Η διαμόρφωση της κοινής γνώμης

Συχνά βλέπω τον όρο «opinion makers» σε διάφορα έντυπα και ιστότοπους κι αυτό με προβληματίζει. Γιατί το έργο που υποδηλώνει ο όρος αυτός, δεν υλοποιείται μόνο από δημοσιογραφικές πένες, αλλά γίνεται και από επιστήμονες κύρους, και το χειρότερο είναι πως γίνεται και από επιστήμονες, που προσπαθούν να αποκτήσουν κύρος μέσα από την στράτευσή τους σε έναν τέτοιο ρόλο. Γνωστά παραδείγματα έχουν κατακλύσει την πρόσφατη δημόσια ζωή στον τόπο μας.

Η «διαμόρφωση της κοινής γνώμης», όπως λέγεται επισήμως και ανενδοιάστως, είναι το θέμα που με προβλημάτισε τελευταίως, διαβάζοντας, μετά από σύσταση αγαπημένου μου προσώπου, ένα άρθρο, του Paul Craig Roberts, εδώ. Αφορμή, όμως, για τούτο το σημείωμα, στάθηκε μια σύντομη ανταλλαγή απόψεων, με έναν πολύ καλό φίλο.

Στο κείμενο του Paul Craig Roberts διαπίστωσα πως ο ικανός μελετητής και αναλυτής, διατυπώνει τις απόψεις του αναλύοντας τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, και θέτει τα ερωτήματα συνέπειας και απόδοσης των πολιτικών αυτών. Διατυπώνει τα κοινωνικά αιτήματα και τους στόχους που εγείρει, θέτει, έχει ή θα έχει η κοινωνία, στην πλήρη διαστρωμάτωσή της (τόσο εργοδότες και εργαζόμενοι, όσο και οι πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες), και τοποθετείται επί όλων αυτών, προχωρώντας στην διατύπωση του σημερινού και επείγοντος διακυβεύματος.

Μ' αυτό το άρθρο, έχω την αίσθηση πως γίνεται διεξοδική ανάλυση, ενημέρωση, έρευνα και απερίφραστη τοποθέτηση του συγγραφέα επί των ζητημάτων αυτών, με όρους και στοιχεία της σημερινής πραγματικότητας (1).

Σ' έναν αντίλογο, πως το κείμενο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αβανταδόρικο στις πρακτικές της νέου Προέδρου της αμερικανικής υπερδύναμης, θα αντέτεινα πως μάλλον είναι αν-αβανταδόρικο προς τον κάθε επίδοξο σωτήρα. Κι ενώ, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ -ως ...«νέος σωτήρας»- δεν μπορεί ακόμη να κριθεί για την επιτυχία (ή όχι) των προτάσεών του, αντιθέτως, οι προτάσεις και οι θέσεις των αντιπολιτευομένων Democrats, έχουν ήδη δοκιμασθεί και έχουν αποβεί -επί της ουσίας- ωραίες κουβέντες χωρίς αντίκρυσμα. Παρ' όλα αυτά έχουν αποφέρει πολύ καλές απολαβές για τους κήρυκες αυτών, ενώ έχουν επέλθει πολύ κακές συνέπειες και εξελίξεις σε βάρος των μισθωτών και των ενδεών.

Πρέπει να σκεφτούμε, πως η κοινωνία δεν έχει μόνο ιθύνοντες και κρατούντες, «που αγωνίζονται για τις ιδέες τους» και τα πλάνα τους, έχει κι ένα λαό μέσα της. Κι άσχετα από λαϊκισμούς, αριστερισμούς, διανόηση κλπ. , τα κοινωνικά αιτήματα καταλαμβάνουν, αφορούν και προβάλλονται από όσους δεν έχουν τα οικονομικά εργαλεία στα χέρια τους. Ενώ το ατομικό/εξατομικευμένο (η συλλογικό της κάστας) μέλημα των οικονομικώς κρατούντων και των αρχόντων είναι -συνηθέστατα μέχρι σήμερα- η διατήρηση και η αύξηση του πλούτου τους, και της συνακόλουθης εξουσίας τους....

Ο μόνος αληθινά, ηθελημένα ή αθέλητα, πάσχων σε τούτο το παιχνίδι προτάσεων-αιτημάτων και πραγμάτωσης αυτών, είναι η διανόηση, που συχνά συντάσσεται με κάποιον. Το: «με ποιόν», είναι το ζητούμενο και το ερώτημα.

Η έλλειψη ελέγχου των οικονομικώς κρατούντων και των αρχόντων, και η έλλειψη νέων προτάσεων -που κάλλιστα μπορούν να γίνουν από την θεωρία και τον οραματισμό της διανόησης (και να τύχουν επεξεργασίας από τους τεχνοκράτες της που έχουν όλα τα εργαλεία γι' αυτό τον σκοπό και το έργο), αποβαίνει σε βάρος όλων! Ακόμη και σε βάρος της ίδιας της διανόησης, συντασσόμενης, αλλά και μη συντασσόμενης, με τους κρατούντες, αδιακρίτως. Γι' αυτό και ο ρόλος της είναι κομβικός. Και οι λόγοι της εξαθλίωσης ή η τιμή της ευημερίας της κοινωνίας βαρύνουν ή, αντιστοίχως, τιμούν, πρωτίστως αυτήν!

Η Δημοκρατία επιβάλλει στον καθένα που αισθάνεται αυτό το χρέος, να πάρει θέση και να ενεργήσει (να τοποθετηθεί ή/και να πράξει) αναλόγως. Όχι ως επαναναστάτης, κατά των άλλων, όχι ως πολιτικός (δηλαδή επί της πολιτικής) στοχαστής, αλλά ως στρατιώτης της λογικής και ως στοχαζόμενος πολίτης, σε αντίθεση προς τον πολιτικό/κομματικο-ιδεολογικό οπαδό.

The state of the art (η τέχνη) του «να είσαι πολίτης» έχει εκφυλισθεί στη «Χώρα της Δημοκρατίας» τώρα, που η πολιτική εξώθησε την ισότητα στην εξομοίωση, κι έχει γίνει του συρμού «όλοι να λένε» και κανείς «να μην εννοεί τίποτε με αυτά που λέει». Ζώντας χωρίς έρωτα για την δημιουργία αυτού που ζούμε, αφήσαμε να μας κατακλύσει το πνευματικό γήρας της απόλαυσης (να προφτάσουμε να καταναλώσουμε γιατί πεθαίνουμε...).

Δεν αγαπούμε την ελευθερία ως ζωτικής φύσεως πανανθρώπινη ανάγκη. Αγαπούμε την ελευθερία μας. Την ελευθερία να απολαμβάνουμε. Την ελευθερία να αιτιώμεθα τους άλλους για την ανικανότητα και τα δεινά μας.

Όμως, κανείς δεν πρόκειται να μας σώσει αν εμείς οι ίδιοι δεν θέλουμε να σωθούμε. Κανείς δεν θα μας σώσει από τον «άσωτο» εαυτό μας.

Κι αν ο Τύπος με την πολιτική αρθρογραφία αποβλέπει στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης, είναι προφανές πως εξυπηρετεί τους συσχετισμούς των πολιτικών δυνάμεων στην πολιτική σκηνή και την πολιτική κυριαρχία των κομμάτων επί της (κατεστημένης ή επίδοξης) εξουσίας, αλλά δεν εξυπηρετείται η πρόταση και η επεξεργασία γόνιμων πολιτικών ιδεών.

Γι' αυτόν τον λόγο, ζητούμενο δεν είναι η διαμόρφωση, αλλά η καλλιέργεια της κοινής γνώμης. Γιατί ο καλλιεργημένος πολίτης έχει κριτική ικανότητα και δύναμη. Ο διαμορφωμένος «πολίτης» είναι υπάκουος οπαδός.

Κάποτε, σε τούτα τα χώματα, η καλλιέργεια του πολίτη για τα μεγάλα, τα πανανθρώπινα ερωτήματα, ήτανε υποχρέωση και καθήκον της Πολιτείας. Και γινόταν μέσω της Θεατρικής Παιδείας , που ήταν οικονομική υποχρέωση των εχόντων. Στις μέρες μας το Θέατρο συχνά είναι δικαίωμα στην οικονομική επιχορήγηση. Η αλληλεγγύη έγινε ΜΚΟ, κι η ευθύνη της Πολιτείας για σημαντικά θέματα έγινε Ανεξάρτητη Αρχή (δηλαδή, έσωθεν ανεξέλεγκτη, κι έξωθεν επιβαλλόμενη -ευρωπαϊκή γαρ- υποχρέωση της Πολιτείας)!

Παρερμηνεύσαμε τον Ηράκλειτο που διείδε την ενότητα του κόσμου, λέγοντας «εν το παν». Αντίστοιχο προς του Χριστού τη διδασκαλία, που είπε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ως άνθρωποι, [αλλά όχι όμοιοι, αφού ο καθένας διαφοροποιείται από τους άλλους, με τις αποφάσεις του: όστις βούλεται κλπ].

Παρερμηνεύσαμε τον Ηράκλειτο που είπε «πόλεμος, πάντων πατήρ», νομίζοντας πως (εννοεί ότι) από την διαμάχη, την διαίρεση και την αντιπαλότητα θα δημιουργήσουμε κάτι νέο. Δεν προσέξαμε πως οι διαμάχες, η αντιπαλότητα και η διαίρεση προκαλούνε συντρίμμια, κι ότι αυτό πια θα είναι το καινούργιο.

Παρεμηνεύοντας τον Ηράκλειτο σε τούτη την ρήση του, λοιδορήσαμε και περιφρονήσαμε και το κήρυγμα του Χριστού, για ειρήνη ανάμεσά μας, ως ανεφάρμοστη, ανόητη κι ανεδαφική ιδεοληψία αφελών. Κι αυτό το κάναμε, για να δώσουμε χώρο στις έριδες και τις ατομικές μας φιλοδοξίες, που στρέφονται σε βάρος των άλλων. Όλων των άλλων, που βρίσκονται αντίθετοι στις επιδιώξεις μας κι επίφοβοι ανταγωνιστές μας. Ενώ την επικαλούμεθα, όταν εξυπηρετεί τους στόχους και τις βλέψεις μας.

Αφήσαμε τα αλλότρια προστάγματα αναντίρρητα, και διαιρεθήκαμε, αχρηστευθήκαμε, εξουθενωθήκαμε και πεταχτήκαμε σαν απόβλητα έξω από την ζωή χωρίς δημιουργική πνοή. Αυτό είναι, νομίζω, και το νόημα της φράσης «victimized and marginalized groups» του Paul Craig Roberts στο παραπάνω άρθρο του.

Και τώρα, όσοι δεν μετράμε τα μέσα και τους τρόπους για να κάμψουμε κάθε αντίσταση των άλλων στις πολιτικές και τους τρόπους επιδίωξης της δικής μας επικράτησης, μετράμε ανάμεσά μας τα θύματα και τα αδιέξοδα στα οποία οδήγησαν οι προηγούμενες πολιτικές επιλογές μας.

Γιατί αφεθήκαμε στην ύπνωση που μας έκαναν οι opinion makers και καταλήξαμε αδύναμοι και καταδικασμένοι;

Σημείωση:

Δεν κάνει το ίδιο όμως, ένας άλλος αρθρογράφος εδώ, καθώς μελετά και σχολιάζει κριτικά το βιβλίο του Joseph Stiglitz, με τίτλο « The Euro: How a Common Currency Threatens the Future of Europe», αφού απορρίπτει αυθαίρετα την εμπεριστατωμένη άποψη του συγγραφέα, και με γενικόλογες διερμηνείες και επιχειρήματα, καταλήγει στο απλοϊκό συμπέρασμα πως

• «Σε γενικές γραμμές, επίσης, ο Αμερικανός καθηγητής παραμερίζει πλήρως στην ανάλυσή του και τη στάση των Ευρωπαίων απέναντι στο ευρώ. Ιδιαίτερα δε στην Ελλάδα, όπου την εποχή συγγραφής του βιβλίου του η κοινή γνώμη ήταν σε ποσοστό περίπου 70% υπέρ του ενιαίου νομίσματος. 

• Με πιο απλά λόγια, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς προσπαθεί να πείσει ότι αν οι επιβάτες ενός αεροπλάνου εν πτήσει διαπιστώσουν ότι πήραν λάθος δρομολόγιο, θα μπορούσαν πολύ απλά να ανοίξουν την πόρτα για να κατέβουν!…»

Πηγή : http://www.logiosermis.net