Το ”τεφρό βράδυ” του Ρίτσου με βρήκε να γράφω μέχρι περασμένα μεσάνυχτα. Κι όταν σταμάτησα να ανασάνω λιγάκι, πριν να πέσω να κοιμηθώ, έκανα ένα γρήγορο πέρασμα – όπως το συνηθίζω – για να διαβάσω τα σχόλια που γράφουν οι αναγνώστες κάτω απ’ τα διαδικτυακά κείμενα γνώμης των οικείων μου ιστοσελίδων.
Δυο χτυπητές γλωσσικές επισημάνσεις με έκαναν να σκεφτώ πως η κατάσταση με τον αναλφαβητισμό επιδεινώθηκε περαιτέρω. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με τις αλλεπάλληλες κρίσεις που υφίσταται την τελευταία δεκαετία, τουλάχιστον, η ελληνική κοινωνία.
Έχει να κάνει με ένα κράμα αρνητικών δεδομένων που συνδυάζουν την γλωσσική ανεπάρκεια λόγω πλημμελούς εκπαίδευσης και την αδυναμία του κόσμου να συζητήσει με επιχειρήματα κι όχι με ύβρεις, αφορισμούς και συνθήματα.
Έχει να κάνει, επίσης, με το γεγονός ότι το φαινόμενο του αναλφαβητισμού κληρονομείται συχνά από γενιά σε γενιά, καθώς – πέραν του ότι η εκπαίδευση των παιδιών συνδέεται άμεσα με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων – υπάρχουν και παρενέργειες της κακής οικονομικής τους κατάστασης και του τόπου διαμονής τους, οι οποίες συντείνουν στην ανάπτυξη της υποεκπαίδευσης ή του αναλφαβητισμού και την διαιώνισή του.
Σημειωτέον ότι, σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Κέντρου βιβλίου, φτάνει στο 44,8% ο αριθμός των ερωτώμενων Ελλήνων που δεν ολοκλήρωσαν τα 9 έτη εκπαίδευσης, ενώ οι απόφοιτοι του Δημοτικού φτάνουν το 26,7% του συνόλου.
Σε γενικές γραμμές, ουσιαστικά, ένας στους δύο χαρακτηρίζεται υποεκπαιδευμένος και το 32% των υποεκπαιδευμένων αδυνατεί να καταλάβει – βλέποντας ένα λογαριασμό της ΔΕΗ – ποια είναι η ημερομηνία πληρωμής του”…
Έτσι εξηγούνται πολλά. Εξηγείται, εν προκειμένω, η αδυναμία του κόσμου που σχολιάζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να γράφει ορθογραφημένα, χωρίς σολοικισμούς και νεολογικές βαρβαρότητες. Να γράφει με επιχειρήματα που έχουν ειρμό και λογική και όχι να απαντά με κραυγές, λοιδορίες και εκφράσεις παλαιοκομματισμού, που τις επιτείνει η χρήση των… ”greeklish” γλωσσικών ατοπημάτων.
Εξηγείται η πολιτική ανωριμότητα του λαού, που τον κάνει να γίνεται έρμαιο των δημαγωγών πολιτικών καθώς αδυνατεί να κρίνει την καταλληλότητα ή ακαταλληλότητά τους και τους εκλέγει με βάση τους κανόνες αισθητικής (τους οποίους επιβάλλουν τα Μέσα) και την επικοινωνιακή συμπεριφορά τους.
Εξηγείται ο πολιτικός και κοινωνικός αναλφαβητισμός μεγάλου αριθμού συμπατριωτών μας λόγω του ελλείμματος πολιτικής παιδείας, που τους στερεί την ικανότητα ορθής κρίσης για την πολιτική ζωή της χώρας και τους εμποδίζει γενικότερα να αντιληφθούν τη λειτουργία της πολιτικής σε καθολικό επίπεδο.
Τους εμποδίζει να διαλέγονται για ζητήματα κοινωνικής και πολιτικής φύσης και να αρθρώνουν πολιτικές προτάσεις προς ενίσχυση των επιχειρημάτων τους και υπεράσπιση των προσωπικών, κλαδικών και τοπικών συμφερόντων τους επ’ ωφελεία της κοινωνίας.
Τους μετατρέπει σε θύματα πολιτικής εξαπάτησης, παραπληροφόρησης και χειραγώγησης, καθώς αδυνατούν να γίνουν συμμέτοχοι στη δημο-κρατία και ενεργοί πολίτες σε ζητήματα της καθημερινότητας, της πολιτικής μας ζωής και της Εξωτερικής πολιτικής της χώρας.
Με τα δεδομένα αυτά είναι λογικό να εντείνεται η δυσανεξία τους στην βιβλιααναγνωσία και να διευρύνεται η αδιαφορία τους για δημόσια ζητήματα (εξαιρουμένων των σκανδάλων διαφθοράς), που ήταν κατά την αρχαιότητα (με επίκεντρο την Αθήνα) μέρος της καθημερινής ζωής των προγόνων μας.
Και ήταν μέρος της καθημερινής τους ζωής, γιατί ήταν η παιδεία μέρος της καθημερινής τους ζωής. Γι’ αυτό και ο Σωκράτης, όταν τον ρώτησαν ”ποιο θεωρεί τελειότερο απ’ όλα τα ζώα;”, είπε ότι θεωρεί τελειότερο τον μορφωμένο άνθρωπο.
Αρκεί σ’ αυτόν τον τελευταίο, βέβαια, να είναι προστιθέμενη αξία η συναισθηματική νοημοσύνη, γιατί δεν αρκούν οι γνώσεις που κατέχει κάποιος αν δεν λειτουργεί ανθρωπιστικά. Η ξερή γνώση χωρίς συναισθηματικά αντανακλαστικά παραπέμπει στο ”Η επιστήμη για την επιστήμη” κι όχι στο ”Η επιστήμη για τον άνθρωπο”. Η επιστήμη αυτοσκοπός, δηλαδή, και όχι εφαλτήριο ποιοτικής αναβάθμισης του ανθρώπου.
Κι αν προσθέσουμε σ’ αυτήν την αρνητική παράμετρο τον ατομικισμό, που – σε πολιτικό επίπεδο – παραπέμπει στο προσωπικό βόλεμα μέσω πελατειακής σχέσης, αντιλαμβανόμαστε γιατί ο αναλφαβητισμός στην Ελλάδα έγινε μέσο γιγάντωσης της διαπλοκής μεταξύ του απαίδευτου τμήματος ψηφοφόρων και των πολιτικών εκπροσώπων τους οι οποίοι ήταν εκπρόσωποι συμφερόντων.
Μια πρακτική που – πέρα από προσωπικές εξυπηρετήσεις – κάθε άλλο παρά ωφέλησε τη λειτουργία της πολιτικής, αφού τροφοδότησε το σύστημα των πελατειακών σχέσεων το οποίο γιγάντωσε το κοινωνικό μοντέλο κομματικών αποχρώσεων πλημμυρίζοντας το δημόσιο με ”παιδιά του κομματικού σωλήνα”.
Το χειρότερο όλων όμως είναι ότι έδωσε στις απαίδευτες μάζες την αίσθηση του ”ανήκειν” σε κάτι ευρύτερο και αυτό το ευρύτερο ήταν το κόμμα πρωτίστως και δευτερευόντως η πατρίδα. Έτσι έμαθαν να ταυτίζουν τα κομματικά με τα εθνικά συμφέροντα και, αν δεν εξυπηρετούνται τα πρώτα, να δείχνουν αδιαφορία για τα δεύτερα.
Με τα δεδομένα αυτά, που ανάγονται στην πληγή του αναλφαβητισμού, πολλοί Έλληνες πολίτες δεν μπόρεσαν να διαμορφώσουν πολιτική συνείδηση και λειτούργησαν ανασταλτικά στην προσπάθεια της κοινωνίας να προωθήσει την αξιοκρατία, την υπευθυνότητα, τη διαφάνεια, την ισότητα, τη δικαιοσύνη και τον ανθρωπισμό στους κόλπους της.
Να προωθήσει την ιστορική ενσυναίσθηση ως εργαλείο ιστορικής κατανόησης και να ξυπνήσει την εθνική συνείδηση των μελών της. Αν ήταν ενεργοποιημένα και λειτουργούσαν αυτά, πιστεύω πως οι Έλληνες πολίτες θα αντιμετώπιζαν με μεγαλύτερη συνοχή και ευθύνη την οικονομική κρίση της εποχής μας και τα οξυμένα προβλήματα στην Εξωτερική πολιτική.
Αντ’ αυτού, άφησαν στο περιθώριο τον πολιτισμό και την Ιστορία και, παρασυρμένοι απ’ τα λάθος πρότυπα που προβάλλουν μονίμως τα ΜΜΕ, διαμόρφωσαν προσωπικότητες με ελαστική εθνική συνείδηση, ηττοπαθείς και χειραγωγήσιμες από την εκάστοτε εξουσία.
Προσωπικότητες που απαξιώνουν τις αξίες και τα ηρωικά πρότυπα και αφήνουν ξεχασμένη στο περιθώριο την ιστορική γνώση επιλέγοντας να βάλλουν στη θέση της το ”lifestyle”, τον κομματισμό, τη βία, την εικονική ευμάρεια (που μας οδήγησε ήδη σε γενικευμένη ύφεση) και την επίδειξη.
Δείγματα αρνητικά άπαντα, που πιστοποιούν τελικά ότι η πληγή του αναλφαβητισμού μετέτρεψε ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας σε μάζα ηθικά και εθνικά απαίδευτη. Κι αυτά αμφότερα συνιστούν πληγή για την δημοκρατία, γιατί προβάλλουν ως σοβαρό εμπόδιο στη δυνατότητα άσκησης κριτικής και ελέγχου στην εξουσία, ενισχύουν τον φανατισμό/μισαλλοδοξία και εμποδίζουν την ανάπτυξη των συμμετοχικών θεσμών στην Ελλάδα…
Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου