Παγκόσμιες εστίες πυρκαγιάς

Όσο περισσότερο διαρκεί η εποχή των φθηνών χρημάτων, η οποία όταν σταματήσει θα καταρρεύσουν τα χρηματιστήρια, τόσο πιο πολύ υπερθερμαίνονται οι αγορές μετοχών, ομολόγων, δανείων και ακινήτων – οπότε τόσο πιο επώδυνο θα είναι το κραχ που νομοτελειακά θα ακολουθήσει.

«Οι χαρούμενες οικογένειες είναι όλες ίδιες. Η κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο» (L. Tolstoy).

Άρθρο 

Υπεύθυνες για τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ήταν ασφαλώς οι κεντρικές τράπεζες, λόγω της πολιτικής των χαμηλών επιτοκίων που ξεκίνησαν στις αρχές της χιλιετηρίδας – γεγονός που οδήγησε στη γνωστή φούσκα των ακινήτων στις Η.Π.Α. και αλλού (Ιρλανδία, Ισπανία κλπ.) που τελικά κορυφώθηκε με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers. 

Στη συνέχεια, για την αντιμετώπιση της κρίσης, ξανά οι κεντρικές τράπεζες μείωσαν δραστικά τα επιτόκια, πλημμυρίζοντας ταυτόχρονα το σύστημα με νέα χρήματα από το πουθενά – με απλά λόγια, πολλαπλασίασαν τη δόση των αναβολικών, για να αντέξει ο ασθενής και να μην πεθάνει αμέσως. 

Ως εκ τούτου, εκτός από το ότι δημιουργήθηκαν γιγαντιαία βουνά χρεών (ανάλυση), σε ολόκληρο τον πλανήτη έχουν σχηματισθεί τεράστιες φούσκες, οι οποίες κάποια στιγμή θα καταρρεύσουν – προκαλώντας αλλεπάλληλα κραχ, μέσα από εξαιρετικά επικίνδυνες τραπεζικές κρίσεις. Ειδικότερα τα εξής:

Η.Π.Α.: Οι πιστώσεις στον κλάδο των αυτοκινήτων έχουν φτάσει στο 1,1 τρις $, εκ των οποίων πάνω από το 30% έχει δοθεί σε ανθρώπους που δεν έχουν καν τη δυνατότητα να τις πληρώσουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα φοιτητικά δάνεια (1,4 τρις $), ενώ πολλά άλλα οικονομικά μεγέθη της υπερδύναμης είναι σε κακή κατάσταση, παρά το ότι οι στατιστικές χειραγωγούνται. Όσον αφορά τις αθετήσεις πληρωμών εκ μέρους των αμερικανικών επιχειρήσεων εκτοξεύθηκαν στα 27,8 δις $ το πρώτο τρίμηνο του 2016, από 11,7 δις $ το 2014 – κάτι που συμβαίνει μόνο σε εποχές ύφεσης (πηγή).

Καναδάς: Τα ανυπόθηκα δάνεια αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από τους μισθούς, με αποτέλεσμα οι Καναδοί να είναι χρεωμένοι με το 150% των ετησίων εισοδημάτων τους – ενώ οι τιμές των ακινήτων είναι υπερβολικά υψηλές. 

Σκανδιναβία: Στη Σουηδία, στη Δανία και στη Νορβηγία οι τιμές των ακινήτων ακολουθούν μία συνεχή ανοδική πορεία – όπου, για παράδειγμα, στη Σουηδία έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2006. Όσον αφορά τη Φινλανδία, η οικονομία της βαίνει από το κακό στο χειρότερο λόγω της συμμετοχής της στο ευρώ (ανάλυση). 

Ελβετία: Τα δεκαετή ομόλογα του δημοσίου έχουν αρνητική απόδοση της τάξης του -0,4%. Επομένως, οι επενδυτές πληρώνουν τόκο αντί να εισπράττουν! 

Γερμανία: Στις μεγάλες πόλεις οι τιμές των ακινήτων είναι κατά 10-20% υπερτιμημένες, ενώ θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Λογικά λοιπόν ο κ. Σόιμπλε απαιτεί αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ, μεταξύ άλλων για να μην καταρρεύσει ο τραπεζικός τομέας της χώρας (άρθρο). Κάτι τέτοιο όμως θα οδηγούσε τον ευρωπαϊκό νότο στη χρεοκοπία – οπότε δεν είναι δυνατόν να συμβεί. 

Ιταλία: Τα ομόλογα του υπερχρεωμένου δημοσίου της χώρας έχουν απόδοση μόλις 1,3% – γεγονός που σημαίνει πως το κράτος πληρώνει επιτόκιο 1,3% για να δανειστεί. Για σύγκριση, οι Η.Π.Α. πληρώνουν επιτόκιο 1,7% για να δανεισθούν – παρά ο ότι τα ομόλογα τους είναι πολύ πιο ασφαλή από τα ιταλικά που σε περίπτωση εξόδου της Ιταλίας από την Ευρωζώνη θα μετατραπούν σε λιρέτες. 

Κίνα: Για ένα διαμέρισμα 80 τμ στην άκρη των μεγάλων πόλεων πληρώνει κανείς σήμερα 500.000 € – ενώ οι τιμές των ακινήτων, στο παράδειγμα του Shenzhen, αυξήθηκαν κατά 62% εντός ενός μόλις έτους. Η Κίνα, μαζί με την Ιταλία, θεωρούνται η πλέον επικίνδυνες χώρες για το ξέσπασμα της κρίσης – όπως η Deutsche Bank, όσον αφορά τις τράπεζες. 

Ταϊλάνδη: Τα δεκαετή ομόλογα της χώρας έχουν απόδοση μόλις 2,2%, παρά το ότι πριν από δύο χρόνια διενεργήθηκε το γνωστό πραξικόπημα που δεν έχει ακόμη αφομοιωθεί από την οικονομία της. 

Σιγκαπούρη: Η φούσκα ακινήτων έχει αρχίσει να καταρρέει, αφού οι τιμές τους μειώθηκαν κατά 10% από το 2013. Σύντομα θα ακολουθήσει τραπεζική κρίση.

Ιαπωνία: Εκτός από τα υπόλοιπα προβλήματα της και τη διεξαγωγή του μεγαλύτερου νομισματικού πειράματος όλων των εποχών, αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των εταιρειών ζόμπι – αυτών δηλαδή που το επιχειρηματικό μοντέλο τους έχει πάψει να αποδίδει, οπότε διατηρούνται στη ζωή μόνο με τη βοήθεια των φθηνών δανεικών χρημάτων. 

Αυστραλία: Στο Σύδνεϋ και στη Μελβούρνη οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά 15% το 2015, με τη φούσκα να έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ – ενώ τυχόν πρόβλημα της Κίνας θα γονατίσει εντελώς την οικονομία της.

Νέα Ζηλανδία: Διαπιστώνεται μία ανάλογη φούσκα στις τιμές των ακινήτων, ειδικά στο Auckland – με το μέσον όρο της αύξησης να τοποθετείται στο 14%.

Περαιτέρω, σε πολλές από τις παραπάνω χώρες που έχουν δημιουργηθεί φούσκες, οι κεντρικές τράπεζες είχαν προηγουμένως μειώσει δραστικά τα επιτόκια τους – μεταξύ των οποίων η Fed και η ΕΚΤ που τα μηδένισαν, με την αμερικανική να μην μπορεί να τα αυξήσει παρά το ότι ξεκίνησε την προσπάθεια σχεδόν ένα έτος πριν. 

Ορισμένες άλλες, όπως η ελβετική, η σουηδική και η τράπεζα της Ιαπωνίας έχουν ήδη υιοθετήσει αρνητικά επιτόκια, τα οποία τροφοδοτούν ακόμη περισσότερο τις φούσκες. Φυσικά κανένας δεν γνωρίζει πότε θα σπάσουν όλες αυτές οι φούσκες, ενώ υπάρχουν τα εξής τρία βασικά σενάρια:

(α) Πτώση του ρυθμού ανάπτυξης: Κυρίως στην Ιταλία και στην Ιαπωνία υπάρχουν πολλές προβληματικές επιχειρήσεις (ζόμπι), οι οποίες διατηρούνται στη ζωή μόνο με τη βοήθεια των φθηνών χρημάτων. Οι εταιρείες αυτές χρηματοδοτούν με τη βοήθεια των πιστώσεων εγχειρήματα που αποδίδουν ελάχιστα – με αποτέλεσμα να έχουν τη δυνατότητα να εξοφλούν μόνο τα χαμηλά επιτόκια στις τράπεζες.

Εάν λοιπόν μειωθεί ακόμη περισσότερο ο ρυθμός ανάπτυξης, τότε δεν θα μπορούν να πληρώσουν ούτε τους τόκους, ούτε τα χρεολύσια – οπότε θα ακολουθούσαν μαζικές αθετήσεις πληρωμών και χρεοκοπίες, οι οποίες θα προκαλούσαν τεράστια προβλήματα τόσο στα κράτη (ανεργία, μείωση εσόδων κλπ.), όσο και στις τράπεζες. 

(β) Υψηλότερα επιτόκια των ομολόγων: Εάν αυξηθούν τα επιτόκια των ομολόγων, τα μεγαλύτερα προβλήματα θα παρουσιαστούν στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Ειδικότερα, κυρίως οι τράπεζες του νότου έχουν αγοράσει μαζικά ομόλογα των κρατών τους – τα οποία ευρίσκονται στους ισολογισμούς τους ως πάγια περιουσιακά στοιχεία, ενώ μέσω αυτών των ομολόγων εισπράττουν τόκους από τις χώρες τους. 

Εάν τώρα αυξηθούν τα βασικά επιτόκια εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, θα μειωθεί δραστικά η ζήτηση (άρα και οι τιμές) των παλαιοτέρων ομολόγων, λόγω της μικρής τους απόδοσης – αφού τα καινούργια θα έχουν υψηλότερη. Ως εκ τούτου, οι τράπεζες θα πρέπει να αποσβέσουν εν μέρει τη μείωση της αξίας τους – οπότε θα περιοριστούν τα ίδια κεφάλαια τους, φέρνοντας τες σε δύσκολη θέση. Πόσο μάλλον όταν πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες είναι ήδη υπερχρεωμένες, θεωρούμενες επίσης ζόμπι – αφού διατηρούνται στη ζωή μόνο με τη βοήθεια της ΕΚΤ, μεταξύ άλλων επειδή διατηρεί τεχνητά χαμηλά τα επιτόκια (αποδόσεις ομολόγων).

(γ) Υψηλότερα δανειακά επιτόκια: Όταν τα επιτόκια δανεισμού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών είναι χαμηλά, αυξάνεται η ζήτηση για δάνεια, μεταξύ των οποίων για την αγορά ακινήτων – οπότε ο τζίρος των τραπεζών. Ορισμένοι όμως οφειλέτες μπορούν να εξυπηρετούν τα δάνεια τους μόνο επειδή τα επιτόκια είναι χαμηλά – όπου αυτά για την αγορά ακινήτων ανέρχονται σε 1,5% κατά μέσον όρο.

Εάν λοιπόν αυξηθούν τα επιτόκια, τότε αφενός μεν θα μειωθεί ο τζίρος των τραπεζών, αφετέρου αρκετοί οφειλέτες δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν με τις υποχρεώσεις τους. Επομένως θα ακολουθήσουν μαζικές αθετήσεις πληρωμών και χρεοκοπίες, οι οποίες θα επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό τις τράπεζες.

Βέβαια, οι τράπεζες έχουν ως εγγύηση τα ακίνητα των οφειλετών τους, στην περίπτωση των ενυπόθηκων δανείων. Εν τούτοις, όταν πολλοί μαζί οφειλέτες αδυνατούν να πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, οι τιμές των ακινήτων καταρρέουν, οπότε οι εγγυήσεις των τραπεζών ανάλογα – κάτι που έχει διαπιστωθεί με το χειρότερο δυνατό τρόπο στην Ελλάδα, όπου ακόμη και αν κατασχεθεί το ακίνητο ενός οφειλέτη, παραμένει χρεωμένος με ένα πολύ μεγάλο ποσόν.

Ολοκληρώνοντας, όσο περισσότερο διαρκεί η εποχή των φθηνών χρημάτων, η οποία όταν σταματήσει θα καταρρεύσουν τα χρηματιστήρια (συνήθως συμβαίνει έξι μήνες μετά τις δύο πρώτες αυξήσεις των επιτοκίων), τόσο πιο πολύ υπερθερμαίνονται οι αγορές μετοχών, ομολόγων, δανείων και ακινήτων – οπότε τόσο πιο επώδυνο θα είναι το κραχ που νομοτελειακά θα ακολουθήσει. Ειδικά εάν συνδυαστούν όλα τα παραπάνω σενάρια μαζί, τα οποία θα φέρουν στα όρια της αντοχής του το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα – το οποίο δεν θα ήταν τότε απίθανο να καταρρεύσει, προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές στον πλανήτη. 

Οφείλουμε να θυμηθούμε εδώ από το παράδειγμα της Ελλάδας πως όταν τα κράτη δεν μπορούν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, μεταξύ των οποίων αυτές για τη διάσωση των τραπεζών και δεν χρεοκοπούν επίσημα, τότε υποχρεώνονται οι Πολίτες τους να το κάνουν – μέσω των μειώσεων μισθών και συντάξεων, των υπερβολικών αυξήσεων των φόρων κοκ.

Πηγή : http://www.analyst.gr