Η γενικευμένη κρίση…

του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη* 

Η παρούσα ιστορική φάση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όχι μόνο για την ευρωπαϊκή αλλά και για τη διεθνή οικονομία, καθόσον, απ’ ό,τι διαπιστώνεται η διεθνής οικονομική τάξη πραγμάτων λόγω του φιλελευθερισμού εισέρχεται σε φάση κλυδωνισμού, μόχλευσης και ασύμμετρης σώρευσης χρεών.

Ήδη το ΔΝΤ εξέδωσε νέα προειδοποίηση για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, επισημαίνοντας το κίνδυνο κυρίως της Deutsche Bank αλλά και της Credit Suisse, ενώ στην ίδια ζοφερή κατάσταση φαίνεται να περιέρχονται η Commerzbank και η UniCredit. 

Στην ίδια λογική προειδοποίησης «πολιτεύεται» και η Standard & Poor’s, που σε σχετική έκθεσή της αναφέρεται στα πιστωτικά Ιδρύματα της Μεγάλης Βρετανίας. Ενταύθα ειδικότερα πρέπει να αναφερθεί ότι για «πρακτικές» του βρετανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, απειλούνται υψηλά πρόστιμα και αποζημιώσεις εντός του προσεχούς έτους (2017) που προσεγγίζουν τα 20 δις λίρες Αγγλίας. 

το τραπεζικό χρήμα 

Από την ιστορική εισαγωγή του «τραπεζικού χρήματος» στην παγκόσμια οικονομία (ανεξαρτήτως της βαθμίδας ανάπτυξης) οι τραπεζικές εργασίες απασχολούν καθολικώς την οικονομία και ασφαλώς την κοινωνία. 

Υπ’ όψιν ότι η μετεξέλιξη των τραπεζικών εργασιών είναι εκπληκτική, ιδιαιτέρως με την «ηλεκτρονική επανάσταση» και την εκδήλωση νέων τεχνικών και μεθόδων. 

Οι τραπεζικές εργασίες συνολικώς με βάση τα μέχρι σήμερα κρατούντα μπορούν να διακριθούν λειτουργικώς σε παθητικές και ενεργητικές, ενώ ας μου επιτραπεί και ο όρος παρεμβατικές (βλ. δομημένα ομόλογα). Έτσι ιστορικώς οι τραπεζικές εργασίες μπορούν να διακριθούν ή άλλως να χαρακτηρισθούν σε κλασσικές και σύγχρονες. Ασφαλώς δε οι σύγχρονες τραπεζικές λειτουργίες λαμβάνουν το χαρακτήρα συναλλαγών ιδιωτικού διεθνούς δικαίου με την εισαγωγή «θεσμών» και «προϊόντων» που παρεμβαίνουν στην παγκόσμια οικονομική τάξη πραγμάτων. 

Από την κρίση δε του 2008 και μετά κλυδωνισμοί-μετασεισμοί απειλούν διαρκώς την παγκόσμια οικονομία, λόγω του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Συνήγορος των ζοφερών αυτών εξελίξεων η ασύμμετρη βουλιμία των «αγορών», οι οποίες χωρίς το «τραπεζικό δίκτυο» θα ήταν αδύνατο να λειτουργήσουν. 

Το τραπεζικό σύστημα συμπράττει και συλλειτουργεί με τις αγορές και συνευθύνεται τόσο για το χρέος των κυβερνήσεων, των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών εταιριών, όσο και για το χρέος αμιγώς του χρηματοπιστωτικού τομέα. Έτσι το χρέος σήμερα του μη χρηματοπιστωτικού τομέα ανέρχεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 152 τρις δολαρίων ΗΠΑ, που αντιστοιχεί στο 225% του παγκόσμιου ΑΕΠ, όπου τα 100 τρις δολάρια αφορούν αμιγώς τον ιδιωτικό τομέα. 

Αλλά και τα χρέη των κρατών αφορούν πλέον εφιαλτική κατάσταση. Η Ιαπωνία ήδη έχει χρέος 250% στο ΑΕΠ, η Γαλλία έχει χρέος 100% στο ΑΕΠ και η Ελλάδα έχει χρέος 183,4% στο ΑΕΠ. 

ως προς την Ιταλία –τα «κόκκινα» δάνεια 

Η Ηπειρωτική Ευρώπη αντιμετωπίζει κρίση στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα και ακουμπά οικονομίες υψηλών μεγεθών. Ήδη δυσμενείς εξελίξεις απειλούν την μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, τη UniCredit, η οποία έθεσε ως χρονικό όριο τον προσεχή Δεκέμβριο, όπου θα καταστήσει γνωστό το πλάνο της για αύξηση του κεφαλαίου της. Το πλάνο αυτό θα δημοσιοποιηθεί μετά το κρίσιμο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου για τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Ο ιταλικός αυτός κολοσσός προκειμένου να μην περιέλθει σε αδιέξοδο έχει ανάγκη περίπου 10 δις ευρώ νέων κεφαλαίων.

Παρεμπιπτόντως ενταύθα θα πρέπει να επισημειωθεί ότι κρίσιμο ζήτημα για το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι τα περίπου 100 δις ευρώ των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο, ενώ το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει το άχθος (συνολικώς) των 100 περίπου δις κόκκινων δανείων μόνο η UniCredit έχει κόκκινα δάνεια, δηλαδή μη εξυπηρετούμενες προς αυτήν υποχρεώσεις, ύψους 80 δις ευρώ. 

η «επικυρίαρχη» Γερμανία 

Είναι κοινός τόπος, αλλά και αδιαμφισβήτητο δεδομένο ότι η Γερμανική οικονομία και ειδικότερα η Γερμανική οικονομική ελίτ, καθορίζει όχι μόνο τις οικονομικές αλλά και τις πολιτικές εξελίξεις στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, σύμφωνα με μια ψύχραιμη παρατήρηση, η Γερμανική οικονομία μπορεί αιφνιδίως να βρεθεί προ εκπλήξεων, όχι μόνο λόγω της Deutsch bank, αλλά λόγω και της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της χώρας, της Commerzbank. Ο δεύτερος γερμανικός κολοσσός, απολύει ήδη προσωπικό της τάξης των 10.000 ατόμων και η μετοχή της δοκιμάζεται δεινώς. Η έκθεσής της δε σε επισφαλή δάνεια αφορά στο ύψος περίπου των 95 δις ευρώ μη υπολογιζόμενης της έκθεσής της σε άλλα προϊόντα…

Τούτων δοθέντων και με βάση τα πρόστιμα που η αμερικανική κυβέρνηση επιβάλει στη Deutsch Bank είναι πρόδηλο ότι και η γερμανική οικονομία θα αντιμετωπίσει στον αμέσως επόμενο χρόνο σοβαρά προβλήματα, ενώ ο όπως προειδοποιεί το ΔΝΤ ο συνδυασμός της κρίσης της Deutsch Bank και της Credit Suisse μπορεί να προκαλέσει ισχυρούς κλυδωνισμούς στο συνολικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. 

Η κατάσταση αυτή ασφαλώς επιδεινώνεται και από το δεδομένο ότι στον ευρωπαϊκό χώρο τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εγγίζουν πλέον το αστρονομικό ύψος των 900 δις ευρώ –πράγμα που θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα σε ενεστώτα χρόνο. 

η κρίση επεκτείνεται… 

Τα προαναφερόμενα προδήλως αφορούν ζοφερή κατάσταση. Όποιος δε παραγνωρίζει τις δυνατότητες των Αμερικανικών Θεσμικών Οργάνων, αλλά και των αποφάσεων που λαμβάνουν χώρα οι «θεσμοί» πέραν του Ατλαντικού, δεν μπορεί να εκτιμήσει ορθώς τις εξελίξεις. Και τούτο γιατί δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι οι ΗΠΑ βέβαιον είναι πως θα επιβάλουν εξόχως δυσμενή πρόστιμα. Για παράδειγμα πέραν του προστίμου που αφορά στην Deutsche Bank απειλείται σημαντικό πρόστιμο ύψους που θα αφορά 9 δις σε λίρες Αγγλίας κατά της βρετανικής τράπεζας Royal Bank of Scotland (RBS). Επίσης παρόμοιο δυσμενές πρόστιμο μελετάται να επιβληθεί τόσο στην Barclays όσο και στην Credit Suisse. Υπ’ όψιν δε ότι την «κατάσταση» των ελβετικών χρηματοπιστωτικών συστημάτων επισημαίνει και η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας απευθυνόμενη κυρίως στους δύο ελβετικούς κολοσσούς ήτοι στη UBS και στη Credit Suisse, προειδοποιώντας ότι θα πρέπει να αντλήσουν σε άμεσο χρόνο κεφάλαια ύψους 10 δις ελβετικά φράγκα.

Με τούτα τα δεδομένα καταγράφεται ένα ανησυχητικό κλίμα στο διεθνές τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κοινός τόπος είναι πλέον ότι η κρίση γενικεύεται… 

ενώπιον της κρίσης 

Τα προαναφερόμενα που καταγράφουν τη ζοφερή κατάσταση του διεθνούς και ειδικότερα ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, εγείρουν το βασικό «ερώτημα» που πρέπει να απαντηθεί. Πού οδηγούν τελικώς τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού; Εάν δε, δεν επικρατήσει ως άρχουσα ιδεολογία ότι σώφρων αντίληψη είναι η επαναφορά του κοινωνικού κράτους δικαίου, και ότι η πολιτική πρέπει να καθοδηγεί την οικονομία μέσω του θεσμού της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, τότε είναι απολύτως βέβαιον πως η παγκόσμια οικονομία υπό το καθεστώς της σημερινής της λειτουργίας, θα βρεθεί συντόμως ενώπιον των ακραίων ορίων της αντοχής της… 

---------------------------------------------

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU). 

Πηγή : http://www.freepen.gr