Η κατάπαυση του πυρός που είναι σε ισχύ στα ανατολικά της Ουκρανίας είναι η πρώτη σοβαρή διαπραγμάτευση μεταξύ των εμπόλεμων μερών σχετικά με την πορεία προς μια ειρηνική διευθέτηση.
Ωστόσο, η επεξεργασία των λεπτομερειών και η διαπραγμάτευση - η οποία είναι αποδεκτή από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, για ένα μελλοντικό καθεστώς για την περιοχή, θα είναι ένα δύσκολο έργο που απαιτεί τον συμβιβασμό από όλες τις πλευρές.
Η κατάπαυση του πυρός στα ανατολικά της Ουκρανίας είναι ένα πολυαναμενόμενο βήμα που έχει θέσει ένα τέλος σε μια βάναυση και άσκοπη αιματοχυσία. Ωστόσο, αυτό έχει φέρει τις πλευρές πιο κοντά στην λύση μέσω μιας πολιτικής διαδικασίας που πρέπει να προκύψει μετά από συμφωνίες, και είναι πιθανό να είναι μια πολύ δύσκολη εξέλιξη.
Το πρώτο στάδιο, μετά την ανταλλαγή κρατουμένων, θα ήταν να διαπιστωθεί από τα εμπόλεμα μέρη ποιος ελέγχει ποιές περιοχές και να σκιαγραφηθούν οι τομείς ευθύνης. Οποιαδήποτε σύγκρουση αυτού του τύπου είναι ένας πόλεμος χωρίς μια σαφή γραμμή, έτσι και είναι αναγκαίο να συμφωνηθούν τα «σύνορα» μετά την εκεχειρία.
Από την άποψη του διεθνούς δικαίου, το έδαφος της Ουκρανίας είναι υπό τη δικαιοδοσία του Κιέβου, ενώ οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες στο Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ δεν έχουν αναγνωρισμένο καθεστώς, έτσι και η συμφωνία απαιτεί ένα είδος υπεραξίας, κατά κύριο λόγο από την ουκρανική πλευρά - αναγνώριση ότι ο πραγματικός έλεγχος πάνω από μέρος της χώρας έχει χαθεί, το οποίο δεν είναι φυσικά εύκολο και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ανακατατάξεις στο Κίεβο.
Μετά την οριοθέτηση έρχεται το ζήτημα του ελέγχου πάνω από τη γραμμή επαφής. Δεδομένου ότι ο ΟΑΣΕ έχει εμπλακεί στην πολιτική διαδικασία από την αρχή θα ήταν λογικό να αναμένουμε ότι ια αναλάβει το ρόλο της παρακολούθησης. Για να το κάνει αυτό θα χρειαστεί μια εντολή, έτσι μπορεί κανείς να περιμένει μια έντονη συζήτηση στη Βιέννη, όπου ο ΟΑΣΕ έχει την έδρα του, ως προς τις αρμοδιότητες και το «πολιτικό μακιγιάζ» της σχετικής αποστολής.
Στη συνέχεια θα πρέπει να αρχίσουν οι συνομιλίες σχετικά με το καθεστώς της περιοχής. Οι δηλώσεις που εκδίδονται από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν αφήνουν καμία πιθανότητα επίτευξης συμβιβασμού. Περιττό να πούμε όμως ότι οι δημόσιες δηλώσεις σε τέτοιες περιπτώσεις συνήθως εμφανίζονται μάλλον αδιάλλακτες, ενώ πίσω από τις κλειστές πόρτες είναι δυνατή μια πιο διαφοροποιημένη συζήτηση.
Ωστόσο, η εμπειρία των άλλων παγωμένων συγκρούσεων που αφορούν αποσχισθείσες δημοκρατίες, είτε πρόκειται για την Υπερδνειστερία (Μολδαβία) ή την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία (Γεωργία), δείχνει ότι είναι πολύ δύσκολο να επανέρθει ο έλεγχος που έχει ντε φάκτο χαθεί. Ως εκ τούτου, προκειμένου να εξασφαλίσει την εδαφική ακεραιότητά της η Ουκρανία, απαιτούνται επιπλέον προσπάθειες και μια πολύ δημιουργική προσέγγιση απέναντι στα δικαιώματα αυτονομίας που απαιτούν στην ανατολική Ουκρανία.
Δεν είναι ωστόσο σαφές σε ποιο βαθμό είναι σε θέση το Κίεβο να ανολουθήσει αυτή τη γραμμή υπό τις παρούσες συνθήκες. Η πολιτική κατάσταση είναι θερμαινόμενη. Επιπλέον, η ιδέα ότι η Ουκρανία έχει περισσότερες πιθανότητες για τη θέσπιση μιας σταθερής εθνικής κρατικής υπόστασης χωρίς τη Ντόνμπας, εμφανίστηκε για πρώτη φορά ακόμη και πριν από τον τελευταίο γύρο των εχθροπραξιών.
Οι αρχές των αυτοαποκαλούμενων δημοκρατιών αντιμετωπίζουν τώρα το έργο της δημιουργίας διοικητικών δομών οι οποίες θα πρέπει να στηρίζονται σε κάποια νομιμότητα. Ως εκ τούτου πρέπει να υπάρχουν εκλογές, και κατά συνέπεια πολιτικά κόμματα που συμμετέχουν σε αυτές. Στις προηγούμενες παγωμένες συγκρούσεις, των δηλώσεων αυτονομίας ή ανεξαρτησίας ακολούθησε η εμφάνιση ισχυρών μεμονωμένων ηγετών, όπως ο Ιγκόρ Σμιρνόφ στην Υπερδνειστερία ή ο Βλαντισλάφ Αρτζίνμπα στην Αμπχαζία. Ωστόσο, στην ανατολική Ουκρανία δεν υπάρχουν εντυπωσιακές προσωπικότητες που θα μπορούσαν να απολαύσουν μια αδιαμφισβήτητη αρχή.
Είναι σαφές ότι όπως και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, ο ρόλος των «βετεράνων», δηλαδή τα μέλη και οι ηγέτες των ένοπλων ομάδων, θα είναι αρκετά σημαντικός. Για παράδειγμα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ - η περιοχή που αμφισβητείται μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, ή στην Αμπχαζία, η κυβερνούσα φατρία απλά δεν μπορεί να εκτελέσει τα καθήκοντά της χωρίς την υποστήριξη των παλαιμάχων ομάδων, ή μάλλον της πολιτικής ελίτ που αποτελείται κυρίως από μέλη των ενόπλων δυνάμεων.
Πολύ περισσότερο από τα νέα πρόσωπα αναμένεται να υπάρχει προτεραιότητα στην ανάπτυξη και τη συντήρηση των ενόπλων δυνάμεών τους. Η έλλειψη ενός διεθνώς αναγνωρισμένου πολιτικού καθεστώτος σημαίνει ότι η μόνη εγγύηση της ανεξαρτησίας των εδαφών αυτών μπορεί να είναι στρατιωτική δύναμη.
Ένα ξεχωριστό σκέλος είναι τα συμφέροντα των εξωτερικών δυνάμεων, τα οποία έχουν αυξηθεί σημαντικά, ανάλογα με τον βαθμό της έντασης της σύγκρουσης.
Η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια δύσκολη επιλογή, διότι η ηθική και οικονομική ευθύνη για τις περιοχές που έχουν ντε φάκτο διαχωριστεί από την Ουκρανία βρίσκεται στη Μόσχα. Προφανώς θα ακολουθήσει η οικονομική βοήθεια για την ανοικοδόμηση της Ντόνμπας, αλλά η έλλειψη συμφωνίας για το καθεστώς της κάνει οποιαδήποτε επένδυση εκεί επικίνδυνη.
Ένα ιδανικό σενάριο για τη Ρωσία, όπως φαίνεται, θα είναι μια ενωμένη Ουκρανία με σημαντική αυτονομία για το Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ, και εγγυήσεις για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών τους, ως μέρη της γειτονικής χώρας.
Στη συνέχεια, η βοήθεια στις περιοχές αυτές θα μπορούσε να αποδοθεί ως μέρος των διεθνών προσπαθειών για την αποκατάσταση της Ουκρανίας, η οποία αναμένεται ότι θα ακολουθήσει αναπόφευκτα.
Ωστόσο, η πιθανότητα μιας τέτοιας συμφωνίας δεν φαίνεται υψηλή. Η Μόσχα θα πρέπει συνεπώς να βοηθήσει στη δημιουργία των θεσμών των δημοκρατιών του Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ, χωρίς να υπάρχουν σαφείς προοπτικές για το μέλλον.
Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία συνέβαλε στην κρίση σημαντικά, προτεραιότητα και καθήκον της θα είναι πιθανώς μια αναζήτηση εταίρων στο έργο της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, με άλλα λόγια κάποιος για να μοιραστεί το οικονομικό βάρος.
Η Ευρώπη έχει συνειδητοποιήσει ότι χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας το έργο της αποκατάστασης της Ουκρανίας θα είναι ανεξέλεγκτο, έτσι ώστε μετά την υπογραφή της εκεχειρίας οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ψάχνουν για τρόπους αλληλεπίδρασης με τη Μόσχα, προκειμένου να μειώσουν την οικονομική πίεση στο Κίεβο.
Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι σαφές, δεδομένου ότι την ίδια στιγμή η ΕΕ μιλά για αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, το οποίο προφανώς και δεν είναι πολύ ευνοϊκό για μια εποικοδομητική ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης.
Η πιο καταστροφική θέση είναι των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίς θεωρούν την ουκρανική κρίση σε μεγάλο βαθμό μέσα από το πρίσμα των δικών τους στρατηγικών συμφερόντων της στην Ευρώπη και τον στρατηγικό στόχο σε σχέση με την Ρωσία.
Τα γεγονότα του 2014 έχουν δείξει σαφώς ότι υπάρχουν θεμελιώδεις διαδικασίες που συνεχίζονται στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Αυτές επηρεάζουν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τα σύνορα και την εθνική συνείδηση των διαφόρων λαών, καθώς και τη γεωπολιτική ισορροπία των παγκόσμιων εξουσιών. Η μοίρα της ανατολικής Ουκρανίας είναι μόνο ένα στοιχείο στο πλαίσιο μιας πολύ ευρύτερης και πολύπλοκης μελλοντικής εικόνας, που προς το παρόν μπορούμε μόνο να την μαντέψουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου