Σπύρος Στάλιας
Οικονομολόγος Ph.D
πρ. Διευθύνων Σύμβουλος ΟΛΠ
Τον 19ο αιώνα στην Αμερικανική Δύση υπήρξαν πόλεις φαντάσματα. Θα τις έχετε δει αυτές τις πόλεις, στον κινηματογράφο, σε έργα εποχής. Υπήρχαν κτίρια, σπίτια, εγκαταστάσεις, δρόμοι εγκαταλειμμένα και καθόλου ανθρώπινη ζωή. Ο αέρας καθώς φυσούσε παρέσυρε, μέσα στη σκόνη που σήκωνε, ξερούς θάμνους και ένα τόνο ζωής έδιναν τα μαυροπούλια που πετούσαν πάνω από τα έρημα ανθρώπινα έργα.
Αυτές οι πόλεις φαντάσματα ήσαν αποτέλεσμα ενός διαρκούς ελλείμματος στο εμπόριο αυτών των πόλεων, με την υπόλοιπη αμερικανική οικονομία.
Ας έχουμε κατά νου ότι τότε η αμερικανική ολοκλήρωση στο δημοσιονομικό και στο νομισματικό πεδίο δεν είχε επιτευχθεί πλήρως, πράγμα που έγινε πολύ αργότερα, το 1913 με την ίδρυση της Κεντρικής Τράπεζας και ολοκληρώθηκε μετά από τον Πρόεδρο Ρούζβελτ (1933).
Για λόγους απλοποίησης ας υποθέσουμε ότι έχουμε δυο Πολιτείες την Α και την Β. Η Α εισάγει από την Β προϊόντα. Και οι δυο πολιτείες έχουν το ίδιο νόμισμα. Για να εισάγει η πολιτεία Α, προφανώς είχε στην διάθεση της χρηματικά αποθεματικά που με αυτά πλήρωνε τις εισαγωγές της από των πολιτεία Β. Αν δεν είχε χρήματα τότε δανειζόταν από τις τράπεζες της πολιτείας Β που είχαν πλεόνασμα. Αν όμως η κατάσταση αυτή συνεχιζόταν, δηλαδή το έλλειμμα επέμενε να υφίσταται απτόητο, τότε η πολιτεία Α θα βρισκόταν σε κατάσταση έλλειψης ρευστότητας, με αποτέλεσμα να έχει αύξηση της ανεργίας και ύφεση. Με άλλα λόγια η πολιτεία Α θα περιέπιπτε σε φτώχεια.
Ακριβώς κάπως έτσι στην Δύση, τον 19ο αιώνα, δημιουργήθηκαν οι πόλεις φαντάσματα. Ήταν αποτέλεσμα ενός επιμένοντος εμπορικού ελλείμματος, μεταξύ μιας τοπικής κοινωνίας με την υπόλοιπη οικονομία. Αλλά δεν σταματά εδώ η ιστορία. Η δημιουργία των πόλεων 'φαντασμάτων’ επηρέαζε και την οικονομία της Β πολιτείας αφού πια δεν εξήγε ένα μέρος της παραγωγικής της ικανότητας που παράμενε αδρανής.
Σύμφωνα όμως με την κρατούσα θεωρία αυτό το φαινόμενο ήταν αδύνατον να παρουσιαστεί -και ας παρουσιάστηκε και ας είναι πάντα παρόν- γιατί υπάρχει ο κλασσικός νόμος του σχετικού πλεονεκτήματος. Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο αποκλείεται το εμπορικό έλλειμμα να είναι μόνιμο, και έτσι μια πόλη να γίνει φάντασμα.
Κάθε περιοχή έχει κάποια παραγωγή για την οποία θα έχει ένα σχετικό πλεονέκτημα που θα εμποδίσει αυτή την εξέλιξη. Σε αυτόν τον νόμο και σε κάποιες άλλες υποθέσεις στηρίζεται η θεωρία των μνημονιακών για το ελεύθερο εμπόριο που ποτέ δεν δημιουργεί μόνιμο εμπορικό έλλειμμα. Αυτός είναι ένας θεωρητικός ισχυρισμός που θεωρητικά και πρακτικά εύκολα ανατρέπεται.
Η πραγματική ζωή όμως έχει αποδείξει ακριβώς το αντίθετο. Απλό παράδειγμα η σημερινή Αμερική. Μετά από 100 χρόνια δημοσιονομικής και νομισματικής ενοποίησης η ανάπτυξη μεταξύ των 52 Πολιτειών είναι άνιση. Άλλο Νέα Υόρκη, άλλο Τεννεσύ. Η πραγματικότητα συνθλίβει τις μπαρούφες του νεοφιλελευθερισμού.
Η άρση της ανισότητας σε μεγάλο βαθμό επιτυγχάνεται από την ύπαρξη της Ουάσιγκτον και του ενοποιημένου τραπεζικού συστήματος, αλλά ποτέ η πλήρης ισότητα δεν επιτυγχάνεται. Η Κεντρική Τράπεζα δημιουργεί επιπρόσθετα αποθεματικά και τα προωθεί στις λιγότερες ανεπτυγμένος Πολιτείες. Η Κεντρική Κυβέρνηση μέσω της αναδιανομής των φορολογικών εσόδων και κυρίως μέσω των επενδύσεων υποστηρίζει αυτές τις Πολιτείες.
Το αποτέλεσμα είναι ότι όλες οι Πολιτείες να διατηρούν και το εισόδημα τους υψηλό και την απασχόληση σε υψηλά επίπεδα και το εμπόριο μεταξύ τους να είναι αμοιβαία κερδοφόρο. Όλα τα παραπάνω μπορούν επιτευχθούν ακριβώς γιατί υπάρχει Κεντρική Κυβέρνηση, κοινή Δημοσιονομική Πολιτική και Κεντρική Τράπεζα. Όλων ο στόχος είναι η πλήρης απασχόληση. Αυτά αποτελούν έναν θρίαμβο της Κεϋνσιανής λογικής.
Ας πάμε τώρα στα καθ’ ημάς. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει το κοινό νόμισμα το Ευρώ. Δεν υπάρχει όμως υπερεθνική Κεντρική Κυβέρνηση που να μπορεί να ασκεί δημοσιονομική πολιτική δηλαδή να σπρώχνει επενδυτικούς πόρους από τις χώρες με πλεόνασμα στις χώρες με ελλείμματα. Η Κεντρική Τράπεζα έχει ως μοναδικό στόχο την τιθάσευση του πληθωρισμού, την διατήρηση της αξίας του ευρώ, έστω και αν η ανεργία έχει φτάσει στο 30% (τι ανοησία Θεέ μου), και όχι να δημιουργεί επιπρόσθετες πιστώσεις για επενδύσεις. Στα μυαλά των ανθρώπων που διοικούν ισχύει ακόμα το δόγμα του σχετικού πλεονεκτήματος, το δόγμα της σπανιότητας των πόρων, το δόγμα ότι η προσφορά δημιουργεί την ζήτηση και το δόγμα ότι το χρήμα είναι δεδομένο.
Τα παραπάνω φτιάχνουν τις ικανές και αναγκαίες συνθήκες για να δημιουργηθούν όχι πια Ghost Τowns αλλά Ghost Countries. Στον πραγματικό κόσμο εάν οι πολιτικές ρευστότητας και της αναπλήρωσης των δεν μπορούν να ασκηθούν, τότε η φτώχεια και η βαθειά ύφεση θα πλήξει τις πιο αδύνατες χώρες και αργά αλλά σίγουρα και τις πλεονασματικές. Ήδη η ύφεση απλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Η ύφεση του Νότου προφανώς δεν είναι θέμα αρετής. Είναι θέμα έλλειψης ρευστότητας για επενδύσεις. Ή αλλιώς οι αποταμιεύσεις του βορρά είναι μεγαλύτερες από τις επενδυτικές δαπάνες.
Στη Χώρα μας, επειδή είχε υπερβολικό δημόσιο χρέος, έλλειψη διεθνών επενδύσεων, ελάχιστες εξαγωγές, δομές καθόλου ευέλικτες, της επεβλήθη ένα φριχτό πρόγραμμα λιτότητας που την οδηγεί καθημερινά σε εξαθλίωση. Πιθανότατα αυτό το πρόγραμμα να ισορροπήσει την οικονομία με ανεργία 35-40% δεδομένου ότι η χώρα έχει αποαγροτοποιηθεί, έχει αποβιομηχανοποιηθεί και οι υπηρεσίες που προσφέρει ανταγωνιστικά πόρρω απέχουν από τις αντίστοιχες των Ευρωπαίων.
Το πρόγραμμα που επεβλήθη, είχε σαν στόχο πρωταρχικό να περισώσει το Τραπεζικό Σύστημα της ΕΕ, που αυτό αποτελεί την αιτία της κρίσης, παρά την Ελληνική Οικονομία. Καθώς το πρόγραμμα εξελίσσεται κατανοούν ότι όσα δάνεισαν δεν είναι δυνατόν να τα πάρουν πίσω. Τώρα αλληλοκατηγορούνται ΕΕ και ΔΝΤ γι αυτό τον λόγο και όχι για τους Έλληνες ανέργους.
Δεδομένης αυτής της συμπεριφοράς και του σημερινού οικονομικού περιβάλλοντος όπου στην ΕΕ δεν υπάρχει μηχανισμός ανακύκλησης των εμπορικών περισσευμάτων, ούτε και κοινή δημοσιονομική πολιτική το να παραμένουμε εναγκαλισμένοι με τα αλλά ευρωπαϊκά έθνη, χωρίς να κάνουμε τίποτα μέσα στην ΕΕ, μάλλον αποτελεί λάθος μας.
Θαρραλέα θα πρέπει να συζητήσουμε για μια Νέα Πολιτική που θα μας οδηγήσει στο Νέο Εθνικό Νόμισμα. Το πρόβλημα είναι δικό μας. Αυτοί θέλουν να μας αρμέξουν χωρίς να μας σώσουν.
Όπως τόνισε ο Κέϋνς ‘Το πρόβλημα της διατήρησης της ισορροπίας στο ισοζύγιο πληρωμών μεταξύ χωρών, δεν επιλύθηκε ποτέ… και η αποτυχία να λυθεί αυτό το πρόβλημα, υπήρξε η μεγαλύτερη αίτια εξαθλίωσης, κοινωνικής δυσαρέσκειας και ακόμα αιτία πολέμων και επαναστάσεων, επειδή υποτίθεται ότι υπάρχει κάποιος ευέλικτος αυτόματος μηχανισμός προσαρμογής, ο όποιος ωθεί τα πράγματα προς την ισορροπία, αρκεί να εμπιστευτούμε την μη παρέμβαση (laissez faire), που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα δόγμα αυταπάτης, που δεν λαμβάνει οπ’ όψη την ιστορική εμπειρία αλλά και που δεν έχει κάποια ισχυρή θεωρία να στηριχτεί’2.
Αυτή όμως η αυταπάτη ως πολιτική ασκείται πάνω μας σήμερα με απτά αποτελέσματα. Είναι δυνατόν τις αυταπάτες ορισμένων να τις αφήνουμε να εφαρμόζονται και το πολιτικό προσωπικό να μην αντιδρά; Εκτός αν αποφασίσαμε να γίνουμε Ghost Country
Πηγή : http://www.freepen.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου