Το κραχ των εθνικών ομολόγων

Η διαστρέβλωση στις αγορές εμφανίζεται όταν πληρώνει κανείς για να δανείζει χρήματα, αντί να εισπράττει τόκους – όπως τεκμηριώθηκε στις Η.Π.Α. και αλλού από τα «sub primes», ενώ η σημερινή φούσκα είναι ήδη οχταπλάσια

«Η αστάθεια του συστήματος επιδεινώνεται από τα αρνητικά επιτόκια, τα οποία προσφέρουν κίνητρο στις τράπεζες να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα – αφού δεν τις συμφέρει να τοποθετούν τα χρήματα τους στις κεντρικές, πληρώνοντας αντί να εισπράττουν τόκους. Ανάλογα συμπεριφέρονται οι ασφαλιστικές εταιρίες, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, καθώς επίσης όλοι οι υπόλοιποι, παραδοσιακά συντηρητικοί επενδυτές – πόσο μάλλον όταν τα σημερινά, τεχνητά χαμηλά επιτόκια των κρατικών ομολόγων, προσφέρουν ανάλογα κίνητρα ανάληψης μεγαλύτερου ρίσκου. 

Η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει στο να εμποδίζουν οι κεντρικές τράπεζες ακόμη και τις ομαλές διορθώσεις των χρηματιστηρίων, επεμβαίνοντας στις αγορές – όπως στο παράδειγμα της Ιαπωνίας, η κεντρική τράπεζα της οποίας αυξάνει συνεχώς τις αγορές μετοχών ιαπωνικών επιχειρήσεων. Η αιτία είναι ο φόβος τους ότι, ακόμη και μία μικρή πτώση θα μπορούσε να προκαλέσει μία αλυσιδωτή αντίδραση – η οποία θα οδηγούσε στην κατάρρευση του συστήματος» (πηγή).

Άρθρο 

Το βασικότερο στοιχείο της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης στις Η.Π.Α. και αλλού (sub primes), τα οποία προκάλεσαν τη χρηματοπιστωτική κατάρρευση του 2008 ήταν το ότι, αυτού του είδους οι αγοραστές έπαιρναν δάνεια υψηλότερα από την αξία των ακινήτων. Με απλά λόγια, κάποιος αγόραζε ένα σπίτι έναντι 100.000 € και η τράπεζα του δάνειζε 110.000 € – οπότε του έμεναν επί πλέον χρήματα για να ξοδέψει. 

Ουσιαστικά λοιπόν οι τράπεζες πλήρωναν τους αγοραστές ακινήτων για να τους δώσουν δάνεια – αντί να πληρώνονται από αυτούς, όπως είναι άλλωστε φυσιολογικό, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Στα πλαίσια αυτά η κρίση απέδειξε ότι, το κραχ είναι αναπόφευκτο όταν κανείς πληρώνει τους ανθρώπους για να δανειστούν χρήματα – πόσο μάλλον όταν οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι φερέγγυοι. 

Σήμερα βέβαια έχει σπάσει προ πολλού η φούσκα των ενυπόθηκων δανείων, ενώ η πλήρης καταστροφή του χρηματοπιστωτικού συστήματος απεφεύχθη, μέσω της διάσωσης των τραπεζών από τα κράτη – τα οποία στη συνέχεια υπερχρεώθηκαν, ενώ οι κεντρικές τους τράπεζες κατανάλωσαν όλα τους τα όπλα για να τα στηρίξουν. 

Παρά το ότι τώρα πολλοί περιμένουν ότι, το επόμενο πρόβλημα θα είναι η φούσκα των φοιτητικών δανείων ή των αυτοκινήτων που αγοράζονται επί πιστώσει, δεν είναι σωστό – επειδή σε καμία από τις δύο αυτές περιπτώσεις δεν πληρώνει κανείς τους οφειλέτες για να δανειστούν ενώ τα ποσά, αν και μεγάλα (1 τρις $), δεν είναι τεράστια. Ποιοί όμως πληρώνονται για να δανειστούν; 

Η απάντηση είναι απλή: τα κράτη, όταν εκδίδουν ομόλογα με αρνητικά επιτόκια, αφού αυτό σημαίνει πως κανείς πληρώνει τόκο για να τα δανείσει. Με δεδομένο δε το ότι, πολλά από τα κράτη αυτά είναι ήδη χρεοκοπημένα όπως, για παράδειγμα, η Ιαπωνία, το δημόσιο χρέος της οποίας πλησιάζει στο 250% του ΑΕΠ της, ενώ απαιτεί το 41% των εσόδων του προϋπολογισμού για να εξυπηρετηθεί, το κραχ θα προέλθει ακριβώς από εκεί. 

Δεν είναι φυσικά μόνο η χρεοκοπημένη Ιαπωνία, η οποία δανείζεται με αρνητικό επιτόκιο – αλλά, επίσης, η Ιταλία, στα ομόλογα της οποίας τοποθετεί κανείς 1.000 € για να εισπράξει αργότερα, όταν λήξουν, λιγότερα χρήματα από αυτά που επένδυσε! Πρόκειται ασφαλώς για έναν παραλογισμό, ο οποίος δεν μπορεί να συνεχίζεται στο διηνεκές. Γιατί όμως πληρώνουν οι επενδυτές τα κράτη για να τα δανείσουν; 

Η απάντηση είναι επίσης απλή: επειδή θεωρούν πως τα κράτη δεν αθετούν ποτέ τις υποχρεώσεις τους, παρά το ότι υπάρχει το πρόσφατο παράδειγμα της Ελλάδας (PSI), της Αργεντινής κοκ. Έτσι έχει δημιουργηθεί η φούσκα των ομολόγων, το μέγεθος της οποίας καθορίζεται από το ύψος των ομολόγων που διακινούνται με αρνητικά επιτόκια. 

Στην προκειμένη περίπτωση όμως υπάρχει μία πολύ μεγάλη διαφορά με τη φούσκα των «sub primes»: στην εποχή της αιχμής τους, υπήρχαν τέτοιου είδους δάνεια αξίας περίπου 1,3 τρις $ στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σήμερα, τα ομόλογα με αρνητικό επιτόκιο έχουν υπερβεί τα 10,5 τρις $ – οπότε είναι οχταπλάσια των ενυπόθηκων. 

Ακόμη χειρότερα, η φούσκα αυτή αυξάνεται με καταιγιστικό ρυθμό – αφού τον Ιανουάριο του 2016 ήταν 5,5 τρις $, το Φεβρουάριο 7 τρις $, το Μάιο 9,9 τρις $ και σήμερα έχουν φτάσει στα 10,5 τρις $, συνεχίζοντας την ανοδική τους πορεία. 

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως πρέπει κανείς να πανικοβληθεί, θεωρώντας πως το κραχ θα συμβεί άμεσα, αλλά πως η κατάσταση είναι ανησυχητική – ότι έχει δημιουργηθεί μία καινούργια πυριτιδαποθήκη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί πότε θα υπάρξει κάποια σπίθα. Η ιστορία πάντως των επιτοκίων των αμερικανικών ομολόγων φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί (πηγή): 

Επεξήγηση γραφήματος – η εξέλιξη (ιστορία) των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων (10-ετή ομόλογα, οι αποδόσεις στον κάθετο άξονα σε ποσοστό). 

Ολοκληρώνοντας, λίγο πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, το 2005, ο τότε πρόεδρος του συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων του αμερικανού προέδρου και μετέπειτα διοικητής της Fed, ο κ. Bernanke, είχε δηλώσει επίσημα πως οι τιμές των κατοικιών θα επιβραδυνόταν ίσως, αλλά δεν θα έπεφταν ποτέ – κάτι που φυσικά διαψεύσθηκε παταγωδώς λίγα χρόνια αργότερα, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. 

Ανάλογες δηλώσεις γίνονται σήμερα σχετικά με τα ομόλογα, όπου υπάρχουν ισχυρισμοί, σύμφωνα με τους οποίους είναι λογικό να διέπονται από αρνητικά επιτόκια – κάτι που φυσικά είναι παράλογο, οπότε έχει ασφαλώς ημερομηνία λήξης. Η σπίθα πάντως που απαιτείται για να εκραγεί η πυριτιδαποθήκη δεν είναι άλλη από την αθέτηση πληρωμής των ομολόγων εκ μέρους κάποιου κράτους – όπως θα ήταν η Ελλάδα, όπου κανείς θεωρεί ίσως λανθασμένα πως είναι αδύνατο, επειδή έχει υπαχθεί στο μηχανισμό στήριξης της Ευρωζώνης (για την Ιταλία θεωρείται απίθανο, επειδή τυχόν μη στήριξη της από την ΕΚΤ θα οδηγούσε στη διάλυση της νομισματικής ένωσης). 

Δεν είναι βέβαια μόνο η Ελλάδα υποψήφια για κάτι τέτοιο αλλά, επίσης, η Ιαπωνία και μία σειρά άλλων υπερχρεωμένων κρατών – τα οποία δεν πρόκειται να λύσουν τα προβλήματα τους, παρά τις ελπίδες για το αντίθετο. Άλλωστε μία διαστρέβλωση δεν διαρκεί ποτέ αιώνια – οπότε η διόρθωση της είναι αναπόφευκτη και πάντοτε θέμα χρόνου, ενώ δεν θα επηρεάσει μόνο τα ομόλογα, αλλά το σύνολο των χρηματιστηριακών προϊόντων και όχι μόνο.

Πηγή : http://www.analyst.gr/