Η Fed ίσως να έχασε ένα πολύτιμο όπλο

Παλαιότερα η Fed αλλά και πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες, προσπαθούσαν να επιβάλουν νομισματική πολιτική μέσω της κυκλοφορίας του χρήματος. Αυτή η πολιτική απέτυχε στη δεκαετία του ΄70, όταν παρατηρήθηκε ότι δεν είχε επίδραση αυτή η πολιτική στον πληθωρισμό.

Στη συνέχεια (σήμερα δηλαδή) οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες επικεντρώθηκαν στη διαμόρφωση των επιτοκίων προκειμένου να δαμάσουν τον πληθωρισμό. Η λογική κάνει λόγο ότι όταν η οικονομία έχει υπερθερμανθεί, τα υψηλά επιτόκια θα επιβραδύνουν αυτή την ανάπτυξη, μειώνοντας την ζήτηση και τις τιμές.

Σε μεγάλο βαθμό η πολιτική των επιτοκίων έχει λειτουργήσει πολύ καλά έως τώρα, απλά οι κεντρικές τράπεζες και οι πολιτικές ηγεσίες δεν έλαβαν υπόψη τις εξελίξεις στο κομμάτι που ονομάζεται πιστωτική επέκταση.

Διότι όταν μας παρουσιάστηκε η κρίση του 2008, οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν να μειώσουν τα επιτόκια σε πρωτόγνωρα χαμηλά επίπεδα και να διοχετεύσουν τεράστιες ποσότητες ρευστότητας, προκειμένου να έχει το σύστημα πιστώσεις εν αφθονία (ή να μην σκάσει σαν καρπούζι).

Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες στο παρελθόν δεν είχαν εμπειρία στο πως να διαχειριστούν μια αποπληθωριστική ύφεση. Οι τεράστιες διαγραφές που ακολούθησαν, έκαναν επιτακτική την ανάγκη οι κεντρικές τράπεζες να χρησιμοποιήσουν άλλα εργαλεία, τα οποία έως πρόσφατα δεν είχαν ποτέ χρησιμοποιήσει. 

Αυτό που ονομάζουμε σήμερα ως ποσοτική χαλάρωση είναι ένα τέτοιο εργαλείο. Το κατά ποσό αποτελεσματική είναι αυτή η πολιτική μένει ακόμα να το δούμε, αλλά είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι οι κεντρικές τράπεζες ουσιαστικά δεν είχαν άλλη επιλογή. Ή θα έπρεπε να κάνουν αυτό, ή θα είχε διαλυθεί το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Αλλά ανάμεσα στα εργαλεία νέας γενιάς δεν είναι μόνο η ποσοτική χαλάρωση, αλλά και η υπόσχεση για δράση, ή αυτό που ονομάζεται forward guidance.

 

Η λογική λέει ότι αν η κεντρική τράπεζα πει κάτι αρκετές φορές και πράξει ανάλογα, τότε η αγορά θα λάβει σοβαρά αυτά που λέει (η κεντρική τράπεζα) και η αγορά θα κάνει αυτό που θα έκανε η Fed, αν έχει κάνει χρήση εργαλείων νομισματικής πολικής. Ουσιαστικά δηλαδή είναι ένας τρόπος για να κάνει η κεντρική τράπεζα οικονομία σε πόρους. Ή με άλλα λόγια, η Fed ήθελε η αγορά να την κάνει front-run. Θα έλεγα ότι ο Alan Greenspan είχε αναδείξει το forward guidance σε επιστήμη, αλλά και ο ίδιος ο Ben Bernanke δεν τα έχει πάει άσχημα.

Αλλά αυτό το πολύ δυνατό όπλο της Fed ίσως να είναι παρελθόν, όταν πρόσφατα ο Bernanke υπαναχώρησε και δεν έκανε πράξη αυτά που ο ίδιος είχε πει πολλές φορές ότι θα κάνει (έτσι όπως το είχε αντιληφθεί η αγορά τέλος πάντων). Αυτό που δεν έκανε ήταν να μειώσει τις αγορές χρεογράφων που κάνει κάθε μήνα.

Πολλοί λένε ότι η Fed έχει χάσει την αξιοπιστία της. Δεν θα έλεγα ότι συμφωνώ με αυτό. Περισσότερο θα έλεγα ότι η Fed ίσως να έχει απολέσει μέρος της εμπιστοσύνης που της έχει η αγορά, στο ότι η Fed θα κάνει αυτό που λέει από εδώ και στο εξής.

Και αν η Fed χάσει (έστω λίγο) την ικανότητά της να πείθει την αγορά με τα λόγια, τότε οι αγορές θα το πάρουν πολύ πάνω τους και η φράση “πότε μην πολεμάς την Fed” (never fight the Fed) θα χάσει την αξία της.

Διότι σε αντίθεση με ό,τι ορισμένοι πιστεύουν, οι αγορές είναι υπεράνω και πιο large από τις κεντρικές τράπεζες. Παρ΄ όλ΄ αυτά όμως οι κεντρικές τράπεζες μπορούσαν έως ένα βαθμό να εξασκήσουν νομισματική πολιτική δια της λεκτικής και μόνο παρέμβασης. Θα έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε αν τα επόμενα τρίμηνα η Fed θα εξακολουθήσει να έχει αυτό το όπλο, ή αν οι αγορές δεν θα της έχουν πλέον εμπιστοσύνη.

του Γιώργου Καισάριου

george.kesarios@capital.gr