Ένα πρώτο, απλό και ταυτόχρονα πολύ αποτελεσματικό μέτρο για την ελληνική οικονομία και όχι μόνο, θα ήταν η μείωση του ΦΠΑ – κυρίως επειδή κάθε «σοκ προσφοράς» καταλήγει αργά ή γρήγορα σε ένα «σοκ ζήτησης», ειδικά όταν συνοδεύεται από πληθωρισμό. Οδηγεί επομένως στην επικίνδυνη ασθένεια του στασιμοπληθωρισμού, η οποία είναι θανατηφόρα για υπερχρεωμένα κράτη, τράπεζες (δεν είναι απίθανο ένα Bank run), επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Όλα τα υπόλοιπα θα ήταν είτε ημίμετρα, είτε άδικα για τη μία ή την άλλη κοινωνική ομάδα – γεγονός που σημαίνει πως η κυβέρνηση θα πρέπει να θέσει ως πρώτη προτεραιότητα της τη χρηματοδότηση της μείωσης του ΦΠΑ, αφήνοντας στην άκρη όλες τις άλλες προσπάθειες της. Ειδικά όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις της στο Euro Group ή στην ΕΕ, θα πρέπει να επικεντρωθεί είτε στην διεκδίκηση των 290 δις € που μας οφείλει η Γερμανία, είτε στη διαγραφή των 96 δις € που έχουν μετατεθεί για μετά το 2032 – ταυτόχρονα με τη διεκδίκηση των αποζημιώσεων για το Diesel Gate, καθώς επίσης των τεράστιων ζημιών που μας προκάλεσε η Τρόικα με τους λανθασμένους πολλαπλασιαστές της, όπως παραδέχθηκε δημόσια πολλές φορές το ίδιο το ΔΝΤ, ενώ έχει τεκμηριωθεί από δεκάδες οικονομολόγους.
“Οι κρίσεις είναι πάντοτε ευκαιρίες, τόσο για τα κράτη, όσο και για τους ιδιώτες – αν και μόνο για τους πολύ ικανούς. Τα χρήματα στα χρηματιστήρια δεν χάνονται ποτέ, απλά αλλάζουν τσέπες – συνήθως με τη βοήθεια των κραχ και των παγκοσμίων κρίσεων. Οι πανδημίες είναι πάντοτε το αποτέλεσμα πολέμων – όπως ο μεταναστευτικός-υβριδικός που διεξάγεται σήμερα, ο ενεργειακός, ο νομισματικός, καθώς επίσης ο ευρύτερα οικονομικός και εμπορικός (κυρώσεις) μεταξύ των Η.Π.Α. και της Κίνας, δευτερευόντως με τη Γερμανία.Οι πόλεμοι οδήγησαν στο τέλος τους τις δύο προηγούμενες εποχές της παγκοσμιοποίησης – κάτι που θα συμβεί και με τη σημερινή, με την τρίτη. Τέλος, τόσο η ΕΕ, όσο και η Ευρωζώνη θα διαλυθούν, εάν η Γερμανία θελήσει να εκμεταλλευθεί ξανά τους εταίρους της με τη βοήθεια της κρίσης – όπως το 2010 με την ευρωπαϊκή κρίση χρέους που πυροδότησε μέσω της Ελλάδας, κερδίζοντας τεράστια ποσά εις βάρος μας”.
Ανάλυση
Η ελληνική οικονομία βάλλεται από πολλές διαφορετικές πλευρές – από την τουρκική επιθετικότητα, από το μεταναστευτικό και από τον κορώνα ιό που απειλεί τους δύο βασικούς πυλώνες του ευάλωτου δυστυχώς οικονομικού της μοντέλου: τον τουρισμό και τη ναυτιλία. Ειδικά όσον αφορά τον κορώνα ιό, είναι πιθανόν να οδηγήσει σε μία κρίση της προσφοράς (=μικρότερη παραγωγή αγαθών, δυσκολίες στην προμήθεια τους-εισαγωγές λόγω των κλειστών συνόρων), η οποία ενδεχομένως θα συνοδευόταν από μία κρίση ζήτησης και από την εξ αυτής αύξηση των τιμών των προϊόντων – κάτι που, σε συνδυασμό με την ύφεση που προϋπήρχε, τόσο στη Γερμανία επηρεάζοντας ολόκληρη την ΕΕ, όσο και στην Ελλάδα στο τέταρτο τρίμηνο του 2019, θα μπορούσε να καταλήξει σε στασιμοπληθωρισμό.
