Η νέα προσφυγή της χώρας στο ΔΝΤ παρέλυσε τους Πολίτες της, ενώ το κράτος που έχει παρόμοια χαρακτηριστικά μαζί της, αν και πολύ χειρότερα, είναι η Τουρκία – ο πρόεδρος της οποίας όμως είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως θα προτιμούσε τον πόλεμο παρά να ζητήσει τη βοήθεια του Ταμείου, γνωρίζοντας πως αυτό που θα τον περίμενε τότε θα ήταν η βίαιη ανατροπή του.
Ανάλυση
Εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε καταλάβει ακόμη πως πρέπει να βρίσκουμε λύσεις για τα προβλήματα μας εντός των υφισταμένων συνθηκών – αφού η αλλαγή τους, εάν είναι εφικτή, απαιτεί συχνά χρόνο που δεν έχει κανείς στη διάθεση του. Εν προκειμένω, το ζητούμενο είναι η εξυγίανση της πατρίδας μας εντός της Ευρωζώνης και της ΕΕ, με δεδομένο το ότι είμαστε εγκλωβισμένοι – χωρίς καμία δυνατότητα βιώσιμης εξόδου μετά την προδοσία του PSI και την τρίτη δανειακή σύμβαση του 2015, η οποία υπεγράφη από την πλειοψηφία των βουλευτών, κατοχυρώνοντας όλες τις προηγούμενες.
Όσο λοιπόν συζητάμε την ουτοπική επιστροφή μας στο εθνικό νόμισμα ή την έξοδο από την ΕΕ για να επιβάλλουμε δασμούς, σαν να είμαστε οι Η.Π.Α., λύσεις δεν θα βρίσκουμε – οπότε η Ελλάδα θα βαδίζει από το κακό στο χειρότερο, παρά το ότι λύσεις υπάρχουν για όλα τα επί μέρους θέματα που μας απασχολούν.
Μπορεί βέβαια να είναι πολύ πιο δύσκολες από αυτές που είχαμε στη διάθεση μας το 2010 ή το αργότερο στις αρχές του 2015, αλλά υπάρχουν – αφού κανένας δεν μπορεί να μας υποχρεώσει να εφαρμόζουμε μνημόνια έναντι δόσεων νέων δανείων που δεν μας δίνουν πλέον, ούτε να ξεπουλάμε τις κοινωφελείς επιχειρήσεις μας εάν δεν είναι ζημιογόνες, όπως δυστυχώς καταντήσαμε εμείς οι ίδιοι τη ΔΕΗ.
Οφείλουμε δε να παράγουμε πλούτο, εκμεταλλευόμενοι σωστά τον πρωτογενή μας τομέα (ανάλυση), τη μεταποίηση, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, το εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό μας, τα ενεργειακά μας αποθέματα κοκ. – παύοντας να ασχολούμαστε με θεωρητικά και μη ρεαλιστικά θέματα ή/και να αναλωνόμαστε σε ατελείωτες συζητήσεις που δεν οδηγούν πουθενά.
Πριν από όλα βέβαια πρέπει να μειώσουμε σημαντικά τους φόρους, κάτω του 15%, για να είναι δυνατές οι επενδύσεις από τους ίδιους τους Έλληνες – αφού όσο εμείς δεν επενδύουμε, δεν πρόκειται να επενδύσει κανένας άλλος. Εκτός αυτού οφείλουμε να κάνουμε ότι μπορούμε για να καταπολεμηθεί επιτέλους η γάγγραινα του πελατειακού κράτους και η δικτατορία του κλειστού επαγγέλματος των χρεοκοπημένων κομμάτων – αφού αυτά τα δύο είναι τεκμηριωμένα τα σημαντικότερα μας μειονεκτήματα, τα οποία μας οδήγησαν έως εδώ.
Περαιτέρω, πρέπει επίσης να καταλάβουμε πως όταν προτείνουμε κάτι, οφείλουμε να υποδεικνύουμε πραγματικές περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς μας. Για παράδειγμα, δεν επιτρέπεται να λέμε πως η Ισλανδία κατάφερε να διαγράψει το χρέος της στηριζόμενη στις θεωρητικές αποφάσεις του Ο.Η.Ε. (ανάλυση), αφού δεν ισχύει – γνωρίζοντας πως δεν είχε πρόβλημα δημοσίου χρέους, αλλά τραπεζικού, το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό.
Ούτε να ισχυριζόμαστε πως η Αργεντινή κατάφερε να διαγράψει το χρέος της επιτυχώς, χωρίς να υποστεί καμία συνέπεια – πόσο μάλλον όταν τα προβλήματα της συνεχίζονται ακόμη και σήμερα, κρίνοντας μεταξύ άλλων από τη νέα προσφυγή της στο ΔΝΤ. Αντίθετα η Ουγγαρία τα κατάφερε, παρά τις τεράστιες δυσκολίες που της προκάλεσαν οι επιθέσεις στο νόμισμα της (ανάλυση) – ενώ η Πορτογαλία, μέλος της Ευρωζώνης, όπως επίσης η Ισπανία, επανήλθαν σε πορεία ανάπτυξης ακριβώς επειδή δεν εφάρμοσαν την πολιτική λιτότητας που ήθελε να τους επιβάλει η Τρόικα.
Όσον αφορά το Εκουαδόρ, τα επαχθή χρέη που διέγραψε ήταν ελάχιστα, παρά την εξαιρετικά μεθοδική δουλειά της κυβέρνησης του – ενώ η οικονομική του κατάσταση παραμένει προβληματική, μετά από τόσα χρόνια. Αντίθετα το πάμπτωχο κάποτε Ισραήλ έχει πετύχει θαύματα σε μία από τις δυσκολότερες περιοχές του πλανήτη, ενώ απαντάει άφοβα στις τουρκικές προκλήσεις, παρά το ότι ο πληθυσμός του είναι μόλις 8 εκ. έναντι 80 εκ. της Τουρκίας – απλά και μόνο επειδή έχει πάρει τα μέτρα του εξοπλιζόμενο, ενώ δημιουργεί σταθερές και σωστές συμμαχίες.
Η νέα προσφυγή στο ΔΝΤ
Επανερχόμενοι στην Αργεντινή, ουσιαστικά χρεοκόπησε πριν από 17 περίπου χρόνια, όταν το ΔΝΤ δεν της έδωσε την τελευταία δόση ύψους 1,25 δις $ – με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η μεγαλύτερη πτώχευση της μεταπολεμικής εποχής. Για τους τότε πολιτικούς της χώρας, ένοχοι ήταν οι αμερικανοί τραπεζίτες – οπότε, εν μέσω των χειροκροτημάτων των βουλευτών, η κυβέρνηση δήλωσε τα Χριστούγεννα του 2001 τη στάση πληρωμών των εξωτερικών χρεών της, ύψους περί τα 100 δις $ (ανάλυση).
Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ πως η Αργεντινή, με την πολιτική της ιδιωτικοποίησης των πάντων, καθώς επίσης με τη σύνδεση του νομίσματος της με το δολάριο τη δεκαετία του 1990, ήταν ο μεγάλος σταρ των αναπτυσσομένων αγορών – με αποτέλεσμα οι ξένες τράπεζες να στέκονται ουρά για να τη δανείσουν, ενώ οι ιδιώτες επενδυτές από τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ελβετία αγόραζαν στην Ευρώπη μαζικά τα ονομαζόμενα «ταγκό ομόλογα». Μόλις μετά την ασιατική κρίση του 1999 οι τράπεζες έγιναν επιφυλακτικές, διαπιστώνοντας πως το δημόσιο χρέος της είχε φτάσει στο 60% – ενώ στα μέσα του 2001 έκλεισαν οι αγορές για τη χώρα, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί να προσφύγει στο ΔΝΤ.
Λόγω των μέτρων τώρα που της επιβλήθηκαν, στα τέλη του 2001 άλλαξαν τέσσερις πρόεδροι της μέσα σε δέκα ημέρες – ενώ καταργήθηκε επίσημα η σύνδεση του νομίσματος της με το δολάριο, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει στο 25% της αρχικής του αγοραστικής αξίας. Αμέσως μετά η Ουρουγουάη, η Ελβετία της Λατινικής Αμερικής, αναγκάστηκε να δηλώσει επίσης στάση πληρωμών, ενώ η Βραζιλία απειλούταν από την ίδια μοίρα – οπότε η πυρκαγιά θα είχε επεκταθεί σε ολόκληρη την ήπειρο, εάν δεν είχε επέμβει το ΔΝΤ, όπως στην περίπτωση του Μεξικού το 1982.
Τα αποτελέσματα της στάσης πληρωμών ήταν τότε καταστροφικά για τη χώρα – αφού το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε σε χρόνο μηδέν κατά 20% περίπου, το χρηματοπιστωτικό της σύστημα κατέρρευσε και ο δείκτης φτώχειας διπλασιάστηκε στο 58% το 2002. Εν τούτοις η ανάπτυξη ήλθε πολύ γρήγορα, αφού το αδύναμο νόμισμα της σε συνδυασμό με τη ζήτηση από τη Βραζιλία βοήθησε τη βιομηχανία της – επίσης τον πρωτογενή της τομέα, λόγω της ανόδου των εξαγωγών σόγιας και πρωτεΐνης στην Κίνα (η χώρα καταναλώνει σχεδόν το 75% της παγκόσμιας παραγωγής σόγιας σήμερα), με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ΑΕΠ της με ρυθμό 8% μεταξύ των ετών 2003 και 2008, φτάνοντας στα επίπεδα προ της κρίσης.
Έτσι η Αργεντινή κατάφερε να επιβιώσει παρά την απομόνωση της από τις χρηματαγορές, κυρίως λόγω της εισροής συναλλάγματος από τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων – ενώ μετά τη χρεοκοπία του 2001 ακολούθησε το 2005 η διαγραφή των δύο τρίτων περίπου των εξωτερικών της χρεών, χωρίς φυσικά το ΔΝΤ που εξοφλήθηκε. Δυστυχώς όμως, το 25% των ξένων δανειστών της δεν συμφώνησε με τη διαγραφή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανακτήσει την πιστοληπτική της ικανότητα – ενώ μόλις το 2016 ο σημερινός πρόεδρος της διαπραγματεύθηκε μαζί τους, μετά τις επιθέσεις που δέχθηκε η χώρα (ανάλυση), επιτυγχάνοντας μία συμφωνία.
Η προηγούμενη αριστερή της κυβέρνηση δήμευσε βέβαια τα συνταξιοδοτικά ταμεία, πάγωσε τις καταθέσεις οπότε έχασαν σταδιακά την αξία τους, φορολόγησε τον αγροτικό τομέα και αύξησε την εκτύπωση νέων χρημάτων για να χρηματοδοτηθεί η χώρα – με αποτέλεσμα σήμερα να καταρρέει το νόμισμα της, να έχει αυξήσει στο 40% τα επιτόκια για να το συγκρατήσει, να μην μπορεί να τα καταφέρει και να ζητάει ξανά τη βοήθεια του ΔΝΤ, όπως φάνηκε από την επίσημη τηλεοπτική δήλωση του νέου προέδρου της προς τους Πολίτες.
Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε ως μία εντυπωσιακή ανατροπή για τον 59χρονο πρώην επιχειρηματία – ο οποίος ανήλθε στην εξουσία το Δεκέμβριο του 2015 με την υπόσχεση να καταστήσει την Αργεντινή μία κανονική χώρα, μετά από 12 χρόνια αριστερής κυριαρχίας υπό τον πρόεδρο Kirchner και τη σύζυγο του. Για την ίδια τη χώρα τώρα, η οποία έχει υποφέρει τα πάνδεινα από το ΔΝΤ, ήταν ένα μεγάλο σοκ – ενώ η λέξη «ΔΝΤ» θεωρείται από τους Αργεντινούς ως η πλέον βρώμικη, συνώνυμη με την κρίση και την τοκογλυφία.
Για τους επενδυτές ήταν βέβαια μία καλή είδηση, με αποτέλεσμα να ανακάμψει κάπως το νόμισμα – αν και η δημοτικότητα του προέδρου μειώθηκε σημαντικά, κάτι που έχει αυξήσει τις ανησυχίες τους για τη δυνατότητα του να κερδίσει τις εκλογές του 2019, οπότε να διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα στη χώρα. Την ίδια στιγμή η Αργεντινή δεν πρόκειται να έχει πραγματική πρόσβαση στα 30 δις $ του ΔΝΤ (πηγή), εάν δεν αποδεχτεί τα μέτρα που θα τα συνοδεύουν ή εάν δεν υποτιμηθεί ακόμη περισσότερο το νόμισμα της – όπου όμως η οικονομική της κατάσταση είναι καλύτερη από το 2001, αφού το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της είναι -4,6% του ΑΕΠ, του προϋπολογισμού -3,9% και το δημόσιο χρέος της στο 54,2% (2016).
Το εξωτερικό χρέος της όμως έχει σχεδόν διπλασιαστεί στα 190 δις $ ή στο 30% του ΑΕΠ (2016), ενώ σε όρους εγχωρίου νομίσματος είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, λόγω της πτώσης της ισοτιμίας του – σημειώνοντας πως πρόκειται για μία χώρα με πληθυσμό 44 εκ., με ΑΕΠ 637 δις $, καθώς επίσης με κατά κεφαλή ΑΕΠ 14.567 $. Ίσως λοιπόν να τα καταφέρει τελικά και να μη χρησιμοποιήσει τα χρήματα του ΔΝΤ, αφού ο πρόεδρος της έχει τη στήριξη των Η.Π.Α. και των αγορών – με πολλούς να θεωρούν πως είναι υποχείριο τους.
Ενδιαφέρον έχει πάντως το κράτος που ακολουθεί την Αργεντινή, όσον αφορά την κατάρρευση του νομίσματος της (γράφημα, στη μέση η πτώση του νομίσματος από 01.01.2018 και στα δεξιά το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) – ενώ προηγείται σημαντικά σε σχέση με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών του (-5,57%), καθώς επίσης με το εξωτερικό χρέος (άνω των 450 δις $ ή του 50% του ΑΕΠ), όταν παράλληλα το ιδιωτικό του χρέος να έχει επταπλασιαστεί σε σχέση με το 2008. Το κράτος αυτό, η Τουρκία, είναι επίσης ένας παλαιός γνώριμος του ΔΝΤ – έχοντας αναφέρει πολλές φορές πως η σχέση μαζί του είναι συνήθως σκόπιμα επαναλαμβανόμενη (ανάλυση). Εκτός των άλλων είναι εγκλωβισμένη στη πανάκριβη διεξαγωγή πολέμων – με έναν πρόεδρο που έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα, χωρίς να λαμβάνει καν μέτρα στήριξης της λίρας.
Εν προκειμένω, υποθέτουμε πως είναι περιττό να τονίσουμε τους κινδύνους για την περιοχή και για την Ελλάδα, εάν καταρρεύσει η οικονομία της χώρας, όπως συμβαίνει ήδη με το νόμισμα της – τόσο όσον αφορά το μεταναστευτικό, όσο και την ενδεχόμενη επιλογή της διεξαγωγής πολέμου, με στόχο να αποπροσανατολισθεί ο λαός του από τα τεράστια προβλήματα που βιώνει τους τελευταίους μήνες.
Πόσο μάλλον όταν είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως θα προτιμήσει τον πόλεμο, παρά να ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ – επειδή αυτός έβγαλε στις αρχές της δεκαετίας τη χώρα του από το Ταμείο, αφού είχε προηγηθεί κυριολεκτικά η εξαφάνιση όλων των κομμάτων και των πολιτικών που το έφεραν (ανάλυση). Ως εκ τούτου, τυχόν επίκληση του ΔΝΤ θα οδηγούσε στην ανατροπή του, με κριτήριο την ιστορία – κάτι που ασφαλώς θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αποφύγει.
Επίλογος
Μπορεί οι Πολίτες να επιθυμούν να εθελοτυφλούν, να αναζητούν μαγικά ραβδιά ή να τρέφουν ουτοπικές ελπίδες, σχετικά με τις δυνατότητες της χώρας τους να ξεφύγει από μία κρίση, αλλά είναι καλύτερα να αντικρίζουν ψύχραιμα την πραγματικότητα – αναζητώντας ρεαλιστικές λύσεις για τα προβλήματα τους, καθώς επίσης υπαρκτά παραδείγματα.
Είναι βέβαια φυσικό επακόλουθο να κατηγορείται αυτός που λέει την αλήθεια, ενίοτε ως τρομοκράτης της κοινής γνώμης ή ως έχοντας πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να βοηθήσει – ενώ είναι ανόητη η επίκληση οικονομικών συνταγών, οι οποίες προϋποθέτουν συνθήκες που δεν υπάρχουν και δεν πρόκειται να υπάρξουν, τουλάχιστον εντός του χρονικού διαστήματος που έχει η χώρα στη διάθεση της για να τα καταφέρει.
Οφείλουν δε να σταθμίζονται σωστά όλοι οι κίνδυνοι, αλλά και όλες οι ευκαιρίες που πάντοτε υπάρχουν – τόσο σε σχέση με το εσωτερικό της χώρας, όσο και με το εξωτερικό, αφού κανένα κράτος δεν είναι πλέον σε θέση να απομονωθεί από τα διεθνώς τεκταινόμενα. Για παράδειγμα, η Γερμανία είναι πράγματι το μεγάλο πρόβλημα του ευρώ, της Ελλάδας, της Ευρώπης και του πλανήτη, αλλά πρόκειται για κάτι που δεν θα αλλάξει σύντομα – οπότε πρέπει να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης της, ο οποίος προφανώς δεν είναι η αυτοκτονία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου