Η φυγή κεφαλαίων οδηγεί την Τουρκία σε capital control

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Η φυγή κεφαλαίων από την Τουρκία λόγω της κρίσης της λίρας έχει προσλάβει μεγάλες διαστάσεις, με αποτέλεσμα πολλοί οικονομικοί παράγοντες στη γείτονα να φοβούνται την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων από τον πρόεδρο Ερντογάν. Όμως, δεν είναι αυτό που φοβούνται περισσότερο, καθώς οι Τούρκοι που εξάγουν κεφάλαια κατά την κρίση μπορεί να χαρακτηριστούν «προδότες» και να βρεθούν στη φυλακή. 

Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι ο Ερντογάν θα αποφύγει όσο μπορεί την επιβολή capital control λόγω των εκλογών και θα χρησιμοποιήσει άλλα μέσα για να σταματήσει τη διαρροή. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας ανακοίνωσε την Τετάρτη 25 Μαΐου δραστική αύξηση των επιτοκίων από το 13,5% στο 16,5% παρά την επιθυμία του Ερντογάν που θέλει χαμηλά επιτόκια για να στηρίξει την συνέχιση της ανάπτυξης. Μένει να δούμε εάν η κίνηση αυτή θα σταματήσει τη διολίσθηση της λίρας και την φυγή κεφαλαίων. 

Η ωρολογιακή βόμβα της Ιταλίας

Στον ευρωπαϊκό νότο φαίνεται πως πλησιάζει ξανά μία μεγάλη καταιγίδα η οποία, εάν τυχόν συμβεί μαζί με την αναμενόμενη παγκόσμια, δεν θα είναι απλή στη διαχείριση της – ενώ δεν πρέπει να υποτιμάμε τα νομισματικά προβλήματα των αναπτυσσομένων οικονομιών, τα εξωτερικά χρέη των οποίων έχουν τετραπλασιαστεί σχεδόν στα 20 τρις $ σε σχέση με μερικά χρόνια πριν.

«Σύμφωνα με το άρθρο 90 του ιταλικού Συντάγματος, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ευθύνεται για τις πράξεις του κατά την άσκηση των καθηκόντων του, παρά μόνο για εσχάτη προδοσία ή παραβίαση του συντάγματος – όπου η κατηγορία απαγγέλλεται από το Κοινοβούλιο, με απόλυτη πλειοψηφία των μελών του. Στο άρθρο 92 αναφέρεται πως η κυβέρνηση της Δημοκρατίας αποτελείται από τον πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου και τους υπουργούς, οι οποίοι συγκροτούν όλοι μαζί το υπουργικό συμβούλιο. Τέλος, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου – ενώ μετά από την πρόταση του τελευταίου, διορίζει τους υπουργούς. 

Το δίλλημα των Ρωμαίων

Οι εναλλακτικές λύσεις της Ιταλίας είναι είτε η επιστροφή στο εθνικό της νόμισμα, είτε η παραμονή της στην Ευρωζώνη με τις σωστές προϋποθέσεις – πιστεύοντας πως έχει διδαχθεί από την ελληνική τραγωδία, οπότε δεν θα θελήσει να διασώσει της γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, εις βάρος των Πολιτών της.

«Οι κρίσεις σπάνια συμβαίνουν όταν τις περιμένει κανείς – ενώ σχεδόν ποτέ δεν εξελίσσονται με τον ίδιο ρυθμό. Η τυπική τους ακολουθία είναι η εξής: για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δεν συμβαίνει τίποτα, παρά τις αναφορές των «προφητών» με κριτήριο τους προβλεπόμενους κινδύνους. 

Πλησιάζει η καταιγίδα των καταιγίδων

Θεωρείται βέβαιο πως εάν οι Η.Π.Α. συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια τους και το δολάριο παραμείνει ισχυρό, τότε οι αναπτυσσόμενες χώρες θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα – με αποτέλεσμα να πυροδοτήσουν κρίσεις σε άλλα κράτη, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν το αναμενόμενο παγκόσμιο κραχ.

Ανάλυση 

Πριν από δύο περίπου εβδομάδες η Αργεντινή κατέφυγε ξανά στο ΔΝΤ, αδυνατώντας να σταματήσει την κατάρρευση του νομίσματος της (ανάλυση) – με αποτέλεσμα να παραλύσουν οι Πολίτες της, αφού αναβίωσε ο εφιάλτης του παρελθόντος. Σε μία ανάλογα μεγάλη νομισματική περιπέτεια έχει βυθιστεί και η Τουρκία, η οικονομική κατάσταση της οποίας είναι κατά πολύ χειρότερη από αυτήν της Αργεντινής – κυρίως λόγω του θηριώδους εξωτερικού χρέους και των ελλειμμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της που διπλασιάστηκαν στα 16 δις $ το πρώτο τρίμηνο του 2018, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2017. 

Ελλάδα: Αυστηρή επιτήρηση για δεκαετίες

Και μετά το τέλος του μνημονίου η Ελλάδα θα παραμένει για πολλές δεκαετίες σε καθεστώς εποπτείας, σημειώνει η Handelsblatt.

Όπου βρεθεί κι όπου σταθεί ο Αλέξης Τσίπρας μιλά για «καθαρή έξοδο». Στις 20 Αυγούστου ο Έλληνας πρωθυπουργός θέλει να σπάσει τις αλυσίδες, γράφει η εφημερίδα Handesblatt σε άρθρο με τίτλο «Η Ελλάδα σε αυστηρή επιτήρηση για δεκαετίες». 

Η ολιστική παράκρουση

Η απλή ανάγνωση του κυβερνητικού σχεδίου και του τέταρτου μνημονίου, αρκεί για να κατανοήσει κανείς πως η τραγωδία θα συνεχιστεί για πάρα πολλά χρόνια – ενώ η πιθανότητα να έχει ξανά ανάγκη η Ελλάδα τη χρηματοδότηση της Τρόικα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, να χρεοκοπήσει ή να οδηγηθεί στην έξοδο από την Ευρωζώνη, δεν έχει μειωθεί καθόλου.

«(α) Πάντοτε και νομοτελειακά όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία. (β) H πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο, είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του ατόμου. (γ) Ηλίθιος χαρακτηρίζεται το άτομο που οι πράξεις του προκαλούν ζημίες σε ένα άλλο άτομο ή σε ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο να αποκομίζει κέρδη, ενώ πιθανό και να βλάπτεται σημαντικά. (δ) Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντα υποτιμούν την καταστροφική ισχύ των ηλίθιων ατόμων Συγκεκριμένα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι συνεχώς παραβλέπουν πως η συναναστροφή / συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα αποδεικνύεται απαρέγκλιτα μοιραίο λάθος, ανεξάρτητα από χρόνο, τόπο και συνθήκες. (ε) O ηλίθιος άνθρωπος είναι πιο επικίνδυνος από τον κακοποιό» (C. Cipolla) . 

Μεγάλες παγκόσμιες αναταράξεις.

Δεν αποτελούν καμία θετική είδηση για την Ελλάδα, ενόψει της ολοκλήρωσης της τρίτης δανειακής σύμβασης – όπου θα πρέπει να αναζητήσει άλλες λύσεις για τη χρηματοδότηση του μη βιώσιμου χρέους της. 

Επενδύσεις & Αγορές

Η τουρκική λίρα καταρρέει πλησιάζοντας στο 1:5 σε σχέση με το δολάριο έχοντας χάσει το 20% της αξίας της από τις αρχές του έτους, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας διπλασιάστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2018 στα 16,4 δις $ από 8,4 δις $ το αντίστοιχο τρίμηνο του 2017, δικαιολογώντας απόλυτα την πτώση του νομίσματος, το εξωτερικό χρέος βρίσκεται λίγο πριν το υπέρογκο ποσόν των 500 δις $, οι επιχειρήσεις υποφέρουν και οι πολίτες εξαθλιώνονται. 

Τα συν και πλην της ελληνικής οικονομίας

Ένα από τα θετικά στοιχεία είναι η άνοδος του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Πώς τα καταφέραμε; Στέλνοντας στο εξωτερικό πάνω από 500.000 νέους που μας έχουν κοστίσει περί τα 100 δις € για να τους μεγαλώσουμε, μειώνοντας το προσδόκιμο ζωής των ιθαγενών και αυξάνοντας τους θανάτους πάνω από τις γεννήσεις – οπότε περιορίζοντας τον πληθυσμό μας, με αποτέλεσμα να μοιράζεται το ίδιο ποσόν μεν, αλλά σε λιγότερους.

Άποψη

Υπάρχει κάτι θετικό στην οικονομία μας, για να μην παραπονούμαστε συνεχώς για τα προβλήματα της; Ασφαλώς, πολλά. Για παράδειγμα, το δηλωθέν θηριώδες πρωτογενές πλεόνασμα που ουσιαστικά είναι δημοσιονομικό, αφού υπερβαίνει τους τόκους. Πώς το καταφέραμε; Με την υπερβολική φορολόγηση που θανάτωσε την ανάπτυξη και εκτόξευσε στα ύψη τα μη εξυπηρετούμενα χρέη του ιδιωτικού τομέα άνω των 230 δις €, με τη λευκή τρύπα του ασφαλιστικού άνω των 2 δις € παρά το ότι καταρρέει, με τη μη πληρωμή των υποχρεώσεων του δημοσίου κοκ. Είναι όμως αληθινό; Φοβούμαι πως όχι, αφού δεν μπορεί μία χώρα να έχει πλεόνασμα και να πουλάει τις δημόσιες επιχειρήσεις της, αλλά να αυξάνεται ταυτόχρονα το χρέος της, από 319 δις € το 2015 στα 329 δις € το 2017.

Η Τουρκία φέρνει όλο το χρυσό της από τις ΗΠΑ για να προστατέψει την λίρα που καταρρέει

Αφού η Βενεζουέλα, η Γερμανία, η Αυστρία και οι Κάτω Χώρες ανέκτησαν ένα σημαντικό μέρος (αν όχι όλο) του φυσικού τους χρυσού που βρισκόταν στην FED στη Νέα Υόρκη η Τουρκία ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να επαναπατρίσει το χρυσό που βρίσκεται στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ…με κίνητρο να στηρίξει την τουρκική λίρα που καταγράφει συνεχή ιστορικά χαμηλά ένανρτι του δολαρίου. 

Ένα δολάριο ισοδυναμεί με 4,49 τουρκικές λίρες στις 20 Μαίου 2018 όταν 10 χρόνια πίσω το 2008 1 δολάριο ισοδυναμούσε με 1,1980 τουρκικές λίρες.

Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που η Τουρκία έχει από την FED να επιστρέψει τον χρυσό της Τουρκίας: τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει επαναπατρίσει 220 τόνους χρυσού από το εξωτερικό, εκ των οποίων 28,7 τόνους από τις ΗΠΑ το 2017. 

Παράλληλο νόμισμα από την πίσω πόρτα

Η νέα ιταλική κυβέρνηση, έχοντας αξιολογήσει σωστά τις αποτυχημένες ελληνικές διαπραγματεύσεις και το σύστημα πληρωμών τύπου IOU, σχεδιάζει να υιοθετήσει μία παραλλαγή που ισχυρίζεται πως δεν απαγορεύεται από την ΕΚΤ: τα mini BoTs! 

Διεθνή 

Μόνο το 36% των Ιταλών το περασμένο Φθινόπωρο θεωρούσε πως η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ είναι θετική για την οικονομία και την κοινωνία – εύλογα, αφού το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της είναι χαμηλότερο από την εποχή της εισόδου της στην Ευρωζώνη. Σε γενικές γραμμές πάντως, μετά την κρίση του 2008 το δημόσιο χρέος της Ιταλίας αυξήθηκε κατά 554 δις € στα 2,28 τρις € (είναι δηλαδή επτά φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό), οι φόροι έχουν εκτοξευθεί στο 43% του ΑΕΠ, η βιομηχανία της έχει καταρρεύσει, η κατανάλωση και οι επενδύσεις μειώνονται συνεχώς, η παραγωγικότητα των εργαζομένων της έχει πάψει να αυξάνεται, αδυνατεί να ανταγωνιστεί τη Γερμανία, οφείλει επί πλέον πάνω από 430 δις € στη Γερμανία ουσιαστικά μέσω του Target 2 και το τραπεζικό της σύστημα είναι υπερχρεωμένο – οπότε εύλογα αναζητεί απεγνωσμένα τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων της προτού χρεοκοπήσει, ενώ ουσιαστικά διατηρείται στη ζωή με τη βοήθεια της ΕΚΤ. 

Η οικονομία , η “θεωρία του χάους”, η ύφεση του 1929, και το σημείο (Threshold) χωρίς επιστροφή.

(Αναδημοσίευση Παλαιότερου Άρθρου)

Η θεωρία του χάους , είναι μια επιστήμη στα μαθηματικά που μελετάει συμπεριφορές από ακολουθίες σε συστήματα που υπακούουν σε περισσότερους από 2 κανόνες ταυτόχρονα. Θα μπορούσαμε μαθηματικά να το διατυπώσουμε σαν «αναδρομικές συναρτήσεις, ν – αγνώστων». Οι συναρτήσεις αυτές, στα αποτελέσματα τους, δεν είναι προβλέψιμες. Δεν υπάρχει δηλαδή πάντα, γραμμική μέθοδος επίλυσης.

Η εφαρμογή της θεωρίας του χάους, έχει να κάνει με τον φυσικό μας κόσμο, την οικονομία, την φυσική, την πληροφορική, τις κοινωνικές συμπεριφορές των ανθρώπων κλπ.

«Kαρφί» για κατάρρευση η Τουρκία – Ξεκίνησε η διαδικασία χρεοκοπίας – Ερχονται capital controls και προσφυγή στο ΔΝΤ

Η διαδικασία χρεοκοπίας της Τουρκίας έχει ήδη ξεκινήσει. Μετράει αντίστροφα λοιπόν ο χρόνος για την Τουρκία, καθώς είναι ένα βήμα πριν την ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή. 

Από την μία ο οικονομικός Αρμαγεδδώνας και από την άλλη ο διπλωματικός πόλεμος που έχει ανοίξει με το Ισραήλ, συνθέτουν ένα σκηνικό απόλυτης κόλασης. 

O οικονομολόγος Russel Napier θεωρεί ότι η διαδικασία χρεοκοπίας της Τουρκίας έχει ήδη ξεκινήσει, γράφει η εφημερίδα Neue Zurcher Zeitung. 

O Ρ.Τ. Eρντογάν δεν θα αργήσει να επιβάλει capital controls και να επιδιώξει ανάπτυξη με χαμηλά επιτόκια, πράγμα που σημαίνει de facto χρεοκοπία. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης έχουν μεγάλη έκθεση στην Τουρκία και θα πρέπει να προστατευτούν, σημειώνεται στο ίδιο δημοσίευμα. 

Η μυστική συμφωνία της Ιταλίας

Αναμένεται μία κυβίστηση πέντε αστέρων των δύο κομμάτων που θέλουν να συγκυβερνήσουν, αντίστοιχη με αυτήν των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στην Ελλάδα – κάτι που όμως θα απογοήτευε σε μεγάλο βαθμό τόσο τους υποστηρικτές τους, όσο και τους υπέρμαχους των εθνικών νομισμάτων στην Ευρώπη, οι οποίοι περιμένουν πως η Ιταλία θα ανοίξει την ερμητικά κλειστή πόρτα της Ευρωζώνης.

«Η Λίγκα της ακροδεξιάς και το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, αποτελούν έναν περίεργο συνδυασμό αναρχισμού, σοσιαλισμού και λαϊκισμού. Ο ανορθόδοξος συνδυασμός έχει ήδη προκαλέσει την ανησυχία των Βρυξελλών, που καλούν την Ιταλία να μην παρεκκλίνει από το γερμανικό μονοπάτι της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ειδικά από τη στιγμή που το χρέος της χώρας, στο 132% του ΑΕΠ, είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωζώνη και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Εάν κηρύξει στάση πληρωμών, όχι μόνο θα συμπαρασύρει ολόκληρη τη ζώνη του Ευρώ, αλλά θα βυθίσει στο χάος το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Πετρέλαιο: H θεωρία "peak oil"

(Αναδημοσίευση παλαιότερου άρθρου)
 

Η θεωρία peak oil είναι με απλά λόγια η εκτίμηση ότι η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα αγγίξει σύντομα το σημείο κορύφωσής της.

Αλλά ας κάνουμε μια ιστορική ανασκόπηση του θέματος:

Η θεωρία " peak oil " διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον γεωλόγο Μάριον Κινγκ Χάμπερτ (M. K. Hubbert), ο οποίος, το 1956, προέβη στην εκτίμηση ότι η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα αγγίξει το σημείο κορύφωσής της μεταξύ 1965 και 1970 και έπειτα θα ακολουθούσε πτωτική καμπύλη, γνωστή τώρα ως η καμπύλη του Χάμπερτ.

Πώς οι προβληματικές τουρκικές τράπεζες χαλούν την εκλογική φιέστα του Erdogan

Υπερχρεωμένες σε δολάρια οι τουρκικές τράπεζες την ώρα που η λίρα βυθίζεται. 

Το τελευταίο διάστημα οι αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων, όπως σημειώνει δημοσίευμα των Financial Times.

Το νέο δράμα της Αργεντινής κατόρθωσε να «διώξει» από τα πρωτοσέλιδα την Τουρκία, η οποία, όμως, έχει αρκετά «κρυφά» προβλήματα με το μεγαλύτερο να είναι αυτό του τραπεζικού της κλάδου.

Οι ισολογισμοί των τουρκικών τραπεζών είναι γεμάτοι από χρέος σε ξένο χρέος και ως εκ τούτου το τελευταίο που ήθελαν να δουν ήταν μία «βουτιά» της τουρκικής λίρας. 

Η ρωσική επίθεση εναντίον του δολαρίου

Ξεκινώντας τη νέα θητεία του ο πρόεδρος Putin, τοποθέτησε ως πρώτο στόχο του την αποδέσμευση της ρωσικής οικονομίας από το αμερικανικό νόμισμα – θέλοντας προφανώς να εκμεταλλευθεί τα τεράστια λάθη των Η.Π.Α. και ειδικά τη σύγκρουση τους με την Ευρώπη, λόγω των κυρώσεων στο Ιράν.

Άποψη

Σε παλαιότερο άρθρο μας είχαμε αναφερθεί στην πρόθεση της Ρωσίας να υιοθετήσει τον κανόνα του χρυσού – όπου με τον τρόπο αυτό το νόμισμα της, έχοντας ως μοναδικό στον πλανήτη αντίκρισμα σε χρυσό, θα ανακτούσε τη διεθνή αξιοπιστία του. Οι επιπτώσεις τώρα στην παγκόσμια οικονομία από μία τέτοια ενέργεια της Ρωσίας θα ήταν τεράστιες – κυρίως επειδή θα δημιουργούταν το πρώτο «σχίσμα» στη σύγχρονη νομισματική τάξη πραγμάτων, αποτελώντας μεγάλη απειλή για το δυτικό σύστημα του χρέους.

Ο εφιάλτης του ΔΝΤ

Ενώ το νόμισμα της Αργεντινής συνεχίζει ακάθεκτο την καθοδική του πορεία, ταυτόχρονα με τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού της που έχουν υπερβεί το 40% παρά την προσφυγή της στο Ταμείο, η Τουρκία αντιμετωπίζει τους ίδιους ακριβώς κινδύνους στο εγγύς μέλλον – αποτελώντας τη νούμερο ένα απειλή για την Ελλάδα σήμερα.

Επικαιρότητα 

Σύμφωνα με το Reuters, η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής δαπάνησε 1 δις $ για να αγοράσει Pezos, έτσι ώστε να στηρίξει το νόμισμα της χώρας – το οποίο, αφού ανέκαμψε αρχικά μετά τη δήλωση της προσφυγής στο ΔΝΤ, συνέχισε ξανά την καθοδική του πορεία. Εν τούτοις δεν τα κατάφερε τελικά παρά το μεγάλο ποσόν συναλλάγματος που διέθεσε, μετά από μία μικρή αναλαμπή, αφού το Pezos επανήλθε σε ελεύθερη πτώση, υπερβαίνοντας το 1:24 σε σχέση με το δολάριο – γεγονός που τεκμηριώνει πως το σφάλμα της να μειώσει στις αρχές του έτους τα βασικά της επιτόκια, παρά τον υψηλό πληθωρισμό, δεν είναι πλέον εύκολο να διορθωθεί. 

Η αλήθεια για τον τουρισμό

Μπορεί να είναι σωστές οι διαμαρτυρίες σχετικά με τους κακούς ξένους και τις αχόρταγες πολυεθνικές, αλλά δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα – τουλάχιστον όταν συνεχίζεται το ξεπούλημα της χώρας μας και η μετατροπή μας είτε σε γκαρσόνια της Ευρώπης, είτε σε εργαζομένους φθηνού κόστους των νέων ιδιοκτητών της Ελλάδας (ηχητικό).

Επικαιρότητα

Όταν κρίνουμε τις οικονομικές εξελίξεις, οφείλουμε να αναφέρουμε τους ακριβείς αριθμούς, παραθέτοντας σοβαρές πηγές τους – όπως στο θέμα του τουρισμού, όπου δεν είναι σωστό να διαστρεβλώνουμε τα νούμερα, για να δημιουργούμε εντυπώσεις. Εν προκειμένω, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας (πηγή), η εξέλιξη του 2017 σε σχέση με το 2016 ήταν η εξής:

Η μοίρα της αποικίας χρέους

O στόχος είναι να γίνουμε καταναλωτές ξένων προϊόντων και τα γκαρσόνια της Ευρώπης, με την ευρεία έννοια του όρου – ενώ αργότερα, όταν εξαγορασθεί η Ελλάδα σε εξευτελιστικές τιμές από τους δανειστές της και εγκαταστήσουν εδώ τις επιχειρήσεις τους, η παροχή φθηνής εργασίας υπό τριτοκοσμικές συνθήκες, αφού διαφορετικά δεν θα τους συμφέρει να επενδύσουν.

Επικαιρότητα 

Όπως είναι γνωστό, το ΑΕΠ εξαρτάται από τον πληθυσμό μίας χώρας – ο οποίος όταν μεγεθύνεται το αυξάνει, ενώ όταν περιορίζεται το μειώνει. Αυτός είναι ο λόγος που για να κριθεί σωστά μία χώρα υπολογίζεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ – επειδή δεν επηρεάζεται από τις αυξομειώσεις του πληθυσμού. Από την άλλη πλευρά αναφερόμαστε σε ανάπτυξη, όταν το ΑΕΠ είναι ανοδικό, θετικό – ενώ στην αντίθετη περίπτωση μιλάμε για ύφεση. 

Η αυτοκτονία του δολαρίου

Οι νέες κυρώσεις στο Ιράν επιταχύνουν την κατάρρευση του αμερικανικού νομίσματος, λόγω του φόβου και της ανασφάλειας που προκαλούν οι Η.Π.Α. – ενώ η Γερμανία, με τη βοήθεια της Γαλλίας και της ΕΕ, προσπαθεί αφενός μεν να ανεξαρτητοποιηθεί από την υπερδύναμη, αφετέρου να μετατραπεί στον τέταρτο ισχυρό πόλο του πλανήτη, μαζί με την Κίνα και τη Ρωσία.

«Αφού η Ευρώπη απέτυχε να αποτρέψει τον D. Trump να αποσυρθεί από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν, παρά τη μετάβαση τόσο του κ. Macron όσο και της κυρίας Merkel στην Ουάσινγκτον, σε μια προσπάθεια να τον πείσουν, η ένταση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ έχει κλιμακωθεί – ενώ σήμερα το πρωί η καγκελάριος είπε ότι, «η Ευρώπη δεν βασίζεται πλέον στις ΗΠΑ για να την προστατεύουν». 

Η άποψη της κυρίας Merkel για τις σχέσεις με τις Η.Π.Α. συμβαδίζει με την προηγούμενη δήλωση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής J.C. Juncker, σύμφωνα με την οποία «η Ουάσιγκτον έχει χάσει την επιρροή της ως διεθνής παίκτης» – υποδηλώνοντας πως η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει το ρόλο των ΗΠΑ ως παγκόσμιου ηγέτη (πηγή).