως προτείνει το Great Reset. Πότε όμως θα εξαντληθεί αυτός ο δανεισμός και με τι όρους παρέχεται; Ενώ από την άλλη ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων θα έχει καταστροφικές συνέπειες δημοσιονομικά (αν δεν γίνει κάποιο κούρεμα χρέους) ενώ δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός παραγωγή ούτε για σοβαρή ανάπτυξη, 1% μακροχρόνια, όπως φαίνεται και στις προβλέψεις του Πακέτου Ανάκαμψης (που κατευθύνεται σε συγκεκριμένα συμφέροντα) και στις Αξιολογήσεις της ΕΕ κάτι που ίσως δεν επαρκεί ούτε για να απορροφήσει όσους είναι στην χώρα πόσο μάλλον όσους έχουν εγκαταλείψει με το braindrain.
Πηγή : https://analyst.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου