Αν και η Ελλάδα υποφέρει τα τελευταία χρόνια από τη βαριά αυτή ασθένεια, η οποία είναι σχεδόν θανατηφόρα όταν μειώνονται ταυτόχρονα οι ονομαστικοί μισθοί και τα εισοδήματα, φαίνεται πως προσβλήθηκαν οι Η.Π.Α. και η Ε.Ε.
Σε ανάλυση του κ. Βιλιάρδου από το Μάιο του 2010, με τον τίτλο «Στασιμοπληθωρισμός, η απόλυτη συνταγή χρεοκοπίας», γράφτηκαν τα εξής:
"Είναι γνωστό ότι ο καπιταλισμός, τον οποίο εμείς τουλάχιστον δεν «ταυτίζουμε» με το σύστημα της ελεύθερης οικονομίας, παρομοιάζεται με ένα αεροπλάνο, το οποίο μπορεί να σταθεί στον αέρα, μόνο εάν κερδίζει συνεχώς ύψος.
Εάν δηλαδή «θελήσει» να διατηρήσει μία σταθερή πορεία, έχοντας «προσεγγίσει» τα όρια της γήινης ατμόσφαιρας, κινδυνεύει να συντριβεί, αφού δεν έχει «εφευρεθεί» ο τρόπος, με τον οποίο είναι εφικτή η οριζόντια «πτήση» του – πόσο μάλλον η ασφαλής «κάθοδος» του, σε χαμηλότερα επίπεδα.
Φυσικά, όπως συνήθως συμβαίνει, υπάρχουν κάποιες αιτίες, οι οποίες εμποδίζουν τη σταθεροποίηση του. Κατά την άποψη μας, η σημαντικότερη όλων είναι ο «εγγενής καταναγκασμός» που τον διακρίνει, ο οποίος επικεντρώνεται στη μεγιστοποίηση των «στόχων» του – είτε αυτά είναι τα κέρδη, είτε το μέγεθος των επιχειρήσεων που «κατασκευάζει». Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία όλο και μεγαλύτερων επιχειρήσεων, μέσω της απορρόφησης της μίας από την άλλη, καθώς επίσης τη μεγιστοποίηση των εσόδων, με τη βοήθεια της κερδοσκοπίας.
Τόσο ο ένας τρόπος όμως, όσο και ο άλλος, λειτουργούν εις βάρος των κρατών – κατ’ επέκταση των Πολιτών τους. Για παράδειγμα, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις μειώνουν συνεχώς, με τη βοήθεια της εκτεταμένης φοροαποφυγής, τη φορολογική βάση των κρατών την οποία, για ένα ορισμένο μόνο χρονικό διάστημα, μπορούν να «καλύψουν» οι μικρομεσαίες εταιρείες και οι μισθωτοί φορολογούμενοι.
Η «κάλυψη» αυτή, είναι το αποτέλεσμα της επιβολής υψηλότερων συντελεστών φορολόγησης στους Πολίτες, με σκοπό την εξισορρόπηση της απώλειας φόρων από τις πολυεθνικές. Το «μέτρο» αυτό όμως κάποια στιγμή παύει να αποδίδει, αφού φτάσει στα όρια της φοροδοτικής ικανότητας των Πολιτών και οδηγήσει την Οικονομία στην ύφεση – τα κράτη στην υπερχρέωση.
Περαιτέρω, στα πλαίσια της «εξελικτικής διαδικασίας» του μονοπωλιακού καπιταλισμού, «διαφθείρονται» σκόπιμα οι πολιτικές ηγεσίες, ιδίως αυτές των ασθενέστερων κρατών, με αποτέλεσμα να αυξάνονται δυσανάλογα οι δημόσιες δαπάνες. Έτσι «κυοφορείται», επιδεινούμενος γεωμετρικά, ένας «εκρηκτικός μηχανισμός», τοποθετημένος στα θεμέλια των κρατών – αφού τα διαρκώς μειούμενα έσοδα, απέναντι σε αυξημένες δαπάνες, αργά ή γρήγορα αποσταθεροποιούν εντελώς το «σύστημα».
Από την άλλη πλευρά, η κερδοσκοπία οδηγεί τις επενδύσεις στα χρηματιστήρια, όπου αναμένονται σε συντομότερο χρονικό διάστημα μεγαλύτερες αποδόσεις, από αυτές που θα προσέφεραν οι αντίστοιχες στην πραγματική οικονομία – φυσικά με ανάλογους των κερδών κινδύνους, όπως συμβαίνει πάντοτε, τόσο για τους κερδοσκόπους, όσο και για το ίδιο το «σύστημα».
Τα παραπάνω «δεδομένα», συνδυαζόμενα με τα «οικονομικά και γεωπολιτικά» στρατηγικά προγράμματα των ισχυρότερων δυνάμεων του πλανήτη, «συνθέτουν» από κοινού μία δυσδιάκριτη εικόνα, η οποία πολύ δύσκολα οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα – πόσο μάλλον αφού εμπεριέχει πολλά, διαφορετικά «μέτωπα».
Έτσι λοιπόν, οδηγηθήκαμε πρόσφατα στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία «επιδιορθώθηκε» (προφανώς δεν επιλύθηκε) από τα κράτη – όπου επέλεξαν τελικά να διασώσουν το τραπεζικό τους σύστημα, επιβαρύνοντας τους Πολίτες τους. Ήδη όμως από τότε υποθέταμε τεκμηριωμένα ότι, στην προκειμένη περίπτωση, «το αεροπλάνο είχε αγγίξει τα όρια του» – αφού δεν ακολουθούσε κανένας, ο οποίος θα μπορούσε να διασώσει τα κράτη, εάν και όταν η κρίση εξελισσόταν".
Άρθρο
Όταν έγινε η παραπάνω ανάλυση, με ειδική αναφορά στο θέμα του αποπληθωρισμού που προβλέφθηκε (πράγματι η Ελλάδα βυθίστηκε αργότερα στην παγίδα του), καθώς επίσης στις μεθόδους καταπολέμησης του, είχε τονίστει ότι, η μεγαλύτερη ασθένεια όλων είναι ο στασιμοπληθωρισμός (stagflation) - ο πληθωρισμός δηλαδή που δεν συνοδεύεται από την αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής, οπότε οι τιμές των προϊόντων αυξάνονται, μαζί με την ανεργία, με τη μείωση των επενδύσεων (επομένως της ανάπτυξης) κοκ.
Όπως φαίνεται τώρα από τις πρώτες ενδείξεις στις Η.Π.Α., ο πληθωρισμός «ξυπνάει από το κώμα», στο οποίο είχε βυθιστεί - ενώ οι χρηματαγορές μας προειδοποιούν για την έλευση του. Μεταξύ άλλων, βασική προειδοποίηση είναι η αύξηση των τιμών του πετρελαίου, παρά το ότι οφείλεται σε κάποιο βαθμό στα γεγονότα του Ιράκ.
Επίσης η αντίστοιχη αύξηση των τιμών των τροφίμων, αν και η αιτία είναι κυρίως οι ξηρασίες στην Καλιφόρνια, στη Νότια Αμερική και στην Νοτιοανατολική Ασία - οι οποίες θα προκαλέσουν ενδεχομένως μία μεγάλη επισιτιστική κρίση (ανάλυση), με τον κίνδυνο μίας βιβλικής εισβολής στην Ευρώπη (ανάλυση).
Σε κάθε περίπτωση, ο πληθωρισμός στις Η.Π.Α. έχει ήδη ξεπεράσει επίσημα το 2%, παρά τη χειραγώγηση των στατιστικών εκ μέρους της υπερδύναμης - ενώ σε ορισμένα προϊόντα στις Η.Π.Α. η αύξηση των τιμών είναι πολύ μεγαλύτερη από το μέσο όρο, όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί.
Εν τούτοις η διοικητής της Fed, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ομιλίας της, προσπάθησε να διασκεδάσει τις ανησυχίες, όσον αφορά την αύξηση του πληθωρισμού. Ανέφερε λοιπόν πως η ανοδική πορεία των τιμών είναι προσωρινή, περιστασιακή - ότι προκαλεί απλά ορισμένους θορύβους. «Πολύς θόρυβος για το τίποτα», όπως θα το μεταφράζαμε στη χώρα μας.
Οι περισσότεροι όμως οικονομολόγοι θεωρούν πως κάνει μεγάλο λάθος - ότι τίποτα άλλο δεν «υποτιμάται» περισσότερο σήμερα, από τον κίνδυνο του πληθωρισμού, παρά τα τρισεκατομμύρια νέων χρημάτων, με τα οποία έχουν πλημμυρίσει οι κεντρικές τράπεζες τις αγορές. Πόσο μάλλον όταν τα βασικά επιτόκια συνεχίζουν να είναι μηδενικά, ενώ οι φούσκες στα περιουσιακά στοιχεία έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα επίπεδα.
Επομένως, τόσο στις Η.Π.Α., όσο και στην Ευρώπη, θα μπορούσε να ξυπνήσει ένα παλαιό φάντασμα, το οποίο πιστεύαμε ότι έχει πεθάνει - ο στασιμοπληθωρισμός δηλαδή, κυρίως επειδή ο ρυθμός ανάπτυξης και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν φαίνεται να ακολουθεί την προβλεπόμενη ανοδική πορεία.
Την ίδια στιγμή ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας της Ευρώπης είναι αθεράπευτα υπερχρεωμένοι (ανάλυση), ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει και στις Η.Π.Α. - όπου το χρέος των νοικοκυριών σε όρους εισοδημάτων (μισθών κλπ.), έχει εκτοξευθεί στα ύψη, αν και μειώθηκε κάπως σε σχέση με την κορύφωση του (γράφημα).
Από το 220% το 2007 περιορίσθηκε στο 180% περίπου, ενώ το φυσιολογικό είναι μεταξύ 77% και 90%. Επειδή δε πρόκειται για έναν μέσο όρο ο οποίος, λόγω της τεράστιας αύξησης των εισοδηματικών ανισοτήτων, είναι πολύ χειρότερος για τα αδύναμα νοικοκυριά, η εικόνα που παρουσιάζει είναι «απατηλή» - εκτός του ότι επιδεινώνεται ξανά.
Στον τομέα των επιχειρήσεων τώρα η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη - αφού το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών έχει αυξηθεί κατά 3 τρις $, σε σχέση με το ξεκίνημα της κρίσης. Έχει φτάσει λοιπόν στα 14 τρις $, από 11 τρις $ προηγουμένως, αυξημένο κατά 26% (γράφημα).
Tο επί πλέον αυτό χρέος των επιχειρήσεων δεν έχει διοχετευτεί σε επενδύσεις - σε παραγωγικές εγκαταστάσεις δηλαδή, καθώς επίσης σε βιομηχανικό ή άλλο εξοπλισμό, τα οποία αποτελούν τα δομικά στοιχεία μίας μελλοντικής παραγωγικότητας, οπότε μίας βιώσιμης ανάπτυξης. Αντί αυτού, «υπηρετούν» με διάφορους τρόπους την κερδοσκοπία - όπως συνέβη και στο παρελθόν, όπου δημιουργήθηκε η γνωστή φούσκα του Greenspan (άρθρο).
Περαιτέρω, μετά τη διόρθωση προς τα κάτω των αμερικανικών προβλέψεων για την ανάπτυξη, αρχικά από το ΔΝΤ και στη συνέχεια από τη Fed (το πρώτο τρίμηνο υπήρξε ύφεση), καθώς επίσης μετά τα αρνητικά «σημάδια» από την αγορά ακινήτων και την κατανάλωση στις Η.Π.Α., οι ελπίδες ανάκαμψης έχουν σχεδόν εκμηδενισθεί.
Μία αδύναμη ανάπτυξη όμως, σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών, καθώς επίσης με την άνοδο των βασικών επιτοκίων που αναμένεται, θα μπορούσε να είναι η χαριστική βολή για τον υπερχρεωμένο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της υπερδύναμης. Πόσο μάλλον όταν η κατάσταση της Ευρώπης είναι ακόμη χειρότερη αφού, επί πλέον των ανάλογων ασθενειών με τις Η.Π.Α. (υπερχρέωση, ύφεση), νοσεί πολύ σοβαρά ο χρηματοπιστωτικός της τομέας (ανάλυση).
Οι κίνδυνοι λοιπόν να βυθιστούν και οι δύο περιοχές στο στασιμοπληθωρισμό, είναι μάλλον ρεαλιστικοί - κάτι που θα ήταν θανάσιμο για τους Πολίτες, με πιθανότερο επακόλουθο το ξέσπασμα τεράστιων κοινωνικών αναταραχών, εξεγέρσεων και εμφυλίων πολέμων.
Σημείωση: Ο στασιμοπληθωρισμός (Stagflation, από τις λέξεις Stagnation και Inflation), περιγράφει την κατάσταση μίας «συναλλαγματικής περιοχής», στην οποία έχουμε την ίδια χρονική περίοδο οικονομική στασιμότητα και πληθωρισμό.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής μία οικονομία δεν μπορεί ούτε να χρησιμοποιήσει την παραγωγική της δυναμικότητα, μέσω της νομισματικής επέκτασης (τύπωμα χρημάτων, χαμηλά επιτόκια), καθώς επίσης της διευκόλυνσης των πιστώσεων, ούτε να περιορίσει τη μείωση της αγοραστικής αξίας των χρημάτων, μέσω της μείωσης του επιπέδου των δραστηριοτήτων της. Η αιτία είναι το ότι οι δύο αυτοί στόχοι είναι αντικρουόμενοι μεταξύ τους - οπότε αποτελούν ένα πολύ δύσκολο οικονομικό και πολιτικό δίλημμα.
Το φαινόμενο αυτό, άγνωστο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ΄60, παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1969, στις Η.Π.Α. και στη Μ. Βρετανία - ενώ η λέξη «εφευρέθηκε» από τον υπουργό οικονομικών της Βρετανίας, ο οποίος πέθανε το 1970. Η αιτία ήταν η αύξηση των τιμών της ενέργειας από τον OPEC (διπλασιάστηκε η τιμή του πετρελαίου μεταξύ των ετών 1973 και 1975), η οποία προκάλεσε την έκρηξη του κόστους παραγωγής των βιομηχανικών χωρών - με τον πληθωρισμό στις Η.Π.Α. να διπλασιάζεται σχεδόν το 1974 (από 6% στο 11%), καθώς επίσης την ανεργία να εκτοξεύεται στο 8,4% (από 4,9% το 1973).
Η γενεσιουργός αιτία του στασιμοπληθωρισμού είναι συνήθως τα «σοκ» στην προσφορά, τα οποία επηρεάζουν το επίπεδο των τιμών, μέσω της πίεσης του κόστους - όταν αυξάνεται δηλαδή το κόστος παραγωγής ή διάθεσης. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις υποχρεώνονται, λόγω των αυξημένων τιμών ενέργειας, μίας κακής σοδειάς κλπ. να αυξήσουν τις τιμές τους, παρά τη μειωμένη ζήτηση. Στην περίπτωση της Ελλάδας πρόσφατα αυξήθηκαν υπερβολικά οι φόροι και οι επιβαρύνσεις με αποτέλεσμα να κλιμακωθεί το κόστος παραγωγής, οπότε οι τιμές πώλησης - με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να δοθεί η «χαριστική βολή» στις εξαγωγές, στη μοναδική δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομίας.
Τα αρνητικά αυτά «σοκ προσφοράς» ονομάζονται κάποιες φορές «τιμολογιακά σοκ» - λόγω του ότι οι παραγωγοί επιβαρύνουν με το αυξημένο κόστος τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους. Επειδή δε η συνολική ζήτηση σε μία οικονομία παραμένει αρχικά αναλλοίωτη (η πραγματική ζήτηση σε αξία, δηλαδή το σύνολο των σχεδιαζόμενων επενδύσεων και των καταναλωτικών δαπανών μίας οικονομίας, δεν επηρεάζεται απ' ευθείας από το σοκ της προσφοράς), οι επιχειρήσεις πουλούν λιγότερα προϊόντα, όταν αυξάνουν τις τιμές - οπότε μειώνουν την παραγωγή τους και απολύουν εργαζομένους.
Τότε μόνο εμφανίζονται οι τυπικές «παράπλευρες απώλειες» του καθοδικού σπειροειδή κύκλου της αρνητικής εξέλιξης της οικονομικής ανάπτυξης - η μείωση των εισοδημάτων λόγω της αύξησης της ανεργίας, καθώς επίσης η απογοήτευση των επιχειρήσεων λόγω του απρόβλεπτα μειωμένου τζίρου τους, οπότε η συγκράτηση της αύξησης των τιμών.
Ολοκληρώνοντας, όταν μία οικονομία υφίσταται ένα «σοκ προσφοράς», τότε αποτυγχάνουν τα κλασικά εργαλεία της ανάπτυξης, μέσω της κρατικής πολιτικής. Ειδικότερα, εάν αυξηθεί η προσφορά χρήματος (τύπωμα χρημάτων από την κεντρική τράπεζα, αυξημένα δάνεια από τις εμπορικές τράπεζες), για να σταθεροποιηθεί η απασχόληση, τότε αυξάνονται οι τιμές από την πίεση του κλιμακούμενου κόστους.
Εάν αποφασισθεί δε η ενίσχυση της ανάπτυξης εκ μέρους του δημοσίου όπως, για παράδειγμα, η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών του κράτους ή κάποια δημοσιονομικά μέτρα (μείωση των φόρων κλπ.), τότε σταθεροποιείται μεν η συνολική ζήτηση, με αποτέλεσμα όμως ξανά την αύξηση των τιμών - καθώς επίσης την άνοδο των δημοσίων ελλειμμάτων και των δημοσίων χρεών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου