Η ώρα της Ιταλίας

Τα προγράμματα και οι δημόσιες δηλώσεις των σημαντικότερων ιταλικών πολιτικών κομμάτων, δεν τεκμηριώνουν τις προσπάθειες να παρουσιαστούν οι επικείμενες εκλογές ως μία μάχη μεταξύ των υποστηρικτών και των εχθρών του ευρώ – αφού κανένα δεν τοποθετείται εναντίον της Ευρωζώνης.

Ανάλυση 

Το ευρωπαϊκό καθεστώς σκηνοθετεί τις ιταλικές εκλογές της επομένης Κυριακής ως μία μάχη μεταξύ αυτών που τάσσονται υπέρ και κατά της Ευρωζώνης – με δεύτερο συστατικό στοιχείο το μεταναστευτικό που απασχολεί επίσης το σύνολο του πληθυσμού. Σύμφωνα με πολλούς δε, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται ο ευρωπαίος επίτροπος οικονομικών (πηγή), οι ιταλικές εκλογές αποτελούν ένα μεγάλο πολιτικό ρίσκο για τη σταθερότητα της νομισματικής ένωσης – με την Ιταλία να θεωρείται το πλέον αδύναμο μέλος στην αλυσίδα των μεγάλων κρατών της Ευρώπης. 

Εν τούτοις κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει, κρίνοντας κυρίως από τη ριζική αλλαγή στάσης των δύο κομμάτων που θεωρούνται εχθροί του ευρώ: της Λίγκα του Βορά που ήταν εταίρος σε όλες τις τέσσερις κυβερνήσεις του S. Berlusconi (έως το 2011), χωρίς να είχε τότε καμία καθαρή θέση απέναντι στο ευρώ, καθώς επίσης του κινήματος των πέντε αστέρων. 

Εν πρώτοις, όσον αφορά την ακροδεξιά Λίγκα του Βορά, αφού ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος ο κ. M. Salvini το 2013, έγινε γνωστή για τη ριζοσπαστική της τοποθέτηση εναντίον του ευρώ. Λίγο αργότερα, το 2014, δημοσίευσε ένα βιβλιαράκι 30 σελίδων, στο οποίο τεκμηρίωνε την αναγκαιότητα της εξόδου της Ιταλίας από την Ευρωζώνη (πηγή), με τον τίτλο: «Αρκετά με το ευρώ – πώς θα βγει κανείς από τον εφιάλτη» – το οποίο είχε γράψει ο υπεύθυνος της οικονομικής πολιτικής του κόμματος. Ο επικεφαλής του τώρα, ο κ. M. Salvini, ανέφερε τότε τα εξής εντός του βιβλίου: «Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, δεν είναι μόνο εφικτή η εγκατάλειψη του ευρώ από την Ιταλία, αλλά απαραίτητη, για να μη πέσει στο γκρεμό». 

Στη συνέχεια όμως, αφού υπεγράφη η συμφωνία συνεργασίας με τον κ. Berlusconi, η Λίγκα του Βορά (βασικό στοιχείο του προγράμματος της οποίας είναι η απέλαση 500.000 μεταναστών τα πρώτα πέντε χρόνια, 100.000 αμέσως μόλις εκλεγεί), άλλαξε σημαντικά τη στάση της απέναντι στην Ευρωζώνη – αφού ο κ. Salvini δήλωσε πως «συνειδητοποίησε ότι, είναι τεχνικά αδύνατη και μη υποφερτή για την ιταλική οικονομία η έξοδος από το ευρώ» (πηγή). 

Εάν ρίξει δε κανείς μία ματιά στο πρόγραμμα του συνασπισμού (FORZA ITALIA), το οποίο αποτελείται από μερικές σελίδες (πηγή), θα διαπιστώσει πως στο κεφάλαιο που αφορά την Ευρώπη θα επιδιωχθεί μόνο μία αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών: ειδικότερα, η μείωση των ετησίων πληρωμών της Ιταλίας στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, καθώς επίσης η ισχύς του ιταλικού Δικαίου πριν από το κοινοτικό. Δεν υπάρχουν λοιπόν καθόλου εκφράσεις του τύπου «έως εδώ με το ευρώ» – ενώ επί πλέον ο κ. Berlusconi βεβαιώνει πως θα σεβαστεί το κριτήριο των ελλειμμάτων της συμφωνίας του Μάαστριχτ (ανώτατο 3%). 

Ο υπεύθυνος της οικονομικής πολιτικής της Λίγκα του Βορά βέβαια δήλωσε πως αμέσως μετά την είσοδο του κόμματος του στην κυβέρνηση, θα δρομολογηθούν όλες οι αναγκαίες προετοιμασίες για την νομισματική ανεξαρτησία της Ιταλίας – ενώ πρόσφατα συμμετέχει στο κόμμα ο πλέον φημισμένος Ιταλός οικονομολόγος εναντίον του ευρώ, ο αριστερός κ. A. Bagnai, επιβεβαιώνοντας πως έχει πάψει πλέον να υπάρχει μία διαχωριστική γραμμή της δεξιάς με την αριστερά. Επομένως υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις εντός του κόμματος και του συνασπισμού – οι οποίες θολώνουν το τοπίο. 

Όσον αφορά τώρα το κατ’ εξοχήν αντικαθεστωτικό κόμμα, το κίνημα των πέντε αστέρων, το οποίο προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις με 28%, έχει στο ιστορικό του μία σχετικά αντίστοιχη μεταλλαγή με τη Λίγκα του Βορά. Ειδικότερα, η επιστροφή στη λιρέτα ήταν από την αρχή μία από τις σημαντικότερες πολιτικές θέσεις του κόμματος – το οποίο τασσόταν υπέρ της οικονομικής και νομισματικής κυριαρχίας της Ιταλίας. 

Ως εκ τούτου εάν εκλεγόταν θα δρομολογούσε αμέσως ένα δημοψήφισμα για την παραμονή ή μη της χώρας στην Ευρωζώνη – κάτι που άλλαξε όμως τους τελευταίους 18 μήνες όπου με αφετηρία τον Ιανουάριο του 2017 το κόμμα, από αρκετά χρόνια μέλος της ακροδεξιάς και ευρωσκεπτικιστικής παράταξης EFDD του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προσπάθησε να συνδεθεί μόνο με το νεοφιλελεύθερο και υπέρ του ευρώ κόμμα του κ. Verhofstadt (αν και χωρίς επιτυχία). 

Αργότερα, το Σεπτέμβριο του 2017, ο υποψήφιος πρωθυπουργός του κινήματος των πέντε αστέρων διαβεβαίωσε τους βιομηχάνους σε ένα οικονομικό συνέδριο ότι, δεν επιθυμεί μία εξτρεμιστική, δημαγωγική και αντιευρωπαϊκή κυβέρνηση – ενώ αντιμετωπίζει πλέον το δημοψήφισμα ως ύστατο μέσον, εάν η Ευρωζώνη δεν καταφέρει να μεταρρυθμιστεί. Πρόσφατα δε, στις 9 Ιανουαρίου, ο κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος (L. Di Maio) ανέφερε πως δεν είναι η κατάλληλη εποχή να εγκαταλείψει η Ιταλία το ευρώ – ότι οι κανόνες στη νομισματική ένωση πρέπει μεν να αλλάξουν, αλλά το κόμμα του δεν συνηγορεί πια υπέρ της εξόδου από την Ευρωζώνη. 

Το γεγονός αυτό φαίνεται καθαρά στο πρόγραμμα του κινήματος, όπου λείπει κάθε αναφορά στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη (πηγή) – εκτός από μία μοναδική σημείωση, σύμφωνα με την οποία το ανώτατο όριο του ελλείμματος (3%) πρέπει να καταργηθεί, επειδή εμποδίζει τις παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις και τη βιομηχανική πολιτική. Εκτός αυτού απαιτεί την αναδιάρθρωση του ιταλικού χρέους (πηγή) – επειδή διαφορετικά η χώρα δεν θα βγει από την κρίση. 

Συμπερασματικά λοιπόν, τα προγράμματα και οι δημόσιες δηλώσεις των σημαντικότερων πολιτικών κομμάτων της Ιταλίας, δεν τεκμηριώνουν τις προσπάθειες του καθεστώτος να παρουσιάσει τις επικείμενες εκλογές ως μία μάχη μεταξύ των υποστηρικτών και των εχθρών του ευρώ – αφού κανένα δεν τοποθετείται εναντίον της Ευρωζώνης. Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικά παράδοξο, αφού η Ιταλία είναι η κατ’ εξοχήν χώρα που έχει πληρώσει πάρα πολύ ακριβά τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη – μεταξύ άλλων κρίνοντας από το ότι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της είναι χαμηλότερο από την εποχή της υιοθέτησης του ευρώ (γράφημα, μπλε στήλες, αριστερή κάθετος), κάτι που δεν συμβαίνει ούτε καν στην Ισπανία (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).

Εκτός αυτού η οικονομία της χώρας, η κοινωνία και η δημοκρατική της πολιτική έχουν κυριολεκτικά υποφέρει τα πάνδεινα από το ευρώ – ειδικά από την πολιτική της Γερμανίας, την οποία είναι αδύνατον να ανταγωνιστούν οι Ιταλοί με το τεράστιο δημόσιο χρέος τους, με τις χρεοκοπημένες τράπεζες και χωρίς τη βοήθεια της υποτίμησης. Εν τούτοις, κανένα κόμμα της χώρας δεν φαίνεται διατεθειμένο να αντιπαρατεθεί σοβαρά με το θέμα – με αποτέλεσμα να προτιμούν όλα, αργά ή γρήγορα, την ασφάλεια της «πεπατημένης», παρά το ότι ο ευρωσκεπτικισμός στον πληθυσμό αυξάνεται συνεχώς (πηγή). 

Οι αγορές βέβαια ανησυχούν, αφού από τις αρχές του Δεκεμβρίου οι αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων αυξάνονται (γράφημα) – πολύ περισσότερο της Ιταλίας, όπου ο μοναδικός αγοραστής τους πλέον είναι η ΕΚΤ. Γνωρίζουν άλλωστε καλύτερα από τον καθένα πως ούτε η Ιταλία, ούτε η Ευρωζώνη έχουν μέλλον, εάν δεν ακολουθήσει η δημοσιονομική ολοκλήρωση της νομισματικής ένωσης – με την οποία όμως δεν πρόκειται ποτέ, κατά την άποψη μας, να συμφωνήσει η Γερμανία. Οι συζητήσεις πάντως που γίνονται αυτό ακριβώς υποδηλώνουν – ενώ μπορεί μεν οι κυβερνήσεις των επί μέρους κρατών του ευρώ να αποδέχονται τη γερμανική ηγεμονία, αλλά ίσως κάποια στιγμή αντιδράσουν οι λαοί, αλλάζοντας εντελώς την εικόνα.

Επίλογος 

Ολοκληρώνοντας, επειδή η Ευρωζώνη έχει κατασκευαστεί ως μία φυλακή χωρίς πόρτα εξόδου, ενώ οι χώρες-μέλη της έχουν απολέσει πλέον τα εθνικά τους νομίσματα, κανένα κόμμα δεν είναι σε θέση να τεκμηριώσει πως η επιστροφή της χώρας του στο δικό της νόμισμα θα ήταν εφικτή και ασφαλής – ενώ οι εκάστοτε εκλογές χρησιμοποιούνται από το ευρωπαϊκό καθεστώς για να αποδειχθεί πως το ευρώ είναι μονόδρομος. 

Εν προκειμένω η βοήθεια που προσέφερε η ελληνική κυβέρνηση, συμβιβαζόμενη και αντιστρέφοντας το δημοψήφισμα, ήταν εξαιρετικά πολύτιμη – αφού απέδειξε πως ο δρόμος της εξόδου είναι ερμητικά κλειστός, ενώ η προσπάθεια αντίδρασης κοστίζει πανάκριβα, χωρίς να έχει κανένα αποτέλεσμα.

Πηγή : https://analyst.gr