Σε μία κατάσταση δηλαδή που η ύφεση θα συνυπήρχε με έναν αυξανόμενο πληθωρισμό, συρρικνώνοντας δραματικά την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών – σημειώνοντας πως ο στασιμοπληθωρισμός που βιώθηκε με το πετρελαϊκό σοκ της δεκαετίας του 1970, θεωρείται ως μία πολύ επικίνδυνη οικονομική ασθένεια.
Υπάρχει βέβαια ένα εξαιρετικά θετικό γεγονός, όσον αφορά τη ναυτιλία και τον πληθωρισμό, ενώ παράλληλα στηρίζει τις αεροπορικές εταιρείες που έχουν υποστεί ένα τεράστιο πλήγμα: η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, στα πλαίσια του ενεργειακού πολέμου που διεξάγεται μεταξύ της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Η.Π.Α. (ανάλυση).
Περαιτέρω, εάν υποθέσουμε πως η πανδημία θα διαρκέσει πάνω από δύο μήνες, τότε τα έσοδα από τον τουρισμό στην Ελλάδα θα μειωθούν – πόσο μάλλον σε συνδυασμό με το BREXIT, με την Thomas Cook και με την Ιταλία, από την οποία υποδεχόμαστε 1,7 εκ. τουρίστες ετησίως. Εάν η μείωση αυτή φτάσει θεωρητικά στο -10%, τότε η οικονομία μας θα επηρεασθεί άμεσα κατά περίπου 1,8 δις € – έμμεσα κατά το ίδιο ποσόν.
Επομένως συνολικά κατά 3,6 δις € ή κατά 1,85% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα χαμηλότερα έσοδα για το δημόσιο της τάξης του 1 δις €, όσο δηλαδή το κοινωνικό επίδομα – επί πλέον στη μείωση των εξαγωγών μας πριν από όλα στην Ιταλία, όπου οδηγείται το 11%. Εάν εδώ προσθέσουμε τις συνέπειες από το κλείσιμο των επιχειρήσεων που επέβαλλε η κυβέρνηση, γνωρίζοντας πως η πλήρης απώλεια μίας εβδομάδας εργασίας κοστίζει κατά κανόνα 2% του ΑΕΠ, καθώς επίσης όλους τους άλλους τομείς της οικονομίας που θα πληγούν σε μία χώρα που οι συντριπτικά περισσότερες εταιρείες της κρέμονται σε λεπτές κλωστές, τότε η εικόνα θα γίνει πολύ πιο δραματική.
Μπορεί πάντως να είναι σωστή η παραμονή στα σπίτια και το κλείσιμο των επιχειρήσεων, αφού ο κίνδυνος της επιδημίας δεν είναι αυτού καθεαυτού η ίδια αλλά η εκθετική αύξηση της, γεγονός εξαιρετικά απειλητικό για εκείνες τις χώρες που έχουν καταστραφεί τα συστήματα Υγείας τους από τα μνημόνια όπως της Ελλάδας, της Ισπανίας ή της Ιταλίας (ανάλυση), αλλά οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για την Οικονομία – ενώ από την οικονομία εξαρτώνται η Υγεία, η Παιδεία, η Άμυνα, η Ασφάλεια κοκ.
Οφείλουν λοιπόν να υιοθετηθούν άμεσα μέτρα – ενώ τα παρακάτω που δηλώνει πως θα επιδιώξει ο υπουργός οικονομικών στο Euro Group, είναι κατά τη γνώμη μας λανθασμένα εάν όχι παιδαριώδη, αφού στην ουσία θα κρύψουν ακόμη περισσότερα προβλήματα κάτω από το χαλί. Όπως δήλωσε, θα επιδιώξει τα εξής μίζερα μέτρα:
(1) Να εξαιρεθούν οι δαπάνες για την διαχείριση του προσφυγικού από τον υπολογισμό του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα.(2) Να εξαιρεθούν, επίσης, οι δαπάνες για την διαχείριση των επιπτώσεων του κορώνα ιού από τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα.(3) Να υπάρξει ευελιξία σε ότι αφορά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης – καθώς επίσης κυκλική προσαρμογή του στόχου 3,5% του ΑΕΠ για το πρωτογενές πλεόνασμα, με βάση τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία.
Μίζερα, παιδαριώδη και λανθασμένα, με την έννοια πως είτε καταγράφονται είτε όχι, θα συνεχίσουν να υπάρχουν αυξάνοντας το έλλειμμα και το χρέος μας – κάτι που, για μία χώρα με δημόσιο χρέος στο 183% του ΑΕΠ της και με κόκκινο ιδιωτικό εκτός ελέγχου, μοιάζει με μία ένεση κορτιζόνης σε έναν ετοιμοθάνατα που καθυστερεί μεν το μοιραίο, αλλά το καθιστά ακόμη πιο βέβαιο.
Το νούμερο ένα πρόβλημα
Περαιτέρω, το πρόβλημα όπως έχουμε τονίσει (εικόνα), δεν είναι τα χρηματιστήρια, τα οποία έτσι ή αλλιώς δεν έχουν πλέον καμία επαφή με την πραγματική οικονομία – ούτε το από πολύ καιρό τώρα αναμενόμενο κραχ (ανάλυση) που ίσως αποφευχθεί, με δημοσιονομικά όμως μέτρα αυτή τη φορά αφού τα νομισματικά έχουν τελειώσει, όπως τεκμηριώθηκε στις Η.Π.Α. μετά την ανακοίνωση των 50 δις $ μέτρων εκτάκτου ανάγκης από τον πρόεδρο Trump (πάνω από +9% ο Dow Jones και S+P 500 την Παρασκευή).
Το πρόβλημα είναι η παγκόσμια και ειδικά η ευρωπαϊκή ύφεση που προϋπήρχε – με βασικές αιτίες τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, καθώς επίσης την υπερχρέωση κρατών, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Η ύφεση αυτή δεν πρόκειται να αποφευχθεί ενώ, αντίθετα, θα επιδεινωθεί και θα επιταχυνθεί με την εμφάνιση της πανδημίας – όπου για την καταπολέμηση της απαιτούνται αφενός μεν δημοσιονομικά μέτρα τύπου Keynes, όπως έχουν δηλώσει μεταξύ άλλων οι κορυφαίοι γερμανοί οικονομολόγοι (πηγή), αφετέρου τουλάχιστον στην Ευρωζώνη ένα New Deal (=μία ευρεία ρύθμιση χρεών).
Ειδικότερα, όποιος κατανοεί το μικρό έστω αλφάβητο της Οικονομίας, γνωρίζει πως μία παγκόσμια ύφεση οδηγεί αυτόματα στην αύξηση των ελλειμμάτων των προϋπολογισμών όλων των κρατών. Σε σχέση με τη Γερμανία που αυξάνονται τα κρούσματα, ενώ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές (50% του ΑΕΠ της), θα εκτοξεύσει τα ελλείμματα της στα ύψη. Όσον αφορά δε την Ελλάδα, θα πυροδοτήσει την εκ νέου αύξηση των χρεών της που δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν βιώσιμα – στις συνθήκες συρρίκνωσης της παγκόσμιας ρευστότητας που προβλέπονται.
Οι κορυφαίοι Γερμανοί οικονομολόγοι τώρα, σε μία ενδιαφέρουσα 18σέλιδη αναφορά τους (πηγή, γράφημα με τις καινούργιες μολύνσεις ανά χώρα σε ποσοστά), θεωρούν πως οι δυνατότητες στήριξης της ΕΕ εκ μέρους της ΕΚΤ είναι περιορισμένες – τονίζοντας μεταξύ άλλων τους κινδύνους τραπεζικών επιθέσεων (Bank runs), για τους οποίους πρέπει να είναι προετοιμασμένη η κεντρική τράπεζα, ως δανειστής ύστατης ανάγκης. Εν προκειμένω, ανάλογα προετοιμασμένες πρέπει να είναι κυρίως οι ιταλικές και ελληνικές τράπεζες – πόσο μάλλον όταν ευρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας, ενώ η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί από τις δυσμενείς προβλέψεις για την οικονομία.
Συνεχίζοντας, οι γερμανοί οικονομολόγοι σωστά ξεκινούν με μία λεπτομερή ανάλυση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, πριν υποβάλουν τις προτάσεις τους – κάτι που δεν έχουμε δυστυχώς διαπιστώσει στην Ελλάδα, όσον αφορά ιδίως το υπουργείο οικονομικών. Εν προκειμένω, γίνεται διάκριση μεταξύ του «σοκ προσφοράς» και του «σοκ ζήτησης» που προκαλείται από το πρώτο.
Στην πρώτη περίπτωση (σοκ προσφοράς), η παραγωγή προϊόντων επηρεάζεται από τη μειωμένη εργασία – λόγω ασθένειας, περίθαλψης συγγενών ασθενών ή μέτρων απομόνωσης του τύπου «μένουμε στα σπίτια μας». Η συγκεκριμένη «παραγωγική απώλεια» επιδεινώνεται από τις ανάλογες παγκόσμιες συνθήκες – από τις λιγότερες εισαγωγές προϊόντων και πρώτων υλών λόγω χαμηλότερες παραγωγής στις άλλες χώρες και δυσλειτουργίας των δικτύων διανομής.
Στη δεύτερη περίπτωση (σοκ ζήτησης), υπεισέρχεται σταδιακά ο περιορισμός της παραγωγής λόγω έλλειψης ζήτησης – για παράδειγμα, εξαιτίας της μείωσης των επισκέψεων σε εστιατόρια, της πτώσης του εγχώριου και διεθνούς τουρισμού, των λιγότερων επισκέψεων σε πολιτιστικές εκδηλώσεις ή σε εμπορικές εκθέσεις κοκ.
Προκειμένου να αντληθούν τώρα τα σωστά συμπεράσματα από αυτήν την «ανάλυση σοκ», όσον αφορά την απαιτούμενη μακροοικονομική πολιτική, είναι απαραίτητο να συγκριθούν τα δύο πιθανά αίτια, όσον αφορά τις επιπτώσεις τους. Ειδικότερα, εάν υποθέσουμε πως πρόκειται κυρίως για μία κρίση προσφοράς (παραγωγής, εφοδιαστικής αλυσίδας), το πεδίο δράσης της δημοσιονομικής πολιτικής είναι περιορισμένο – ενώ εάν υπάρξει κατά κύριο λόγο μία κρίση ζήτησης, τότε το πεδίο δράσης της δημοσιονομικής πολιτικής είναι μεγάλο.
Σε κάθε περίπτωση, μάλλον θα προηγηθεί μία κρίση ζήτησης – όπου όμως η στήριξη της από την κυβέρνηση θεωρείται πως θα ήταν αντιπαραγωγική υπό τις παρούσες συνθήκες, ειδικά για μία υπερχρεωμένη χώρα όπως η Ελλάδα. Ίσως λοιπόν οφείλουν να υιοθετηθούν κρατικά μέτρα που να αντισταθμίζουν τις αναταραχές στην πλευρά της προσφοράς – όπως οι επιδοτήσεις των επιχειρήσεων, η στήριξη της ρευστότητας τους, η αναβολή της πληρωμής φόρων, η προσωρινή μείωση τους, η μερική ή ολική αποζημίωση τους όσον αφορά το κόστος των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τη διευκόλυνση της εργασίας με μειωμένο ωράριο, η αγορά μετοχών τους από την ΕΚΤ στα πλαίσια του QE, η στήριξη των τραπεζών κοκ.
Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα το κακό σε σχέση με την εκτίμηση ότι, θα πρέπει να αποζημιωθούν οι επιχειρήσεις από τα κράτη – όσον αφορά τις απώλειες τους από της συνέπειες της πανδημίας του κορώνα ιού. Εν τούτοις, δεν υποφέρουν μόνο αυτές αλλά, επίσης, όλοι οι υπόλοιποι – όπως οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Εάν λοιπόν κάποιος είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς με κοινωνικό πρόσωπο, τότε θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του και τις δύο αυτές κοινωνικές ομάδες – υιοθετώντας μέτρα που βοηθούν αμφότερες, που συμπεριλαμβάνουν τόσο τη ζήτηση, όσο και την προσφορά, που δεν θα συμβάλουν στην άνοδο του πληθωρισμού, καθώς επίσης που δεν θα είναι δύσκολα ή/και άδικα στην εφαρμογή τους.
Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να βρεθεί ποιές επιχειρήσεις προσβάλλονται από την επιδημία του κορωνοϊού πραγματικά, οπότε να λάβει στοχευμένα μέτρα ενίσχυσης αυτών ακριβώς – ενώ η επιχορήγηση ολόκληρου του εταιρικού τομέα μίας χώρας δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να νομιμοποιηθεί δημοκρατικά, στη βάση ενός ισχυρισμού που δεν τεκμηριώνεται από κανένα στοιχείο.
Ακόμη δε και αν αποδειχθεί πως οι επιχειρήσεις έχουν χάσει κέρδη εξαιτίας της πανδημίας, δεν δικαιολογείται αυτόματα η επιχορήγηση τους από το κράτος – πόσο μάλλον αφού δεν είναι σωστό να ιδιοποιούνται τα κέρδη τους αλλά να κοινωνικοποιούν τις ζημίες τους, όπως συνέβη στο παρελθόν με τις τράπεζες που ζημιώθηκαν από την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία τους, η οποία τελικά προκάλεσε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Μόνο οι κοινωφελείς επιχειρήσεις θα δικαιούνταν κάτι τέτοιο, ταυτόχρονα όμως με τη στήριξη των πελατών τους – ενώ αυτό που πρέπει να συμβεί σήμερα είναι η ελαχιστοποίηση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, με την παράλληλη δρομολόγηση μεταρρυθμίσεων που θα διορθώσουν επιτέλους τις εξαιρετικά προβληματικές εισοδηματικές ανισορροπίες.
Επίλογος
Ως εκ τούτου, ένα πρώτο απλό και ταυτόχρονα πολύ αποτελεσματικό μέτρο θα ήταν η μείωση του ΦΠΑ – κυρίως επειδή κάθε «σοκ προσφοράς» καταλήγει αργά ή γρήγορα σε ένα «σοκ ζήτησης», ειδικά όταν συνοδεύεται από πληθωρισμό.
Επομένως στην επικίνδυνη ασθένεια του στασιμοπληθωρισμού, η οποία είναι θανατηφόρα για υπερχρεωμένα κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Όλα τα υπόλοιπα θα ήταν είτε ημίμετρα, είτε άδικα για τη μία ή την άλλη κοινωνική ομάδα – γεγονός που σημαίνει ότι, η κυβέρνηση θα πρέπει να θέσει ως πρώτη προτεραιότητα της τη χρηματοδότηση της μείωσης του ΦΠΑ, αφήνοντας στην άκρη όλες τις άλλες προσπάθειες της.
Ειδικά όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις της στο Euro Group ή στην ΕΕ, θα πρέπει να επικεντρωθεί είτε στην διεκδίκηση των 290 δις € που μας οφείλει η Γερμανία, είτε στη διαγραφή των 96 δις € που έχουν μετατεθεί για μετά το 2032 – ταυτόχρονα με τη διεκδίκηση των αποζημιώσεων για το Diesel Gate (πηγή), καθώς επίσης των τεράστιων ζημιών που μας προκάλεσε η Τρόικα με τους λανθασμένους πολλαπλασιαστές της, όπως παραδέχθηκε δημόσια πολλές φορές το ίδιο το ΔΝΤ, ενώ έχει τεκμηριωθεί από δεκάδες οικονομολόγους (ανάλυση).
Κλείνοντας, πρέπει κάποια στιγμή οι κατ’ επίφαση οικονομολόγοι των κυβερνήσεων μας να καταλάβουν επιτέλους πως οι αναστολές δεν είναι μέτρα – όπως δεν είναι η αναβολή της εκτέλεσης ενός θανατοποινίτη που απλά επιμηκύνει το μαρτύριο του, ειδικά όταν δεν υπάρχει καμία περίπτωση να το αποφύγει.
Πηγή : https://analyst.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου