Ομόλογα υψηλού ρίσκου, επιτόκια και δολάριο

Οι ασυμμετρίες στον πλανήτη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, μετά την τελευταία κρίση – ενώ έχουν δημιουργηθεί βουνά χρεών, τα οποία μάταια προσπαθούν να αντιμετωπίσουν οι κεντρικές τράπεζες νομισματικά

«Όσο και να προσπαθούν οι κεντρικές τράπεζες να εξουδετερώσουν τη βόμβα του χρέους, αυξάνοντας συνεχώς τη ρευστότητα στο σύστημα, φουσκώνοντας ξανά και ξανά τη φούσκα δηλαδή, δεν πρόκειται να τα καταφέρουν – οπότε ο πλανήτης απλά περιμένει τη σταγόνα που θα γεμίσει το ποτήρι ή τη σπίθα που θα προκαλέσει την πυρκαγιά, μη έχοντας καμία επιλογή».

Άρθρο 

Στην αμερικανική αγορά των ομολόγων υψηλού ρίσκου και επιτοκίων, κλιμακώνεται η απειλή μίας μεγάλης πυρκαγιάς – η οποία πυροδοτήθηκε από το κραχ των τιμών του πετρελαίου, όπου τα ασφάλιστρα κινδύνου όσον αφορά τα εταιρικά ομόλογα του κλάδου, αυξάνονται σημαντικά από το Φθινόπωρο του 2014. 

Αμέσως μετά φαίνεται πως ανησύχησαν τους επενδυτές τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις του ενεργειακού τομέα, πολλές από τις οποίες αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα – τόσο όσον αφορά την κερδοφορία τους, όσο και τη χρηματοδότηση τους. Σήμερα δε συμπεραίνεται πως επικρατεί πανικός, σε ολόκληρη την αγορά των σκουπιδιών (Junk Bond Sector) – γεγονός που τεκμηριώνεται από το γράφημα που ακολουθεί (πηγή: Deutsche Bank). 

Στο γράφημα κατηγοριοποιούνται οι κίνδυνοι ανά τομέα – με την έννοια του μεριδίου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, στα οποία θα μπορούσαν να αθετηθούν οι πληρωμές τους. Κατά την ορολογία του κλάδου, τα δάνεια αυτά ονομάζονται προβληματικά ή επισφαλή (distressed) – γεγονός που γνωρίζουμε από τα αντίστοιχα των τραπεζών στην Ελλάδα, τα οποία χαρακτηρίζονται «κόκκινα δάνεια», ενώ θα αναλάβουν την είσπραξη τους ειδικές εταιρείες. 

Όπως διαπιστώνεται από τη σημερινή εξέλιξη τους (μπλε στήλη), σε σχέση με αυτή του Νοεμβρίου του 2014 (καφετί), η επιδημία εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρη την αγορά των ομολόγων υψηλού ρίσκου. 

Ειδικότερα, έχοντας ξεκινήσει πριν από έναν περίπου χρόνο από τον κλάδο της ενέργειας, ο οποίος ευρίσκεται στην κορυφαία θέση όσον αφορά το ρίσκο (τελευταία στήλη), έχει επεκταθεί σταδιακά σε άλλους σχετικούς τομείς – όπως είναι οι μεταφορές, τα υλικά επεξεργασίας, τα κεφαλαιουχικά αγαθά και οι εμπορικές υπηρεσίες. 

Σύμφωνα όμως με τους ειδικούς, το πρόβλημα δεν οριοθετείται στους συγκεκριμένους, σχετικούς με την ενέργεια κλάδους. Αντίθετα, διευρύνεται στο λιανικό εμπόριο, στα ΜΜΕ, στα τυχερά παιχνίδια, στα βασικά καταναλωτικά είδη και στην τεχνολογία – σε τομείς δηλαδή που θα περίμενε κανείς πως δεν θα επηρεάζονταν καθόλου από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου. 

Ορισμένοι δε κλάδοι υπέθετε κανείς πως θα κέρδιζαν από αυτές, επειδή οι καταναλωτές θα διέθεταν περισσότερα χρήματα, πληρώνοντας χαμηλότερες τιμές για τη βενζίνη, το πετρέλαιο θέρμανσης κοκ. – κάτι που δεν συνέβη, οπότε οι κίνδυνοι είναι ακόμη μεγαλύτεροι. 

Σύμφωνα τώρα με τους αναλυτές, στην αγορά των Junk Bonds είναι κανείς αντιμέτωπος με ένα πραγματικό λουτρό αίματος – ενώ προκαλεί απορία το γεγονός ότι, κάτω από αυτές τις συνθήκες, με βάση τις οποίες καταρρέει η αγορά των επιχειρηματικών δανείων, γίνονται συζητήσεις για αυξήσεις των επιτοκίων (πηγή: F&W). 

Οφείλουμε δε να γνωρίζουμε ότι, πολύ συχνά στο παρελθόν, οι εξελίξεις στην αγορά των ομολόγων υψηλού ρίσκου και επιτοκίων προηγούνταν αυτών στις μετοχές των εταιριών – κάτι που προφανώς θα συνειδητοποιεί η διοικητής της κεντρικής τράπεζας των Η.Π.Α., οπότε θα το λάβει υπ’ όψιν όταν αποφασίσει για τα επιτόκια την ερχόμενη Τετάρτη.

Ονομαστικά και πραγματικά επιτόκια 

Εν τούτοις, όπως όλα δείχνουν, η Fed θα αυξήσει το βασικό της επιτόκιο κατά 0,25% – ενώ το επόμενο έτος θα ακολουθήσουν ακόμη δύο έως τρεις αυξήσεις, αφού πολλά από τα μέλη της θα ήθελαν να φτάσει στο 1% προς τα τέλη του 2016, παρά τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στις αναπτυσσόμενες, υπερχρεωμένες σε δολάρια χώρες (άρθρο). 

Σύμφωνα όμως με άλλους αναλυτές, οι φόβοι όσον αφορά την άνοδο των επιτοκίων είναι ατεκμηρίωτοι – επειδή, παρά το ότι τα ονομαστικά επιτόκια θα αυξηθούν, τα πραγματικά θα μειωθούν εν πρώτοις. Τα επιτόκια αυτά ήταν για πάρα πολλά χρόνια κάτω από το μηδέν (γράφημα, πράσινη καμπύλη) – ενώ το 2014 αυξήθηκαν, παραμένοντας για πρώτη φορά θετικά (πηγή: BNP). 

Ο στόχος βέβαια της Fed δεν ήταν η αύξηση των πραγματικών επιτοκίων – αιτιολογούμενη από το ότι, ο πληθωρισμός μειώθηκε σημαντικά, λόγω της βίαιης πτώσης των τιμών του πετρελαίου.

Στους επόμενους όμως μήνες θα εκλείψει το αποπληθωριστικό αυτό σοκ από τις στατιστικές, οπότε ο πληθωρισμός θα αυξηθεί – με μεγαλύτερο ρυθμό από τη σταδιακή άνοδο των επιτοκίων, οπότε τα πραγματικά επιτόκια θα μειωθούν αρχικά, όπως φαίνεται από τη μαύρη καμπύλη στο γράφημα (προβλέψεις της Fed), παραμένοντας σε αρνητικά επίπεδα έως τα μέσα του 2017.

Η ισοτιμία του δολαρίου 

Περαιτέρω, αυτό που απασχολεί σε σημαντικό βαθμό τις αγορές είναι η εξέλιξη της ισοτιμίας του δολαρίου – μετά από την ενδεχόμενη (πιθανότητες στο 78%) αύξηση των βασικών αμερικανικών επιτοκίων. 

Στα πλαίσια αυτά το γράφημα που ακολουθεί (πηγή: Morgan Stanley), εμφανίζει τις ιστορικές κινήσεις της ισοτιμίας του δολαρίου, στο εκάστοτε ξεκίνημα του κύκλου των ανοδικών επιτοκίων (κάθετη γραμμή, αριστερά πριν την αύξηση των επιτοκίων, δεξιά μετά την αύξηση). 

Όπως διαπιστώνεται, τις περισσότερες φορές (επισημαίνονται από τη μαύρη κάθετη γραμμή), το δολάριο υποτιμούνταν – με κορυφαία την πτώση της ισοτιμίας του μετά την αύξηση των επιτοκίων το Δεκέμβριο του 1986 (ανοιχτή γαλάζια καμπύλη), ακολουθούμενη από αυτήν του Φεβρουαρίου του 1994 (κίτρινη καμπύλη) και του Ιουνίου του 1999 (μπλε καμπύλη). 

Η παράδοξη αυτή συμπεριφορά του νομίσματος (λογικά θα έπρεπε να ανατιμάται, λόγω των εισροών κεφαλαίων στις Η.Π.Α. κοκ.), αιτιολογείται από το ότι, οι χρηματαγορές προεξοφλούν συνήθως την καλυτέρευση της οικονομίας, η οποία επιτρέπει την αύξηση των επιτοκίων – οπότε επικεντρώνονται μετά στις συνέπειες που θα έχει η αυστηρότερη νομισματική πολιτική. 

Εν τούτοις, οι ιστορικές εμπειρίες δεν είναι πάντοτε ο καλύτερος σύμβουλος, όσον αφορά τις μελλοντικές προβλέψεις – ειδικά στη σημερινή εποχή όπου, όσον αφορά το μονεταριστικό περιβάλλον που επικρατεί, δεν υπάρχει κανένα προηγούμενο. Ίσως λοιπόν να εκτιμούν σωστά οι αναλυτές πως το δολάριο θα ανατιμηθεί έως τα τέλη του 2016, φτάνοντας στο 1:1 σε σχέση με το ευρώ. 

Είναι όμως ακόμη πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί, επειδή η νομισματική πολιτική της Fed είναι για πρώτη φορά μετά από είκοσι χρόνια, εντελώς αντίθετη από αυτήν της ΕΚΤ – ενώ η «διάσταση» θα τεκμηριωθεί από την πιθανή αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων. 

Στο γράφημα που ακολουθεί, φαίνεται η εξέλιξη των βασικών επιτοκίων στις Η.Π.Α. (μπλε καμπύλη), καθώς επίσης στην Ευρωζώνη (κίτρινη καμπύλη). Επειδή όμως η ΕΚΤ ελέγχει τη νομισματική πολιτική μετά την υιοθέτηση του ευρώ (1.1.1999), η κίτρινη γραμμή από το 1971 έως το 1998 βασίζεται στην πολιτική της γερμανικής κεντρικής τράπεζας.

Από το γράφημα τεκμηριώνεται πως η νομισματική πολιτική στις δύο περιοχές είναι παρόμοια για είκοσι χρόνια περίπου – ενώ την τελευταία φορά που άνοιξε η ψαλίδα μεταξύ τους, με την έννοια πως ακολούθησαν αντίθετη πορεία, ήταν το 1994. Εκείνη την εποχή η Fed ξεκίνησε έναν κύκλο ανόδου των βασικών επιτοκίων, ενώ η γερμανική κεντρική τράπεζα χαλάρωνε τη νομισματική της πολιτική – για δύο περίπου έτη, έως ότου ισορρόπησαν μεταξύ τους.

Συμπέρασμα 

Σύμφωνα με όλες τις παραπάνω ενδείξεις, οι οποίες συμπληρώνουν πολλές άλλες που έχουμε αναδείξει στο παρελθόν, οι ασυμμετρίες στον πλανήτη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα μετά την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση – ενώ έχουν δημιουργηθεί βουνά χρεών σε όλες τις δυτικές χώρες, τα οποία μάταια προσπαθούν να αντιμετωπίσουν οι κεντρικές τράπεζες με τη νομισματική τους πολιτική. 

Ως εκ τούτου, τα συμπεράσματα σχετικά με τους κινδύνους που διαφαίνονται από τις αγορές ομολόγων, από την άνοδο των αμερικανικών επιτοκίων, από την αύξηση της ισοτιμίας του δολαρίου, από τη βόμβα του παγκοσμίου χρέους (άρθρο), από την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ κοκ., δεν είναι καθόλου εύκολα – οπότε οι σχετικά ασφαλείς προβλέψεις εντελώς αδύνατες. 

Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)

Πηγή : http://www.analyst.gr