Ύφεση και χρέη στο διηνεκές

Η Δύση συμπεριφέρεται όπως οι Αρχαίοι Ρωμαίοι, οι οποίοι διαφοροποιούσαν την (ακριβή) κατανάλωση από τη (φθηνή) παραγωγή – με αποτέλεσμα η οικονομική ελίτ να γίνεται όλο και πιο πλούσια, ενώ οι χώρες και οι Πολίτες τους να φτωχαίνουν συνεχώς, με οδυνηρές προοπτικές για το μέλλον.

Άποψη 

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο χρειάστηκαν περίπου 35 χρόνια, έως ότου οι κεντρικές τράπεζες τολμήσουν να αποκαταστήσουν το παλαιό καθεστώς – με την έννοια πως μέσω της χρηματοοικονομικής καταστολής (= αρνητικά πραγματικά επιτόκια) απαιτήθηκαν τέσσερις σχεδόν δεκαετίες για να μειωθεί το χρέος σε φυσιολογικά επίπεδα. Η συνολική διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου φαίνεται από το γράφημα της εξέλιξης των πραγματικών επιτοκίων (βασικά μείον τον πληθωρισμό ή συν τον αποπληθωρισμό) των βραχυπρόθεσμων ομολόγων – τα οποία διαμορφώθηκαν στο -1,6% από το 1945 έως το 1980, ενώ στο +2,8% από το 1981 έως το 2009 (πηγή). 

Εν προκειμένω διακρίνουμε δύο φάσεις αυτής της περιόδου, η πρώτη από τις οποίες δεν οδήγησε σε έναν ακόμη παγκόσμιο πόλεμο, αλλά στην τρίτη εποχή της παγκοσμιοποίησης (ανάλυση). 

Ειδικότερα, όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί, στις αρχές του 1970 τα δημόσια χρέη που είχαν κληροδοτηθεί από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο σχεδόν εξαφανίσθηκαν – ενώ την ίδια δεκαετία οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ είχαν βυθιστεί στην ύφεση, προσπαθώντας να την καταπολεμήσουν με τη χαλαρή νομισματική πολιτική, όπως σήμερα, καθώς επίσης με τη διεύρυνση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (αύξηση της ρευστότητας και ελλείμματα στον προϋπολογισμό). 

Επεξήγηση γραφήματος: Με την καφέ καμπύλη η εξέλιξη των

δημοσίων χρεών των ανεπτυγμένων οικονομιών, ενώ με την πράσινη

των δημοσίων χρεών των αναπτυσσομένων. 

Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος (στις ανεπτυγμένες οικονομίες υπήρξαν χρεοκοπίες, αναδιαρθρώσεις και μετατροπές χρεών – σε ορισμένες υπερπληθωρισμός), Μεγάλη Ύφεση (στις αναπτυσσόμενες υπήρξαν χρεοκοπίες), Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος (χρεοκοπίες,

χρηματοπιστωτική καταστολή/πληθωρισμός), Κρίση χρέους του 1980 

(στις αναπτυσσόμενες υπήρξαν χρεοκοπίες, αναδιαρθρώσεις και

μετατροπές χρεών – σε ορισμένες υπερπληθωρισμός), Δεύτερη μεγάλη Ύφεση στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

Περαιτέρω, λόγω της χαλαρής νομισματικής πολιτικής και της διεύρυνσης των δημοσίων ελλειμμάτων, τα χρέη άρχισαν ξανά να αυξάνονται από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 – οπότε ξεκίνησε η δεύτερη φάση. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίσθηκε ξανά ο πληθωρισμός, τον οποίο προσπάθησαν να καταπολεμήσουν οι ανεπτυγμένες οικονομίες – κάτι που πέτυχαν πρώτες η Δ. Γερμανία και η Ελβετία, ενώ ακολούθησαν όλες οι άλλες χώρες. 

Σημαντική εδώ ήταν η βοήθεια εκ μέρους της Fed, η οποία αύξησε σε μεγάλο βαθμό τα βασικά της επιτόκια – προκαλώντας όμως μεγάλη κρίση στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, η οποία οδήγησε σε μαζικές χρεοκοπίες κυρίως τα κράτη της Λατινικής Αμερικής με πρώτο το Μεξικό (ανάλυση).

Με κριτήριο τώρα την ιστορία, καθώς επίσης τη νομισματική πολιτική των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, ιδίως της ΕΚΤ, η χρηματοπιστωτική καταστολή θα διαρκέσει μία ανάλογη χρονική περίοδο – στο τέλος της οποίας, μετά από περίπου 35 έτη δηλαδή με αφετηρία το 2008 και εφόσον δεν μεσολαβήσει ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, τα χρέη των ανεπτυγμένων χωρών θα μειωνόταν ξανά στα φυσιολογικά τους επίπεδα.

Εν τούτοις, η ιστορία σπάνια επαναλαμβάνεται ως έχει, ενώ οι συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας έχουν ασφαλώς αλλάξει. Για παράδειγμα, έως την εποχή που διευρύνθηκε η παγκοσμιοποίηση (1995), γνώριζε κανείς πως μία βιώσιμη οικονομία χρειάζεται μία καινοτόμα παραγωγή προϊόντων, τα οποία να είναι σε θέση να παρέχει στον εαυτό του και ο λαός τη χώρας που το έχει καταφέρει. 

Έκτοτε όμως συμπεριφερόμαστε όπως οι Αρχαίοι Ρωμαίοι – οι οποίοι διαφοροποιούσαν την (ακριβή) κατανάλωση από τη (φθηνή) παραγωγή. Ενδιάμεσα δραστηριοποιούνται σήμερα οι υπερμεγέθεις πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι οποίες πληρώνουν σχεδόν μηδενικούς φόρους – ενώ προκαλούν μία όλο και μεγαλύτερη διαρροή χρημάτων από τις μεταβιομηχανικές χώρες. 

Με τον τρόπο αυτό, καθώς επίσης με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών, η οικονομική ελίτ γίνεται όλο και πιο πλούσια, χωρίς να συμμετέχει στη χρηματοπιστωτική καταστολή καθόλου – ενώ οι χώρες και οι Πολίτες τους φτωχαίνουν συνεχώς. Η επιστροφή δυστυχώς δεν φαίνεται να είναι εφικτή, αφού κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε την επανα-βιομηχανοποίηση της Δύσης – να αρχίσουν δηλαδή να παράγουν ξανά προϊόντα οι ανεπτυγμένες οικονομίες, σταματώντας να τα εισάγουν από τις αναπτυσσόμενες. 

Προφανώς κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να πληρωθεί πια – οπότε αυτό που προβλέπεται, πάντοτε εάν δεν μεσολαβήσει ένας παγκόσμιος πόλεμος ή μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, δεν είναι μόνο η χρηματοπιστωτική καταστολή που δεν πρόκειται ποτέ να ολοκληρωθεί αλλά, επίσης, η χρηματοπιστωτική κατάθλιψη (depression) στο διηνεκές. 

Επίλογος 

Η Ελλάδα απλά προηγείται των ευρύτερων εξελίξεων στη Δύση – ενώ ενδεχομένως θα συμβεί το ίδιο με τις κοινωνικές εξεγέρσεις που θα ακολουθήσουν νομοτελειακά, με την έννοια πως μάλλον θα ξεκινήσουν από τη χώρα μας. 

Νομίζουμε λοιπόν ότι, μόνο η Ελλάδα δεν παράγει πια βιομηχανικά ή άλλα καταναλωτικά προϊόντα, μη συνειδητοποιώντας πως κάτι σχετικά ανάλογο συμβαίνει σε όλες τις μεταβιομηχανικές δυτικές οικονομίες – όπου, για παράδειγμα, στις Η.Π.Α. μόλις το 8,5% των εργαζομένων απασχολείται στη βιομηχανία, ενώ στη Βρετανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία κοκ. η παραγωγή μειώνεται συνεχώς (με κάποια εξαίρεση τη Γερμανία που έχει σταθεροποιηθεί λόγο πάνω από το 20%, αλλά σε ορισμένα μόνο προϊόντα και όχι για πολύ καιρό ακόμη). 

Την ίδια στιγμή οι πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες κατευθύνουν την παραγωγή όπου τις συμφέρει, κερδίζουν όλο και περισσότερα χρήματα, πληρώνοντας για φόρους όλο και λιγότερα – ενώ η τροφοδοσία των χωρών με τα απαραίτητα καταναλωτικά προϊόντα εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από αυτές (διακινούν το 80% των παραγομένων προϊόντων στον πλανήτη).

Νομίζουμε επίσης πως μόνο η Ελλάδα είναι υπερχρεωμένη, ότι μόνο η Ελλάδα λεηλατείται ή πως κυβερνάται πλέον από τις διεθνείς ελίτ – κάτι που συμβαίνει μεν σήμερα κυρίως στη χώρα μας, αλλά θα ακολουθήσουν σύντομα πολλά άλλα κράτη εάν οι Πολίτες τους δεν αντιδράσουν. Ως εκ τούτου, το σύστημα κάποια στιγμή θα εκραγεί – χωρίς να γνωρίζει κανείς πότε ακριβώς, αφού θα εξαρτηθεί από το βαθμό που είναι πρόθυμο το 99% του πληθυσμού της Δύσης να εξαθλιωθεί.

Freelance writer

Πηγή : http://www.analyst.gr