Το μέλλον του δολαρίου

Λέγεται πως ο μονοπωλιακός νομισματικός κόσμος φτάνει στο τέλος του, όπου οι δύο βασικοί παίκτες, η Κίνα και η Ευρωζώνη, θα μπορούσαν να πάρουν μεγάλα μερίδια του δολαρίου, εάν βελτίωναν τις οικονομίες τους. Είναι όμως έτσι;

«Το 90% της αξίας, της ισοτιμίας καλύτερα του δολαρίου, προέρχεται από τον αμερικανικό στρατό – ο οποίος χρησιμοποιείται διεθνώς από τις Η.Π.Α. για την καταναγκαστική επιβολή του δολαρίου, ως το ισχυρότερο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα» (πηγή)

Ανάλυση

Ένας από τους βασικούς λόγους, για τους οποίους οι Η.Π.Α. έχουν εμπορικά ελλείμματα, είναι η μεγάλη παγκόσμια ζήτηση του δολαρίου – η οποία αυξάνει την ισοτιμία του, με αποτέλεσμα να γίνονται οι εξαγωγές τους ακριβότερες. Αντίθετα λοιπόν με όλες τις άλλες χώρες, τα ελλείμματα των Η.Π.Α. δεν μειώνουν την ισοτιμία του δολαρίου ανάλογα – ενώ η ζήτηση του δολαρίου οφείλεται στο ότι, είναι το μεγαλύτερο αποθεματικό και συναλλακτικό νόμισμα στον πλανήτη.

Ειδικότερα, το 2017 το δολάριο κατείχε σχεδόν το 64% των συναλλαγματικών αποθεμάτων παγκοσμίως – ενώ το ευρώ ήταν στη δεύτερη θέση με 20% και το γεν στην τρίτη με 5%, όταν το μερίδιο του κινεζικού γουάν ήταν μόλις 1,1%. Ως εκ τούτου, εάν ο πρόεδρος Trump επιθυμεί πράγματι να αλλάξει τις εμπορικές σχέσεις της χώρας του και να έχουν οι Η.Π.Α. πλεονάσματα, λέγεται πως θα έπρεπε να καθαιρέσει το δολάριο από το θρόνο του – κάτι που δεν είναι τόσο απλό, όσο ακούγεται.

Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε εδώ πως κάθε φορά που δύο χώρες συναλλάσσονται μεταξύ τους, δεν εμπορεύονται μόνο αγαθά και υπηρεσίες αλλά, επίσης, νομίσματα – όπου καμία δεν ελέγχει κανένα άλλο νόμισμα, εκτός από το δικό της. Το γεγονός αυτό καθιστά χρήσιμη την αποθήκευση (=απόθεμα) άλλων νομισμάτων, για τις δύσκολες στιγμές, όπως ένα οικονομικό σοκ ή μία απροσδόκητη εμπορική κρίση – όπου το δολάριο είναι το νόμισμα που κυρίως επιλέγεται.

Η «συνταγή» τώρα που καθιστά ένα νόμισμα διεθνές έχει τέσσερα βασικά στοιχεία: το μέγεθος, τη σταθερότητα, την ασφάλεια και τη ρευστότητα (πηγή: Eichengreen), όπου σήμερα δεν υπάρχει κανένας προφανής υποψήφιος για την αντικατάσταση του δολαρίου, με κριτήριο τα παραπάνω τέσσερα βασικά στοιχεία. Το γεν, για παράδειγμα, δεν στηρίζεται από το ΑΕΠ της Ιαπωνίας, το οποίο είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό των Η.Π.Α. – ενώ φυσικά η χώρα δεν έχει την απαιτούμενη πολιτική και στρατιωτική δύναμη που χρειάζεται ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, χωρίς να προβλέπεται κάποια αλλαγή στα επόμενα χρόνια.

Όσον αφορά την Κίνα, η οικονομία της (ΑΕΠ) είναι μεν μεγάλη, αλλά λόγω του τεράστιου πληθυσμού της – όχι λόγω του κατά κεφαλήν εισοδήματος των Πολιτών της, το οποίο είναι κάτω από τα 7.000 $ (γράφημα, μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), όταν των Η.Π.Α. υπερβαίνει τα 52.000 $ (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

Εκτός αυτού κλιμάκωσε πρόσφατα τους ελέγχους κεφαλαίων (πηγή), με δυσμενή αποτελέσματα για τη ρευστότητα της – ενώ το ιδιωτικό χρέος της, ιδίως αυτό των επιχειρήσεων, αυξάνεται γεωμετρικά, σε επίπεδα εκτός ελέγχου (γράφημα). Λόγω του πολιτικού της συστήματος είναι βέβαια σε θέση να αποφύγει την κατάρρευση, αλλά το νόμισμα της δεν μπορεί να συγκριθεί με το δολάριο.

Σε σχέση τώρα με το ευρώ, η οικονομική ανάπτυξη της Ευρωζώνης μόλις ξεκίνησε, μετά από πολλά χρόνια στασιμότητας – χωρίς όμως να έχουν επιλυθεί καθόλου τα βασικά της προβλήματα, με τη Γερμανία να συνεχίζει την ύπουλη πολιτική της. Εκτός αυτού η Ελλάδα παραμένει βυθισμένη στην κρίση και στην Ιταλία η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται – ενώ η άνοδος των εθνικιστικών κομμάτων σε ολόκληρη σχεδόν την ήπειρο, δεν την καθιστά ασφαλή και σταθερή.

Τα ιστορικά δεδομένα

Περαιτέρω, μία εξέταση των ιστορικών δεδομένων από δύο ερευνητές (πηγή) απέδειξε ότι, οι γεωπολιτικές σχέσεις και ιδιαίτερα οι στρατιωτικές συμμαχίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη χρήση ενός αποθεματικού νομίσματος – όπου οι στρατιωτικές κυρίως συμμαχίες ενισχύουν το μερίδιο ενός νομίσματος στο χαρτοφυλάκιο των συναλλαγματικών αποθεμάτων του εταίρου, κατά σχεδόν 30 ποσοστιαίες μονάδες!

Στα πλαίσια αυτά η συμμετοχή των Η.Π.Α. στο ΝΑΤΟ στηρίζει σημαντικά το δολάριο, ως ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – κάτι που θα άλλαζε αμέσως, εάν οι σύμμαχοι της υπερδύναμης έπαυαν να τη θεωρούν ως αξιόπιστο φορέα ασφάλειας και σταθερότητας, μετά το «America First» του προέδρου Trump. Για παράδειγμα, η συνεχιζόμενη διαμάχη των Η.Π.Α. με τη Βόρεια Κορέα, χωρίς κάποιο θετικό αποτέλεσμα, έχει μειώσει σε κάποιο βαθμό την εμπιστοσύνη της Ιαπωνίας και της Νοτίου Κορέας – το 80% των συναλλαγματικών αποθεμάτων των οποίων είναι σε δολάρια (πηγή).

Το ίδιο συμβαίνει με το φορολογικό και εμπορικό πόλεμο που έχουν ξεκινήσει οι Η.Π.Α. – αφού, εάν διευρυνόταν, θα έκανε το δολάριο λιγότερο ελκυστικό για τις άλλες χώρες. Ένας ακόμη κίνδυνος για το αμερικανικό νόμισμα είναι η τυχόν «αποσκίρτηση» της Σαουδικής Αραβίας, για λόγους που έχουμε αναλύσει στο παρελθόν – καθώς επίσης η σύγχρονη τεχνολογία, η οποία επιτρέπει τη στιγμιαία σχεδόν μεταφορά μεταξύ περιουσιακών στοιχείων και νομισμάτων.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα πάντοτε με τους παραπάνω ερευνητές, ο μονοπωλιακός νομισματικός κόσμος φτάνει στο τέλος του – όπου οι δύο βασικοί παίκτες, η Κίνα και η Ευρωζώνη, θα μπορούσαν να πάρουν μεγάλα μερίδια του δολαρίου εάν βελτίωναν τις οικονομίες τους και μειωνόταν η ισχύς των Η.Π.Α.

Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ πως όταν οι Η.Π.Α. δημιούργησαν το σύστημα της Fed το 1913, για παράδειγμα, το δολάριο δεν είχε ουσιαστικά κανέναν διεθνή ρόλο – όπου όμως τόσο η ίδια η κεντρική τράπεζα, όσο και ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος άλλαξαν πολύ γρήγορα τα δεδομένα, με αποτέλεσμα το δολάριο να καταστεί μόλις μέσα σε δέκα έτη ένα από τα κυρίαρχα αποθεματικά νομίσματα. Ως εκ τούτου θα μπορούσε να συμβεί κάτι ανάλογο σήμερα με την Κίνα ή/και με την Ευρωζώνη – ενώ η σύγχρονη τεχνολογία θα ήταν σε θέση να επιταχύνει τις εξελίξεις σήμερα.

Το αμερικανικό χρέος και τα ελλείμματα

Συνεχίζοντας, θα υπέθετε εύλογα κανείς πως το ύψος του ομοσπονδιακού χρέους των Η.Π.Α., στα 20 τρις $ ή στο 105% του ΑΕΠ τους, θα υποβαθμίσει το δολάριο – με την έννοια πως κάποια στιγμή θα θεωρούταν το χρέος ως μη βιώσιμο. Εν τούτοις το καθεστώς του δολαρίου σήμερα, ως ένα νόμισμα χωρίς αντίκρισμα σε χρυσό (Fiat money), όπου η κυβέρνηση ελέγχει την προσφορά, δεν το καθιστά επικίνδυνο για μία κρίση χρέους – αφού οι Η.Π.Α., σε αντίθεση με τις χώρες που διέθεταν τα προηγούμενα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα, μπορούν να τυπώνουν όσα χρήματα θέλουν για να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους. Ως εκ τούτου είναι μάλλον απίθανο να καταστεί το αμερικανικό χρέος μη βιώσιμο εντός των επομένων δέκα ετών – οπότε ο κίνδυνος εκλείπει.

Ειδικά όσον αφορά τώρα τα ελλείμματα των Η.Π.Α., ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που μελετά τις κινήσεις των κεφαλαίων (πηγή), δίνει μία διαφορετική εικόνα – ισχυριζόμενο πως εάν οι αριθμοί αντιπροσώπευαν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον τρόπο παραγωγής των προϊόντων, πιθανότατα οι Η.Π.Α. δεν θα είχαν κανένα έλλειμμα στις συναλλαγές τους με την Κίνα.

Με λίγα λόγια διαπιστώνεται πως τα αριθμητικά στοιχεία για το εμπόριο υπολογίζονται με βάση την υπόθεση ότι, κάθε προϊόν έχει μία και μόνο χώρα καταγωγής – οπότε η αξία του προστίθεται στο ΑΕΠ της συγκεκριμένης χώρας. Στα πλαίσια αυτά, όταν ένα iPhone, για παράδειγμα, εξάγεται από την ανάδοχο εταιρεία παραγωγής της Apple στην Κίνα (Foxconne) προς τις Η.Π.Α., θεωρείται ως αμερικανική εισαγωγή από την Κίνα – επειδή το προϊόν υφίσταται στην Κίνα τον τελικό του μετασχηματισμό, τον οποίο χρησιμοποιεί ο ΠΟΕ για να καθορίσει ποια αγαθά παράγονται σε ποιές χώρες.

Επομένως, κάθε iPhone που πουλάει η Apple στις Η.Π.Α. προσθέτει 200 $ στο εμπορικό έλλειμμα της υπερδύναμης με την Κίνα – σύμφωνα με υπολογισμούς τριών οικονομολόγων που ερεύνησαν το θέμα το 2010. Αυτό σημαίνει πως από το 2010 έως το 2013 οι πωλήσεις iPhone της Apple στις Η.Π.Α. προσέθεταν ετήσια περί τα 8 δις $ στο έλλειμμα τους με την Κίνα – χωρίς να δίνεται σημασία στο γεγονός ότι, οι συσκευές παρασκευάζονται από δώδεκα εταιρείες σε τουλάχιστον πέντε διαφορετικές χώρες!

Παρά το ότι λοιπόν δεν αμφισβητεί κανένας πως το μεγαλύτερο μέρος της τιμής ενός iPhone πρέπει να καταγράφεται στις Η.Π.Α., αφού η πνευματική ιδιοκτησία μαζί με το marketing αποτελούν τη σημαντικότερη αξία του, οι εξαγωγές του καρπώνονται από την Κίνα επειδή σε αυτήν ολοκληρώνεται το προϊόν – αν και μόλις 10 $ από την τιμή του καταλήγουν τελικά στην κινεζική οικονομία, με τη μορφή των εισοδημάτων της Foxconne ή άλλων παραγωγών.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, υπάρχουν πολλά άλλα θέματα που έχουν σχέση με το μέλλον του δολαρίου – όπως το σενάριο ότι, το ευρώ είναι ένα αμερικανικό δημιούργημα, απόλυτα ελεγχόμενο από τις Η.Π.Α. μέσω της Γερμανίας, έτσι ώστε να επιμερίζει η υπερδύναμη το νομισματικό ρίσκο της, καθώς επίσης να αποτρέπει τα άλλα ανταγωνιστικά νομίσματα. Όπως και να είναι όμως, το αμερικανικό νόμισμα δεν θα χάσει τόσο εύκολα την παγκόσμια ηγεμονία του – την οποία του εξασφαλίζει τόσο το Καρτέλ, όσο και ο στρατός (ανάλυση).

Πηγή : https://analyst.gr