Ο σοσιαλισμός των κεντρικών τραπεζών

Εξαιτίας των επεμβάσεων των κεντρικών τραπεζών, θυμίζοντας πως μία φιλελεύθερη οικονομία χαρακτηρίζεται από τις περιορισμένες παρεμβάσεις του κράτους, έχει δημιουργηθεί ένα είδος «σοσιαλισμού των κεντρικών τραπεζών» – μέσω του οποίου οι πλούσιοι γίνονται λιγότεροι και πλουσιότεροι, ενώ οι φτωχοί περισσότεροι και φτωχότεροι, με τη μεσαία τάξη να οδηγείται στην εξαφάνιση, οπότε και η Δημοκρατία. Στο παράδειγμα της πρωτεύουσας του καπιταλισμού-καζίνο, της Νέας Υόρκης, το διαπιστώνει κανείς από την εξτρεμιστική άνοδο των τιμών των ακινήτων – με αποτέλεσμα την αστρονομική αύξηση των ενοικίων, συνέπεια της οποίας είναι να υπάρχουν ακόμη και καταλύματα που οι άνθρωποι μοιράζονται ένα κρεβάτι με τρεις ημερήσιες βάρδιες! Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν εγκαταλείψει την πόλη μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, τα ελλείμματα της έχουν υπερβεί τα 10 δις $, ενώ υπάρχει φόβος ακόμη και να σταματήσει η λειτουργία του σιδηροδρομικού της δικτύου, λόγω έλλειψης πόρων – γεγονότα αδιανόητα για ένα κράτος με τόσο μεγάλο ιδιωτικό πλούτο. Η κρίση της Κορώνα πάντως έφερε στην επιφάνεια τα μεγάλα προβλήματα και τα αδύναμα σημεία τόσο της Νέας Υόρκης, όσο και των Η.Π.Α. συνολικά – μεταξύ άλλων στα συστήματα υγείας και παιδείας. Σε μία χώρα που στα πλαίσια του ακραίου νεοφιλελευθερισμού έχουν ιδιωτικοποιηθεί τα πάντα, ακόμη και οι φυλακές – με εκατομμύρια ανθρώπους να ευρίσκονται πια στο περιθώριο, εντελώς ανύπαρκτοι για τις στατιστικές, πεθαμένοι ζωντανοί.

Ανάλυση

Διαπιστώνοντας κανείς το απογοητευτικά χαμηλό επίπεδο της δημόσιας συζήτησης (debate) των δύο υποψηφίων Αμερικανών προέδρων, δεν μπορεί παρά να συνειδητοποίησε ότι, οι Η.Π.Α. ευρίσκονται σε πορεία παρακμής. Από την άλλη πλευρά, παρά τις δημοσκοπήσεις που θεωρούν σίγουρη τη νίκη του Biden, η κρίση της Κορώνα τη θέτει υπό αμφισβήτηση. Η αιτία είναι το ότι, ναι μεν η οικονομία των Η.Π.Α. ήταν σε πολύ καλή κατάσταση το Φεβρουάριο, αλλά επιδεινώθηκε σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία – ενώ η μεσαία τάξη που βιώνει την κατάρρευση του βιοτικού της επιπέδου εμπιστεύεται περισσότερο τον Trump από ότι τον Biden, όσον αφορά την ανάκαμψη της.

Στα πλαίσια αυτά, η αποφασιστική ερώτηση που θα τεθεί από τους ψηφοφόρους είναι εάν η κατάρρευση οφείλεται στην οικονομία ή στην πανδημία – όπου εάν θεωρηθεί πως η πανδημία είναι το πρόβλημα, ο Trump θα κερδίσει τις εκλογές. Είναι δε λογικό, αφού η μεσαία τάξη των Η.Π.Α. φοβάται την οικονομική παρακμή και η εμπιστοσύνη της στον Biden είναι περιορισμένη – επειδή μπορεί μεν να υπόσχεται πολλά, αλλά η συγκεκριμένη μεσαία τάξη φοβάται πως θα είναι αυτή κυρίως που θα κληθεί να πληρώσει το λογαριασμό των υποσχέσεων του, με την υψηλότερη φορολόγηση της. Ως εκ τούτου τίποτα δεν είναι σίγουρο – ενώ στην ουσία δεν έχουν αλλάξει οι συνθήκες που οδήγησαν τον Trump στην εξουσία το 2016.

Εξέλιξη του τυπώματος χρημάτων από τη Fed

Περαιτέρω, παρά την πανδημία και την οικονομική κατάρρευση που τη συνοδεύει, οι τιμές των μετοχών στη Wall Street αυξήθηκαν σημαντικά μετά την πτώση του Μαρτίου – μεταξύ άλλων λόγω των μαζικών αγορών ETF’s (Exchange Trade Funds = επενδυτικά κεφάλαια που αγοράζουν διάφορες μετοχές και ομόλογα όπως τα αμοιβαία, με τη διαφορά όμως πως διαπραγματεύονται, αγοράζονται και πωλούνται δηλαδή ολόκληρη την ημέρα στα χρηματιστήρια), λόγω της αύξησης της ποσότητας χρήματος εκ μέρους της Fed, συνολικού ύψους περί τα 6 τρις $ (γράφημα). Εν προκειμένω, η Fed χρησιμοποιεί ως μεσίτη (broker) για τις αγορές της με το τύπωμα νέων χρημάτων, τον ηγέτη του κλάδου των ETF’s – τη Blackrock.

Εξέλιξη του αμερικανικού χρηματιστηριακού δείκτη

Είναι φανερό λοιπόν πως ολόκληρη πλέον η Wall Street κατάφερε να επιβληθεί ως «πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει» (too big to fail), όπως οι τράπεζες το 2008 – γεγονός που σημαίνει πως η κεντρική τράπεζα, η Fed, είναι πια αναγκασμένη να επεμβαίνει ως σωτήρας έκτακτης ανάγκης, προμηθεύοντας με ρευστότητα τους γίγαντες της αγοράς. Αυτό ακριβώς συνέβη το Μάρτιο, όταν οι χρηματαγορές συνειδητοποίησαν το ρίσκο της πανδημίας σχεδόν μέσα σε μία νύχτα, καταρρέοντας σε χρόνο μηδέν (γράφημα) – με αποτέλεσμα να παρέμβει η Fed, διασώζοντας ακόμη και γίγαντες όπως τη Blackrock. Μία εταιρεία που μεταξύ άλλων είναι ο βασικός μέτοχος όλων των εισηγμένων στο δείκτη DAX-30 της Γερμανίας – με αποτέλεσμα να αναρωτιούνται πολλοί Γερμανοί εάν η χώρα τους είναι αμερικανική αποικία (ανάλυση).

Εν προκειμένω, η Fed έδωσε εντολή στη Blackrock να αγοράσει ως εξουσιοδοτημένος μεσίτης της, ETF’s σε ομόλογα που η ίδια η Blackrock είχε προωθήσει στην αγορά. Για παράδειγμα, εάν η Ελλάδα είχε εκδόσεις ομόλογα εξουσιοδοτώντας τη Blackrock ως μεσίτη για να τα πουλήσει στις αγορές, φυσικά έναντι πλουσιοπάροχης αμοιβής που σπάνια ανακοινώνουν οι κυβερνήσεις, αυτά ακριβώς τα ομόλογα θα αγόραζε η Fed – αυξάνοντας έτσι την ποσότητα χρήματος, αφού για την αγορά τους θα τύπωνε νέο χρήμα.

Η αιτία τώρα που η Fed αποφάσισε να αγοράσει ομόλογα, ήταν για να σταματήσει τον πανικό που είχε ξεσπάσει στην αγορά ομολόγων – κάτι που εάν δεν είχε συμβεί, οι εξελίξεις θα ήταν εκθετικά χειρότερες από ότι στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Στις αγορές ομολόγων δε, τα ETF’s γίνονται όλο και πιο σημαντικά (γράφημα, πηγή), αφού οι πιστώσεις στηρίζονται όλο και πιο πολύ σε αυτού του είδους τα παράγωγα – όπου παράγωγα είναι όλα εκείνα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που βασίζονται σε «πρωτογενή», όπως είναι οι μετοχές, τα ομόλογα, τα νομίσματα, οι δείκτες κοκ.

Για αυτόν ακριβώς το λόγο η Fed αποφάσισε να κάνει το συγκεκριμένο εντυπωσιακό βήμα – ανακοινώνοντας ταυτόχρονα πως θα αγοράσει ETF’s που βασίζονται σε εταιρικά ομόλογα! Τα ETF’s ήταν λοιπόν η αφετηρία της σταθεροποίησης της αγοράς ομολόγων, εκ μέρους της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας – κάτι εξαιρετικά σημαντικό για τη Blackrock, αφού στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, εν μέσω συνθηκών πανικού, πολλοί πελάτες της απέσυραν μαζικά τα χρήματα τους από τα ETF’s σε ομόλογα, με αποτέλεσμα την κατάρρευση των τιμών τους.

Ειδικότερα, πριν την κρίση της Κορώνα η Blackrock διαχειριζόταν κεφάλαια ύψους 7 τρις $ (=35 φορές το ελληνικό ΑΕΠ), αμέσως μετά το ποσόν μειώθηκε στα 6 τρις $, ενώ στη συνέχεια, με τη βοήθεια της Fed, επανήλθε στα 7 τρις $ – υπενθυμίζοντας πως η επενδυτική εταιρεία γίνεται όλο και πιο ισχυρή, αναντικατάστατη για τη Fed λόγω κυρίως του «know how» της στην αξιολόγηση του ρίσκου.

 
Η απειλή των ETF’s

Συνεχίζοντας, τα ETF’s είναι ένα σχετικά φθηνό «εργαλείο» για την πραγματική οικονομία – για την Mainstreet, όπως αποκαλείται στις Η.Π.Α. Είναι αρκετοί όμως αυτοί που δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει στο παρασκήνιο – με την έννοια πως η τιμή του κάθε ETF πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στη βασική του αξία: στο δείκτη, στη μετοχή ή στο ομόλογο, επάνω στο οποίο στηρίζεται. Για να συμβεί τώρα κάτι τέτοιο, χρειάζονται εταιρίες που προσαρμόζουν την τιμή του μέσω arbitrage – δηλαδή με την ταυτόχρονη αγορά και πώληση του σε διαφορετικές αγορές ή σε παράγωγες μορφές.

Οι εταιρίες όμως αυτές δεν είναι ρυθμισμένες, δεν ελέγχονται δηλαδή, παραμένοντας σε μεγάλο βαθμό αδιαφανείς – κυρίως όμως δεν υποχρεώνονται από τα κράτη να παρέχουν αυτό το arbitrage. Έτσι προκλήθηκαν δύο φορές, το 2010 και το 2015, δύο ξαφνικές καταρρεύσεις (flash-crash) που είχαν μεγάλη σχέση με τα ETF’s – ακριβώς επειδή δεν διενεργούταν το απαιτούμενο arbitrage και οι εταιρίες έπαιρναν πολύ μεγάλα ρίσκα, ενώ οι τιμές των ETF’s είχαν χάσει την επαφή τους με την πραγματικότητα.

Με τον τρόπο αυτό έχει χαθεί η αρχική χρησιμότητα του χρηματιστηρίου, η οποία ήταν η χρηματοδότηση των εταιριών της πραγματικής οικονομίας για να επενδύουν και να αναπτύσσονται – με το σύστημα σήμερα να έχει μετατραπεί σε έναν χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό, με χαρακτηριστικά καζίνο. Τα δε ETF’s ενισχύουν αυτήν την τάση ακόμη περισσότερο μέσω των μηχανισμών τους, παρά το ότι αποτελούν πλέον τη νούμερο ένα επιλογή των επενδυτών – γεγονός που απειλεί να καταστρέψει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. 

 
Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, λόγω των επεμβάσεων των κεντρικών τραπεζών, θυμίζοντας πως μία φιλελεύθερη οικονομία χαρακτηρίζεται από τις περιορισμένες παρεμβάσεις του κράτους, έχει δημιουργηθεί ένα είδος «σοσιαλισμού των κεντρικών τραπεζών» – μέσω του οποίου οι πλούσιοι γίνονται λιγότεροι και πλουσιότεροι, ενώ οι φτωχοί περισσότεροι και φτωχότεροι, με τη μεσαία τάξη να οδηγείται στην εξαφάνιση, οπότε και η Δημοκρατία.

Στο παράδειγμα της πρωτεύουσας του καπιταλισμού-καζίνο, της Νέας Υόρκης, στην οποία ο Trump πήρε μόλις το 20% των ψήφων, το διαπιστώνει κανείς από την εξτρεμιστική άνοδο των τιμών των ακινήτων – με αποτέλεσμα την αστρονομική αύξηση των ενοικίων, συνέπεια της οποίας είναι να υπάρχουν ακόμη και καταλύματα που οι άνθρωποι μοιράζονται ένα κρεβάτι με τρεις ημερήσιες βάρδιες! Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν εγκαταλείψει την πόλη μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, τα ελλείμματα της έχουν υπερβεί τα 10 δις $, ενώ υπάρχει φόβος ακόμη και να σταματήσει η λειτουργία του σιδηροδρομικού της δικτύου λόγω έλλειψης πόρων – γεγονότα αδιανόητα για ένα κράτος με τόσο μεγάλο ιδιωτικό πλούτο.

Η κρίση της Κορώνα πάντως έφερε στην επιφάνεια τα μεγάλα προβλήματα και τα αδύναμα σημεία τόσο της Νέας Υόρκης, όσο και των Η.Π.Α. συνολικά – μεταξύ άλλων στα συστήματα υγείας και παιδείας. Σε μία χώρα που στα πλαίσια του ακραίου νεοφιλελευθερισμού έχουν ιδιωτικοποιηθεί τα πάντα, ακόμη και οι φυλακές (πηγή) – με εκατομμύρια ανθρώπους να ευρίσκονται πια στο περιθώριο, εντελώς ανύπαρκτοι για τις στατιστικές (ανάλυση), πεθαμένοι ζωντανοί.

Βασίλης Βιλιάρδος

Πηγή : https://analyst.gr