«Καμένη γη» αφήνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη

Τα πέντε μεγάλα προβλήματα που σπρώχνονται «κάτω από το χαλί»: ασφαλιστικό, λιτότητα σε συνθήκες χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης, μοντέλο στρεβλής ανάπτυξης με υψηλά κέρδη, μεγάλο έλλειμμα του παραγωγικού δυναμικού σε σύγκριση με την πριν από την κρίση περίοδο και χαμηλή παραγωγικότητα.

 

Ο αναπτυξιακός κύκλος με σημείο εκκίνησης το 2021 κλείνει το 2026. Δεν είναι ισχυρισμός, αλλά κυβερνητική παραδοχή, η οποία περιέχεται στον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026 - 2029 που δημοσιοποίησε πρόσφατα το υπουργείο Οικονομικών και κατατέθηκε στις Βρυξέλλες. Βαδίζοντας προς το τέλος της δεύτερης τετραετίας διακυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη, στον ορίζοντα των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας αρχίζει να σχηματίζεται αδρά το περίγραμμα μιας νέας «μεγάλης εικόνας»:

 

Οι ρυθμοί ανάπτυξης θα μειωθούν σε επίπεδα κάτω από 2% και περαιτέρω κάτω από 1,5%, το γεγονός αυτό θα εντείνει τα προβλήματα ενός μοντέλου ανάπτυξης στρεβλού και σε υψηλό βαθμό κερδοσκοπικού και «μη παραγωγικού», σε τέτοιες συνθήκες ο «εθισμός» στα δημοσιονομικά υπερ-πλεονάσματα θα κάνει πιο οδυνηρό τον μηχανισμό λιτότητας που τα παράγει, οι πολιτικές πιέσεις για νέα «μεταρρύθμιση» του ασφαλιστικού λόγω δημογραφικού προβλήματος θα επανέλθουν –και στον ορίζοντα θα αρχίσουν να διακρίνονται όλο και πιο καθαρά δύο επίφοβα ορόσημα: α) το ορόσημο του 2028, όταν οι επιπλέον στρατιωτικές δαπάνες θα επανυπολογιστούν στο έλλειμμα και στο χρέος, και β) το ορόσημο του 2032, όταν θα «ξεπαγώσουν» και θα επιβαρύνουν τα δημόσιο χρέος, τόκοι ύψους πάνω από 20 δισ. ευρώ.

 

Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα «τι αφήνει πίσω του ο κύκλος ανάπτυξης 2021-2026» θα τεθεί έντονα και θα παραπέμψει σε μια επανάληψη του στερεότυπου περί «καμένης γης» που παραδίδει μια κυβέρνηση στην επόμενη –ακόμη και αν σε αυτή είναι ξανά πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

 

Αναιμική ανάπτυξη

 

Τον Αύγουστο του 2026 ολοκληρώνεται η προγραμματική περίοδος του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ellada 2.0. Ο απολογισμός για την ιστορική ευκαιρία της διαχείρισης, σε μία τετραετία, πόρων ύψους άνω των 35 δισ. ευρώ συν τους πόρους της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 του ΕΣΠΑ, έχει φτωχό απολογισμό, καθώς το αποτύπωμά τους στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις είναι ισχνό.

 

Οι προβλέψεις του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγραμματισμού για τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ είναι 2,2% για το 2025 και 2,4% για το 2026 (δηλαδή για τα έτη κορύφωσης της υλοποίησης του Ellada 2.0). Οσο για το «αποτύπωμά» του στα χρόνια μετά το 2026, είναι ακόμη ισχνότερο: 1,7% το 2027, 1,6% το 2028 και 1,3% το 2029.

 

Το υπουργείο Οικονομικών αποδέχεται ως τάξη μεγέθους, έστω και με μικρές βελτιώσεις προς το πιο αισιόδοξο, τις αναλύσεις του ΔΝΤ που λένε ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα είναι 2,1% το 2025 και 1,8% το 2026, για να «βυθιστεί» στα επόμενα χρόνια έως το 2030 σε επίπεδα 1-1,5%. Είναι ο ορισμός της αναιμικής ανάπτυξης. Στον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2021-2026 οι βασικοί συντελεστές του ΑΕΠ έχουν καθοδική ή και έντονα καθοδική πορεία:

 

● Το ετήσιο ποσοστό της ιδιωτικής κατανάλωσης θα καταρρεύσει έως το +1,2% μέχρι το 2029 (από 1,9% το 2025), ενώ το ποσοστό αύξησης της δημόσιας κατανάλωσης θα καταρρεύσει από το 2026, που θα μειωθεί σε 0,7% (από 1,4% το 2025), για να γίνει αρνητικό το 2027 (-1,1%) και να… μηδενιστεί το 2028 και το 2029!

 

● Ο ρυθμός αύξησης του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου, που το 2026 προβλέπεται 10,2%, το 2027 θα μειωθεί σε 4,1% και το 2028-2029 θα… εξαφανιστεί, με 0,9% και 0,8% αντίστοιχα.

 

Αναιμική ανάπτυξη σημαίνει ότι τα θηριώδη πρωτογενή υπερπλεονάσματα θα μειωθούν ή και θα εξαφανιστούν, ότι αυτό θα πιέσει τις δημόσιες δαπάνες και ότι ο μηχανισμός λιτότητας που τα παράγει θα ενταθεί περαιτέρω. Δίπλα σε αυτή τη βασική συνέπεια, που μεταφράζεται σε νέες πιέσεις στο πραγματικό εισόδημα, οι συνέπειες θα μεταδοθούν σε όλη την αλυσίδα: αποταμίευση, νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, «γκρίνια» των επιχειρήσεων λόγω μείωσης των σημερινών υψηλών κερδών με πιθανότατες επιπτώσεις στο χρηματιστήριο κ.λπ.., κ.λπ..

 

Το ασφαλιστικό

 

Οταν την ίδια εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και ο ΟΟΣΑ «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» για την οξύτητα του δημογραφικού προβλήματος διεθνώς αλλά ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τότε πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι προετοιμάζεται διεθνώς το κλίμα για το «αναπόφευκτο» νέας «μεταρρύθμισης» του ασφαλιστικού με το γνωστό μείγμα μέτρων: αύξηση ορίων ηλικίας και «πάγωμα» αυξήσεων (ή και περικοπές) στις συντάξεις, ώστε να μειωθεί η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ.

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δημογραφικό είναι πραγματικό πρόβλημα. Η Ελλάδα θα χάσει μέχρι τα τέλη του αιώνα εκατομμύρια πληθυσμού! Σύμφωνα με τις τελευταίες προβολές του ΟΗΕ, η Ελλάδα θα χάσει μέχρι το 2050 πάνω από 1 εκατομμύριο πληθυσμού. Αυτό ασφαλώς θα έχει συνέπειες σε πολλά επίπεδα: επάρκεια εργαζομένων, άρα ρυθμούς ανάπτυξης και παραγωγικότητα, δημόσια έσοδα, δαπάνη για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ κ.λπ.. Το ζήτημα είναι όμως αν οι κοινωνίες, της ελληνικής περιλαμβανομένης, θα αποφασίσουν να λύσουν το πρόβλημα ή οι κυβερνήσεις θα στραφούν στο να «μπαλώσουν» με αντιλαϊκά μέτρα τις δημοσιονομικές συνέπειες του προβλήματος.

 

Προς το παρόν, η κυβέρνηση διαχειρίζεται το πρόβλημα με τακτικισμούς: ανεπαρκέστατα και μονοδιάστατα μέτρα και μετάθεση του ζητήματος της αύξησης των ορίων ηλικίας για μετά τις εκλογές.

 

Πάνος Κοσμάς

 

Πηγή : https://www.efsyn.gr