Η παγκόσμια οικονομία στα πρόθυρα ενός Big Bang

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΜΒΟΥΚΑΣ

Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε στις αρχές του 2008 στις ΗΠΑ και στη συνέχεια επεκτάθηκε στην Ευρώπη και σε άλλες περιοχές της υφηλίου, συγκλόνισε και εξακολουθεί να ταρακουνεί το παγκόσμιο τραπεζικοπιστωτικό σύστημα.

Οι τεράστιες ζημιές που υπέστη το διεθνές τραπεζικό σύστημα από την κρίση της περιόδου 2008-2009, δεν έχουν πλήρως απορροφηθεί μέχρι σήμερα από εκείνες τις τράπεζες που βρέθηκαν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Και αναφερόμαστε σε τράπεζες κολοσσούς, με δεκάδες τρισεκ. δολάρια ($) σύνολο ενεργητικών περιουσιακών στοιχείων. Από τις αρχές του 2008 έως σήμερα, τα τραπεζικά συστήματα των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης, της Ιαπωνίας, κ.λπ., εξακολουθούν να εξαρτούν την επιβίωσή τους από τις ενέσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων των κεντρικών τραπεζών και των κρατικών προϋπολογισμών. Η στήριξη όμως προβληματικών τραπεζικών ιδρυμάτων, με χρηματικούς πόρους προερχόμενους από τα ταμεία του κράτους και των κεντρικών τραπεζών, επιφέρει την αύξηση του δημοσίου χρέους και άρα την επιβάρυνση των πολιτών με περισσότερους φόρους για τη μελλοντική εξυπηρέτησή του.

Όσοι έχουν στοιχειώδεις γνώσεις Δημοσίων Οικονομικών, αντιλαμβάνονται ότι η οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, δύναται να εξυπηρετεί το διαχρονικά αυξανόμενο δημόσιο χρέος της, μόνο αν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ακολουθούν ανιούσα πορεία. Η αύξηση των κρατικών εσόδων εξαρτάται άμεσα από τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Όσο μεγαλύτεροι (μικρότεροι) είναι οι αναπτυξιακοί ρυθμοί, τόσο μεγαλύτερα (μικρότερα) είναι και τα δημόσια έσοδα. Ο κρατικός προϋπολογισμός έχει δύο σκέλη, το σκέλος των δαπανών και το σκέλος των εσόδων. Η κυβέρνηση περισυλλέγει τα κρατικά έσοδα από διάφορες πηγές, όπως άμεσοι και έμμεσοι φόροι, τέλη, μισθώματα, μερίσματα, κ.λπ. 

Με τα έσοδα αυτά, η κυβέρνηση καταβάλλει στους πιστωτές της χώρας τους τόκους και τα χρεολύσια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, πληρώνει μισθούς και συντάξεις, καλύπτει τα επιδόματα ανεργίας και τις παροχές πρόνοιας, χρηματοδοτεί τις ανάγκες του υγειονομικού και του εκπαιδευτικού συστήματος, ικανοποιεί τις δαπάνες στον τομέα της εθνικής άμυνας, κ.λπ. Συνεπώς, η διαχρονική ανοδική τάση του δημοσίου χρέους, συντελεί στη συνεχή αύξηση των δαπανών σε τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτησή του, με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να προσδοκούν ολοένα και σε μεγαλύτερα κρατικά έσοδα, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται στην χρηματοδότηση των αυξανόμενων δημοσιονομικών τους δαπανών.

Την περίοδο 2007-2013, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), στις ΗΠΑ από 64,0% ανήλθε σε 104,5%, στην ΕΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση) από 58,9% αυξήθηκε σε 87,1% και στην Ιαπωνία από 183,0% εκτινάχτηκε σε 243,2%. Σε απόλυτους αριθμούς, την περίοδο 2007-2013 το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ από 9,3 αυξήθηκε σε 17,6 τρις $, της ΕΕ από 10,1 ανέβηκε στα 15,2 τρις $ και της Ιαπωνίας από 8,0 διογκώθηκε σε 11,9 τρις $. Δηλαδή, το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας από 27,4 τρις $ το 2007 εκτινάχτηκε σε 44,7 τρις $ το 2013. Αν αναλογιστούμε ότι το 2013, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος υπολογιζόταν σε 62 τρις $, συνάγεται ότι αθροιστικά το χρέος των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας αποτελεί το 72,1% του παγκόσμιου δημοσίου χρέους. Η εντυπωσιακή αύξηση του δημοσίου χρέους στην παγκόσμια οικονομία και κυρίως στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ιαπωνία, συνιστά το πρωταρχικό αίτιο, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει την εκδήλωση ενός Big Bang (Μπιγκ Μπανγκ-Μεγάλη Έκρηξη) στη διεθνή οικονομία. Οι πιθανότητες εκδήλωσης ενός Big Bang στην παγκόσμια οικονομία, συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να συμβεί και ενδέχεται αυτό το κοσμογονικό γεγονός να συντελεστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Το ενδεχομενο ενός BigBang (μεγάλη έκρηξη) στη διεθνή οικονομία, με την πάροδο του χρόνου καθίσταται ολοένα και πιο πιθανό, λόγω της ανεξέλεγκτης ανοδικής τάσης του παγκόσμιου δημόσιου χρέους. Το δημόσιο χρέος της οποιασδήποτε χώρας, εξυπηρετείται από τις κυβερνήσεις με χρηματικούς πόρους, που προέρχονται από τη συλλογή των φόρων και άλλες πηγές κρατικών εσόδων (τέλη, μισθώματα, μερίσματα, κ.λπ.).

Αν η οικονομία δεν αναπτύσσεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς, οι κυβερνήσεις αδυνατούν να συγκεντρώσουν τα αναγκαία κρατικά έσοδα, ώστε να ανταπεξέλθουν στη χρηματοδότηση των επιμέρους κρατικών δαπανών, όπως τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, μισθοί, συντάξεις, υγειονομική περίθαλψη, επιδόματα ανεργίας, παιδεία, εθνική άμυνα, κ.λπ.

Την περίοδο 2007-2013, ο μέσος αναπτυξιακός ρυθμός των ΗΠΑ, της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση) και της Ιαπωνίας, ήταν μόλις 1%. Ναι μεν οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ιαπωνία, παράγουν περίπου το 55% του παγκόσμιου ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), ωστόσο το άθροισμα του δημοσίου χρέους τους αποτελεί το 72% του παγκόσμιου κρατικού χρέους.

Η εμφανής αποδυνάμωση των αναπτυξιακών τους ρυθμών, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην προσπάθεια εξυπηρέτησης του διογκούμενου δημόσιου χρέους και ταυτόχρονα δημιουργεί χρηματοδοτικά κενά στο διεθνές τραπεζικό σύστημα.

Ας πάρουμε την περίπτωση των ΗΠΑ. Την περίοδο 2007-2013, το σύνολο των κρατικών εσόδων ως ποσοστό του ΑΕΠ από 31,6% αυξήθηκε σε 30,8%, που σημαίνει ότι από 4.460 δις δολάρια ($) ανήλθε σε 5.175 δις $. Παράλληλα, την περίοδο αυτή οι δαπάνες σε τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους από 2.720 αυξήθηκαν σε 3.680 δις $. Αυτό σημαίνει ότι την περίοδο 2007-2013, που η οικονομία των ΗΠΑ ήταν αποτελματωμένη, οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του αμερικανικού δημοσίου χρέους, από 61,0% έφτασαν να απορροφούν το 71,1% των συνολικών κρατικών εσόδων.

Από την ανάλυση των στοιχείων αυτών, συνάγεται ότι οι ΗΠΑ οδεύουν με νομοτελειακή βεβαιότητα σε χρεοκοπία, ανάβοντας το φυτίλι για το παγκόσμιο BigBang. Δεν είναι δυνατόν το δημόσιο χρέος και οι δαπάνες σε τοκοχρεολύσια να αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς, σε συνθήκες οριακής ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας. Οι περιπτώσεις της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας προσομοιάζουν με την περίπτωση των ΗΠΑ.

Σε καθεστώς ασθενικών αναπτυξιακών ρυθμών, το τραπεζικοπιστωτικό σύστημα απειλείται επίσης με κατάρρευση. Η παρατεταμένη στασιμότητα του οικονομικού συστήματος επιφέρει την πτώση των τραπεζικών καταθέσεων και την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (κόκκινα δάνεια), με αποτέλεσμα την δημιουργία μεγάλων χρηματοδοτικών κενών.

Για την αποφυγή της όποιας πιθανότητας πτώχευσης των τραπεζών, τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά κενά καλούνται να τα κλείσουν ο κρατικός προϋπολογισμός και οι κεντρικές τράπεζες, με αναπόφευκτη συνέπεια όμως την άνοδο του δημοσίου χρέους.

Ωστόσο, η ενίσχυση των τραπεζών με ταμιακούς πόρους του κρατικού προϋπολογισμού, συντελεί στην αύξηση του δημοσίου χρέους και στην περαιτέρω άνοδο των τοκοχρεολυτικών για την εξυπηρέτησή του.

Οι ανωτέρω επισημάνσεις εγείρουν σοβαρά ερωτήματα. Πόσες πιθανότητες συγκεντρώνει το ενδεχόμενο εκδήλωσης ενός BigBang στην παγκόσμια οικονομία; Ποιος ο ρόλος της Ρωσίας και της Κίνας στην περίπτωση που συντελεστεί ένα ισχυρό διεθνές χρηματοπιστωτικό κραχ;

Μήπως το BigBang είναι νομοτελειακά αναπόφευκτο και ιστορικά επιβεβλημένο, ως ένα αναγκαίο στάδιο για τη μετάβαση από την αμερικανοεβραιακή στην κινεζικορωσική κυριαρχία;

Πηγή : www.kontranews.gr