Πανδημία

Οι πανδημίες, οι μεγάλες επιδημίες δηλαδή που εξαπλώνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη, αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ιστορίας – ενώ τείνουν να συμβαίνουν στο τέλος μίας περιόδου αύξησης του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης (=διασύνδεσης όλων των κρατών μεταξύ τους) σε ένα μεγάλο μέρος της υφηλίου. Σε τέτοιες εποχές αφενός μεν οι άνθρωποι ταξιδεύουν πολύ συχνά, αφετέρου αυξάνεται η αστικοποίηση – οπότε ο ιός που εμφανίζεται μεταφέρεται και πολλαπλασιάζεται πολύ πιο εύκολα. Εύλογα λοιπόν αναφέρεται κανείς σε μία αρρώστια της παγκοσμιοποίησης – ενώ ιστορικά οι πανδημίες εξαπλώνονταν κατά μήκος των εμπορικών οδών, έχοντας ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση ή την αντιστροφή της διαδικασίας της οικονομικής ολοκλήρωσης. Εν προκειμένω την καθυστέρηση ή την αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης, καθώς επίσης της μικρογραφίας της: της ΕΕ.

Ανάλυση

 

Από την οπτική γωνία της οικονομίας, διεξάγονται πολλές συζητήσεις σχετικά με το είδος της πολιτικής που θα έπρεπε να υιοθετηθεί για την αντιμετώπιση της επιδημίας του κορωναϊού – αφού πρόκειται για μία πραγματική πανδημία, από τη στιγμή που επιβεβαιώθηκε ότι, ο ιός εξαπλώθηκε σε όλες τις ηπείρους. 

Με τις φούσκες δε που είχαν σχηματισθεί παντού στις αγορές παγίων (χρηματιστήρια, ομόλογα με αρνητικά επιτόκια πάνω από 18 τρις $, παράγωγα περισσότερα από 600 τρις $ έναντι 88 τρις $ του παγκοσμίου ΑΕΠ, ακίνητα κλπ.), ως αποτέλεσμα της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών με στόχο τη διαχείριση της κρίσης του 2008, όπου έχουν πλέον καταναλώσει όλα τους τα νομισματικά όπλα, καθώς επίσης με τόσες πολλές χώρες, τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά στα όρια της χρεοκοπίας, η εύρεση της λύσης δεν είναι καθόλου εύκολη – ενώ τα μηδενικά επιτόκια που επανέφερε και η Fed έχουν δημιουργήσει ήδη μεγάλα προβλήματα στις τράπεζες, στις ασφαλιστικές εταιρίες και στα συνταξιοδοτικά ταμεία. 

Θεωρείται πάντως πως η πανδημία δεν θα τελειώσει έως το καλοκαίρι, αλλά θα διαρκέσει με μία σειρά διαλειμμάτων (επεισοδίων) για περίπου 18 μήνες – ενώ ο ιός είναι εξαιρετικά μολυσματικός, με ένα μεγάλο μέρος των μολυσμένων να μην εμφανίζει συμπτώματα, με σοβαρές συνέπειες σε πολύ μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων, καθώς επίσης με ένα μη αμελητέο ποσοστό θνησιμότητας (γράφημα). Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε μέτρα τελικά ληφθούν, θα πρέπει να είναι μεσοπρόθεσμα – οπότε οφείλουν να επιλεχθούν πάρα πολύ προσεκτικά και ψύχραιμα, μεταξύ άλλων προβλέποντας στασιμοπληθωρισμό για ένα απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.

Περαιτέρω οι πανδημίες, οι μεγάλες επιδημίες δηλαδή που εξαπλώνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη, αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ιστορίας (πηγή) – ενώ τείνουν να συμβαίνουν στο τέλος μίας περιόδου αύξησης του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης (=διασύνδεσης όλων των κρατών μεταξύ τους) σε ένα μεγάλο μέρος της υφηλίου. Σε τέτοιες εποχές αφενός μεν οι άνθρωποι ταξιδεύουν πολύ συχνά, αφετέρου αυξάνεται η αστικοποίηση – οπότε ο ιός που εμφανίζεται μεταφέρεται και πολλαπλασιάζεται πολύ πιο εύκολα. 

Εύλογα λοιπόν αναφέρεται κανείς σε μία αρρώστια της παγκοσμιοποίησης – ενώ ιστορικά οι πανδημίες εξαπλώνονταν κατά μήκος των εμπορικών και ανταλλακτικών οδών, έχοντας ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση ή την αντιστροφή της διαδικασίας της οικονομικής ολοκλήρωσης. Εν προκειμένω την καθυστέρηση ή την αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης, καθώς επίσης της μικρογραφίας της: της ΕΕ. 

Η τάση αυτή φαίνεται ήδη καθαρά με το κλείσιμο των συνόρων που κλιμακώνεται, με τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού μεγάλων αποστάσεων (εισαγωγές από την Κίνα κλπ.), τα οποία θα έχουν ως αποτέλεσμα την επιστροφή σε περισσότερους τοπικούς προμηθευτές/παραγωγούς, με την αύξηση των συνοριακών ελέγχων κοκ. – γεγονότα που ξεκίνησαν πριν από την πανδημία, με τις εμπορικές κυρώσεις, με τους νομισματικούς πολέμους, με τους ενεργειακούς, με τις μεταναστευτικές ροές κλπ. 

Επίσης ιστορικά, οι πανδημίες έχουν σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις, αποδυναμώνουν τη νομιμότητα και εξαλείφουν τις ελίτ – επειδή αναλογικά είναι πιθανότερο να μολυνθούν, αφού ταξιδεύουν περισσότερο. Επί πλέον μολύνονται πιο πολύ, λόγω του ότι διαμένουν σε μεγαλουπόλεις που αποτελούν τους κόμβους των εμπορικών συστημάτων, όπως η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, η Σαγκάη, το Τόκυο ή το Χονγκ Κονγκ – μία τάση που στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι αρκετά πιο έντονη (ενώ οι αριθμοί που ανακοινώνονται, σύμφωνα με το J. Hopkins Univercity, ίσως είναι πλασματικοί, πηγή) .

Συνεχίζοντας, εάν δημιουργηθεί μία επόμενη, μεγαλύτερη ίσως εστία στην Κίνα, κάτι που δεν είναι καθόλου απίθανο, θα έχει πολύ σοβαρές πολιτικές και οικονομικές συνέπειες – αφού το κομμουνιστικό κόμμα που κυριαρχεί από το 1949 θα κινδυνεύσει να χάσει τη νομιμοποίηση του, αποσυντονίζοντας ολόκληρο τον πλανήτη. Από την άλλη πλευρά, η πανδημία στη Δύση έχει ασκήσει ήδη μεγάλες πιέσεις στο εύθραυστο παγκόσμιο οικονομικό και νομισματικό σύστημα – απειλώντας να προκαλέσει μία πολύ πιο έντονη πτώση στις τιμές των παγίων περιουσιακών στοιχείων, με αποτέλεσμα να εξαλειφθεί ένα μεγάλο μέρος του πλούτου των ελίτ.

Είναι άλλωστε γνωστό ότι, μείζονες καταστροφές, όπως οι πόλεμοι και οι πανδημίες, οδηγούν σε μεγάλες μειώσεις των εισοδηματικών ανισοτήτων – οι οποίες έχουν εκτοξευθεί σήμερα σε επίπεδα υψηλότερα από το 1929, αποτελώντας τη βασική αιτία της μείωσης του παγκοσμίου ρυθμού ανάπτυξης, καθώς επίσης των βουνών των χρεών που έχουν συσσωρευτεί.

Τέλος, οι πανδημίες έχουν επί πλέον σημαντικές ψυχολογικές και πολιτισμικές επιπτώσεις – τροφοδοτώντας βίαια θρησκευτικά κινήματα και πολιτικές επαναστάσεις, καθώς επίσης αυξάνοντας την εγκληματικότητα, αφού οι άνθρωποι πείθονται από αυτά που βιώνουν πως η ζωή είναι εξαιρετικά επισφαλής, οπότε παύουν να συγκρατούν τα πάθη ή τις επιθυμίες τους. Πολλοί δε σταματούν να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους με τη δικαιολογία της πανδημίας και εγκαταλείπουν τις δουλειές τους, προκαλώντας μεγάλη κρίση στην οικονομία – τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στο δημόσιο.

Ως εκ τούτου, οφείλουμε να είμαστε όλοι προετοιμασμένοι, παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα – χωρίς να περιμένουμε πως η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα, 100 χρόνια περίπου μετά την προηγούμενη πανδημία του 1918, θα παρέλθει γρήγορα ή ότι ως κράτος θα μας βοηθήσουν οι άλλοι να ανταπεξέλθουμε με τα προβλήματα μας. 

Ακόμη δε και αν ανακαλυφθεί κάποιο αντίδοτο ή εμβόλιο, τίποτα δεν αποκλείει τη μετάλλαξη του ιού ή την εμφάνιση ενός νέου – αφού οι συνθήκες είναι «πρόσφορες», όπως αναλύσαμε παραπάνω. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμείνουμε ψύχραιμοι, προσεκτικοί αλλά χωρίς καθόλου συναισθήματα πανικού, αφού ασφαλώς δεν πρόκειται για το τέλος του κόσμου – ενώ είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στην ιστορία και θα συνεχίσει να συμβαίνει.

Βασίλης Βιλιάρδος

Πηγή : https://analyst.gr