Το ντόμινο παρενεργειών που ξεκίνησε από τότε έχει βυθίσει στον μαρασμό, μεταξύ ύφεσης και στασιμότητας, τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Ενώ λαοί χωρών όπως η Ελλάδα δεινοπαθούν.
Τα... Ευαγγέλια της ελεύθερης αγοράς έχουν αποφανθεί πως «οι οικονομίες πάντα αυτορυθμίζονται». Η σημαία του νεοφιλελευθερισμού, όμως, κυματίζει πια τσαλακωμένη, αφού όλα αυτά περί ενός μαγικού χεριού που αυτομάτως θα κάνει την τρικυμία... μπουνάτσα αποδείχθηκαν στην πράξη όνειρα θερινής νυκτός για αφελείς ή «στημένους». Επτά χρόνια πέρασαν και η μαυρίλα δεν φεύγει με τίποτα. Η αναμονή για... αυτορύθμιση δεν ευοδώθηκε.
Το να ψάχνει κάποιος λογική, συνέχεια και συνέπεια μέσα στο χάος της παγκόσμιας οικονομίας, που απορυθμίζεται καθημερινά την τελευταία επταετία, είναι απλώς μάταιο. Το να περιμένει κανείς και την... αυτορύθμιση από πάνω καταντά απλώς ανέκδοτο.
- Πώς, για παράδειγμα, μπορεί να εξηγηθεί λογικά το ότι η Ιρλανδία, που δεν έχει κλείσει καν χρόνο από την έξοδο από το τριετές μνημόνιο, θεωρείται πιο αξιόπιστη οικονομία από αυτή των ΗΠΑ;
- Πώς γίνεται η Ιταλία, η οποία αντικειμενικά βρίσκεται ένα βήμα πριν από το... ατύχημα, να λογίζεται από τις «αγορές» ως πάνω - κάτω εξ ίσου ασφαλής με μια από τις ισχυρότερες οικονομίες της Γης;
Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας το επιτόκιο δανεισμού για το αμερικανικό 10ετές ομόλογο ήταν στο 2,40%. Για την καταρρέουσα Ιταλία της ύφεσης; Στο 2,6%. Ελάχιστη η απόκλιση. Για την Ισπανία, που κι αυτή κουτσαίνει από το 2008, στο 2,45%. Όσο για την Ιρλανδία; Έπεσε ακόμα και στο 2% (παρεμπιπτόντως της Ελλάδας είναι στο 5,8%).
Φυσικά, μπορεί ως αντίλογο κάποιος να προτάξει την αναβάθμιση της Ιρλανδίας από τον οίκο Fitch την Παρασκευή ή τις προσπάθειες που κάνει η Ιταλία να συμμαζέψει τα οικονομικά της και ότι η Ισπανία δεν είχε ποτέ από πάνω της τρόικα, όμως για όνομα του Θεού. Τι λογική μπορεί να υπάρχει σε όλο αυτό; Και πόσο «αντικειμενικοί» είναι τελικά οι οίκοι αξιολόγησης και οι «αγορές»;
Εφόσον το 10ετές ομόλογο θεωρείται βαρόμετρο αξιοπιστίας για τις «αγορές», όπως μας δίδαξε με οδυνηρό τρόπο και η ελληνική κρίση, τότε τι να υποθέσουμε; Ότι οι ΗΠΑ πάνε καλά, όταν μάλιστα διαρκώς ανεβάζουν το όριο χρέους τους; Μήπως, λοιπόν, αυτός είναι ένας δείκτης ανησυχίας όταν μια υπερδύναμη έχει φτάσει να δανείζεται ακριβότερα ακόμα κι από την Ιρλανδία του μνημονίου; Εκτός αν κάποιοι βιαστούν να μιλήσουν ξανά για νέο «ιρλανδικό θαύμα», λες και ξεχάστηκε το πού κατέληξε το προηγούμενο μιράκολο.
Όρθιο το ρούβλι
Να, όμως, άλλο ένα παράδοξο. Την 1.12.2008, ενώ ήταν σε εξέλιξη η συντριβή της παγκόσμιας οικονομίας, το αμερικανικό 10ετές ομόλογο είχε επιτόκιο μόλις 2,2%, δηλαδή μικρότερο από σήμερα. Τρελά φαινόμενα μιας θεότρελης οικονομίας;
Τα περίεργα, όμως, δεν σταματάνε εδώ. Οι ειδικοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι το ρούβλι θα καταποντιστεί μετά τα γεγονότα της Κριμαίας, αλλά κυρίως με όσα συνέβησαν από την κατάρριψη του αεροπλάνου των μαλαισιανών αερογραμμών και ύστερα. Ακόμη, λοιπόν, και μετά τις εκατέρωθεν σκληρές κυρώσεις Δύσης - Ρωσίας, το ρούβλι παραμένει σταθερό όλο αυτό το διάστημα.
• Στα μέσα Φεβρουαρίου, δηλαδή πριν από τη ρωσική επέμβαση στην Κριμαία, η ισοτιμία ευρώ / ρουβλίου ήταν 1/48, ενώ τη Δευτέρα 19.8.2014 θα μπορούσε κάποιος να αγοράσει με ένα ευρώ 48,2 ρούβλια.
• Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, στις αρχές του 2009, όταν η Μόσχα διέκοψε την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ουκρανία, γεγονός που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις με διεθνές αντίκτυπο, το ρούβλι από 1/34 που είχε ισοτιμία στις 17.11.2008 έφτασε στο 1/46,8 στις 4.2.2009.
• Αυτή τη φορά έκανε το πικ αγγίζοντας το 1/50 στην ισοτιμία με το ευρώ στις 10.3.2014, όμως προσγειώθηκε γρήγορα μεταξύ 1/46 - 1/48. Καμία σοβαρή συνέπεια στο νόμισμα, δηλαδή, από τα γεγονότα στην Ουκρανία και το εμπάργκο, με τις Κασσάνδρες να διαψεύδονται και σ’ αυτή την περίπτωση.
Κι όμως, δεν ακούγεται τουλάχιστον περίεργο; Θα περίμενε κανείς ότι το ρούβλι θα καταρρεύσει, παρά την όποια στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης και κυρίως από τη στιγμή που ακούγονται τύμπανα πολέμου με φόβους γενικής ανάφλεξης στην περιοχή.
Η λιτότητα αυξάνει τα χρέη
Παρά τις θυσίες, φως δεν υπάρχει με αυτή την οικονομική πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη γενικότερα. Για το πόσο, άλλωστε, η κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση ειδικά στις ευρωπαϊκές οικονομίες αξίζει να δούμε μερικούς αριθμούς:
Μεταξύ 2010 και 2013 το δημόσιο χρέος της Γαλλίας αυξήθηκε από 82% στο 93,5%, της Ισπανίας από το 61% στο 93%, της Πορτογαλίας από το 94% στο 129%, της Ελλάδας από το 148% στο 175%, της Ιταλίας από το 119% στο 132%, της Ιρλανδίας από το 91% στο 123%, της Κύπρου από το 61% στο 111%, ακόμα και της Ολλανδίας από το 53% στο 73%. Με λίγα λόγια, τα χρέη δεν συμμαζεύονται με τη λιτότητα.
Έτσι η αύξηση του ποσοστού του δημοσίου χρέους στο ΑΕΠ από 79% που ήταν για την Ευρωζώνη το 2010 εκτινάχθηκε στο 87% το 2013. Κι ας μειώθηκαν τα ελλείμματα από το 6,2% στο 3%, αφού οι οικονομίες μπήκαν στον «πάγο». Αν κάποιος πιστεύει ακόμα στο αόρατο χέρι της ελεύθερης αγοράς, με δεδομένο ότι η Ευρώπη βρίσκεται στο απόγειο του πιο σκληρού νεοφιλελευθερισμού, τότε θα πρέπει να αναμένει κι άλλο στο ακουστικό του. Περισσότερα στοιχεία επ’ αυτού θα βρείτε στο επόμενο δισέλιδο...
Ωκεανοί χρεών γεννούν κρίσεις
Η ημιθανής ευρωπαϊκή οικονομία δεν παίρνει μπροστά με τίποτα. Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, πάντως, σε ρόλο πωλητών αναιμικής ελπίδας, εξακολουθούν να εξαγγέλλουν... «προσεχώς ανάπτυξη».
Γενικώς, όμως, η Δύση αγκομαχάει. Μην ξεχνάμε ότι το δημόσιο χρέος της Αγγλίας έχει ξεφύγει από το 52% του 2009 στο 90% φέτος, ενώ δεν πάνε πίσω ούτε οι ΗΠΑ, που ήταν στο 64% το 2009 και σήμερα έχουν ξεπεράσει το 101% επί του ΑΕΠ. Όσο για την Ιαπωνία; Από το 174% πριν από πέντε χρόνια είναι πλέον στο 227%. Ωστόσο, θεωρείται... καταφύγιο για τους απανταχού επενδυτές. Και δανείζεται με χαμηλά επιτόκια 0,5%! Τα... τρελά, ακατανόητα, ενδεχομένως και ευτράπελα, της ελεύθερης αγοράς, όπως γράφαμε και στην προηγούμενη σελίδα.
Οικονομίες βουλιάζουν σε βούρκους χρεών, με στασιμότητα στους δείκτες ανάπτυξης, αλλά για τις «αγορές» και τους «οίκους» πάνε «σφαίρα»! Και μέσα σ’ όλα, διάφοροι ταλαίπωροι συστημικοί αναλυτές ιδροκοπάνε για να εφεύρουν διαφορετικές περισπούδαστες «εξηγήσεις» κάθε φορά ώστε να εντοπίσουν πρόσημο λογικής σε ένα τζογαδόρικο χάος χωρίς αρχή και τέλος.
Με το δημόσιο χρέος να χτυπάει άπιαστες μέχρι πρότινος κορυφές σε Δύση και Ιαπωνία, ο δανεισμός φουντώνει, αφού η ανάπτυξη δεν λέει να έρθει για τις υπερδυνάμεις της οικονομίας. Κι έτσι η παγκόσμια οικονομία βαλτώνει.
ΗΠΑ, Ιαπωνία και Ε.Ε. χρωστάνε το 75% του παγκόσμιου δημόσιου χρέους, αποτελώντας το μεγαλύτερο βαρίδι. Συγκεκριμένα, από τα 42 τρισ. ευρώ που έφτασε το 2014 το δημόσιο χρέος των 50 μεγαλύτερων οικονομιών παγκοσμίως, τα 31 τρισ. αφορούν τις τρεις μεγαλύτερες αναπτυγμένες οικονομίες: την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Επίσης, το 80% του συνολικού χρέους στην Ευρωζώνη αφορά τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες, δηλαδή Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία.
Με λίγα λόγια, αυτό που καταφέρνουν να «γεννάνε» οι οικονομίες της ελεύθερης αγοράς είναι χρωστούμενα και κρίσεις. Και να δανείζονται ξανά και ξανά, ενώ το χρέος τους αυξάνεται, πληρώνοντας στο τέλος τα σπασμένα οι λαοί. Ούτε κάποιο Big Bang αποκλείεται, λοιπόν, ούτε και νέα κλαταρίσματα τύπου Ελλάδας.
Ρωσία και Κίνα
Στα χρόνια της παγκόσμιας κρίσης το δημόσιο χρέος της Ρωσίας δεν ξεπερνά καν το 10% του ΑΕΠ, ενώ η ανάπτυξη από το 2010-2013 ήταν ανά έτος 4,5%, 4,3%, 3,4% και 1,3%. Συγκριτικά με την Ευρωζώνη... καθόλου άσχημα.
Όσο για την Κίνα; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Κινέζων, το δημόσιο χρέος από το 35% που ήταν το 2010 έφτασε στο 40% το 2013. Ακόμα κι αν ισχύει το 50% των πιο καχύποπτων δυτικών αναλυτών, πάλι δεν πρόκειται για κάτι φοβερό. Ειδικά όταν, παρά τις όποιες ανησυχίες επιβράδυνσης, η ανάπτυξη τα τρία τελευταία χρόνια τρέχει με 9,3%, 7,7%, και 7,7%. Η Κίνα, άλλωστε, είναι ήδη έτοιμη να προσπεράσει τις ΗΠΑ ως μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, σύμφωνα με υπολογισμούς οργανισμού συνεργαζόμενου με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Μια ερώτηση που προκύπτει εύλογα είναι μήπως τελικά ο – αρκετά ευέλικτος πια – κρατικός παρεμβατισμός στην Κίνα και τη Ρωσία, που φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τον σκληρό έλεγχο προηγούμενων δεκαετιών, είναι πιο αποτελεσματικός. Κι αυτό επειδή Κίνα και Ρωσία δείχνουν να βιώνουν μικρότερες παρενέργειες από την κρίση του 2008 και μετά, σε αντίθεση με τους προσκυνητές της ασύδοτης «ελεύθερης αγοράς». Έτσι αφενός Κίνα - Ρωσία δεν «γεννάνε» τόσα χρέη, αφετέρου διατηρούν την ανάπτυξη και δεν υφίστανται τόσο σοβαρούς κλυδωνισμούς, παρότι κι αυτές συμμετέχουν πλήρως πλέον στον καπιταλιστικό κόσμο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, μετά το κραχ του 2008, οι κινεζικές αρχές στήριξαν την οικονομία με πακέτο 460 δισ. ευρώ ή 2,2% του ΑΕΠ, με τακτική διαφορετική από τη δυτική. Για να αυξηθεί ο δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ώστε να δυναμώσει η εγχώρια ζήτηση, ακόμη κι αν αυτό λειτουργούσε εις βάρος των εξαγωγών. Οι Κινέζοι, δηλαδή, άφησαν στην άκρη το δόγμα «χαμηλοί μισθοί για ανταγωνιστικά προϊόντα», προκειμένου να τονωθεί το εισόδημα των νοικοκυριών, για να ανέβουν κατανάλωση και εσωτερική ζήτηση, αλλά και να δημιουργηθούν νέες επιχειρήσεις, που θα απευθύνονται στην εσωτερική αγορά με δραστηριοποίηση στις υπηρεσίες και όχι στη μεταποίηση.
Κάτι τέτοιο δεν είδαμε ειδικά στην Ευρωζώνη της ακαμψίας και της αρτηριοσκληρωτικής λιτότητας, που έχει συνέπεια από έναν κόκκο άμμου σε κάποιο γρανάζι στην αρχή να κολλήσει στη συνέχεια όλη η μηχανή. Οι Βρυξέλλες, άλλωστε, μόλις τώρα ξύπνησαν από τον λήθαργο κάνοντας λόγο για αυξήσεις μισθών και δημοσίων επενδύσεων για να τονωθεί η ζήτηση. Και πού; Για αρχή στη... Γερμανία. Μέχρι, δηλαδή, να έρθει και η σειρά των υπολοίπων, καλό 2040!
Ασταθείς αγορές και οικονομίες
Το 2014 θα ήταν, υποτίθεται, η χρονιά που η παγκόσμια οικονομία θα επέστρεφε στους φυσιολογικούς ρυθμούς. Κι αφού η ανάκαμψη θα επιταχυνόταν, οι αγορές θα έπαιρναν τα πάνω τους. Αυτό, όμως, δεν συνέβη. Οι ΗΠΑ είχαν ένα απογοητευτικό πρώτο τρίμηνο, με το ΑΕΠ να πέφτει με ετήσιο ρυθμό 2,1%. Και η κατάσταση είναι τόσο αλλοπρόσαλλη και εύθραυστη, ώστε στο δεύτερο τρίμηνο αυτό το -2,1% έγινε +4%!
Το ΑΕΠ της Ιαπωνίας, εξάλλου, βούτηξε κατά 6,8% το δεύτερο τρίμηνο. Η Ιταλία επέστρεψε κι αυτή στην ύφεση για τα καλά. Οι οικονομικοί δείκτες της Γερμανίας καταποντίστηκαν. Στην Ευρώπη ο κίνδυνος αποπληθωρισμού είναι υπαρκτός. Και επιπρόσθετα ο γεωπολιτικός παράγοντας με την αστάθεια στην Ουκρανία και στη Γάζα, αλλά και την επέλαση των τζιχαντιστών σε Ιράκ και Συρία, έχει ήδη προκαλέσει αναταράξεις στις αγορές.
Οι επενδυτές ανησυχούν για τις συνέπειες που θα έχει η επικείμενη διακοπή της οικονομικής «μηχανικής υποστήριξης» από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών. Η χαμηλή απόδοση των μετρητών έχει ωθήσει τους επενδυτές σε αγορές τραπεζικών προϊόντων υψηλότερου ρίσκου, όπως μετοχές και εταιρικά ομόλογα.
Ουσιαστικά οι κεντρικές τράπεζες χειραγωγούν τις αγορές σε διεθνές επίπεδο. Κάτι που προκαλεί ενδιαφέρον είναι η πρακτική των εταιρειών να επαναγοράζουν τις μετοχές τους. Αυτό επιτρέπει γρηγορότερα κέρδη ανά μετοχή. Οι αμερικανικές εταιρείες ανακοίνωσαν επαναγορές μετοχών συνολικής αξίας 671 δισ. δολαρίων για το 2013 (περίπου το 3,9% του ΑΕΠ). Σημειωτέον ότι η χρονιά με τις περισσότερες επαναγορές μετοχών ήταν το 2007, ακριβώς πριν από την κρίση, κάτι που δεν μπορεί να θεωρηθεί καλός οιωνός.
Οι αριθμοί αυτής της εβδομάδας για τις επιδόσεις της οικονομίας της ευρωζώνης είναι αποκαρδιωτικοί. Μόνο η Ολλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία σημείωσαν μικρή άνοδο (κάτω από 1%). Επισκιάστηκαν, όμως, από τις επιδόσεις των ισχυρότερων οικονομιών της ευρωζώνης. Η Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη, σημείωσε πτώση 0,2% και οδεύει σε τριπλή ύφεση. Η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη, συνεχίζει να λιμνάζει. Και η Γερμανία, η ατμομηχανή της ευρωζώνης, έπεσε στο -0,2%.
Οι προοπτικές, μάλιστα, για ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικές είναι αφού η ένταση μεταξύ Ευρώπης-Ρωσίας για την Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν και από τα δύο μέρη αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς τη Γερμανία τους επόμενους μήνες ως προς τις εξαγωγές. Κάτι που φαίνεται και από τη μεγαλύτερη "βουτιά" της τελευταίας διετίας που σημείωσε τον Αύγουστο ο δείκτης επενδυτικής εμπιστοσύνης στη Γερμανία.
Ολόκληρη, λοιπόν, η ευρωζώνη είναι σε κακή κατάσταση, μια και επιπροσθέτως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία. Η ανάπτυξη εξανεμίζεται. Ο πληθωρισμός είναι στο 0,4% πολύ χαμηλότερα από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Κι αυτό προκαλεί σε πολλούς ειδικούς τον φόβο ότι η Ευρώπη σύντομα θα γλιστρήσει σε ένα σπιράλ αποπληθωρισμού.
Την στιγμή που το ιδιωτικό και το δημόσιο χρέος είναι τόσο ψηλά σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, οι συνέπειες ενός αποπληθωρισμού θα ήταν οι μισθοί και οι τιμές να πέσουν, αλλά η αποπληρωμή των χρεών, που δεν θα συρρικνωθούν, να γίνει ακόμα δυσκολότερη.
Το «μάθημα» του 2008
Η κρίση του 2008 «δείχνει» τρία πράγματα για την παγκόσμια οικονομία:
◆ Πρώτον, η ισορροπία μεταξύ δανειστή και οφειλέτη έχει αλλάξει. Διεθνώς, υπάρχει μεγαλύτερο χρέος τώρα απ’ όσο υπήρχε πριν από το 2008. Σήμερα, όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του χρέους είναι πια δημόσιο, όχι ιδιωτικό. Ουσιαστικά το χρέος στην οικονομία είναι σαν ένα μπαλόνι. Αν το πιέσεις από τη μια μεριά, θα φουσκώσει η άλλη. Δεν εξαφανίζεται, δηλαδή. Απλά μετατοπίζεται. Φυσικά, με την άνοδο του δημόσιου χρέους υπάρχει και μεγαλύτερο ρίσκο χρεοκοπιών κρατών.
◆ Δεύτερον, η παγκόσμια οικονομία κατακερματίζεται όλο και περισσότερο. Οι BRICS, για παράδειγμα, εκτός του ότι αυξάνουν τις μεταξύ τους εμπορικές συμφωνίες, πρόσφατα δημιούργησαν την δική τους αναπτυξιακή τράπεζα, η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή κεφαλαίων για χώρες που ίσως βρεθούν αποκλεισμένες από τις δυτικές αγορές, όπως, π.χ., η Αργεντινή. Κάτι τέτοιο θα έδινε σημαντικό πλεονέκτημα σε Ρωσία - Κίνα πάνω στους φυσικούς πόρους αυτής της χώρας, αφού η Αργεντινή, εν προκειμένω, διαθέτει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου.
◆ Τρίτον, το οικονομικό σύστημα παραμένει αδιαφανές. Το πρόσφατο παράδειγμα της Αργεντινής, και όχι μόνο, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα γύρω από την κερδοσκοπία και το τζογάρισμα διαφόρων funds στη χρεοκοπία μιας χώρας. Το να ξέρουμε έστω ποιος ακριβώς κερδίζει σε περιπτώσεις χρεοκοπιών, που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους, θα έκανε το οικονομικό σύστημα λίγο πιο διαφανές.
Η... Δημοκρατική ανάπτυξη
Στις ΗΠΑ τα συγκριτικά στοιχεία δείχνουν ότι από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα η οικονομία τα πήγε καλύτερα επί Δημοκρατικών κυβερνήσεων απ’ ό,τι επί ρεπουμπλικανικών, με δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και μεγαλύτερη κερδοφορία στο χρηματιστήριο. Τα στοιχεία φανερώνουν ότι μεταπολεμικά η αμερικανική οικονομία αυξανόταν κατά μ.ό. 1,8 μονάδες ταχύτερα κάθε φορά που βρισκόταν Δημοκρατικός στον Λευκό Οίκο.
Γενικώς συμπεραίνεται ότι οι δύο πλευρές είχαν διαφορετική αντιμετώπιση σε κάποια θέματα, όπως η φορολογία. Π.χ. ο Ρεπουμπλικανός Ρίγκαν μείωσε τους φόρους για τα υψηλά εισοδήματα, ενώ ο Δημοκρατικός Κλίντον τούς αύξησε. Επίσης μεγάλο μέρος της ανάπτυξης που σημειώθηκε επί Δημοκρατικών ήταν αποτέλεσμα ιδιωτικών επενδύσεων και αυξημένης κατανάλωσης.
Η άνοδος των BRICS
Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) έχουν στόχο τον ανασχεδιασμό του διεθνούς οικονομικού συστήματος, που έως τώρα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Δύσης. Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζά τους, όπως ονομάστηκε, θέλει να εξελιχθεί στο αντίπαλον δέος της Παγκόσμιας Τράπεζας, που στήθηκε πάνω στη δυτική σχολή οικονομίας. Για παράδειγμα, η επικρατούσα στη Δύση οικονομική αντίληψη απορρίπτει τις κρατικής ιδιοκτησίας εταιρείες ως μη ανταγωνιστικές και ζημιογόνες. Η Κίνα, όμως, απέδειξε ότι κρατικές εταιρείες μπορεί να είναι επικερδείς και μεγαλοεξαγωγείς.
Η τράπεζα των BRICS δεν θα έχει μόνο οικονομικό αντίκτυπο. Στην πραγματικότητα φιλοδοξεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς μια παγκόσμια μεταρρύθμιση του οικονομικού συστήματος.
Σήμερα, το 61% των παγκόσμιων αποθεματικών είναι σε δολάρια. Ένα 24,5% είναι σε ευρώ. Οι ΗΠΑ, δηλαδή, είναι ουσιαστικά ο παγκόσμιος μεγαλοτραπεζίτης. Συνολικά η Δύση, ΗΠΑ και Ευρώπη μαζί, συγκεντρώνουν στα νομίσματά τους το 85,5% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Σ’ αυτή τη λογική, άλλωστε, δημιουργήθηκε και το ΔΝΤ με την οικονομική κοσμοθεωρία που προστάζει έλεγχο του πληθωρισμού και προγράμματα λιτότητας.
Έρευνα της Goldman Sachs δείχνει ότι οι BRICS πρόκειται να έχουν μεγαλύτερο ΑΕΠ από τους G6 (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) σε λιγότερο από 40 χρόνια. Έως το 2025 υπολογίζεται να βρίσκονται πάνω από το μισό ΑΕΠ των G6 και έως το 2040 να το έχουν ξεπεράσει. Ο ανεμοδείκτης της οικονομίας δείχνει σαφώς εκτός Ευρώπης και ΗΠΑ.
Εν κατακλείδι, όλο και περισσότεροι θεωρούν ότι το ισχύον οικονομικό σύστημα έχει εξελιχθεί σε έναν απάνθρωπο καπιταλισμό - καζίνο που απέτυχε, με συνέπεια το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο δόγμα να μην μπορεί πια να λειτουργήσει ως κατευθυντήρια ιδεολογία, ούτε έστω να ισορροπήσει. Ακούγονται ξανά φωνές, μάλιστα, όπως το 1944 από τον Κέινς, για ένα ειδικό νόμισμα παγκόσμιων αποθεμάτων, κάτι που, αν ποτέ υλοποιηθεί, θα κλονίσει κι άλλο ΗΠΑ κι Ευρώπη.
Τελικά, όπως όλα δείχνουν, τα επόμενα χρόνια ο πλανήτης θα συνεχίσει να στριφογυρίζει αγκομαχώντας, αγωνιώντας, αδικώντας. Και κυνηγώντας διαρκώς την ουρά του.
Πηγή : ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ
Τα... Ευαγγέλια της ελεύθερης αγοράς έχουν αποφανθεί πως «οι οικονομίες πάντα αυτορυθμίζονται». Η σημαία του νεοφιλελευθερισμού, όμως, κυματίζει πια τσαλακωμένη, αφού όλα αυτά περί ενός μαγικού χεριού που αυτομάτως θα κάνει την τρικυμία... μπουνάτσα αποδείχθηκαν στην πράξη όνειρα θερινής νυκτός για αφελείς ή «στημένους». Επτά χρόνια πέρασαν και η μαυρίλα δεν φεύγει με τίποτα. Η αναμονή για... αυτορύθμιση δεν ευοδώθηκε.
Το να ψάχνει κάποιος λογική, συνέχεια και συνέπεια μέσα στο χάος της παγκόσμιας οικονομίας, που απορυθμίζεται καθημερινά την τελευταία επταετία, είναι απλώς μάταιο. Το να περιμένει κανείς και την... αυτορύθμιση από πάνω καταντά απλώς ανέκδοτο.
- Πώς, για παράδειγμα, μπορεί να εξηγηθεί λογικά το ότι η Ιρλανδία, που δεν έχει κλείσει καν χρόνο από την έξοδο από το τριετές μνημόνιο, θεωρείται πιο αξιόπιστη οικονομία από αυτή των ΗΠΑ;
- Πώς γίνεται η Ιταλία, η οποία αντικειμενικά βρίσκεται ένα βήμα πριν από το... ατύχημα, να λογίζεται από τις «αγορές» ως πάνω - κάτω εξ ίσου ασφαλής με μια από τις ισχυρότερες οικονομίες της Γης;
Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας το επιτόκιο δανεισμού για το αμερικανικό 10ετές ομόλογο ήταν στο 2,40%. Για την καταρρέουσα Ιταλία της ύφεσης; Στο 2,6%. Ελάχιστη η απόκλιση. Για την Ισπανία, που κι αυτή κουτσαίνει από το 2008, στο 2,45%. Όσο για την Ιρλανδία; Έπεσε ακόμα και στο 2% (παρεμπιπτόντως της Ελλάδας είναι στο 5,8%).
Φυσικά, μπορεί ως αντίλογο κάποιος να προτάξει την αναβάθμιση της Ιρλανδίας από τον οίκο Fitch την Παρασκευή ή τις προσπάθειες που κάνει η Ιταλία να συμμαζέψει τα οικονομικά της και ότι η Ισπανία δεν είχε ποτέ από πάνω της τρόικα, όμως για όνομα του Θεού. Τι λογική μπορεί να υπάρχει σε όλο αυτό; Και πόσο «αντικειμενικοί» είναι τελικά οι οίκοι αξιολόγησης και οι «αγορές»;
Εφόσον το 10ετές ομόλογο θεωρείται βαρόμετρο αξιοπιστίας για τις «αγορές», όπως μας δίδαξε με οδυνηρό τρόπο και η ελληνική κρίση, τότε τι να υποθέσουμε; Ότι οι ΗΠΑ πάνε καλά, όταν μάλιστα διαρκώς ανεβάζουν το όριο χρέους τους; Μήπως, λοιπόν, αυτός είναι ένας δείκτης ανησυχίας όταν μια υπερδύναμη έχει φτάσει να δανείζεται ακριβότερα ακόμα κι από την Ιρλανδία του μνημονίου; Εκτός αν κάποιοι βιαστούν να μιλήσουν ξανά για νέο «ιρλανδικό θαύμα», λες και ξεχάστηκε το πού κατέληξε το προηγούμενο μιράκολο.
Όρθιο το ρούβλι
Να, όμως, άλλο ένα παράδοξο. Την 1.12.2008, ενώ ήταν σε εξέλιξη η συντριβή της παγκόσμιας οικονομίας, το αμερικανικό 10ετές ομόλογο είχε επιτόκιο μόλις 2,2%, δηλαδή μικρότερο από σήμερα. Τρελά φαινόμενα μιας θεότρελης οικονομίας;
Τα περίεργα, όμως, δεν σταματάνε εδώ. Οι ειδικοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι το ρούβλι θα καταποντιστεί μετά τα γεγονότα της Κριμαίας, αλλά κυρίως με όσα συνέβησαν από την κατάρριψη του αεροπλάνου των μαλαισιανών αερογραμμών και ύστερα. Ακόμη, λοιπόν, και μετά τις εκατέρωθεν σκληρές κυρώσεις Δύσης - Ρωσίας, το ρούβλι παραμένει σταθερό όλο αυτό το διάστημα.
• Στα μέσα Φεβρουαρίου, δηλαδή πριν από τη ρωσική επέμβαση στην Κριμαία, η ισοτιμία ευρώ / ρουβλίου ήταν 1/48, ενώ τη Δευτέρα 19.8.2014 θα μπορούσε κάποιος να αγοράσει με ένα ευρώ 48,2 ρούβλια.
• Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, στις αρχές του 2009, όταν η Μόσχα διέκοψε την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ουκρανία, γεγονός που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις με διεθνές αντίκτυπο, το ρούβλι από 1/34 που είχε ισοτιμία στις 17.11.2008 έφτασε στο 1/46,8 στις 4.2.2009.
• Αυτή τη φορά έκανε το πικ αγγίζοντας το 1/50 στην ισοτιμία με το ευρώ στις 10.3.2014, όμως προσγειώθηκε γρήγορα μεταξύ 1/46 - 1/48. Καμία σοβαρή συνέπεια στο νόμισμα, δηλαδή, από τα γεγονότα στην Ουκρανία και το εμπάργκο, με τις Κασσάνδρες να διαψεύδονται και σ’ αυτή την περίπτωση.
Κι όμως, δεν ακούγεται τουλάχιστον περίεργο; Θα περίμενε κανείς ότι το ρούβλι θα καταρρεύσει, παρά την όποια στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης και κυρίως από τη στιγμή που ακούγονται τύμπανα πολέμου με φόβους γενικής ανάφλεξης στην περιοχή.
