Καταρρέει η παγκόσμια τάξη πραγμάτων

Τίποτα δεν είναι όπως ήταν. Οι μεγάλες δυνάμεις αναλώνονται σε ανταγωνισμούς, οι Ευρωπαίοι ανησυχούν. Ποιος θα μαζέψει τα εύθραυστα κομμάτια της παγκόσμιας τάξης; Aυτό είναι από τα θέματα της Διάσκεψης του Μονάχου.

Όταν οι 40 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και εκπρόσωποι άλλων χωρών και οργανώσεων φτάσουν στο Μόναχο ανάμεσα στα έντυπα της Διάσκεψης Ασφάλειας του Μονάχου που θα πάρουν είναι και το Munich Security Report MSR, μια έκθεση 100 σελίδων με συμπεράσματα για την κατάσταση στον κόσμο. 

Κι αυτή προκαλεί ανησυχία. Όπως γράφει ο επικεφαλής της Διάσκεψης Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ «δημιουργείται μια νέα εποχή ανταγωνισμών για την εξουσία ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία, που συμβαδίζει με ένα σχετικό κενό εξουσίας σε ό,τι αφορά την φιλελεύθερη διεθνή τάξη πραγμάτων». Οι ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ δείχνουν μικρό ενδιαφέρον για διεθνείς συμβάσεις και αμφισβητούν ανοιχτά θεσμούς, όπως το ΝΑΤΟ και ο ΟΗΕ. 

Πού βρίσκονται οι συνήγοροι της ελεύθερης τάξης πραγμάτων; 

Βαρύς ο προβληματισμός για το μέλλον της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης στην 55η Διάσεκψη Ασφάλειας του Μονάχου 

Αντ΄αυτού οι ΗΠΑ «εκδηλώνουν έναν εκνευριστικό θαυμασμό για ισχυρούς άνδρες και για τους νατοϊκούς εταίρους είναι δύσκολο να αποδεχθούν τους επαίνους Τραμπ για ανελεύθερους ηγέτες» είτε στη Βραζιλία, είτε στις Φιλιππίνες, σύμφωνα με την έκθεση. Η έκθεση συνεχίζει σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν καταχωρίσει την Κίνα και τη Ρωσία ως τους πιο σημαντικούς στρατηγικά αντιπάλους. Ο νέος ανταγωνισμός ανάμεσα στις τρεις υπερδυνάμεις εκφράζεται εντελώς διαφορετικά. Η διένεξη της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο εξελίσσεται στα πεδία της οικονομίας και του εμπορίου. Η Ρωσία και η Κίνα πάλι αντιλαμβάνονται τη συγκυριακή συμμαχία τους ως αντίπαλη απέναντι στη Δύση και αναλώνονται σε γεωπολιτική αντιζηλία. Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Ρωσία και ΗΠΑ εκτείνεται σε θέματα εξοπλισμού. Και εδώ η έκθεση δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελπίδας για βελτίωση. Μετά την καταγγελία της συνθήκης INF για την απαγόρευση πυρηνικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς, επιδεινώνεται το κλίμα και σε άλλες συμβατικές συμφωνίες για περιορισμό των εξοπλισμών. Για παράδειγμα, φαίνεται πολύ πιθανό Μόσχα και Ουάσιγκτον να μην μπορέσουν να συμφωνήσουν στην παράταση της νέας Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων, η οποία εκπνέει το 2021. 

Και η Ευρώπη; Η ΕΕ κυρίως δεν είναι καλά προετοιμασμένη απέναντι στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, αναφέρεται στην έκθεση. Φαίνεται και από τον διάλογο για περισσότερο στρατηγική αυτονομία στην γηραιά ήπειρο. Αυτήν την περίοδο δεν έχει κανείς ένα ισορροπημένο σχέδιο β’ στα συρτάρια, με το οποίο η Ευρώπη να μπορεί στον τομέα ασφάλειας να χειραφετηθεί. Και η παγκόσμια τάξη πραγμάτων διολισθαίνει σε μια ενδιάμεση κατάσταση, οι εναπομείναντες συνήγοροι του ελεύθερων αξιών προσπαθούν να περάσουν μέσα από αυτήν τη φάση ανασφάλειας και αστάθειας. Με νηφαλιότητα η έκθεση της Διάσκεψης του Μονάχου διαπιστώνει ότι ορισμένοι υποψήφιοι επιθυμούν να παίξουν το ρόλο των συνηγόρων της ελεύθερης τάξης, αλλά δεν είναι σε θέση να το κάνουν. Άλλες είναι λιγότερο σε θέση να το κάνουν, αλλά δεν μπορούν ή δεν θέλουν να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους. 

Συμμαχία των οπαδών του πολυμερισμού 

Ακύρωσε τη συμμετοχή του ο Εμμανουέλ Μακρόν. Πολλά τα προβλήματα στη χώρα του 

Μεγάλο κομμάτι της μελέτης αφιερώνεται στα περιθώρια και τις δυνατότητες που έχουν μεμονωμένες χώρες, όπως ο Καναδάς ή η Ιαπωνία. Ειδικό κεφάλαιο αφιερώνεται στη Μ. Βρετανία, ως χώρα που έχει συνδιαμορφώσει την φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων και στον τομέα ασφάλειας έχει ακόμη πολλά να δώσει, αλλά που είναι εκτεθειμένη σε αστάθμητους παράγοντες λόγω Brexit. Ακόμη κι αν σε Λονδίνο, Παρίσι και Βερολίνο συνεχώς λέγεται ότι και στο μέλλον η συνεργασία θα είναι στενή, θεωρείται από τώρα σαφές ότι η διαδικασία Brexit, και από τις δύο πλευρές, σε απόσταση χρόνου θα δημιουργήσει πληγές. Ποιος λοιπόν θα μαζέψει τα κομμάτια μιας εύθραυστης παγκόσμιας τάξης; Εν όψει της συμμετοχής της στη Διάσκεψη του Μονάχου η καγκελάριος Μέρκελ υποστήριξε σε μαγνητοσκοπημένο βίντεο ότι θα εργαστεί για τη διατήρηση των διεθνών θεσμών, κάτι το ίδιο σημαντικό, όπως και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Ο Χάικο Μάας, γερμανός υπουργός Εξωτερικών έκανε έκκληση για σχηματισμό μιας συμμαχίας των οπαδών του πολυμερισμού. Το πόσο δύσκολο είναι να μη μείνει μόνο σε λόγια αυτή η έκκληση, φαίνεται από τη συνεργασία με τη Γαλλία, το πιο σημαντικό εταίρο της Γερμανίας.

Μια νέα δημοσκόπηση του Ιδρύματος Φρίντριχ Έμπερτ δείχνει ότι το 43% των Γάλλων, αλλά το 59% των Γερμανών θέλουν τη διεθνή ουδετερότητα των χωρών τους. Οι Γερμανοί, περισσότερο και από ότι οι Γάλλοι, απορρίπτουν συμμετοχή της χώρας τους σε ένοπλες επεμβάσεις. Η τρέχουσα κρίση στο ΝΑΤΟ αποτελεί για τη Γερμανία μεγαλύτερη πρόκληση από ό,τι στη Γαλλία, που έχει μέχρι τώρα ακολουθήσει μια πιο ελεύθερη προσέγγιση, αναφέρεται στη μελέτη. Το πώς μπορούν να λυθούν πολιτικά αυτές οι διαφορές, πρέπει να ξεκαθαριστεί άμεσα ανάμεσα σε Βερολίνο και Παρίσι. Ευκαιρία δεν θα προσφέρει η Διάσκεψη του Μονάχου. Ο γάλλος πρόεδρος ακύρωσε αιφνιδιαστικά τη συμμετοχή του για λόγους εσωτερικοπολιτικών αναγκών. 

Κρίστιαν Τρίπε, DW 

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

Πηγή : dw.com