Η παράταση του μνημονίου

Η Ελλάδα, μετά από αποτυχημένες προσπάθειες που διήρκεσαν σχεδόν τέσσερα χρόνια, ευρίσκεται δυστυχώς ξανά στην αφετηρία - έχοντας όμως πολύ λιγότερες δυνάμεις για να ανταπεξέλθει, καθώς επίσης εκθετικά μεγαλύτερα προβλήματα

"Έχουμε την άποψη πως δυστυχώς, τη δύσκολη εποχή που διανύουμε, οι πολιτικές έρχονται σε δεύτερη θέση - αφού αυτό που προέχει είναι η διάσωση της Ελλάδας και η έξοδος της από τη μεγαλύτερη ίσως κρίση στην ιστορία της, οδυνηρό θύμα της οποίας είναι η απώλεια της εθνικής της ανεξαρτησίας. 

Είτε το θέλουμε δε είτε όχι, μία χώρα που χρεωστάει τόσα πολλά χρήματα, έχει καταστραφεί εντελώς η παραγωγική της βάση, ενώ έχει εξαντληθεί η φοροδοτική ικανότητα των Πολιτών της, είναι έρμαιο των δανειστών της - οπότε απαιτούνται συλλογικές, μεγάλες προσπάθειες, καθώς επίσης συμπαγής ενότητα, για να αποφύγει την ολοκληρωτική καταστροφή. 

Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, το οποίο επιβάλλει παράλληλα τη σωστή ενημέρωση, καθώς επίσης τις συνειδητές αποφάσεις όλων των Πολιτών, το μέλλον δεν θα έχει καμία σχέση με το οδυνηρό, εξαιρετικά τραυματικό παρόν - το οποίο έχει ήδη εξαντλήσει και εξαθλιώσει την πλειοψηφία των Ελλήνων". 

Άρθρο

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης, ήδη από τις αρχές του Φθινοπώρου, το μνημόνιο και η Τρόικα θα αποτελούσαν παρελθόν στο τέλος του έτους - οπότε το 2015 θα έβρισκε ελεύθερη την Ελλάδα, απαλλαγμένη οριστικά από τα καταναγκαστικά μέτρα των δανειστών της. 

Για να μπορέσει βέβαια να συμβεί κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να είναι σε θέση η χώρα να χρηματοδοτεί τα τοκοχρεολύσια της απ' ευθείας από τις αγορές - να έχει δηλαδή τη δυνατότητα να «ανακυκλώνει» το χρέος της, δανειζόμενη καινούργια χρήματα, τουλάχιστον για την πληρωμή των παλαιοτέρων ομολόγων της.

Για παράδειγμα, προφανώς δεν μπορεί να ζητήσει κανείς από μία τράπεζα, από την οποία έχει δανεισθεί ενυπόθηκα χρήματα, να πάψει να τον ελέγχει - απλά και μόνο επειδή τελείωσε ο χρόνος της δανειακής του σύμβασης, χωρίς να έχει πληρώσει τα χρέη του. 

Πόσο μάλλον όταν δεν είναι καθόλου σίγουρος πως δεν θα χρειαστεί καινούργια, δεν έχει τη δυνατότητα να εξοφλεί τις μελλοντικές του δόσεις, δεν υπάρχει άλλος δανειστής για να απευθυνθεί, ενώ η τράπεζα το γνωρίζει. Είναι ανόητο λοιπόν να διαστρεβλώνονται τα αυτονόητα κατά το δοκούν, απλά και μόνο για τη δημιουργία εντυπώσεων - οι οποίες σίγουρα δεν ωφελούν τους Πολίτες. 

Συνεχίζοντας, απαραίτητη προϋπόθεση στην προκειμένη περίπτωση ήταν η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των διεθνών επενδυτών στην Ελλάδα, αφού διαφορετικά δεν θα αγόραζαν τα ομόλογα της, με σχετικά ανεκτά επιτόκια - γεγονός που ουσιαστικά ανάγκασε την κυβέρνηση να ισχυρισθεί πως το χρέος είναι βιώσιμο. Εάν δεν το έκανε, τότε φυσικά δεν θα μπορούσε να απευθυνθεί στις αγορές για νέο δανεισμό - αφού κανένας δεν χρηματοδοτεί μία χώρα που η ίδια πιστεύει ότι, δεν είναι σε θέση να πληρώνει τις δόσεις εξόφλησης των δανείων της. 

Περαιτέρω, οι αγορές έπρεπε να βεβαιωθούν πως πράγματι το χρέος είναι βιώσιμο, κάτι που σημαίνει πως δεν ήταν αρκετές οι θεωρητικές διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού - ειδικά επειδή γνώριζαν πως το «ισχνό», με πολλά ερωτηματικά πρωτογενές πλεόνασμα, δεν ήταν εύκολο να διατηρηθεί, λόγω του ότι βασιζόταν κυρίως σε υπερβολικούς φόρους, με τους οποίους δύσκολα θα ανταπεξέρχονταν οι Έλληνες. 

Στα πλαίσια αυτά απαιτούταν η τήρηση της υπόσχεσης της Γερμανίας, σύμφωνα με την οποία θα περιοριζόταν ακόμη μία φορά το χρέος - είτε ονομαστικά, είτε με την περαιτέρω επιμήκυνση των δόσεων αποπληρωμής, με χαμηλότερα επιτόκια. Επίσης η διαβεβαίωση της Ευρώπης πως θα στήριζε την Ελλάδα, εάν τυχόν αντιμετώπιζε δυσκολίες στα πρώτα της βήματα - σε συνδυασμό με μία προληπτική γραμμή «θεσμικής» χρηματοδότησης, έτσι ώστε να διατηρούνται χαμηλά τα επιτόκια, με τα οποία θα δάνειζαν οι αγορές τη χώρα. 

Τέλος, ήταν απαραίτητο να μην πάρει η Ελλάδα όλα τα χρήματα της υφιστάμενης δανειακής σύμβασης, αποδεικνύοντας «θεατρικά» στις αγορές ότι, είχε ξεφύγει από τα προβλήματα - αφού διαφορετικά θα την αντιμετώπιζαν με δυσπιστία. 

Συνεχίζοντας, μέχρι μία ορισμένη χρονική στιγμή, η οποία φαίνεται από την πορεία των επιτοκίων του δεκαετούς ομολόγου (γράφημα), το σχέδιο λειτουργούσε - όπως συνέβη και στις δύο άλλες χώρες, οι οποίες κατάφεραν κάτι ανάλογο: στην Ιρλανδία, καθώς επίσης στην Πορτογαλία. Τα πράγματα όμως άλλαξαν ραγδαία, όταν έγινε διεθνώς γνωστό πως η εκλογή του νέου προέδρου της δημοκρατίας, θα μπορούσε να προκαλέσει εθνικές εκλογές - με άγνωστο το αποτέλεσμα τους. 

Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η αποτυχία του σχεδίου ήταν δεδομένη - γεγονός που φάνηκε από την ανοδική πορεία των επιτοκίων. Η κατάσταση δε επιδεινώθηκε περισσότερο, όταν άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια τα υπόλοιπα οικονομικά προβλήματα της χώρας - αντί να προβάλλονται οι όποιες επιτυχίες της, έστω και θεωρητικές ή «παραποιημένες», όπως στην περίπτωση της Ιρλανδίας.

Αυτό οδήγησε τη Γερμανία, η οποία ουσιαστικά αποφασίζει για ολόκληρη την Ευρωζώνη, στην αθέτηση ή αναβολή των υποσχέσεων της περί μείωσης του δημοσίου χρέους - έως ότου τουλάχιστον διεξαχθούν οι προεδρικές και ενδεχομένως οι εθνικές εκλογές, αφού κανένας δεν διαπραγματεύεται με μία κυβέρνηση που πιθανόν να μην υπάρχει σε μερικούς μήνες. 

Η ενδεχόμενη πρόσβαση της Ελλάδας λοιπόν στις αγορές, με το ξεκίνημα του νέου έτους, αποτελεί πια παρελθόν - γεγονός που εύλογα ισχύει και για το «μνημόνιο», όπως συνηθίζεται να αποκαλείται η αυστηρή επιτήρηση της χώρας από την Τρόικα, η διακυβέρνηση της ουσιαστικά από τους δανειστές. Εύλογα επειδή δεν εξασφαλίσθηκε τελικά η αντικατάσταση της χρηματοδότησης της Τρόικας από τους διεθνείς επενδυτές, έτσι ώστε να πληρώνονται οι δόσεις των δανείων που έχουν δοθεί από τα ευρωπαϊκά κράτη και το ΔΝΤ - οπότε είναι αδύνατον να απελευθερωθεί η Ελλάδα. 

Επομένως, είναι δεδομένη η παράταση του μνημονίου, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα, το οποίο θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών - όπου, εάν παραμείνει η σημερινή κυβέρνηση, χωρίς κοινωνικές αντιδράσεις, πόσο μάλλον εάν συνεργασθούν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, θα είναι ίσως σχετικά μικρό. 

Εάν όμως προκηρυχθούν εκλογές, ειδικά εάν είναι δίδυμες, το χρονικό διάστημα θα είναι πολύ μεγαλύτερο - αφού θα απαιτηθεί περισσότερος χρόνος για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των αγορών, χωρίς την οποία είναι εντελώς ουτοπική η έξοδος από τα μνημόνια.

Στην περίπτωση τώρα που τυχόν εκλεγεί η αξιωματική αντιπολίτευση, με μία ή με δύο εκλογικές αναμετρήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων πιθανότατα το χρηματιστήριο θα καταρρεύσει όπως το 2012, τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου θα εκτοξευθούν στα ύψη, τα CDS επίσης, ενώ θα οργιάσει η κερδοσκοπία λόγω της ενδεχόμενης χρεοκοπίας της χώρας ή/και της εξόδου της από την Ευρωζώνη (η οποία ναι μεν δεν είναι νομικά δυνατή, αλλά μπορεί να δρομολογηθεί τεχνητά, μεταξύ άλλων με το σταμάτημα της χρηματοδότησης των τραπεζών από την ΕΚΤ), η μεγαλύτερη παράταση των μνημονίων είναι δεδομένη - ακόμη και αν υποθέσουμε πως θα έχει την απαιτούμενη πλειοψηφία για να κυβερνήσει μόνη της.

Εάν τώρα θελήσει η σημερινή αντιπολίτευση να διαπραγματευθεί τη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους του χρέους, εκβιάζοντας έστω επιτυχημένα την Ευρώπη (αν και το βλέπουμε πάρα πολύ δύσκολο), κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πόσο ακριβώς θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις και πως θα χρηματοδοτείται η Ελλάδα στο χρονικό αυτό διάστημα - έτσι ώστε να συνεχίσει να πληρώνει τα χρέη της για να μην χρεοκοπήσει, καθώς επίσης να ανταπεξέρχεται το δημόσιο με τις δαπάνες του (μισθούς, συντάξεις κλπ.), αφού η εκλογική διαδικασία θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στα κρατικά έσοδα και έξοδα. 

Από την άλλη πλευρά, εάν επιλεχθεί η μονομερής διαγραφή του χρέους, είτε εκούσια, είτε καταναγκαστικά (εάν χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί και αποτύχει), η ελπίδα, επάνω στην οποία στηρίζεται η αξιωματική αντιπολίτευση, είναι η έξοδος της στις αγορές - οι οποίες τότε θα χρηματοδοτούσαν την Ελλάδα, επειδή δεν θα είχε πλέον χρέη. 

Ακόμη όμως και αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα διαρκούσε πιθανότατα ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου θα έπρεπε να αποδείξει η χώρα ότι, είναι σε θέση να δανείζεται χρήματα και να τα εξοφλεί - κάτι μάλλον δύσκολο, αφού ο παραγωγικός της ιστός είναι πια διαλυμένος, οπότε το κράτος είναι αδύνατον να λειτουργήσει κερδοφόρα. Θα ήταν επίσης υποχρεωμένη να αποδείξει ότι είναι αξιόπιστη - μία προσπάθεια όχι και τόσο εύκολη, αφού θα είχε αθετήσει ήδη την πληρωμή των υποχρεώσεων της. 

Όλα αυτά, υποθέτοντας πως η Ελλάδα μπορεί να διαγράψει μονομερώς τα χρέη της, παρά το αγγλικό δίκαιο και τις δρακόντειες δανειακές συμβάσεις με τα υπόλοιπα κράτη. Επίσης, ότι μπορεί να επιβιώσει μία κυβέρνηση, στις τρομακτικές συνθήκες που επικρατούν όταν χρεοκοπήσει μία χώρα - η οποία είναι υποχρεωμένη να εισάγει σχεδόν τα πάντα από το εξωτερικό, ενώ η βασική πηγή αντίστοιχων εσόδων της είναι ο τουρισμός (ο οποίος θα υποφέρει, αφενός μεν επειδή κανένας δεν κάνει διακοπές σε μία χρεοκοπημένη χώρα, αφετέρου λόγω του ότι ελάχιστοι επισκέπτονται ένα κράτος που δεν πλήρωσε τα χρέη του στο δικό τους). 

Ολοκληρώνοντας, σκοπός του κειμένου μας είναι να γίνει πιο εύκολη από τους Πολίτες η κατανόηση των προβληματισμών - η οποία δεν είναι τόσο πολύπλοκη, όπως παρουσιάζεται από τα κόμματα. Φυσικά όλα είναι εφικτά και ποτέ δεν έρχεται το τέλος του κόσμου, επειδή μία χώρα έτυχε να βυθιστεί σε προβλήματα ή χρεοκόπησε. Θεωρούμε όμως απαραίτητη τη σωστή, λεπτομερή ενημέρωση, καθώς επίσης τις συνειδητές αποφάσεις - επειδή διαφορετικά τα προβλήματα είναι εκθετικά μεγαλύτερα. 

Σημείωση: Οι ιταλικές εφημερίδες (πηγή), αναφέρονται σε πιθανή έξοδο της Γερμανίας από την Ευρωζώνη, όπως έχει αναλυθεί σε παλαιότερο άρθρο του κ. Βιλιάρδου (Το πρωσικό σχέδιο Β) - γράφοντας πως είναι ήδη γνωστό στην Κομισιόν (πηγή). 

Εάν συμβεί, κάτι που θεωρούμε πολύ δύσκολο, θα αλλάξει φυσικά ολόκληρο το σκηνικό - ενδεχομένως προς όφελος όλων των υπολοίπων κρατών, τα οποία θα παρέμεναν στο ευρώ (ανάλυση). 

Πηγή : www.analyst.gr