Η λιτότητα αυξάνει τα χρέη
Παρά τις θυσίες, φως δεν υπάρχει με αυτή την οικονομική πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη γενικότερα. Για το πόσο, άλλωστε, η κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση ειδικά στις ευρωπαϊκές οικονομίες αξίζει να δούμε μερικούς αριθμούς:
Μεταξύ 2010 και 2013 το δημόσιο χρέος της Γαλλίας αυξήθηκε από 82% στο 93,5%, της Ισπανίας από το 61% στο 93%, της Πορτογαλίας από το 94% στο 129%, της Ελλάδας από το 148% στο 175%, της Ιταλίας από το 119% στο 132%, της Ιρλανδίας από το 91% στο 123%, της Κύπρου από το 61% στο 111%, ακόμα και της Ολλανδίας από το 53% στο 73%. Με λίγα λόγια, τα χρέη δεν συμμαζεύονται με τη λιτότητα.
Έτσι η αύξηση του ποσοστού του δημοσίου χρέους στο ΑΕΠ από 79% που ήταν για την Ευρωζώνη το 2010 εκτινάχθηκε στο 87% το 2013. Κι ας μειώθηκαν τα ελλείμματα από το 6,2% στο 3%, αφού οι οικονομίες μπήκαν στον «πάγο». Αν κάποιος πιστεύει ακόμα στο αόρατο χέρι της ελεύθερης αγοράς, με δεδομένο ότι η Ευρώπη βρίσκεται στο απόγειο του πιο σκληρού νεοφιλελευθερισμού, τότε θα πρέπει να αναμένει κι άλλο στο ακουστικό του. Περισσότερα στοιχεία επ’ αυτού θα βρείτε στο επόμενο δισέλιδο...
Ωκεανοί χρεών γεννούν κρίσεις
Η ημιθανής ευρωπαϊκή οικονομία δεν παίρνει μπροστά με τίποτα. Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, πάντως, σε ρόλο πωλητών αναιμικής ελπίδας, εξακολουθούν να εξαγγέλλουν... «προσεχώς ανάπτυξη».
Γενικώς, όμως, η Δύση αγκομαχάει. Μην ξεχνάμε ότι το δημόσιο χρέος της Αγγλίας έχει ξεφύγει από το 52% του 2009 στο 90% φέτος, ενώ δεν πάνε πίσω ούτε οι ΗΠΑ, που ήταν στο 64% το 2009 και σήμερα έχουν ξεπεράσει το 101% επί του ΑΕΠ. Όσο για την Ιαπωνία; Από το 174% πριν από πέντε χρόνια είναι πλέον στο 227%. Ωστόσο, θεωρείται... καταφύγιο για τους απανταχού επενδυτές. Και δανείζεται με χαμηλά επιτόκια 0,5%! Τα... τρελά, ακατανόητα, ενδεχομένως και ευτράπελα, της ελεύθερης αγοράς, όπως γράφαμε και στην προηγούμενη σελίδα.
Οικονομίες βουλιάζουν σε βούρκους χρεών, με στασιμότητα στους δείκτες ανάπτυξης, αλλά για τις «αγορές» και τους «οίκους» πάνε «σφαίρα»! Και μέσα σ’ όλα, διάφοροι ταλαίπωροι συστημικοί αναλυτές ιδροκοπάνε για να εφεύρουν διαφορετικές περισπούδαστες «εξηγήσεις» κάθε φορά ώστε να εντοπίσουν πρόσημο λογικής σε ένα τζογαδόρικο χάος χωρίς αρχή και τέλος.
Με το δημόσιο χρέος να χτυπάει άπιαστες μέχρι πρότινος κορυφές σε Δύση και Ιαπωνία, ο δανεισμός φουντώνει, αφού η ανάπτυξη δεν λέει να έρθει για τις υπερδυνάμεις της οικονομίας. Κι έτσι η παγκόσμια οικονομία βαλτώνει.
ΗΠΑ, Ιαπωνία και Ε.Ε. χρωστάνε το 75% του παγκόσμιου δημόσιου χρέους, αποτελώντας το μεγαλύτερο βαρίδι. Συγκεκριμένα, από τα 42 τρισ. ευρώ που έφτασε το 2014 το δημόσιο χρέος των 50 μεγαλύτερων οικονομιών παγκοσμίως, τα 31 τρισ. αφορούν τις τρεις μεγαλύτερες αναπτυγμένες οικονομίες: την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Επίσης, το 80% του συνολικού χρέους στην Ευρωζώνη αφορά τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες, δηλαδή Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία.
Με λίγα λόγια, αυτό που καταφέρνουν να «γεννάνε» οι οικονομίες της ελεύθερης αγοράς είναι χρωστούμενα και κρίσεις. Και να δανείζονται ξανά και ξανά, ενώ το χρέος τους αυξάνεται, πληρώνοντας στο τέλος τα σπασμένα οι λαοί. Ούτε κάποιο Big Bang αποκλείεται, λοιπόν, ούτε και νέα κλαταρίσματα τύπου Ελλάδας.
Ρωσία και Κίνα
Στα χρόνια της παγκόσμιας κρίσης το δημόσιο χρέος της Ρωσίας δεν ξεπερνά καν το 10% του ΑΕΠ, ενώ η ανάπτυξη από το 2010-2013 ήταν ανά έτος 4,5%, 4,3%, 3,4% και 1,3%. Συγκριτικά με την Ευρωζώνη... καθόλου άσχημα.
Όσο για την Κίνα; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Κινέζων, το δημόσιο χρέος από το 35% που ήταν το 2010 έφτασε στο 40% το 2013. Ακόμα κι αν ισχύει το 50% των πιο καχύποπτων δυτικών αναλυτών, πάλι δεν πρόκειται για κάτι φοβερό. Ειδικά όταν, παρά τις όποιες ανησυχίες επιβράδυνσης, η ανάπτυξη τα τρία τελευταία χρόνια τρέχει με 9,3%, 7,7%, και 7,7%. Η Κίνα, άλλωστε, είναι ήδη έτοιμη να προσπεράσει τις ΗΠΑ ως μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, σύμφωνα με υπολογισμούς οργανισμού συνεργαζόμενου με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Μια ερώτηση που προκύπτει εύλογα είναι μήπως τελικά ο – αρκετά ευέλικτος πια – κρατικός παρεμβατισμός στην Κίνα και τη Ρωσία, που φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τον σκληρό έλεγχο προηγούμενων δεκαετιών, είναι πιο αποτελεσματικός. Κι αυτό επειδή Κίνα και Ρωσία δείχνουν να βιώνουν μικρότερες παρενέργειες από την κρίση του 2008 και μετά, σε αντίθεση με τους προσκυνητές της ασύδοτης «ελεύθερης αγοράς». Έτσι αφενός Κίνα - Ρωσία δεν «γεννάνε» τόσα χρέη, αφετέρου διατηρούν την ανάπτυξη και δεν υφίστανται τόσο σοβαρούς κλυδωνισμούς, παρότι κι αυτές συμμετέχουν πλήρως πλέον στον καπιταλιστικό κόσμο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, μετά το κραχ του 2008, οι κινεζικές αρχές στήριξαν την οικονομία με πακέτο 460 δισ. ευρώ ή 2,2% του ΑΕΠ, με τακτική διαφορετική από τη δυτική. Για να αυξηθεί ο δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ώστε να δυναμώσει η εγχώρια ζήτηση, ακόμη κι αν αυτό λειτουργούσε εις βάρος των εξαγωγών. Οι Κινέζοι, δηλαδή, άφησαν στην άκρη το δόγμα «χαμηλοί μισθοί για ανταγωνιστικά προϊόντα», προκειμένου να τονωθεί το εισόδημα των νοικοκυριών, για να ανέβουν κατανάλωση και εσωτερική ζήτηση, αλλά και να δημιουργηθούν νέες επιχειρήσεις, που θα απευθύνονται στην εσωτερική αγορά με δραστηριοποίηση στις υπηρεσίες και όχι στη μεταποίηση.
Κάτι τέτοιο δεν είδαμε ειδικά στην Ευρωζώνη της ακαμψίας και της αρτηριοσκληρωτικής λιτότητας, που έχει συνέπεια από έναν κόκκο άμμου σε κάποιο γρανάζι στην αρχή να κολλήσει στη συνέχεια όλη η μηχανή. Οι Βρυξέλλες, άλλωστε, μόλις τώρα ξύπνησαν από τον λήθαργο κάνοντας λόγο για αυξήσεις μισθών και δημοσίων επενδύσεων για να τονωθεί η ζήτηση. Και πού; Για αρχή στη... Γερμανία. Μέχρι, δηλαδή, να έρθει και η σειρά των υπολοίπων, καλό 2040!
Ασταθείς αγορές και οικονομίες
Το 2014 θα ήταν, υποτίθεται, η χρονιά που η παγκόσμια οικονομία θα επέστρεφε στους φυσιολογικούς ρυθμούς. Κι αφού η ανάκαμψη θα επιταχυνόταν, οι αγορές θα έπαιρναν τα πάνω τους. Αυτό, όμως, δεν συνέβη. Οι ΗΠΑ είχαν ένα απογοητευτικό πρώτο τρίμηνο, με το ΑΕΠ να πέφτει με ετήσιο ρυθμό 2,1%. Και η κατάσταση είναι τόσο αλλοπρόσαλλη και εύθραυστη, ώστε στο δεύτερο τρίμηνο αυτό το -2,1% έγινε +4%!
Το ΑΕΠ της Ιαπωνίας, εξάλλου, βούτηξε κατά 6,8% το δεύτερο τρίμηνο. Η Ιταλία επέστρεψε κι αυτή στην ύφεση για τα καλά. Οι οικονομικοί δείκτες της Γερμανίας καταποντίστηκαν. Στην Ευρώπη ο κίνδυνος αποπληθωρισμού είναι υπαρκτός. Και επιπρόσθετα ο γεωπολιτικός παράγοντας με την αστάθεια στην Ουκρανία και στη Γάζα, αλλά και την επέλαση των τζιχαντιστών σε Ιράκ και Συρία, έχει ήδη προκαλέσει αναταράξεις στις αγορές.
Οι επενδυτές ανησυχούν για τις συνέπειες που θα έχει η επικείμενη διακοπή της οικονομικής «μηχανικής υποστήριξης» από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών. Η χαμηλή απόδοση των μετρητών έχει ωθήσει τους επενδυτές σε αγορές τραπεζικών προϊόντων υψηλότερου ρίσκου, όπως μετοχές και εταιρικά ομόλογα.
Ουσιαστικά οι κεντρικές τράπεζες χειραγωγούν τις αγορές σε διεθνές επίπεδο. Κάτι που προκαλεί ενδιαφέρον είναι η πρακτική των εταιρειών να επαναγοράζουν τις μετοχές τους. Αυτό επιτρέπει γρηγορότερα κέρδη ανά μετοχή. Οι αμερικανικές εταιρείες ανακοίνωσαν επαναγορές μετοχών συνολικής αξίας 671 δισ. δολαρίων για το 2013 (περίπου το 3,9% του ΑΕΠ). Σημειωτέον ότι η χρονιά με τις περισσότερες επαναγορές μετοχών ήταν το 2007, ακριβώς πριν από την κρίση, κάτι που δεν μπορεί να θεωρηθεί καλός οιωνός.
Οι αριθμοί αυτής της εβδομάδας για τις επιδόσεις της οικονομίας της ευρωζώνης είναι αποκαρδιωτικοί. Μόνο η Ολλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία σημείωσαν μικρή άνοδο (κάτω από 1%). Επισκιάστηκαν, όμως, από τις επιδόσεις των ισχυρότερων οικονομιών της ευρωζώνης. Η Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη, σημείωσε πτώση 0,2% και οδεύει σε τριπλή ύφεση. Η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη, συνεχίζει να λιμνάζει. Και η Γερμανία, η ατμομηχανή της ευρωζώνης, έπεσε στο -0,2%.
Οι προοπτικές, μάλιστα, για ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικές είναι αφού η ένταση μεταξύ Ευρώπης-Ρωσίας για την Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν και από τα δύο μέρη αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς τη Γερμανία τους επόμενους μήνες ως προς τις εξαγωγές. Κάτι που φαίνεται και από τη μεγαλύτερη "βουτιά" της τελευταίας διετίας που σημείωσε τον Αύγουστο ο δείκτης επενδυτικής εμπιστοσύνης στη Γερμανία.
Ολόκληρη, λοιπόν, η ευρωζώνη είναι σε κακή κατάσταση, μια και επιπροσθέτως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία. Η ανάπτυξη εξανεμίζεται. Ο πληθωρισμός είναι στο 0,4% πολύ χαμηλότερα από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Κι αυτό προκαλεί σε πολλούς ειδικούς τον φόβο ότι η Ευρώπη σύντομα θα γλιστρήσει σε ένα σπιράλ αποπληθωρισμού.
Την στιγμή που το ιδιωτικό και το δημόσιο χρέος είναι τόσο ψηλά σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, οι συνέπειες ενός αποπληθωρισμού θα ήταν οι μισθοί και οι τιμές να πέσουν, αλλά η αποπληρωμή των χρεών, που δεν θα συρρικνωθούν, να γίνει ακόμα δυσκολότερη.
Το «μάθημα» του 2008
Η κρίση του 2008 «δείχνει» τρία πράγματα για την παγκόσμια οικονομία:
◆ Πρώτον, η ισορροπία μεταξύ δανειστή και οφειλέτη έχει αλλάξει. Διεθνώς, υπάρχει μεγαλύτερο χρέος τώρα απ’ όσο υπήρχε πριν από το 2008. Σήμερα, όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του χρέους είναι πια δημόσιο, όχι ιδιωτικό. Ουσιαστικά το χρέος στην οικονομία είναι σαν ένα μπαλόνι. Αν το πιέσεις από τη μια μεριά, θα φουσκώσει η άλλη. Δεν εξαφανίζεται, δηλαδή. Απλά μετατοπίζεται. Φυσικά, με την άνοδο του δημόσιου χρέους υπάρχει και μεγαλύτερο ρίσκο χρεοκοπιών κρατών.
◆ Δεύτερον, η παγκόσμια οικονομία κατακερματίζεται όλο και περισσότερο. Οι BRICS, για παράδειγμα, εκτός του ότι αυξάνουν τις μεταξύ τους εμπορικές συμφωνίες, πρόσφατα δημιούργησαν την δική τους αναπτυξιακή τράπεζα, η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή κεφαλαίων για χώρες που ίσως βρεθούν αποκλεισμένες από τις δυτικές αγορές, όπως, π.χ., η Αργεντινή. Κάτι τέτοιο θα έδινε σημαντικό πλεονέκτημα σε Ρωσία - Κίνα πάνω στους φυσικούς πόρους αυτής της χώρας, αφού η Αργεντινή, εν προκειμένω, διαθέτει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου.
◆ Τρίτον, το οικονομικό σύστημα παραμένει αδιαφανές. Το πρόσφατο παράδειγμα της Αργεντινής, και όχι μόνο, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα γύρω από την κερδοσκοπία και το τζογάρισμα διαφόρων funds στη χρεοκοπία μιας χώρας. Το να ξέρουμε έστω ποιος ακριβώς κερδίζει σε περιπτώσεις χρεοκοπιών, που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους, θα έκανε το οικονομικό σύστημα λίγο πιο διαφανές.
Η... Δημοκρατική ανάπτυξη
Στις ΗΠΑ τα συγκριτικά στοιχεία δείχνουν ότι από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα η οικονομία τα πήγε καλύτερα επί Δημοκρατικών κυβερνήσεων απ’ ό,τι επί ρεπουμπλικανικών, με δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και μεγαλύτερη κερδοφορία στο χρηματιστήριο. Τα στοιχεία φανερώνουν ότι μεταπολεμικά η αμερικανική οικονομία αυξανόταν κατά μ.ό. 1,8 μονάδες ταχύτερα κάθε φορά που βρισκόταν Δημοκρατικός στον Λευκό Οίκο.
Γενικώς συμπεραίνεται ότι οι δύο πλευρές είχαν διαφορετική αντιμετώπιση σε κάποια θέματα, όπως η φορολογία. Π.χ. ο Ρεπουμπλικανός Ρίγκαν μείωσε τους φόρους για τα υψηλά εισοδήματα, ενώ ο Δημοκρατικός Κλίντον τούς αύξησε. Επίσης μεγάλο μέρος της ανάπτυξης που σημειώθηκε επί Δημοκρατικών ήταν αποτέλεσμα ιδιωτικών επενδύσεων και αυξημένης κατανάλωσης.
Η άνοδος των BRICS
Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) έχουν στόχο τον ανασχεδιασμό του διεθνούς οικονομικού συστήματος, που έως τώρα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Δύσης. Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζά τους, όπως ονομάστηκε, θέλει να εξελιχθεί στο αντίπαλον δέος της Παγκόσμιας Τράπεζας, που στήθηκε πάνω στη δυτική σχολή οικονομίας. Για παράδειγμα, η επικρατούσα στη Δύση οικονομική αντίληψη απορρίπτει τις κρατικής ιδιοκτησίας εταιρείες ως μη ανταγωνιστικές και ζημιογόνες. Η Κίνα, όμως, απέδειξε ότι κρατικές εταιρείες μπορεί να είναι επικερδείς και μεγαλοεξαγωγείς.
Η τράπεζα των BRICS δεν θα έχει μόνο οικονομικό αντίκτυπο. Στην πραγματικότητα φιλοδοξεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς μια παγκόσμια μεταρρύθμιση του οικονομικού συστήματος.
Σήμερα, το 61% των παγκόσμιων αποθεματικών είναι σε δολάρια. Ένα 24,5% είναι σε ευρώ. Οι ΗΠΑ, δηλαδή, είναι ουσιαστικά ο παγκόσμιος μεγαλοτραπεζίτης. Συνολικά η Δύση, ΗΠΑ και Ευρώπη μαζί, συγκεντρώνουν στα νομίσματά τους το 85,5% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Σ’ αυτή τη λογική, άλλωστε, δημιουργήθηκε και το ΔΝΤ με την οικονομική κοσμοθεωρία που προστάζει έλεγχο του πληθωρισμού και προγράμματα λιτότητας.
Έρευνα της Goldman Sachs δείχνει ότι οι BRICS πρόκειται να έχουν μεγαλύτερο ΑΕΠ από τους G6 (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) σε λιγότερο από 40 χρόνια. Έως το 2025 υπολογίζεται να βρίσκονται πάνω από το μισό ΑΕΠ των G6 και έως το 2040 να το έχουν ξεπεράσει. Ο ανεμοδείκτης της οικονομίας δείχνει σαφώς εκτός Ευρώπης και ΗΠΑ.
Εν κατακλείδι, όλο και περισσότεροι θεωρούν ότι το ισχύον οικονομικό σύστημα έχει εξελιχθεί σε έναν απάνθρωπο καπιταλισμό - καζίνο που απέτυχε, με συνέπεια το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο δόγμα να μην μπορεί πια να λειτουργήσει ως κατευθυντήρια ιδεολογία, ούτε έστω να ισορροπήσει. Ακούγονται ξανά φωνές, μάλιστα, όπως το 1944 από τον Κέινς, για ένα ειδικό νόμισμα παγκόσμιων αποθεμάτων, κάτι που, αν ποτέ υλοποιηθεί, θα κλονίσει κι άλλο ΗΠΑ κι Ευρώπη.
Τελικά, όπως όλα δείχνουν, τα επόμενα χρόνια ο πλανήτης θα συνεχίσει να στριφογυρίζει αγκομαχώντας, αγωνιώντας, αδικώντας. Και κυνηγώντας διαρκώς την ουρά του.
Πηγή : ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου