Ο μαγικός κόσμος των τραπεζών και του χρήματος

Εάν εξοφλούνταν θεωρητικά όλα τα δάνεια, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα κατέρρεε, οπότε οι καταθέσεις θα εξαφανίζονταν – ενώ η μοναδική εναλλακτική δυνατότητα στο χωρίς αντίκρισμα χρήμα, λόγω της χειραγώγησης του χρυσού, είναι τα επικίνδυνα ψηφιακά νομίσματα.

«Οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν κατανοούν καν τι σημαίνει να ζει κανείς στο σημερινό σύστημα του εντελώς «ώριμου» καπιταλισμού – όπου κυριαρχούν οι μεγάλοι (too big to fail) πολυεθνικοί όμιλοι, ενώ η κερδοσκοπία είναι αχαλίνωτη. Ακόμη χειρότερα, στη νεοκλασική θεωρία που έχει επικρατήσει τόσο οι επενδύσεις, όσο και οι πιστώσεις (δάνεια), δεν διαδραματίζουν κανέναν κεντρικό ρόλο – ούτε τα χρήματα, ούτε καν τα κέρδη«! (πηγή). 

«Αν ποτέ ο Αμερικανικός λαός επιτρέψει τις ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν την έκδοση του νομίσματος του, πρώτα με τον πληθωρισμό και ύστερα με τον αποπληθωρισμό, οι τράπεζες και οι εταιρείες που θα αναπτυχθούν θα αποστερήσουν από το λαό την περιουσία του, έως ότου μια μέρα τα παιδιά του θα ξυπνήσουν άστεγα στη χώρα που κατέκτησαν οι πατεράδες τους» (Τόμας Τζέφερσον, 1780).

Ανάλυση

Το νόμισμα και αυτοί που το εκδίδουν είναι μία πολύ σημαντική «συνισταμένη» για τη λειτουργία της Οικονομίας – ενώ πάνω σε αυτήν στηρίζεται το σύστημα του χρέους, το οποίο έχουμε περιγράψει όσο πιο κατανοητά γίνεται (ανάλυση). Είμαστε δε της άποψης πως η κρίση χρέους της Ευρωζώνης, από την οποία αναδύθηκε νικήτρια η Γερμανία, με την έννοια πως είναι πια σε θέση να οικοδομήσει το 4ο Ράιχ επάνω στις «στάχτες» των εταίρων της, οφείλεται κυρίως στη «νομισματική δομή» της ένωσης – στην οποία κυριαρχεί η ΕΚΤ, έχοντας αναλάβει πλέον την επίβλεψη όλων των εμπορικών τραπεζών εκτός από τις επί μέρους εθνικές κεντρικές, ενώ πολύ σύντομα (2019) θα έχει και επίσημα γερμανική ηγεσία.

Έχουμε άλλωστε αναφερθεί στο βρώμικο παιχνίδι της ΕΚΤ σε συνεργασία με τη Γερμανία, από τα πρώτα χρόνια της υιοθέτησης του ευρώ (ανάλυση), καθώς επίσης στους εκβιασμούς της – μεταξύ άλλων για να επιβληθεί η πολιτική λιτότητας στην Ευρωζώνη, προς όφελος της πρωσικής κυβέρνησης.

Δυστυχώς τώρα, παρά τις τεκμηριωμένες δημοσιεύσεις σε σχέση με τη δημιουργία των χρημάτων από το πουθενά μέσω της παροχής δανείων, είτε από τις κεντρικές τράπεζες που έχουν κυριολεκτικά πλημμυρίσει το σύστημα μετά το 2008, είτε από τις εμπορικές, οι περισσότεροι άνθρωποι συνεχίζουν να πιστεύουν πως οι τράπεζες δανείζουν τις αποταμιεύσεις των Πολιτών για τη διεξαγωγή επενδύσεων – κερδίζοντας δήθεν από τη διαφορά μεταξύ του επιτοκίου χορηγήσεων και καταθέσεων. 

Ως εκ τούτου δεν αντιλαμβάνονται την τοκογλυφική λειτουργία των τραπεζών, η οποία είναι ολοφάνερη εάν γνωρίζει κανείς πως για την παροχή ενός δανείου 100 € χρειάζεται μόλις 1 € εγγύηση στην ΕΚΤ – για την κάλυψη της οποίας χρησιμοποιούν τις καταθέσεις τους. Επομένως το επιτόκιο χορηγήσεων που χρεώνουν, επάνω στα πραγματικά χρήματα που οι ίδιες διαθέτουν, είναι κατά κάποιον τρόπο 99 φορές υψηλότερο από αυτό που φαίνεται – ενώ η, νόμιμη φυσικά, «απάτη» τους έχει καταγγελθεί, μεταξύ άλλων από το σύνδεσμο τραπεζικών θυμάτων της Αυστρίας (άρθρο).

Το γεγονός δε ότι, οι καταθέσεις χρειάζονται στις τράπεζες κυρίως επειδή στις μεταξύ τους συναλλαγές δεν εμπιστεύονται τα λογιστικά χρήματα που οι ίδιες παράγουν (ανάλυση), δεν γίνεται επίσης κατανοητό – ούτε καν το ότι οι καταθέσεις συνιστούν μία απλή απαίτηση προς τις τράπεζες, η οποία δεν έχει αντίκρισμα εάν τυχόν χρεοκοπήσουν. Τα κράτη βέβαια εγγυώνται τις καταθέσεις έως κάποιο ύψος, αλλά τα εγγυητικά κεφάλαια δεν καλύπτουν σε κανένα το σύνολο τους – ενώ ουσιαστικά είναι θεωρητικές, αφού καμία τράπεζα δεν τις έχει στο θησαυροφυλάκιο της.

Η δημιουργία χρημάτων

Περαιτέρω, τα χρήματα δεν δημιουργούνται από τα κράτη ή/και από τις κυβερνήσεις. Οι κεντρικές τράπεζες δημιουργούν μόνο τα μετρητά, κέρματα ή χαρτονομίσματα, τα οποία είναι λιγότερα από το 10% των συνολικών, ενώ οι ιδιωτικές πάνω από το 90% – με τη μορφή των λογιστικών χρημάτων μέσω της παροχής δανείων. Εν προκειμένω, όταν αυξάνεται ο δανεισμός σε μία χώρα δημιουργούνται νέα χρήματα (ρευστότητα), ενώ όταν εξοφλούνται τα δάνεια «καίγονται» τα υφιστάμενα χρήματα – γεγονός από το οποίο κατανοεί κανείς την παγίδα ρευστότητας, στην οποία έχει οδηγηθεί η Ελλάδα, ειδικά μετά την πλήρη απώλεια της πιστοληπτικής ικανότητας του δημοσίου και ιδιωτικού της τομέα.

Επομένως, εάν εξοφλούνταν θεωρητικά όλα τα δάνεια, το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα κατέρρεε μαζί με την παγκόσμια οικονομία και οι καταθέσεις δεν θα υπήρχαν – ένα πρόβλημα που αρχίζει να εμφανίζεται όταν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά παύουν να δανείζονται λόγω κάποιας μεγάλης κρίσης που προηγήθηκε, οπότε η οικονομία βυθίζεται στην ονομαζόμενη «Ύφεση Ισολογισμών». Τέλος, οι δυνατότητες των τραπεζών να παράγουν χρήματα μέσω της παροχής δανείων περιορίζονται μόνο από τις εκάστοτε ρυθμιστικές αρχές – κρίνονται δηλαδή από το ίδιο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο υιοθετεί συγκεκριμένους κανόνες. 

Όσον αφορά τώρα τα πακέτα ποσοτικής διευκόλυνσης (QE) των κεντρικών τραπεζών, τα οποία έχουν υπερβεί τα 17 τρις $ (γράφημα), πρόκειται για χρεόγραφα (δάνεια, ομόλογα κλπ.) – τα οποία δίνουν ως εγγύηση οι ιδιωτικές εμπορικές τράπεζες στην κεντρική, έναντι νέων χρημάτων από το πουθενά που τους παρέχει (δάνεια). Ένα μεγάλο μέρος όμως από τα χρήματα αυτά δεν έχουν καταλήξει στην πραγματική οικονομία – επειδή οι τράπεζες δεν κερδίζουν αρκετά λόγω των χαμηλών επιτοκίων, λόγω του ότι φοβούνται πως θα τα χάσουν εξαιτίας της υπερχρέωσης κρατών, επιχειρήσεων και ιδιωτών κοκ.

Αντίθετα, τα πακέτα των κεντρικών τραπεζών έχουν οδηγηθεί στα χρηματιστήρια, επειδή αυτοί που τα δανείζονται είναι οι οικονομικά ισχυρότεροι – ενώ θέλουν να έχουν μεγάλα κέρδη και γρήγορα. Κατ’ επακόλουθο, αντί να δημιουργηθεί πληθωρισμός στην παραγωγική οικονομία, έχει δημιουργηθεί στα πάγια περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, ακίνητα κοκ.). Με τον τρόπο αυτό δε έχει επί πλέον δρομολογηθεί η μεταφορά εισοδημάτων από τα κάτω προς τα επάνω – η μεγαλύτερη νόμιμη ληστεία όλων των εποχών του 99% των ανθρώπων από το 1%.

Οι συνέπειες βέβαια του «εγκλήματος» δεν είναι ακόμη ορατές, ενώ θα φανούν όταν οι κεντρικές τράπεζες αρχίσουν να απορροφούν την υπερβάλλουσα ρευστότητα – τα νέα χρήματα δηλαδή που παρήγαγαν, αυξάνοντας παράλληλα τα επιτόκια. Θα μπορούσαν βέβαια να παγώσουν ένα μέρος τους, όπως φαίνεται ότι θα κάνει η Ιαπωνία – οπότε θα αυξανόταν ανάλογα η ποσότητα χρήματος και θα υποτιμούνταν τα νομίσματα των χωρών που θα το αποφάσιζαν, ολοκληρώνοντας τη ληστεία όλων όσων εξαρτώνται από μισθούς, συντάξεις, αποταμιεύσεις κοκ.

Σε κάθε περίπτωση, μετά την κατάργηση του κανόνα του χρυσού το 1971, όλα τα χρήματα είναι απλά χαρτιά, «τραπεζογραμμάτια», μη εγγυημένες υποσχετικές πληρωμής των τραπεζών, χωρίς κανένα αντίκρισμα – στηριζόμενα μόνο στην εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Έμμεσα βασίζονται στο ΑΕΠ, οπότε είναι λογική η σύνδεση της ποσότητας τους με το ρυθμό ανάπτυξης – άρα η μανία των κρατών για την ανάπτυξη των οικονομιών τους, με κάθε τρόπο και με κάθε θυσία. 

Για να αποφευχθεί πάντως η απόκτηση χρυσού ως μέσον αποταμίευσης (τουλάχιστον) από τους ανθρώπους, το κίτρινο μέταλλο χειραγωγείται από τις κεντρικές τράπεζες με τη βοήθεια της αγοράς παραγώγων (ανάλυση) – σημειώνοντας πως η κυρίαρχη κεντρική τράπεζα του πλανήτη, η Fed, η οποία εκδίδει το νούμερο ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, το δολάριο, δεν ανήκει στις Η.Π.Α. αλλά στις μεγάλες αμερικανικές ιδιωτικές τράπεζες.

Ο ψηφιακός ανταγωνισμός

Περαιτέρω, το πλέον επιτυχημένο «εναλλακτικό νόμισμα» είναι το κρυπτογραφημένο BITCOIN – όπου γενικότερα τα νέα αυτά ψηφιακά νομίσματα έχουν καταστήσει εφικτό τον ανταγωνισμό μεταξύ του «επίσημου» και του ιδιωτικού χρήματος. Κάτι τέτοιο ονειρευόταν ο φιλελεύθερος οικονομολόγος F.A. von Hayek πριν από πολλά χρόνια – έχοντας την πεποίθηση πως μόνο έτσι θα πειθαρχούσαν οι εκδότες χρημάτων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σταθερά (=μη πληθωριστικά) νομίσματα.

Το BITCOIN έχει πράγματι ένα επαναστατικό πλεονέκτημα, αφού πρόκειται για ένα ολοκληρωτικά αποκεντρωμένο νομισματικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί χωρίς μία αξιόπιστη κεντρική αρχή όπως, για παράδειγμα, μία κεντρική τράπεζα – κάτι που είναι εφικτό λόγω της τεχνολογίας του. Έχει όμως επίσης σημαντικά μειονεκτήματα, όπως είναι η πολύπλοκη διαδικασία δημιουργίας του μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών – η οποία απορροφά τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. 

Εκτός αυτού, το 80% των χρηστών του δεν το χρησιμοποιεί για συναλλαγές, αλλά μόνο για καθαρά κερδοσκοπικούς λόγους – γεγονός που επεξηγεί τις μεγάλες διακυμάνσεις της ισοτιμίας του (γράφημα, εξέλιξη της τιμής του BITCOIN σε δολάρια), η οποία θεωρητικά μπορεί να διαμορφωθεί από το μηδέν έως πάνω από 10.000 $. Τέλος, δεν έχει μεγάλο μέλλον ως μέσο συναλλαγών, επειδή έχει περιορισθεί η έκδοση του τεχνητά στα 21 εκ. – ένα ποσόν που είναι φυσικά εξαιρετικά χαμηλό, σε παγκόσμια κλίμακα.

Συνεχίζοντας, σύμφωνα με πολλούς το BITCOIN ως έχει θα εξαφανισθεί αργά ή γρήγορα, έχοντας αφήσει όμως μία σημαντική κληρονομιά: την τεχνολογία που ευρίσκεται από πίσω του (block chain), η οποία καθιστά εφικτή τη δημιουργία άλλων ψηφιακών νομισμάτων. Στα πλαίσια αυτά ορισμένες τράπεζες ερευνούν δικές τους εκδόσεις – όπως η ελβετική UBS, η οποία σχεδιάζει σε συνεργασία με άλλες τράπεζες το λανσάρισμα ενός ψηφιακού νομίσματος με την ονομασία USC, το οποίο όμως θα είναι εξολοκλήρου συνδεδεμένο με τα «επίσημα» μετρητά χρήματα, οπότε δεν θα τα ανταγωνίζεται. Οφείλει να σημειωθεί εδώ πως οι Ελβετοί θα ψηφίσουν το 2018 για την υιοθέτηση ή μη του πλήρους χρήματος – σύμφωνα με το οποίο τα εξής:

«Οι ιδιωτικές τράπεζες δεν θα μπορούν να δημιουργήσουν χρήματα από το πουθενά. Η νομισματική κυριαρχία, η ισχυρότατη αυτή εξουσία, θα ευρίσκεται στα χέρια της κεντρικής τράπεζας – η οποία έχει την εντολή να εξυπηρετεί αποκλειστικά και μόνο τα συμφέροντα της οικονομίας και της κοινωνίας, στο σύνολο τους.

Στο συγκεκριμένο σύστημα όλα τα χρήματα που τίθενται σε κυκλοφορία, είτε σε φυσική, είτε σε ηλεκτρονική μορφή, δημιουργούνται από την κεντρική τράπεζα. Οι ιδιωτικές (εμπορικές) τράπεζες δεν δημιουργούν πλέον χρήματα, συνεχίζοντας όμως να προσφέρουν υπηρεσίες συναλλαγών στους πελάτες τους, καθώς επίσης δάνεια – μετατρεπόμενες σε μεσάζοντες, μεταξύ των καταθετών και των δανειζομένων» (πλήρης ανάλυση εδώ). 

Ένα ανάλογο τώρα ψηφιακό νόμισμα, όπως το σχεδιαζόμενο από τη UBS, ερευνούν επίσης κάποιες άλλες ευρωπαϊκές, βρετανικές και αμερικανικές κεντρικές τράπεζες (πηγή) – οι οποίες πιστεύουν πως θα προτιμηθεί ένα «ρυθμισμένο» (=ελεγχόμενο) ψηφιακό νόμισμα, από ότι το εντελώς απορρυθμισμένο BITCOIN και τα υπόλοιπα ιδιωτικά. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει αποφασισθεί από καμία, αφού δεν βιάζονται να το κάνουν, επειδή ο όγκος των ψηφιακών νομισμάτων είναι ακόμη πολύ χαμηλός – ενώ δύσκολα θα αντέξουν σε μία ενορχηστρωμένη, μαζική επίθεση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, εάν τυχόν κρίνει ότι κινδυνεύει.

Επίλογος

Η Ελλάδα δεν έχει δικό της νόμισμα, ούτε μπορεί να σχεδιάσει μία δική της δημοσιονομική πολιτική – ενώ μετά το PSI δεν μπορεί να μετατρέψει τα χρέη της σε δραχμές. Εκτός αυτού, δεν είχε ποτέ μία δική της κεντρική τράπεζα, αφού η Τράπεζα της Ελλάδας ανήκει σε ποσοστό άνω του 90% σε ιδιώτες – ενώ η διοίκηση της δεν είναι πια θέμα της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά της ΕΚΤ. 

Τέλος, οι μεγάλες εμπορικές της τράπεζες, στις οποίες είναι υποθηκευμένο ένα πολύ σημαντικό μέρος των ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, έχουν πια αφελληνισθεί – ελεγχόμενες από ξένους. Ως εκ τούτου δεν έχει νόημα να ασχολείται κανείς, εάν η πλειοψηφία δεν απαιτήσει την ανάκτηση της εθνικής της κυριαρχίας πάση θυσία – κάτι που δυστυχώς δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.

Βασίλης Βιλιάρδος
Οικονομολόγος
E-mail: viliardos@analyst.gr
Ειδικότητα: Mάκρο-οικονομικά / Πολιτική Οικονομία

Πηγή : http://www.analyst.gr