Οι τέσσερις καβαλάρηδες εμφανίζονται στο βιβλίο της Αποκάλυψης ως προάγγελοι της Τελικής Κρίσης. Είναι μια μεταφυσική έννοια που χρησιμοποιείται πολλές φορές στην τέχνη, όπως σε ταινίες και μυθιστορήματα ακόμα και στις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα ο καθηγητής του μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Scott Galloway, αποκαλεί τις τέσσερις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες Apple, Google, Amazon and Facebook (αυτές που άλλοι λένε GAFA από τα αρχικά τους) ως «Οι Τέσσερις Καβαλάρηδες» (“The Four Horsemen”) λόγω του ηγετικού τους ρόλου στη σημερινή ψηφιακή οικονομία.
Ανάλυση
Οι βιβλικοί τέσσερις καβαλάρηδες συμβολίζουν την Κατάκτηση, τον Πόλεμο, το Λιμό και τον Θάνατο σε αυτήν την αλληλουχία. Αυτό θυμίζει, θα έλεγε κανείς, τους κύκλους της ζωής ενός προϊόντος (Εισαγωγή, Ανάπτυξη, Ωριμότητα και της Παρακμή) ή τους οικονομικούς κύκλους (βλέπε θεωρία κυμάτων Κοντράτιεφ).
Η Ελλάδα μπορεί να πει κανείς ότι έχει περάσει από αυτές τις φάσεις μεταπολεμικά ή πιο συντετμημένα στη μεταπολίτευση: απελευθέρωση, άνοδος ΑΕΠ (πχ δεκαετίες ‘50-60 ή είσοδος στο ευρώ), στασιμότητα-λιμό-αναταραχή (πχ μνημόνια) και ελπίζουμε να γλυτώσει το θάνατο.
Η χώρα έχει πλέον απωλέσει την όποια ανεξαρτησία με τα μνημόνια και αποτελεί χώρο υποθηκευμένο σε δανειστές που διαχειρίζεται ένας συρφετός από πολιτικές δυναστείες, κομματικούς τροφίμους και εναλλασσόμενους παρασιτικούς ολιγάρχες ως κρατικοδίαιτους εισοδηματίες – με τους αυλικούς ως χρήσιμους ναρκισσιστές παρατρεχάμενους.
Το σύνολο της δημόσιας περιουσίας έχει παραδοθεί με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς αποτίμηση στο Υπερταμείο (που δεν υπόκειται στο Δημόσιο) για να το ξεπουλήσει όσο-όσο, ενώ ακόμα και τότε οι εταιρίες αυτές οι δήθεν ιδιωτικοποιημένες πάλι επιδοτούνται (πχ Fraport, Aegean, Τραινοσε, ΟΑΣΑ). Μαζί και οι τράπεζες που έχουν καταπιεί πάνω από 45 δις € του δημοσίου χρήματος αλλά δεν χρηματοδοτούν την οικονομία.
Οι ολιγάρχες με τις πολιτικές φαμίλιες και τους ξένους εταίρους αποτελούν μια επικυρίαρχη κάστα-διευθυντήριο με τη Βουλή απλά να επικυρώνει αποφάσεις μέσα από κομματικούς εντολοδόχους, δήθεν ανεξάρτητες αρχές (ως υπόλογες στην ΕΕ των μη εκλεγμένων γραφειοκρατών) να αντικαθιστούν δημοκρατικές λειτουργίες και ΜΚΟ χρηματοδοτούμενα από τις ελίτ να υποκαθιστούν την άποψη των πολιτών!
Η τελευταία και πιο οδυνηρή απώλεια για την Ελλάδα είναι η ενέργεια. Πλέον ιδιωτικοποιείται και γίνεται υποχείριο αυτών που ελέγχουν το ολιγοπώλιο της ηλεκτροπαραγωγής – δηλαδή μια χούφτα μεγάλες οικογένειες. Σε αυτές τις συνθήκες το χρηματιστήριο ενέργειας αποτελεί ένα προκάλυμμα για αυτό που αποκαλείται πια καρτέλ ενέργειας. Οι ίδιοι οι παραγωγοί που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα των πηγών ενέργειας (ΑΠΕ, φυσικό αέριο) συναγωνίζονται για να καθορίσουν την υψηλότερη τιμή που θα πληρώνονται όλα, γιατί έτσι δουλεύει η εκκαθάριση των συναλλαγών στο χρηματιστήριο ενέργειας! Παράλληλα έτσι κρατάνε τα κλειδιά της χώρας ή μάλλον τους διακόπτες, σε ένα μελλοντικό εκβιασμό όταν ίσως δεν θα τρομάζει η μη πληρωμή του μη βιώσιμου χρέους και το κλείσιμο των τραπεζών που ούτως ή άλλως έχουν υποβαθμιστεί σε διαχείριση κόκκινων δανείων και δεν χρηματοδοτούν. Όμως το κλείσιμο των διακοπτών και την ενέργειας θα είναι κάτι πιο άμεσα πιεστικό και πειστικό.
Αν υπήρχε λοιπόν ένα αντίστοιχο της βιβλικής απεικόνισης αυτό πρέπει να είναι το στάδιο λίγο πριν το τέλος, ο λιμός. Δεν υπάρχει χώρα χωρίς ενέργεια, ούτε ανάπτυξη χωρίς αυτήν.
Οι 4 Καβαλάρηδες
Οι κύριοι επιχειρηματικοί όμιλοι στην ενέργεια είναι:
• Βαρδινογιάννης (Motor Oil/MORE, NRG, Κόρινθος Power)Συνολικά οι τέσσερις αυτοί όμιλοι, αποτελούν τους τέσσερις καβαλάρηδες της ενέργειας. Ελέγχουν σήμερα κοντά στο 30% της αγοράς και με τα σχέδια επενδύσεών τους θα μπορούν να φτάσουν το 50%.
• Μυτιληναίος (Protergia, M&M Gas, Κόρινθος Power)
• Λάτσης (ΕΛΠΕ, ELPEDISON, ΤΕΡΝΑ-ΗΡΩΝ)
• Μαρινάκης (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, πλοία LNG)
Η ΔΕΗ φαίνεται να μένει σε ρόλο παρτενέρ υποστηρίζοντας την στρατηγική των 4 καβαλάρηδων με την απολιγνιτοποίηση όπως έκανε με τα ΝΟΜΕ ως το 2019 που κόστισαν άνω των 540 εκατ.€ και επιβλήθηκαν με το 3ο μνημόνιο που ψήφισαν όλα τα συστημικά κόμματα εξουσίας.
Συμπληρωματικοί παίκτες στην αγορά ενέργειας χωρίς να είναι καθοριστικοί είναι οι:
• Κοπελούζος (ΔΕΣΦΑ (Ρεβυθούσα), Prometheus Gas, Gastrade /FSRU Αλεξανδρούπολης, ENEL(ΑΠΕ)
• ΔΕΗ (CVC-Υπερταμείο) και σε συνεργασία με την Γερμανική εταρια ηλεκτρισμού RWE στα φωτοβολταϊκά (το αναφέρουμε ως ερωτηματικό για περαιτέρω σύγκλιση στο μέλλον)Περιφερειακοί παίκτες:
• Στα αιολικά: ΕΛΛΑΚΤΩΡ με το 11% της αγοράς, EREN (Μουράτογλου) 7% και Iberdrola-Rokas 6%. Επίσης ενδιαφέρεται να δραστηριοποιηθεί και η ΙΝΤΡΑΚΑΤ του παλαι ποτέ ομίλου Κόκκαλη (o γιος εξάλλου προωθεί την πράσινη μετάβαση από τις Βρυξέλλες) με ανάπτυξη πάρκων 93 MW αρχικά και στόχο ως 1 GW (να δούμε αν θα είναι τεχνολογίας Siemens…). Κατασκευάζει επίσης και ένα φωτοβολταϊκό πάρκο για την ΔΕΗ. Είναι ενδιαφέρον τι συμβαίνει με αυτούς τους παίκτες καθώς επωφελούνται από τις ανατιμήσεις στην λοταρία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας σε σχέση με τις τιμές που έχουν λάβει τις άδειες ΑΠΕ (στις παλαιότερες άδειες είναι υψηλότερες, άνω των 100€/MWh) και αν πρόκειται να εξαγοραστούν.
• ΔΕΠΑ Εμπορίας (ανήκει στο Υπερταμείο-προς πώληση και παίζει σημαντικό ρόλο στην χονδρική εισαγωγή και εμπορία φυσικού αερίου)
• Δραστηριοποιείται επίσης μεγάλος αριθμός μικρών εταιριών παρόχων ηλεκτρισμού και φ.α σε ιδιώτες στην λιανική με ηγέτη την ΖΕΝΙΤΗ. Λογικά θα εξαγοραστούν αφού «σπάσει» η αγορά και πάρουν μερίδιο από ΔΕΗ.
Ας δούμε έναν-έναν τους 4 καβαλάρηδες:
Βαρδινογιάννης- Motor Oil/NRG
Ο Όμιλος Βαρδινογιάννη δραστηριοποιείται κυρίως μέσω της Motor Oil βέβαια. Όταν άρχισε να απελευθερώνεται η αγορά την τελευταία δεκαετία, σύναψε κοινή εταιρία (Μ&Μ Gas) με την Μυτιληναίος για την χονδρική αγορά φυσικού αερίου από την οποία αποχώρησε αργότερα. Όμως συνεχίζουν μαζί με την μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο Κόρινθος Power. Πλέον προχωρά και σε δημιουργία μονάδας φυσικού αερίου στην ΒΙΠΕ Κομοτηνής (με τροφοδοσία από που;) μαζί με την ΤΕΡΝΑ μικτής ισχύος 877 ΜW (πηγή))
Επίσης το 2021 μπήκε και στα αιολικά με εξαγορά 12 αιολικών πάρκων με ισχύ 200 MW και άδειες για άλλα 650 MW. Επίσης διαθέτει και κάποια φωτοβολταϊκά. Τα ΑΠΕ του ομίλου υπάγονται στην θυγατρική του Motor Oil Renewable Energy (MORE).
Λάτσης – ΕΛΠΕ
Η ναυαρχίδα της συμμετοχής του ομίλου στην ενέργεια είναι το πετρέλαιο με τα ΕΛΠΕ όπου έχει σημαντικό μετοχικό ποσοστό 45% με το Υπερταμείο που δεν είναι στην πραγματικότητα Δημόσιο να ελέγχει το 35%. Διακινείται ότι και αυτό το ποσοστό είναι προς πώληση ώστε ο Λάτσης να έχει τον πλήρη έλεγχο και το δημόσιο καμιά παρεμβολή στην ενέργεια (πηγή).. Μαζί προωθούνταν με συνοπτικές διαδικασίες το Ελληνικό που είχε ήδη δοθεί σε διαγωνισμό για έναν συμμετέχοντα (ούτε εκλογές στην Βόρειο Κορέα δηλαδή) αλλά στην πορεία άλλαξε και τους όρους προς όφελός του! Κατέληξε ως αντιπαροχή και οικοπεδοποίηση με προκαταβολή 300 εκατ. € με την ανάπτυξη σε πρώτη φάση εκτός του χώρου του αεροδρομίου στον Άγιο Κοσμά! (πηγή) Μόνο σαν αποζημίωση για τις τεράστιες ζημιές από την απώλεια της τράπεζάς του με τα μνημόνια πείθει και όχι ως αναπτυξιακή επένδυση. Παρασιτισμός δηλαδή.
Μέσα από τα ΕΛΠΕ έχει συμμετοχή στην ELPEDISON που είναι συνεργασία της ΕΛΠΕ και της EDISON η οποία λειτουργική μονάδα ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου. Πλέον η ΕΛΠΕ μπαίνει και στα ανανεώσιμα. Μαζί με την Γερμανική Juwi προχωρά σε μεγάλες επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά (300 GW αρχικά). Στον όμιλο ανήκει και η ΕΛΠΕ Ανανεώσιμες (με μικρότερα πάρκα φωτοβολταικών). Επίσης η Μαριάννα Λάτση πήρε συμμετοχή στην ΤΕΡΝΑ λόγω του καζίνο στο Ελληνικό αλλά έτσι συμμετέχει και στην θυγατρική της ΗΡΩΝ με την μονάδα φυσικού αερίου ενώ η Latsco αγόρασε και 2 πλοία LNG τελευταία.
Παράλληλα τα ΕΛΠΕ έχουν και δικαιώματα σε συμβόλαια εξερεύνησης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και θυγατρικές στο εξωτερικό (Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία, Αλβανία και Κύπρο). Πρόκειται για έναν σημαντικό λοιπόν επιχειρηματικό ηγέτη της Ελλάδας με εθνικό ενδιαφέρον. Είναι περίεργο ιδιοκτησιακό καθεστώς λόγω της σύμπραξης δημοσίου με την οικογένεια Λάτση κάτι που υπογραμμίζει τις διαπλεκόμενες σχέσεις πολιτικής-ολιγαρχών στην Ελλάδα. Δεν θα υπήρχε διαμαρτυρία αν συνέβαλλαν στην ανάπτυξη και όχι στην ανάλωση των πόρων της χώρας.
Μυτιληναίος
Είναι από τους πρωτοπόρους στην παραγωγή ενέργειας αφού δραστηριοποιήθηκε αμέσως με την απελευθέρωση της αγοράς με την συνεργασία με Endesa το 2007 και με την Motor Oil το 2008 για την δημιουργία θερμικών μονάδων. Την ίδια στιγμή όμως αγόραζε φτηνά βιομηχανικό ρεύμα για την Ελληνικό Αλουμίνιο κάτι που εκτιμάται ότι έχει κοστίσει στην ΔΕΗ 160 εκατ. € (πηγή)
Ίδρυσε με τον Όμιλο Βαρδινογιάννη την Μ&Μ Gas στην χονδρική φυσικού αερίου το 2010 μαζί με την απελευθέρωση της αγοράς και μέχρι το 2020 είχε το 45% της αγοράς φυσικού αερίου επικεντρώνοντας στο LNG. Το 2021 όμως το ποσοστό του έπεσε στο 22%. Ενδιαφέρον πως θα επωφεληθεί από κυρώσεις στην Ρωσία και επιβληθεί η χρήση του LNG, ενδεχομένως από Αμερική. Θα απορροφήσει τα ποσοστά της Gazprom;
Έχει θερμικές μονάδες φυσικού αερίου (στον Άγιο Αντώνιο Βοιωτίας που έγινε με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ) και επίσης μικρά υδροηλεκτρικά, φωτοβολταϊκά και αιολικά αλλά έχει σχέδια για ακόμα 1500 GW. Ενδιαφέρον επίσης ότι είναι από τους πρώτους που σύναψε συμβόλαια παροχής ρεύματος από ΑΠΕ με €33 MWh για βιομηχανική παραγωγή! (πηγή) Φανταστείτε τι κερδοφορία θα είχε η ΛΑΡΚΟ με τέτοιο συμβόλαιο τροφοδοσίας αντί να ξεπουλιέται τσάμπα δήθεν λόγω ζημιών (πηγή). Επίσης κατασκευάζει για την ΔΕΗ φωτοβολταϊκό πάρκο αλλά και μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στο εξωτερικό όπως θερμικό σταθμό στην Λιβύη.
ΤΕΡΝΑ- Μαρινάκης
Ο Μαρινάκης συμμετέχει στην αγορά ενέργειας μέσω της συμμετοχής του στην ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή (ή ΤΕΝΕΡΓ που είναι θυγατρική της ΤΕΡΝΑ κατά 37%) αλλά ίσως διαθέτει και μεμονωμένα κάποιες μονάδες όπως είχε δημοσιευθεί για άδεις φωτοβολταϊκών πάρκων 3.000 στρεμμάτων στην Θεσσαλία. Στην ΤΕΡΝΑ πήρε ποσοστό τελευταία και η Μ. Λάτση, των ΕΛΠΕ ενώ ο πεθερός του Υπουργού Επικρατείας Γεραπετρίτη είναι στο ΔΣ… Συνεπώς είναι πολλά τα συμφέροντα αλλά ας βάλλουμε τον Μαρινάκη για την ώρα, αντί να βάλλουμε τον ιδρυτή της Περιστέρη που ναι με έχει κάποιο ποσοστό αλλά αυτό δεν θα σήμαινε και πολλά σε άλλες εταιρίες με τα χρέη της ΤΕΡΝΑ ειδικά, μετά τις ζημιές με τα αιολικά ΗΠΑ το 2020 (πηγή) Σε αυτές τις περιπτώσεις δηλαδή θα ήταν πιο ακριβές να εμφανίζονταν ως ιδιοκτήτες οι τράπεζες.
Η ΤΕΡΝΑ έχει τις μονάδες φυσικού αερίου της ΗΡΩΝ. Η θυγατρική της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή έχει 700 MW αιολικά και κάποια λίγα φωτοβολταϊκά αλλά επίσης σχεδιάζει επενδύσεις 1.500 MW. Επίσης δηλώνει ότι ενδιαφέρεται για θαλάσσια φωτοβολταϊκά και υπεράκτια αιολικά. Αυτά βέβαια δεν είναι δοκιμασμένες λύσεις με γνωστό κόστος, αλλά αν επιδοτούνται αδρά μπορεί και να γίνουν. Επίσης προτίθεται να επενδύσει στην αποθήκευση ενέργειας με ισχύ 2.000 MW. Είναι κάτι που χρειάζεται για να λειτουργήσουν αποδοτικά τα ΑΠΕ αλλά επίσης δεν είναι γνωστό το κόστος. Βέβαια θα το δούμε αν θα γίνουν όλα αυτά καθώς απαιτούν πολλά χρήματα εκτός αν χρηματοδοτηθούν από τα κέρδη στο χρηματιστήριο ενέργειας και τα άλλα έργα που παίρνει η ΤΕΡΝΑ (Ε65, Εγνατία Οδός, hostpot, διαχείριση απορριμμάτων κλπ).
Οι Υπόλοιποι παίκτες
ΔΕΗ
Η ΔΕΗ ναι μεν είναι μεγάλος παίκτης στην αγορά αλλά την θεωρούμε παθητικό συμμετέχοντα αφού δεν διαμορφώνει τάσεις αλλά ακολουθεί τις πολιτικές της κυβέρνησης και της υπόλοιπης αγοράς. Σίγουρα, δεν λειτουργεί για το δημόσιο συμφέρον πια. Ανήκει στο Υπερταμείο των ξένων και στην CVC κατά δεύτερο λόγο.
Ο υποστηρικτικός ρόλος της φάνηκε εξάλλου με την εμφάνιση ζημιών για το 2021 όπου η χονδρεμπορική πλέον ΔΕΗ υποστήριξε λέει τους καταναλωτές. Αντίθετα το 2020 η ΔΕΗ είχε σημαντικά κέρδη στην χονδρική αφού αυξήθηκαν τα τιμολόγια της και εισήγαγε χαμηλή ενέργεια. Η CVC εξάλλου, όποιυ δουλεύει η κόρη του Μητσοτάκη, κάποια στιγμή θα αποχωρήσει σίγουρα με κέρδος ενώ και το Υπερταμείο μπορεί να πουλήσει σε μια μακρά πορεία απαξίωσης με προδιαγεγραμμένο τέλος που έχουμε αναλύσει αλλού (πηγή).
Ουσιαστικά μέσω της ζημιογόνου λειτουργίας η ΔΕΗ τελικά απορρόφησε αντιδράσεις από την κερδοσκοπία των ανταγωνιστών. Αντίθετα ουδόλως προσφέρθηκε να παίξει τον ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκε μεταπολεμικά όταν ήταν δημόσια, δηλαδή να υποστηρίξει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μέσω της μεγάλης δυναμικότητας λιγνιτικές της μονάδες που υπολειτουργούν.
Και πως θα μπορούσαν να δραστηριοποιηθούν εξάλλου οι λιγντικές μονάδες που σε αυτές τις συνθήκες παγκόσμιας αναταραχής έχουν χαμηλότερο κόστος ακόμα και μετά την επιβολή των προστίμων ρύπων, όταν αυτό θα σήμαινε ότι θα ‘παίρνε μερίδιο από τις μονάδες φυσικού αερίου του καρτέλ;
Με βάση το Ενεργειακό Σχέδιο (ΕΣΕΚ) της ΝΔ που θέτει ως στόχο μόνο 7 GW ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο το 2030, αυτά καλύπτονται με τις μονάδες των ολιγαρχών, τις υπάρχουσες της ΔΕΗ μαζί με νέα της Πτολεμαΐδας 5 και δεν μένει καθόλου χώρος για άλλες θερμικές μονάδες ούτε καν για άλλο φυσικό αέριο δηλαδή από τον EastMed ή την ΑΟΖ γιατί τότε θα χάνανε μερίδια και επιρροή και οι προμηθευτές του εξωτερικού. Αυτή είναι η κυνική αλήθεια πέρα από τις πράσινες δικαιολογίες (ειδικά για μια χώρα που παράγει ασήμαντες ποσότητες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παρά την διάλυση της θερμικής παραγωγής (δηλαδή των λιγντικών μονάδων) η ΔΕΗ είναι σημαντικός παίκτης τουλάχιστον στα υδροηλεκτρικά όπου έχει τα περισσότερα της χώρας και τα οποία είναι ανανεώσιμη ενέργεια. Μπορούν επίσης να συνδυαστούν ως «μπαταρίες» με τα ΑΠΕ. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και αυτό της Μεσοχώρας (που όμως θα πάρει μερίδιο αγοράς αν γεμίσει). Και για αυτό τον λόγο μόνο η ΔΕΗ έχει σημαντικό αγοραστικό ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων.
Κοπελούζος
Ο όμιλος Κοπελούζου έχει κυρίως ενδιάμεσο ρόλο στην αγορά, αλλά σημαντικό. Αγοράζει φυσικό αέριο από της Ρωσία (μέσω της σύνδεσης της Βουλγαρίας) και της εταιρίας του Prometheus Gas. Βέβαια μπορεί να πληγεί λόγω των κυρώσεων αλλά συμμετέχει και στο FSRU των Αμερικανών (Gastrade μαζί με ΔΕΠΑ Εμπορίας Bulgartransgaz, ΔΕΣΦΑ). Πως ένας επιχειρηματίας κάνει δουλειές με τους Ρώσους και με τις ΗΠΑ την ίδια στιγμή χωρίς κανένας από τους δυο να ενοχλείται;
Έχει επίσης έχει ποσοστά σε πολλά εμβληματικά έργα (Fraport-14 Αεροδρόμια, Ελ. Βενιζέλος κα) με εξασφαλισμένα έσοδα. Ακόμα και στα 14 Αεροδρόμια που φάνταζαν ως «βαριά βιομηχανία» όταν έπεσαν τα έσοδα λόγω πανδημίας η κυβέρνηση ψήφισε ως αποζημίωση χαμένων κερδών! (πηγή) Αποτελεί κλασσική δηλαδή περίπτωση μεταπράτη ολιγαρχη του 5%. Δεν ξέρουμε βέβαια τι έσοδα έχει αφού οι οικονομικές καταστάσεις εταιριών του ομίλου είναι ανύπαρκτες (πχ Sentel) ή επιγραμματικές.
Ανταγωνισμός ανά Κλάδο
Η παρουσία των τεσσάρων καβαλάρηδων της αγοράς ενέργειας της Ελλάδας στους επιμέρους κλάδους της είναι έως σήμερα ανισοβαρής. Τείνει όμως να ισορροπηθεί ώστε να κατέχουν συνολικά αλλά και στον κάθε ένα υποκλάδο παρόμοια μερίδια και να ελέγχουν τις εναλλακτικές επιλογές των καταναλωτών και συνολικά της χώρας.
Πετρέλαιο
Στον τομέα του πετρελαίου υπάρχει διαρχία. Τα ΕΛΠΕ ελέγχουν τρία από τα τέσσερα διυλιστήρια της Ελλάδας με συνολική δυναμικότητα 17,3 Mt/έτος (Ασπρόπυργος 7,5, Ελευσίνα 5,3 και Θεσσαλονίκη 4,5) και η Μοτορ Οιλ του Βαρδινογιάννη το τέταρτο στους Αγίους Θεοδώρους με 10 Mt/ετος. Τα ΕΛΠΕ συγχωνεύτηκαν με την Petrola του Λάτση το 2009.
Κανείς δεν απειλεί εδώ.. Ο τελευταίος που προσπάθησε ήταν ο Ανδρεάδης με τα διυλιστήρια ΣΤΡΑΝ. Τελικά τα έχασε όλα, κατασχέθηκαν το 1975 από μια δεξιά κυβέρνηση, του Καραμανλή (πηγή), ανοίγοντας μια μακρά περίοδο κρατικοποιήσεων με την μεταπολίτευση, πριν ακόμα από το «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (πηγή) Αυτό σε περίπτωση που κάποιος έχει αμφιβολίες για το αν υπάρχουν ιδεολογίες στην Ελλάδα και όχι συμμορίες όπως λέει ο Κοντογιώργης.
Παρά την κρίση και την πτώση της κατανάλωσης πετρελαίου οι δυο εταιρίες διυλιστηρίων δεν επηρεάστηκαν και συνέχισαν με σταθερές πωλήσεις για τα ΕΛΠΕ ενώ η μικρότερη Motor Oil τις αύξησε μεταξύ 2007 και 2019 και τα πλησίασε! Σε κάποιο βαθμό αυτό οφείλεται στις εξαγωγές στην Τουρκία και αλλού.
| 2007 | 2008 | 2018 | 2019 | |
| ΕΛΠΕ | ||||
| Πωλήσεις (δις €) | 8,5 | 10,1 | 9,7 | 8,8 |
| Κέρδη μ.φ. (εκ €) | 351 | 24 | 215 | 163 |
| Motor Oil | ||||
| Πωλήσεις (δις €) | 4,1 | 5,5 | 9,5 | 9,3 |
| Κέρδη μ.φ. (εκ €) | 150 | 78 | 255 | 224 |
Και οι δυο εταιρίες είχαν μάλιστα υψηλότερα κέρδη με τα μνημόνια! Ενώ δεν έχει αντιμετωπιστεί και το λαθρεμπόριο καυσίμων από τους Τροϊκανούς και η σχετική διαφυγή δημοσίων εσόδων. Ήταν κάτι στους στόχους της Τρόικας από το πρώτο μνημόνιο αλλά τελικά δεν έκαναν τίποτα όπως και η εξαρτημένη από την ΕΕ ΑΑΔΕ, που επιφορτίστηκε με αυτό μαζί με την λίστα Λαγκαρντ, λίστα Μπόργιανς και άλλα διεθνή σκάνδαλα που επίσης δεν έκανε τίποτα (πηγή). Γιατί άραγε; Γιατί ενοχοποιούν και κυνηγάνε μόνο τους μικροπωλητές που δεν κόβουν αποδείξεις δυσφημώντας συλλήβδην την χώρα; Αυτά σε περίπτωση που κάποιοι πιστεύουν ότι τα μνημόνια έγιναν για «μεταρρυθμίσεις» και «εκσυγχρονισμό» και ότι η καταστροφή που προκάλεσαν με την θεραπεία σοκ «έτυχε». Ίσως και να «πέτυχε»…
Ηλεκτρισμός
Παραγωγοί και Πάροχοι Λιανικής
Η αγορά ηλεκτρισμού είναι ολιγοπωλιακή τουλάχιστον στην παραγωγή η οποία όμως θέτει και τους όρους λειτουργίας των υπόλοιπων. Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα εκτός της ΔΕΗ είναι οι Elpedison (των ΕΛΠΕ(Δημόσιο-Λάτσης)-Edison(Ιταλίας), Protergia (της Μυτιληναίος), ΗΡΩΝ (των Τερνα-Καταρ-Engie (Γαλλίας), Korinthos Power (της Μυτιληναίος/Protergia 65%-Μοτορ Οιλ/Βαρδινογιάννης(NRG) 35%).
Επιφανειακά στους καταναλωτές φαίνεται ότι δεν έχουν αλλάξει τα δεδομένα με την ηγέτιδα «δημόσια» ΔΕΗ που στην πραγματικότητα είναι ιδιωτική ή σε γκριζο ιδιοκτησιακό καθεστώς (Υπερταμείο-CVC) και πλέον χονδρέμπορος που επίσης κερδοσκοπεί (2020) ή ζημιώνεται (2021) αναλόγως των συνθηκών!
Εκτός αυτών υπάρχουν και πολλές εταιρίες πρακτόρων ενέργειας που δραστηριοποιούνται στο διασυνοριακό εμπόριο. Είναι κάτι που αξίζει να μελετηθεί για το ποιος είναι ο ρόλος τους, γιατί υπάρχουν εισαγωγές και εξαγωγές την ίδια στιγμή και γιατί μπορεί κάποιος παραγωγός να έχει μικρότερο ποσοστό λιανικής από την παραγωγή του. Σε αυτές τις εταιρίες εντάσσεται και την περίεργη εξαγορά της ΔΕΗ στα Σκόπια (EDS το 2018) που έπρεπε να είχε διερευνηθεί επίσης.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)
Αιολικά
Η αγορά των αιολικών βρίσκεται σε φάση συγκέντρωσης με τους τέσσερις καβαλάρηδες να έχουν συγκεντρώσει την προσοχή τους εκεί τελευταία. Συνολικά οι 4 καβαλάρηδες ελέγχουν περί το 26% της αιολικής ισχύος με μεγαλύτερη δραστηριοποίηση της ΤΕΡΝΑ (λέχθηκαν πολλά για τις άδειες που είχε στην καμένη Βόρεια Εύβοια).
Σημασία έχουν και οι σχέσεις που έχουν αυτοί με τους παραγωγούς εξοπλισμού για τους συσχετισμούς ισχύος (πχ Vestas, GE, Enercon, Siemens-Gamesa, Nordex κ.α). Είναι σημαντικός ο ρόλος των κατασκευαστών εξοπλισμού καθώς οι εταιρίες αυτές προέρχονται από τον πλούσιο Βορά της ΕΕ (ακόμα και οι Κινεζικές έχουν βάσεις εκεί) και η ΕΕ χρηματοδοτώντας τις ΑΠΕ μέσω των πράσινων δράσεων των ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης (βλέπε και Ν 4887/2022) επιδοτεί εμμέσως του παραγωγούς εξοπλισμού, εξάλλου η ΕΕ το Υπερταμείο εγκρίνει τα έργα και ποιος τα παίρνει. Έτσι τα λεφτά γυρίζουν πίσω και δημιουργείται εξάρτηση (ανταλλακτικά, συντήρηση κλπ). Αντίθετα ένα αιολικό από την EUNICE με Ελληνικές ανεμογεννήτριες σε βραχονησίδες κόλλησε στους οικολόγους (πηγή) που σε άλλα έργα ΑΠΕ εν πολλοίς αγνοούνται και κατακρίνονται ως αντιδραστικοί ή γραφικοί.
Οι επενδύσεις σε αιολικά συνεχίζουν αφού με βάση το ΕΣΕΚ της ΝΔ πρέπει να διπλασιαστεί η δυναμικότητα μέχρι το 2030 και λαμβάνουνε ενίσχυσης από τα κοινοτικά προγράμματα όπως το Ταμείο Ανάκαμψης όπου το 38% πρέπει να αναλωθεί σε «πράσινες επενδύσεις». Το θέμα είναι που θα μπούνε όλα αυτά τα αιολικά (για την αύξηση από τις 3,6 GW αιολικής το 2020 στα 7 GW το 2030 χρειάζονται ως και 8.000 ανεμογεννήτριες ακόμα).
Στα αιολικά το μερίδιο των 4 καβαλάρηδων δεν αναμένεται να μεταβληθεί από το 26-30% με βάση τις εξαγγελθείσες επενδύσεις τους. Αυτό χωρίς τα αιολικά του Κοπελούζου με την ΤΕΡΝΑ στην Κρήτη (ΕΛΙΚΑ) με 950 MW που μειώθηκαν από τα 2 GW αρχικά αφού που εξαρτώνται από την κατασκευή της μεγάλης ηλεκτρικής σύνδεσης με την ηπειρωτική Ελλάδα προκειμένου να μεταφέρεται το ρεύμα εκεί. Η σύνδεση τελικά προχώρα με ενίσχυση του δημοσίου! Αν λειτουργήσουν και αυτό το ποσοστό των 4 καβαλάρηδων μαζί με του Κοπελούζου/ΤΕΡΝΑ θα ανεβεί στο 40%. Το θέμα βεβαία είναι πόσα αιολικά θα δημιουργηθούν τελικά και αν θα επιτευχθεί ο στόχος των 7.000 GW.
Φωτοβολταϊκά
Η παραγωγή από φωτοβολταϊκά έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια ενώ έχει πέσει και το κόστος τους. Από 47 MW εγκατεστημένων φωτοβολταϊκών το 2009 πριν τα μνημόνια φτάσαμε σε 2.828 MW το 2019 με στοιχεία ΙΕΝΕ και σε περίπου 3.700 MW το 2020 με στοιχεία του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών (πηγή) Πλέον πρέπει να έχουμε ξεπεράσει τα 4.000 MW, μένει να δούμε και εδώ την απόδοση βέβαια. Πιο παλιά χρησιμοποιούνταν για οικιακή χρήση (φωτοβολταϊκά στέγης) αλλά η σχετική χρήση ουσιαστικά πλήχθηκε από ρυθμίσεις Χατζηδάκη.
Ο στόχος του ΕΣΕΚ της ΝΔ είναι τα φωτοβολταϊκά να φτάσουν στα 7.700 MW, λίγο περισσότερα από τα αιολικά δηλαδή ουσιαστικά διπλασιάζοντας την σημερινή εγκατεστημένη ισχύ. Και εδώ το θέμα είναι που θα μπουν, τόσο όσο αφορά τοποθεσίες με πρόσφορο ηλιακό δυναμικό και εκτάσεων αλλά και αποφυγή αντιδράσεων. Το άλλο θέμα είναι η παραγωγή του εξοπλισμού αφού εξαρτάται από το πυρίτιο που υπάρχει κυρίως στην Κίνα η οποία είναι και κύριος κατασκευαστής για τα πάνελ ενώ στις μονάδες διαχείρισης δραστηριοποιούνται και άλλοι όπως η Siemens.
Στα φωτοβολταϊκά οι 4 καβαλάρηδες ελέγχουν περί το 23% αλλά σκοπεύουν να επενδύσουν όπως αναφέρουν πολύ περισσότερα σε σχέση με τα αιολικά και έτσι να ξεπεράσουν το 50% της ισχύος. Αυτό μπορεί να γίνει και επενδύοντας μεμονωμένα εκτός των ομίλων τους ιδιωτικά.
Μελλοντικά ΑΠΕ
Οι νέες συνδέσεις ΑΠΕ γίνονται με αθρόες αδειοδοτήσεις από την ανεξέλεγκτη ΡΑΕ και συνδέσεις από τον ΔΕΔΔΗΕ και με βάση αυτές τις επενδύσεις λαμβάνουν τα στελέχη του bonus! (πηγή) Για να γίνεται δε ανεξέλεγκτα η σύνδεση ΑΠΕ έγινε και ειδική τροπολογία ώστε να μην χρειάζεται τις εγκρίσεις από τις δασικές υπηρεσίες (Νόμος 4819/2021, Άρθρο 111). Δηλαδή χάος, για το πόσες ΑΠΕ θα μπούνε και με τι αποτελεσματικότητα. Ερώτημα είναι ποιος κρατάει λογαριασμός (λογικά η ΡΑΕ) ενώ οι ρυθμοί σύνδεσης είναι πολύ ταχείς.
Το ερωτηματικό με τα ΑΠΕ εκτός από την απόδοση και το κόστος είναι η κατασκευή εξοπλισμού η οποία εξαρτάται από σπάνιες γαίες. Τελικά δεν είναι και τόσο ανακυκλώσιμα ειδικά μετά το τέλος της λειτουργίας τους στα 20-25 έτη, που ο εξοπλισμό πηγαίνει στην χωματερή καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις. Επίσης ζητούμενο πρέπει να είναι η παραγωγή τους στην Ελλάδα για ανάπτυξη προκειμένου να παράγεται προστιθέμενη αξία και πλούτος στην χώρα, κάτι που τώρα δεν γίνεται ενώ υπάρχουν εταιρίες για να το κάνουν.
Φυσικό Αέριο
Στην χονδρική προμήθεια φυσικού αερίου και LNG οι 4 καβαλάρηδες ελέγχουν πάνω από το μισό της αγοράς. Αυτό κυρίως λόγω του Μυτιληναίου και δευτερευόντως της ELPEDISON καθώς οι άλλοι έχουν μικρότερα ποσοστά. Την εικόνα απειλεί να αλλάξει η είσοδος του TAP ενώ θα ζημιωθεί και η Κοπελούζος λόγω κυρώσεων στην Gazprom που αποτελούσε τον κύριο προμηθευτή.
Την εικόνα συνθέτουν όσοι μεταφέρουν με πλοία μέσω των FSRU και είναι κρίσιμοι για την τροφοδοσία αλλά και για το τελικό κόστος. Όπως φαίνεται δεν υπάρχει χώρος για άλλους αγωγούς όπως ο EastMed (που συμμετέχει η ΔΕΠΑ Εμπορίας) αφού θα πάρει μερίδιο από τους προμηθευτές των 4 καβαλάρηδων. Τόσο απλά, τόσο κυνικά. Για τον ίδιο λόγο δεν υπάρχει χώρος για εκμετάλλευση εγχώριων υδρογονανθράκων γιατί αυτό συν τοις άλλοις οδηγεί σε απεξάρτηση από το εξωτερικό, δηλαδή από τους ξένους εταίρους…
Πιο αναλυτικά τα μερίδια:
Προμηθευτές Φυσικού Αερίου
Κυριότεροι προμηθευτές ή μάλλον μεσάζοντες για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι:
• Φυσικό Αέριο Αγωγών: η Gazprom είναι ηγέτης ως τώρα με τον αγωγό Transbalkan μέσω Βουλγαρίας (67% των εισροών από αγωγούς το 2021), η BP-SOCAR για το αζερικό φυσικό αέριο του TAP (26% το 2021), και η Τουρκική Botas για τον αζερικό πάλι φυσικό αέριο του TANAP (8%).
• Χονδρική LNG(εισαγωγή): η Μυτιληναίος είχε το 45% την προμήθειας το 2020 εκτοπίζοντας από την πρώτη θέση την ΔΕΠΑ (ΔΕΠΑ Εμπορίας μετά το σπάσιμο) που ακολουθούσε με το 30% (πηγή) και μετά την Elpedison με 15 % (πηγή) και με μικρότερα ποσοστά Ήρων, ΔΕΗ και Motor Oil.
• Μεταφορά LNG: γίνεται κυρίως μέσω του FSRU της Ρεβυθούσας της ΔΕΣΦΑ που συμμετέχει ο Κοπελούζος με 10%. Ο Κοπελούζος συμμετέχει και στην ανάπτυξη του FSRU της Αλεξανδρούπολης που σε συνδυασμό και με τον συνδετήριο αγωγό με την Βουλγαρία IGB θα μπορεί να τροφοδοτήσει τα Βαλκάνια με φυσικό αέριο αντί παραδοσιακά της Ρωσίας. Αυτό βέβαια σε υψηλότερο κόστος από τους αγωγούς. Παρά το κόστος ο IGB έχει δεσμευμένες πωλήσεις. Προφανώς εδώ υπάρχει γεωστρατηγικό ενδιαφέρον για να προχωρά και να έχει πελάτες όταν δεν προχώρησε ο South Stream και πλέον οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν ούτε τον EastMed (πηγή) Περίεργα πράγματα…
Στην λιανική του φυσικού αερίου μεγαλύτερος πάροχος είναι η Zenith ενώ στους βιομηχανικούς πελάτες η Μυτιληναίος. Υπάρχει και εδώ μεγάλος αριθμός μικρών εταιριών που δραστηριοποιούνται επίσης και στον ηλεκτρισμό με μικρά μερίδια (αφού οι δυο αγορές συγκλίνουν) και μάλλον θα εξαγοραστούν αφού πάρουν μερίδιο από την ΔΕΗ για να ξανασυγκεντρωθεί πια γύρω από τους νέους κυρίαρχους της αγοράς.
Πλοία LNG
Ο διεθνής τύπος τους επευφημεί μάλιστα για το γεγονός ότι αγόρασαν στην κατάλληλη στιγμή! Από τις 65 παραγγελίες πλοίων LNG οι 33 προέρχονται από την Ελλάδα! (πηγή) Πως το σκέφτηκαν; Είναι αξιοσημείωτη εδώ η αγορά 12 LNG πλοίων από τον Μαρινάκη το 2021.
Θα πρέπει να σημειωθεί, εδώ ότι λόγω της ηγετική θέσης του ελληνόκτητου στόλου διεθνώς έχει στρατηγική σημασία για τις μεταφορές και των ΗΠΑ κάτι που καταγράφεται σε εκθέσεις του κογκρέσου. Πολλές ναυτιλιακές είναι εισηγμένες και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Συνεπώς δεν είναι άγνωστοι του Αμερικανικού συστήματος με αλληλεξαρτώμενα συμφέροντα.
Πίνακας Καβαλάρηδων Ενέργειας
Όπως φαίνεται αυτή τη στιγμή οι 4 καβαλάρηδες ελέγχουν το 30% και άνω κάθε μορφής ενέργειας. Με την απολιγνιτοποίηση σε ορίζοντα 2030 ή πιο πριν μπορούν να ανεβούν στο 50% με την ΔΕΗ σε ρόλο παθητικό σήμερα και αργότερα ίσως και εξαγορασμένη. Παράλληλα φαίνεται ότι η παροχή της ενέργειας εξαρτάται από εισαγωγές LNG και τον TAP ειδικά αν προχωρήσουν οι κυρώσεις στις εισαγωγές από Ρωσία.
Επίλογος
Όπως είδαμε υπάρχουν πολύ λίγες εταιρίες που ελέγχουν την αγορά ενέργειας. Αν κάποιος έλεγε ότι το σχέδιο για την ενέργεια συμφωνήθηκε σε ένα τραπέζι με 5 καρέκλες με την κυβέρνηση και τους ολιγάρχες του εσωτερικού ή έως και 10 μαζί με ξένα συμφέροντα (πρεσβείες, εισαγωγείς κλπ) θα μπορούσε να γίνει πιστευτό πέρα από κάθε προσπάθεια συνομωσιολογίας.
Αν έγινε αυτό εξηγεί πως κάποιοι δεσμεύτηκαν σε επενδύσεις χωρίς ουσιαστικά να βάλλουν λεφτά από την τσέπη τους και ένα πλάνο και τρόπο τιμολόγησης που πλέον έχει αποδομηθεί αλλά η κυβέρνηση συνεχίζει να το υποστηρίζεται με επιδοτήσεις και ακροβασίες λογικής που ούτε τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, τα lockdown πανδημίας, ο πόλεμος Ουκρανίας και τα λιωμένα παγόβουνα της Γκρέτας και των επιδοτούμενων από την διεθνή ελίτ ΜΚΟ δεν μπορούνε να δικαιολογήσουν. Γιατί οι δικαιολογίες είναι καλές για να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού μέχρι να νιώσει στην τσέπη του την πραγματικότητα των αποφάσεων. Αν το ένα καρτέλ ελέγχει το 50% σε όλες τις μορφές ενέργειας μπορεί να κανονίζει τις τιμές. Δεν λέμε ότι το κάνει, αλλά ότι μπορεί να το κάνει. Όπως στήνονταν κάποια εποχή οι δημοπρασίες δημοσίων έργων για το οποίο υπάρχει καταδίκη από το 2017 από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για σχηματισμό καρτέλ. Αν πχ για κάποιο λόγο δεν «φυσάει» στις ΑΠΕ του τότε ανεβαίνει το κόστος στο φυσικό αέριο για όλα. Ως γνωστό τα ΑΠΕ έχουν το χαμηλότερο βαθμό διαθεσιμότητας εξάλλου οπότε η ανεπάρκειά τους είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση.
Το άλλο που έχει σημασία είναι οι σχέσεις με ξένα συμφέροντα είτε παραγωγούς εξοπλισμού ΑΠΕ είτε προμηθευτές φυσικού αερίου που έτσι κερδίζουν και αυτοί και το πιο σημαντικό δεσμεύουν την χώρα. Αν λοιπόν ένα καρτέλ μαζί με τους ξένους προστάτες «απεργήσει» από την παραγωγή ενέργειας, αν αντί να κλείσει τις τράπεζες όπως το 2015 κλείσει τους διακόπτες τότε θα έχει πρόβλημα όλη η χώρα.
Αυτό επεκτείνεται και σε όλο το φάσμα της ενέργειας, εκτός ηλεκτρισμού δηλαδή και στο πετρέλαιο για μεταφορές. Εξάλλου πλέον βαίνουμε προς ηλεκτροκίνηση οπότε πετρέλαιο-ηλεκτρισμός θα δρουν σαν συγκοινωνούντα δοχεία και θα εξαρτώνται και οι μεταφορές από το χρηματιστήριο ενέργειας. Ένας ακόμα λόγος για να δραστηριοποιηθούν οι πετρελαιάδες στον ηλεκτρισμό ώστε ελέγχουν το ποσοστό που χάνουν με την ηλεκτροκίνηση.
Με όλα αυτά δεν υπάρχει χώρος για λιγνίτη, για ΑΟΖ, για EastMed ακριβώς για αυτόν τον λόγο: ότι αν υπάρχουν και αυτά χάνει οι 4 καβαλάρηδες μερίδιο, έχουν ανταγωνισμό και αυτοί και οι προμηθευτές του εξωτερικού με τους οποίους έχουν σχέση τώρα και τελικά η χώρα αποκτά ανεξάρτητη πολιτική. Όχι μόνο αυτό αλλά δεν θα έχουν τα έσοδα για να κάνουν τις επενδύσεις της μετατροπής του ενεργειακού μίγματος με βάση το φυσικό αέριο. Συνεπώς ποιο το κίνητρο να κερδίζει η χώρα όταν χάνουν αυτοί;
Αυτού του είδους η πρόσοδος μέσω της ενέργειας είναι καλύτερή από το τοποθέτηση σε ομόλογα. Ακόμα καλύτερα, είναι σαν να σηκώνει κάποιος χρήματα από το ΑΤΜ όποτε θέλει. Για αυτό και τέτοιο επιχειρηματίες είναι στην πραγματικότητα εισοδηματίες (rent-seeker). Ταυτόχρονα ελέγχουν την χώρα σε συνεργασία με τους εταίρους-προμηθευτές του εξωτερικού ενώ η Ελλάδα αιμορραγεί όντας έναν διακόπτη μακριά από την καταστροφή. Κάτι που ουδόλως θα απασχολήσει την παρασιτική ελίτ, ειδικά αν τα έσοδα είναι σε τράπεζες του εξωτερικού.
Π. Χατζηπλής
Πηγή : https://analyst.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου