ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑ

«Τα ανθρώπινα όντα έχουν το «προνόμιο» να είναι υποχρεωμένα να υπομένουν ένα ακόμη φορτίο, σε σχέση με τις υπόλοιπες μορφές ζωής – ένα πλεόνασμα βασάνων που δημιουργούνται καθημερινά από μία ομάδα ατόμων, μέσα στο ίδιο το ανθρώπινο είδος: από τους ηλιθίους. 

Αυτή η μερίδα του πληθυσμού είναι πολύ πιο ισχυρή από τη Μαφία, από το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα ή από το διεθνή νεοφιλελευθερισμό – αφού πρόκειται για μία ανοργάνωτη και αχαρτογράφητη ομάδα, η οποία δεν διαθέτει αρχηγό ή πρόεδρο, δεν διέπεται από κανονισμούς και ωστόσο κατορθώνει να δρα με άψογο συντονισμό, σαν να κατευθύνεται από κάποιο αόρατο χέρι. 

Λειτουργεί δε με έναν τέτοιο τρόπο, που η δράση του κάθε μέλους συμβάλλει δραματικά στην ενίσχυση και στην αύξηση της αποδοτικότητας των δραστηριοτήτων όλων των άλλων μελών (..). Η ομάδα αυτή αποτελεί μία από τις πλέον ισχυρές, σκοτεινές δυνάμεις που εμποδίζουν την ατομική και συλλογική ευημερία του ανθρώπου, καθώς επίσης την ευτυχία του» (C.M. Cippola με παρεμβάσεις). 

Ο ιστορικός της οικονομίας και συγγραφέας συνοψίζει τις απόψεις του για την «ομάδα των ηλιθίων» η οποία, όταν υπερτερεί των υπολοίπων κοινωνικών ομάδων, οδηγεί μία χώρα στην καταστροφή, στους εξής κανόνες:

(α) Πάντα και νομοτελειακά, όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλιθίων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία – οι οποίοι είναι περισσότεροι, από όσους φανταζόμαστε. 

(β) Η πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο, είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του ατόμου – με την έννοια πως η μόρφωση, ο πλούτος, η κοινωνική θέση, η πολιτική εξουσία ή οτιδήποτε άλλο, δεν εμποδίζουν την ηλιθιότητα, η οποία είναι ισόρροπα κατανεμημένη παντού. 

Για παράδειγμα, ένα σημαντικό μέρος των βουλευτών μίας χώρας, των υπουργών, των πανεπιστημιακών, αυτών που βραβεύονται με Νόμπελ κοκ. είναι και παραμένουν ηλίθιοι – ανεξάρτητα από τη θέση, τα χρήματα, τη μόρφωση κοκ. 

(γ) Ηλίθιο ονομάζεται το άτομο που οι πράξεις του προκαλούν ζημίες σε ένα άλλο άτομο ή σε μία ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο να αποκομίζει κέρδη – ενώ πιθανότατα να υφίσταται και ζημίες. 

Στο σημείο αυτό, ο ιστορικός διαχωρίζει τους ανθρώπους, με κριτήριο την ωφέλεια ή τη ζημία που προκαλούν, στις παρακάτω βασικές κατηγορίες (τέσσερις μαζί με τους ηλιθίους), αποσαφηνίζοντας πως κανένας, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, δεν ανήκει εξ ολοκλήρου σε κάποια από αυτές – αλλά στις «γκρίζες ζώνες», οι οποίες μεσολαβούν μεταξύ του άσπρου και του μαύρου. 

(α) Ο κακοποιός: Πρόκειται για ένα άτομο, οι πράξεις του οποίου προκαλούν ζημίες στους άλλους, αλλά ωφελούν σε ίσο ή μικρότερο βαθμό το ίδιο. Στο παράδειγμα του κλέφτη, ο οποίος κλέβει 100 €, η ωφέλεια για τον ίδιο είναι 100 € ενώ η ζημία για το θύμα του αντίστοιχη. 

(β) Ο ανήμπορος: Το άτομο εδώ ωφελεί με τις πράξεις του τους άλλους, αλλά ζημιώνει τον εαυτό του – περισσότερο ή λιγότερο. 

(γ) Ο ευφυής: Είναι το ακριβώς αντίθετο του ηλιθίου, αφού οι πράξεις του ωφελούν ένα άλλο άτομο ή μία ομάδα ατόμων, ενώ το ίδιο αποκομίζει επίσης κέρδη (win win δράσεις). 

(δ) Ο ηλίθιος: Αναφερόμενος στην τέταρτη βασική κατηγορία, στους ηλιθίους, ο συγγραφέας τονίζει πως ενώ οι πράξεις των ανθρώπων δεν χαρακτηρίζονται συνήθως από συνέπεια, τα ηλίθια άτομα παρουσιάζουν μία ισχυρή προδιάθεση για απόλυτη συνέπεια, σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στα πλαίσια αυτά, ο τέταρτος κανόνας που αναφέρει ο συγγραφέας είναι ο εξής: 

«Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντοτε υποτιμούν την καταστροφική ισχύ των ηλιθίων. Συγκεκριμένα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι συνέχεια παραβλέπουν πως η συναναστροφή ή/και ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα, αποδεικνύεται απαρέγκλιτα, χωρίς καμία εξαίρεση, μοιραίο λάθος – ανεξάρτητα από τη χρονική στιγμή, την τοποθεσία και τις συνθήκες«. 

Ο τελευταίος δε κανόνας, ο πέμπτος βασικός νόμος, ο οποίος προκύπτει από τον τέταρτο, είναι πως «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο είδος ανθρώπου» – ενώ το «πόρισμα» που προκύπτει από τον κανόνα αυτό είναι το ότι, «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι πιο επικίνδυνος από τον κακοποιό«. 

Η αιτία είναι πως ο κακοποιός (δεν εννοεί τον εγκληματία, αλλά τον χαρακτήρα – ως κλέφτη κλπ.) με τις πράξεις του ζημιώνει μεν τον άλλο, κλέβοντας του για παράδειγμα 100 €, αλλά όχι την κοινωνία στο σύνολο της – αφού τα 100 € συνεχίζουν να υπάρχουν. Αντίθετα, τα 100 € που καταστρέφει ο ηλίθιος ζημιώνουν τόσο τον ίδιο, όσο και την κοινωνία στο σύνολο της – αφού παύουν να υφίστανται. 

Ολοκληρώνοντας, εάν εξετάσουμε το στενό και ευρύτερο περιβάλλον μας από αυτήν την «οπτική γωνία», ιδίως δε τις συντεχνίες, κάποιους επιχειρηματίες, τα κόμματα, τους πολιτικούς, τους βουλευτές, τους υπουργούς, τους πρωθυπουργούς και τις κυβερνήσεις μας, θα καταλήξουμε σε περισσότερο ασφαλή συμπεράσματα, σχετικά με τη βασική αιτία της χρεοκοπίας της πατρίδας μας – επίσης, της αδυναμίας της να ξεφύγει από την παγίδα, στην οποία οδηγήθηκε σκόπιμα. 

Ίσως δε να απογοητευθούμε από τις προοπτικές για το μέλλον της Ελλάδας και των παιδιών μας – το οποίο θα αντιστραφεί και θα αλλάξει τότε μόνο, όταν αρχίσει να υπερισχύει ξανά η «ομάδα των ευφυών», η οποία δεν θα εκλέγει προφανώς ηλιθίους. Ελπίζουμε και ευχόμαστε φυσικά να συμβεί γρήγορα, πριν είναι ακόμη πολύ αργά – ενώ η αναζήτηση των αιτιών και των λύσεων των προβλημάτων μας αλλού, είναι χαμένος χρόνος και κόπος. 

* Πρώτη δημοσίευση: 14.07.2014

Βασίλης Βιλιάρδος

Πηγή : http://www.analyst.gr